4 κάστρα-προορισμοί στην Ελλάδα

Στο ψηλότερο σημείο του λόφου του Μυστρά βρίσκεται το κάστρο που χαρίζει πανοραμική θέα. Η οχυρωμένη πόλη είναι κτισμένη στις πλαγιές. Την αποτελούσαν η Άνω Χώρα, η Κάτω Χώρα και η Έξω Χώρα με τις μονές, τις εκκλησίες και τα παρεκκλήσια, τις οικίες, τα παλάτια. Η ακρόπολη και το κάστρο. Το αρχικό κάστρο του Βιλλεαρδουίνου υπέστη μετατροπές από τους Βυζαντινούς, τους Φράγκους και τους Οθωμανούς. Είχε διπλή γραμμή άμυνας με δύο οχυρωματικούς περιβόλους ενισχυμένους με πύργους.

Τα Παλάτια: το συγκρότημα αυτό ήταν η έδρα και κατοικία του Δεσπότη και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 15ου αι. Ξεχωρίζουν οι πτέρυγες των Κατακουζηνών και των Παλαιολόγων. Στον δεύτερο όροφο της πτέρυγας των Παλαιολόγων βρίσκεται η αίθουσα του θρόνου, το λεγόμενο «χρυσοτρίκλινον». Οι οικίες γύρω από τα Παλάτια. Θεωρείται πως τις κατοικούσαν τα μέλη της αριστοκρατίας και πολλές διατηρούνται σε καλή κατάσταση.

Οι εκκλησίες: όλες ήταν καθολικά μοναστηριών -σήμερα ωστόσο μόνο η Παντάνασσα λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι. Οι περισσότερες ανήκουν στον λεγόμενο μικτό αρχιτεκτονικό τύπο, δηλαδή συνδυασμό βασιλικής στο ισόγειο και σταυροειδούς εγγεγραμμένου με πέντε τρούλους στο υπερώο. Αυτός ο τύπος είναι πρωτότυπος και χαρακτηριστικός του Μυστρά. Οι ναοί έχουν εξαιρετικό διάκοσμο της εποχής των Παλαιολόγων, τοιχογραφίες του 17ου 18ου αι. και γλυπτή διακόσμηση με επιρροές από τη Δύση.

Οι ναοί είναι οι παρακάτω:

Μητρόπολη Αγίου Δημητρίου (γύρω στο 1270): η παλαιότερη εκκλησία του Μυστρά ήταν ο μητροπολιτικός ναός από τότε που κτίστηκε έως τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Κατά την παράδοση, το 1449 εδώ έγινε η στέψη του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου.

Μονή Βροντοχίου: περιλαμβάνει την Οδηγήτρια ή Αφεντικό και τους Αγίους Θεοδώρους Μυστρά. Η μονή βρίσκεται στην Κάτω Χώρα και ήταν το πιο αρχαίο και μεγάλο μοναστήρι της καστροπολιτείας. Ιδρύθηκε τον 13ο αι. και υπαγόταν κατευθείαν στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Της δόθηκαν προνόμια, ήταν πολύ πλούσια, είχε σημαντικές βιβλιοθήκες και έγινε επίκεντρο της πνευματικής ζωής του Μυστρά. Εδώ δίδαξε ο Πλήθων. Για την Παναγία Οδηγήτρια η πρώτη γραπτή μαρτυρία χρονολογείται μεταξύ 1311-1312. Αφεντικό την ονόμασαν στα τέλη του 19ου αι. Στο εσωτερικό διατηρούνται κάποιες τοιχογραφίες του πρώιμου 14ου αι. Στο βορειοδυτικό παρεκκλήσι του νάρθηκα βρίσκεται ο τάφος του Δεσπότη Θεοδώρου Α΄ Παλαιολόγου, ο οποίος πέθανε το 1407. Στην Τουρκοκρατία μετατράπηκε σε τζαμί.

Οι Άγιοι Θεόδωροι χρονολογούνται πριν από το 1296. Είναι οκταγωνικός ναός με 4 παρεκκλήσια. Διατηρούνται ενδιαφέροντα ίχνη τοιχογραφιών. Οι παραστάσεις των Αγίων Θεοδώρων θεωρούνται του 13ου αι.

