Μεγαλοπρέπεια και γραφικότητα συνδυάζονται στην παλιά πόλη της Κέρκυρας αιώνες τώρα κι είναι δύο από τα βασικά κομμάτια του παζλ που αντικατοπτρίζει τη μοναδικότητά της.
Στην χαρακτηρισμένη από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς πρωτεύουσα του νησιού των Φαιάκων, τα αρχιτεκτονικά κομψοτεχνήματα συνυπάρχουν με τις λαϊκές γειτονιές, τα μεγαλοπρεπή μνημεία με τα στριμωγμένα στενά καντούνια, οι ευρύχωρες πλατείες με τις σκαλινάδες και το μπλε της θάλασσας με τις παστέλ και κοκκινωπές αποχρώσεις των παλιών κτηρίων.
Η επιρροή και η κουλτούρα διαφορετικών λαών της Ευρώπης συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωση αυτού του ιδιαίτερου κράματος και στην ίδια την ιστορία του νησιού, όπως αντιλαμβάνεται αμέσως κάθε επισκέπτης, που παραδίδεται στη γοητεία και τη μοναδική ατμόσφαιρα της παλιάς πόλης της Κέρκυρας. Ατμόσφαιρα που γίνεται ιδιαίτερα κατανυκτική την περίοδο του Πάσχα, με τα θεαματικά έθιμα του νησιού να βρίσκουν το ιδανικό σκηνικό στο Λιστόν, στη Σπιανάδα, στην Πλακάδα, στα σοκάκια και βέβαια στις πολυάριθμες κερκυραϊκές εκκλησίες.
Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός μικρών και μεγαλύτερων ναών που καταγράφει το βλέμμα έστω και σε μια σύντομη βόλτα στην πόλη. Πολλές φορές, γειτονεύοντας ο ένας με τον άλλο, υψώνουν τα περίτεχνα καμπαναριά τους και σημαδεύουν τον κερκυραϊκό ουρανό, ενώ οι συχνά στολισμένες με μαρμάρινα υπέρθυρα πύλες τους, προσκαλούν τους περαστικούς να μπουν και να ανακαλύψουν την ιστορία τους. Δεν είναι καθόλου τυχαίος αυτός ο αξιοσημείωτος αριθμός χώρων λατρείας στην Κέρκυρα που δεν γνώρισε την Τουρκοκρατία.
Αντίθετα, υπήρξε ελεύθερο χριστιανικό έδαφος, χωρίς θρησκευτική καταπίεση, όπως αποδεικνύει η ύπαρξη τόσων ναών, οι οποίοι συνδυάζουν με μοναδικό τρόπο τα βυζαντινά με τα καθολικά στοιχεία στη μορφή τους. Οι αξιοπρόσεκτες «ουρανίες» όπως ονομάζονται οι οροφές των ναών, τα «ντεπόζιτα ή αλτάρια» δηλαδή τα εντοιχισμένα προσκυνητάρια – το δεξί πάντα αφιερωμένο στον άγιο του ναού και το αριστερό σε έναν άλλο που τιμάται δευτερευόντως-, οι τετραφωνίες ψαλμωδών που συνοδεύονται από εκκλησιαστικό όργανο και τα περίφημα αναγεννησιακά στασίδια, είναι όλα ξεχωριστά γνωρίσματα που αξίζει να αναζητήσει και να παρατηρήσει κανείς στους κερκυραϊκούς ναούς.
Πέρα από τους πλέον γνωστούς, όπως το κέντρο της θρησκευτικής ζωής του νησιού, τον Άγιο Σπυρίδωνα με το θεματικό σαν πύργο καμπαναριό του, το καθολικό Duomo του 17ου αιώνα στην πλατεία Δημαρχείου, τη μητρόπολη ή Σπηλαιώτισσα με το έντονο κεραμιδί χρώμα και την αναγεννησιακή πρόσοψη και τον πρώην αγγλικανικό ναό του Αγίου Γεωργίου μέσα στο Παλαιό Φρούριο, αξίζει να κάνετε μια στάση, να γνωρίσετε και να θαυμάσετε και τις ακόλουθες εκκλησίες, που καθεμιά στολίζει με τα ιδιαίτερα γνωρίσματά της την παλιά πόλη της Κέρκυρας.