Αγία Σοφία Μυστρά, στη συνοικία των Παλατιών. Θεωρείται πως είναι το καθολικό της πατριαρχικής μονής του Ζωοδότη Χριστού που ίδρυσε στα μέσα του 14ου αι. ο πρώτος Δεσπότης του Μυστρά, Μανουήλ Καντακουζηνός.

Παντάνασσα (1428): συνδυάζει τους ρυθμούς της τρίκλιτης βασιλικής με νάρθηκα και του πεντάτρουλου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού. Διατηρείται ο αρχικός ζωγραφικός διάκοσμος (του 1430 περίπου) στο υπερώο και στην οροφή. Το γυναικείο μοναστήρι είναι ανοιχτό και μπορείτε να το δείτε εσωτερικά.

Ευαγγελίστρια (στη Μεσόχωρα): είναι ναός σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο. Έχει κτιστό τέμπλο και ο διάκοσμός της θεωρείται του 15ου αι.

Περίβλεπτος (μέσα 14ου αι.): ήταν καθολικό μονής της Παναγίας και θεωρείται ότι κτίστηκε από τον Μανουήλ Καντακουζηνό.

Άγιος Νικόλαος Μυστρά (17ος αι., συνοικία Παλατιών): είναι ο μοναδικός τέτοιου μεγέθους ναός στον Μυστρά και κτίστηκε μετά την παράδοσή του στους Τούρκους το 1460.

Κέρκυρα: το Παλαιό και το Νέο Φρούριο

Η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας μαζί με τα δύο φρούρια που ενώνονταν με τείχη ώστε να την προστατεύουν, ανήκουν στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 2007. Βυζαντινοί, Ενετοί, Γάλλοι, Ρώσοι, Άγγλοι, Έλληνες, Ιταλοί και Γερμανοί έχουν περάσει από εκεί. Το επιβλητικό Παλαιό Φρούριο είναι το σπουδαιότερο αξιοθέατο της πόλης. Η βραχώδης χερσόνησος οχυρώθηκε αρχικά μετά τον 6ο αιώνα και στη διάρκεια των αιώνων οι οχυρώσεις επεκτάθηκαν και ανακατασκευάστηκαν. Κυριότερες περίοδοι ήταν η Βυζαντινή, οπότε οχυρώθηκε ο ανατολικός λόφος (Castell Vechio), η πρώιμη Ενετική, όταν η χερσόνησος μετατράπηκε σε νησί και οχυρώθηκε ο δυτικός λόφος (Castell Novo) και η ύστερη Ενετική, μεταξύ 1386-1797, όταν το κάστρο πήρε τη σημερινή του μορφή με πρόσθετα έργα που είχαν σκοπό να το προστατεύσουν από τους κανονιοβολισμούς. Τότε ισοπεδώθηκαν τα κτίσματα μπροστά στο φρούριο και κατασκευάστηκε η πλατεία της Σπιανάδας. Η πόλη παρέμεινε στην κατοχή των Βενετών μέχρι το 1797. Η βαθιά τάφρος, η Contrafossa, που έκανε το φρούριο να μοιάζει με νησί, είναι αραξοβόλι για ψαρόβαρκες και τη διασχίζει γέφυρα.

Μέσα στο φρούριο σώζονται δύο ενετικοί πύργοι, το Castel de Terre και το Castel de Mare. Διακρίνονται επίσης ερείπια από πυροβολεία, στρατώνες, πυριτιδαποθήκες και υπόγειες σήραγγες. Ένα μνημείο που ξεχωρίζει είναι τη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, κτισμένη από τους Άγγλους το 1840, σε απομίμηση αρχαίου δωρικού ναού: Κτίστηκε από το 1840 και μετά, κατά τη λεγόμενη Αγγλική «Προστασία» των Επτανήσων (1815-1864). Το εγκαταλελειμμένο σήμερα κτίριο του Βρετανικού νοσοκομείου κατασκευάστηκε επί Αγγλοκρατίας και έχει καινοτόμα για την εποχή του χαρακτηριστικά.

Στο ψηλότερο σημείο του οχυρού άναψε το 1822 ο πρώτος φάρος των ελληνικών θαλασσών. Κοντά στην κεντρική πύλη, υπάρχει το Ιστορικό Αρχείο και η Βυζαντινή Συλλογή όπου εκτίθενται ψηφιδωτά δάπεδα, αποτοιχισμένες τοιχογραφίες και γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη. Το Νέο Φρούριο βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά της παλιάς πόλης πάνω στον λόφο του Αγίου Μάρκου. Παρότι μικρότερο από το Παλαιό, οι όγκοι του δημιουργούν την οφθαλμαπάτη ότι είναι τουλάχιστον ίσο σε μέγεθος. Η ανέγερσή του μεταξύ 1576-1645 και η σύνδεσή του με το Παλαιό Φρούριο μέσω των παράκτιων οχυρώσεων, σχημάτισε γύρω από την πόλη έναν πανίσχυρο αμυντικό κλοιό με δυο αυτόνομους πόλους, κάνοντας την Κέρκυρα άπαρτη.

Το Νέο Φρούριο σχεδιάστηκε από τον κορυφαίο στρατιωτικό μηχανικό της εποχής Ferrante Vitteli με σκοπό να προστατέψει το λιμάνι και το Εξωπόλιον όπου υπήρχαν ήδη πολλές κατοικίες. Η κεντρική πύλη (1577) στέφεται από ένα οριζόντιο γείσο πάνω στο οποίο πατάει ένα μνημειώδες ανάγλυφο με τον φτερωτό λέοντα της Βενετίας. Η νότια πύλη είναι πιο μικρή και λιτή. Το ψηλότερο επίπεδο οχύρωσης σχηματίζουν δυο προμαχώνες στα δυτικά αφιερωμένοι στους Επτά Ανέμους (Sette Venti) κι ένα επιβλητικό οικοδόμημα της Αγγλοκρατίας (1854) το οποίο ήταν στρατώνας.

Εντός των τειχών οι χώροι αρθρώνονται σε δύο επίπεδα: το χαμηλότερο, έχει ένα μικρό κεντρικό (πεντάπλευρο) προμαχώνα και δυο διάδρομοι που το ενώνουν με παρακείμενο μικρότερο οχυρό (Punta Perpetura) και με τα τείχη της πόλης. Μέσα από στοές και διόδους του Νέου Φρουρίου μπορείτε να επισκεφθείτε όλους τους χώρους του. Από μια πανύψηλη σιδερένια σκάλα θα ανεβείτε στο ψηλότερο σημείο με την εντυπωσιακή πανοραμική θέα.

Ιωάννινα: ένα κάστρο γεμάτο επιβλητικά μνημεία αλλά και θρύλους

Εάν σας ενδιαφέρει η ιστορία και η αρχιτεκτονική ενός τόπου, το κάστρο των Ιωαννίνων θα σας μείνει αξέχαστο. Στην περιήγησή σας και με φόντο τα νερά της Παμβώτιδας θα δείτε επάλξεις, προμαχώνες, τζαμιά που έχουν μετατραπεί σε μουσεία, τον τάφο του Αλή Πασά, οθωμανικά χαμάμ και προγενέστερα βυζαντινά ερείπια. Στη συνέχεια μπορείτε να χαθείτε μέσα στα σοκάκια του παλιού οικισμού.

Το Τζαμί Ασλάν Πασά: σε συνδυασμό με το φυσικό τοπίο που το περιβάλλει είναι ίσως το ωραιότερο στην Ελλάδα. Το έκτισε το 1618 ο τότε πασάς της πόλης, ένας ελληνικής καταγωγής γενίτσαρος που τον έλεγαν Ασλάν. Έχει ψηλό μιναρέ με αρμονικές αναλογίες και στο εσωτερικό του σώζονται θαυμάσια δείγματα της οθωμανικής θρησκευτικής τέχνης. Λειτούργησε ως μουσουλμανικό τέμενος μέχρι το 1922 και φιλοξενεί το Δημοτικό Εθνογραφικό Μουσείο των Ιωαννίνων .