Παναγία Αντιβουνιώτισσα
Ακολουθώντας τον παραθαλάσσιο δρόμο στην περιοχή «Μουράγια» με την υπέροχη θέα στο νησάκι Βίδο, μια πλατιά σκαλινάδα οδηγεί στην κορυφή της απλής εξωτερικά εκκλησίας, της μοναδικής μονόκλιτης βασιλικής που διασώζεται από τα τέλη του 15ου αιώνα οπότε πιθανότατα ολοκληρώθηκε. Το πιο ιδιαίτερο γνώρισμά της, χαρακτηριστικό των κερκυραϊκών ναών της εποχής, είναι ο εξωνάρθηκας που περιβάλλει τις τρεις πλευρές της, σχηματίζοντας ένα απλό και γαλήνιο αίθριο όπου προσαρτάται και το καμπαναριό. Όπως ήταν το σύνηθες, κατά την εποχή της Ενετοκρατίας, πολλές εύπορες οικογένειες ήταν δωρητές, υποστηρικτές και ιδιοκτήτες ναών κι όπως μας πληροφορεί ένα συμβόλαιο του 16ου αιώνα, αυτό συνέβαινε και με την εκκλησία της Αντιβουνιώτισσας.
Επίσης, δεν ήταν ασυνήθιστη και η ταφή στο χώρο των εκκλησιών κι έτσι εδώ μπορούμε σήμερα να δούμε οικογενειακούς τάφους πλούσιων Κερκυραίων και ανώτατων κληρικών. Αναζητήστε τις μεγάλες, σκαλισμένες ταφικές πλάκες στο δάπεδο τόσο του εξωνάρθηκα όσο και του κυρίως ναού, κάποιες με ανάγλυφα εμβλήματα ευγενών, και θα συνειδητοποιήσετε πώς η ιστορία του ναού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ίδια την ιστορία του νησιού.
Δημιουργώντας μια ενδιαφέρουσα αντίθεση με το λιτό εξωτερικό, το εσωτερικό του ναού διαθέτει όλα τα περίτεχνα στοιχεία που διέκριναν τις εκκλησίες των Ιονίων νήσων εκείνη την περίοδο. Τα ψηλά στασίδια, οι τοιχογραφίες και τα ξυλόγλυπτα δημιουργούν μια υποβλητική ατμόσφαιρα και αποτελούν το εντυπωσιακό φόντο για τα έργα εικονογραφίας, τα πολύτιμα κειμήλια και τις φορητές εικόνες που εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται εντός του ναού. Πρόκειται για ένα θαυμάσιο ταξίδι σε πέντε αιώνες θρησκευτικής καλλιτεχνικής έκφρασης, ενώ αποτελεί μέρος όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει σημαντικά έργα τέχνης αλλά και να διαπιστώσει πώς παρά την προώθηση του Καθολικού δόγματος, η βυζαντινή παράδοση παρέμεινε ζωντανή στην ενετοκρατούμενη Κέρκυρα.
Άγιος Νικόλαος των Γερόντων
Γνωστή ως η εκκλησία όπου βαφτίστηκε ο Ιωάννης Καποδίστριας το 1776, υπήρξε ο καθεδρικός ναός των Μεγάλων Πρωτοπαπάδων μέχρι το έτος 1712 και χρωστά το όνομά του είτε στο ότι ήταν ο παλαιότερος ναός Αγίου Νικολάου της συνοικίας, είτε γιατί συνεδρίαζε εκεί η Γεροντία. Η ιστορία του παρέμεινε πλούσια ως τα νεότερα χρόνια, αφού αποτέλεσε τη μητρόπολη των Σέρβων που κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατέφυγαν στην Κέρκυρα, ενώ κατά την περίοδο της κατοχής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εδώ συσκέπτονταν οι μέλη της αντίστασης.
Σήμερα, στο εσωτερικό της εκκλησίας, σώζεται ένα από τα παλαιότερα, σκαλιστά πέτρινα τέμπλα και αγιογραφίες των Εμμανουήλ Μπιουναλή Τζάννε και Μιχαήλ Δαμασκηνού, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν αυτές της Αγίας Κέρκυρας, της Αγίας Θεοδώρας και της Αγίας Μετάληψης.
Παντοκράτορας
Συμβουλευτείτε το χάρτη που βρίσκεται έξω από τον παραπάνω ναό για να ανηφορίσετε προς την Πλατεία Ταξιάρχη, στο τμήμα του Καμπιέλο που οι αρχοντικές οικογένειες Θεοτόκη, Καποδίστρια και Κοκκίνη, εγκατεστημένες στην περιοχή από τον 14ο αιώνα, στόλισαν με πανέμορφα αρχοντικά και μια εκκλησία. Δυστυχώς, για το ναό του Ταξιάρχη Μιχαήλ που έχτισαν, το πρώτο πλήγμα ήταν μία πυρκαγιά το 1545, ενώ καταστράφηκε ολοσχερώς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Δίπλα από τη θέση εκείνης της εκκλησίας που αποτελούσε το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα ορθόδοξου ναού της Ενετικής περιόδου, σήμερα βρίσκουμε τον ιερό ναό Παντοκράτορος, σε τυπικό επτανησιακό ρυθμό.
Ο ανάγλυφος άγγελος ύψους 1,25 μέτρων στην κορυφή της, κατασκευάστηκε από τον Ιταλό γλύπτη Τορέτι, των 18ο αιώνα και είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της, σαν άλλος φόρος τιμής στον Ταξιάρχη – σημερινό Αρχάγγελο – Μιχαήλ. Και εδώ μπορεί κανείς να δει δείγμα της εξαίρετης δουλειάς του Εμμανουήλ Τζάνε, που έχει διακοσμήσει το τέμπλο με μια παράσταση του Παντοκράτορα, ενώ αν βρεθείτε στην Κέρκυρα για Πάσχα, έχετε υπόψη σας ότι ο επιτάφιος του ναού ξεκινά στις 2 το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής.
Παναγία Φανερωμένη ή των Ξένων
Σε πολύ πιο κεντρικό σημείο της παλιάς πόλης, στην αγαπημένη των ντόπιων πλατεία που ονομάζουν «Πλακάδα του Αγίου», συναντά κανείς μία ακόμη εκκλησία με ενδιαφέρουσα ιστορία. Θα τη διακρίνετε από το απαλό κίτρινο χρώμα, το κεραμιδί μοναδικό στο νησί καθαρά μπαρόκ κωδωνοστάσιό της και τη γωνιακή της θέση απέναντι από το Νομισματικό Μουσείο. Στέκει εκεί από το 17ο αιώνα, όταν Ηπειρώτες που τα χρόνια της Τουρκοκρατίας κατέφυγαν στην Κέρκυρα, έχτισαν το 1690 το ναό, αφιερώνοντάς τον στην Παναγία Φανερωμένη, ο οποίος καθιερώθηκε να αποκαλείται Παναγία των Ξένων. Όπως μάλιστα μας πληροφορεί μαρμάρινη πλάκα πάνω από την πύλη του ναού, η ανέγερσή της έγινε χάρη στη συνδρομή και τη δαπάνη Στερεωτών, Ιωαννιτών, Παραμυθιωτών και Δερβινιωτών.