Το Ιτς Καλέ: στη νοτιοανατολική ακρόπολη του κάστρου που είναι και η μεγαλύτερη σε έκταση, τοποθετείται ο πρώτος οικιστικός πυρήνας των Ιωαννίνων. Στη θέση του Φετιχιέ τζαμιού βρισκόταν μέχρι το 1618 ο μητροπολιτικός ναός των Ταξιαρχών, καθώς και πολλά αρχοντικά των Βυζαντινών. Η άνοδος του Αλή Πασά στην εξουσία συνοδεύτηκε από μια κατασκευαστική έξαρση η οποία άλλαξε άρδην το οικιστικό περιβάλλον του Ιτς Καλέ. Εδώ, ο πασάς των Ιωαννίνων έκτισε το πρώτο και μεγαλύτερο από τα σεράγια του, αφού πρώτα φρόντισε ενίσχυσε και επέκτεινε τις υπάρχουσες οχυρώσεις. Το παλάτι καταστράφηκε τελείως από πυρκαγιά το 1870, στη θέση του κτίστηκε Στρατιωτικό Νοσοκομείο, το οποίο με τη σειρά του κατεδαφίστηκε το 1958 για να ανεγερθεί εξοχικό της πρώην βασιλικής οικογένειας (Περίπτερο): Ένα μοντέρνο οικοδόμημα που μιμείται την παραδοσιακή γιαννιώτικη αρχιτεκτονική και στεγάζει το Βυζαντινό Μουσείο της πόλης.

Ακολουθεί μια σύντομη αναφορά στα σημαντικότερα αξιοθέατα του Ιτς Καλέ.

–Το Φτειχιέ Τζαμί: είναι πολύ πιο λιτό από του Ασλάν Πασά, στη βορειοανατολική ακρόπολη και κτίστηκε το 1795 στη θέση μικρότερου για να καλύψει τις λατρευτικές ανάγκες των «υψηλών ενοίκων» του σεραγιού. Η κεντρική θολωτή αίθουσα με τον εξώστη, διατηρείται σε καλή κατάσταση.

-Οι οχυρώσεις του Βοημούνδου: ο κυκλικός πύργος στο μέσον του Ιτς Καλέ που ήταν ενσωματωμένος στο σεράι, έχει μεγαλύτερη σχέση με τα οχυρωματικά έργα του Βοημούνδου, απ’ ότι ο άλλος στη βορειοανατολική ακρόπολη που εσφαλμένα φέρει το όνομά του. Ο πρώτος ξέρουμε ότι είναι σύγχρονος του Νορμανδού πολέμαρχου, ενώ η κατασκευή του δεύτερου έγινε μεταξύ 13ου και 14ου αι.

-Ο τάφος του Βεζίρη: κοντά στη βορινή πλευρά του Φετιχιέ Τζαμιού βρίσκεται ο τάφος του Αλή Πασά. Τώρα πια δεν είναι παρά ένας ορθογώνιος καλοχτισμένος μαντρότοιχος σε σχήμα Γ χωρίς εμφανή θρησκευτικά ή άλλου είδους σύμβολα. Το μεγαλύτερο τμήμα του στην κάτοψη φιλοξενεί ό,τι απέμεινε από το ακέφαλο σώμα του «Βεζίρη», ενώ το μικρότερο αποτελεί την τελευταία κατοικία της πρώτης τη τάξει συζύγου του, της Εμινέ.

Δυτικά του Φετιχιέ τζαμιού και του τάφου, βρίσκεται η πυριτιδαποθήκη του κάστρου και λίγο πιο κάτω τα μαγειρεία και το θησαυροφυλάκιο των Τεπελενληδών. Ένα τμήμα του ανακαινισμένου αυτού κτιρίου έχει διαμορφωθεί σε παρεκκλήσι των Αγίων Αναργύρων, ενώ το υπόλοιπο φιλοξενεί τη Συλλογή Αργυροχοΐας του Βυζαντινού Μουσείου.

Το Χαμάμ, το Σουφαρί Σεράι, η Βιβλιοθήκη: έξω από την κεντρική είσοδο της βορειοανατολικής ακρόπολης ξεχωρίζουν τρία σημαντικά για τη ζωή του κάστρου κτίρια. Το χαμάμ κατασκευάστηκε τον 16ο αι. και γνώρισε τουλάχιστον τρεις φάσεις ανοικοδόμησης. Το Σουφαρί Σεράι απέναντι από το λουτρό, δεσπόζει στον χώρο και στέγαζε την σχολή ιππικού του Αλή Πασά. Έχει ψηλούς τοίχους και ευρύχωρα κατώφλια για να μπαινοβγαίνουν με άνεση οι έφιπποι. Στην αυλή του ανακαλύφθηκε παλαιότερο βυζαντινό λουτρό. Η Βιβλιοθήκη βρίσκεται απέναντι από τα δυο προηγούμενα κτίρια και έχει πέντε καμάρες στο χαγιάτι της πρόσοψης, μια μεγάλη θολωτή αίθουσα στη μέση και δυο μικρότερες αριστερά και δεξιά Αποτελεί εξαίρετο δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής της Τουρκοκρατίας.