Το εσωτερικό της τρίκλιτης βασιλικής είναι τουλάχιστον εντυπωσιακό, χάρη στο ιδιαίτερα ψηλό, επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο, επίσης σε μπαρόκ ρυθμό, που θεωρείται κατά γενική ομολογία το ωραιότερο και πιο περίτεχνο σε ολόκληρο το νησί. Η λάμψη του κάνει όλο το εσωτερικό να αστράφτει και δημιουργεί μια υπέροχη αντίθεση με την έντονου μπλε χρώματος ουρανία, που κι αυτή με τη σειρά της κοσμείται από νωπογραφίες σε χρυσαφένιες κορνίζες. Μη χάσετε επίσης την εικόνα της Κυράς Φανερωμένης, εκείνη του Προφήτη Ηλία, έργο του Κερκυραίου ζωγράφου Σπυρίδωνα Προσαλέντη, καθώς του Αγίου Γεωργίου του Φουστανελά, νεομάρτυρα εξ Ιωαννίνων που αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει και κρεμάστηκε κατά διαταγή του Κατή πασά, μαρτύριο που αποτυπώνει και η εικόνα του.
Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος
Ακριβώς απέναντι από την Παναγιά των Ξένων, μια ακόμη εκκλησία πλούσια σε ιστορία και θρησκευτικά κειμήλια και ακόμη παλαιότερη, καθώς χτίστηκε το 1480 από οικογένειες ανώτερων ευγενών του νησιού. Περνώντας κανείς στον βόρειο νάρθηκα μπορεί να δει να διασώζονται αν και όχι ολόκληρες, τοιχογραφίες του 15ου-16ου αιώνα, ενώ στρέφοντας το βλέμμα στο δάπεδο αυτής της ιδιόμορφης τετράπλευρης βασιλικής, εύκολα διακρίνει πλήθος ταφικά μνημεία της εποχής της Ενετοκρατίας.
Στον ίδιο χώρο, οι βιτρίνες του μικρού μουσείου παρουσιάζουν ιερατικές στολές, όπως και το σταυρό του σπουδαίου Κερκυραίου λόγιου Νικηφόρου Θεοτόκη, ο οποίος άσκησε εδώ τα ιερατικά του καθήκοντα. Αλλά και άλλες σημαντικές προσωπικότητες συνδέθηκαν με την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, όπως οι Ιωάννης Καποδίστριας, Διονύσιος Σολωμός και Ιάκωβος Πολυλάς που εκκλησιάζονταν εδώ. Όσο για τον εσωτερικό διάκοσμο, είναι και σε αυτή την περίπτωση εντυπωσιακός, με το κομψό τέμπλο του εξ ολοκλήρου φιλοτεχνημένο από μάρμαρο, στολισμένο με έργα αγιογράφων της Κερκυραϊκής και της Κρητικής σχολής.
Οι παραπάνω εκκλησίες είναι μόνο ένα δείγμα των λαμπρών θρησκευτικών μνημείων που συναντά όποιος βρεθεί στην παλιά πόλη της Κέρκυρας. Επισκεφθείτε και την Παναγία del Carmine του 1633 κοντά στην παλιά εβραϊκή συνοικία, χτισμένη από Φραγκισκανούς μοναχούς, τον Άγιο Ελευθέριο του 1700 στο καντούνι του Αγίου, την Παναγία την Μανδρακίνα του 18ου αιώνα με τα έντονα χρώματα και τη θεαματική τοποθεσία και τον 8 αιώνων Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης, όπου παραδόθηκαν τα κλειδιά της πόλης στους Ενετούς, και θα έχετε έρθει σε επαφή με ένα μεγάλο μέρος της πλούσιας κουλτούρας και ιστορίας του μοναδικού αυτού τόπου.
Διαβάστε ακόμα:
Κέρκυρα: Το νησί με τις 18 φιλαρμονικές και το πιο διάσημο Πάσχα της Ελλάδας