Το υπέροχα διατηρημένο Νιόκαστρο της Πύλου

Το Νιόκαστρο ή Νέο Ναβαρίνο, είναι ένα εντυπωσιακό φρούριο και εύκολο στην περιήγηση. Από πολλά σημεία προσφέρει καταπληκτική θέα στον κόλπο της Πύλου. Έχει έκταση γύρω στα 70.000 τ.μ. και κατασκευάστηκε από τους Οθωμανούς το 1573, δύο χρόνια μετά την ήττα τους στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, ώστε να προστατεύσει τον πληθυσμό και να ελέγξει τη νότια είσοδο του κόλπου του Ναβαρίνου. Καταλυτικό ρόλο στην αρχιτεκτονική του κάστρου ήταν η ανάγκη άμυνας ενάντια στα πυροβόλα όπλα. Έτσι, σχεδιάστηκε με περίβολο που περικλείει τον πληθυσμό κι έναν δεύτερο, μικρότερο, με εξαγωνική κάτοψη, ο οποίος προστατεύει την ακρόπολη στη νοτιοανατολική πλευρά. Αυτή ήταν ενισχυμένη με εξωτερική τάφρο και έξι πεντάπλευρους προμαχώνες.

Στον μεγάλο χώρο όπου βρισκόταν άλλοτε ο οικισμός δεσπόζει η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που κτίστηκε επί σουλτάνου Μουράτ Γ΄, ως οθωμανικό τέμενος. Λειτούργησε ως καθολικός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Βίτο, όταν οι Ενετοί του Μοροζίνι κατέλαβαν το κάστρο (1686-1715). Στη διάρκεια των Ορλωφικών, τον Απρίλιο του 1770, έγινε ορθόδοξος. Με εκτεταμένα έργα αποκατάστασης που έκανε η Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων μεταξύ 2011-15, αναδείχθηκε η αρχική αρχιτεκτονική μορφή του εντυπωσιακού μνημείου. Το λιτό εσωτερικό του αναδεικνύει τη συνύπαρξη της ορθόδοξης και της οθωμανικής αρχιτεκτονικής και προβάλλει ένα συντηρημένο ξύλινο τέμπλο με εικόνες αγίων.

Στην ακρόπολη βρίσκονται οι στρατώνες Μαιζώνος, ένα μεγάλο πετρόκτιστο διώροφο κτίριο που πήρε το όνομά του από τον επικεφαλής Γάλλο στρατηγό του εκστρατευτικού σώματος που ήρθε στην Πύλο μετά το 1828, όταν αποχώρησαν οι Τουρκοαιγύπτιοι. Σε ένα τμήμα του κτίσματος στεγάζεται το πολύ αξιόλογο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πύλου. Μέσα από τις συλλογές της έκθεσης «Στα ίχνη της Πύλου», μάλιστα, παρουσιάζεται η απώτατη ιστορία όλης της ευρύτερης περιοχής, από την προϊστορία έως και τα ρωμαϊκά χρόνια.

Στο κτίριο Πασά του φρουρίου που είναι κτισμένο μεταξύ 17ου-18ου αιώνα, φιλοξενείται η έκθεση «Βυθισμένα Ταξίδια, Ανθρώπινες Εξερευνήσεις: Ίχνη σημαίνοντα στις θάλασσες της Πελοποννήσου». Παρουσιάζει τα ναυάγια με κίονες και αμφορείς που βρέθηκαν στη Σαπιέντζα, ευρήματα από τα ναυάγια στο Ληξούρι της Κεφαλλονιάς και στον ύφαλο Δημήτρη της Ζακύνθου. Στον προμαχώνα Μακρυγιάννη θα δείτε την έκθεση «Αρχαίες Βυθισμένες Πόλεις της νότιας Πελοποννήσου».

Διαβάστε ακόμα:

Νιόκαστρο: Το φημισμένο αξιοθέατο της Μεσσηνίας, με τη γοητευτική θέα στον κόλπο του Ναυαρίνου

Στο Κάστρο των Ιωαννίνων -Η εμπειρία στην πολιτιστική καρδιά της πόλης

Οι εμπειρίες που αξίζει να ζήσετε στην πόλη της Κέρκυρας