Στην ανατολική άκρη της Κρήτης ένας νομός με μοναδικές φυσικές ομορφιές και μεγάλη ιστορία υπήρξε για αιώνες βασικό κέντρου του μινωικού πολιτισμού με μερικές από τις πιο σημαντικές και ισχυρές πόλεις-κράτη του κρητικού αρχαίου κόσμου να έχουν αναπτυχθεί και ανθίσει γύρω από το λιμνοθάλασσα της Ελούντας και τον κόλπο του Μιραμπέλου με τα κρυστάλλινα νερά. Με το νησάκι της Σπιναλόγκα να αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα αξιοθέατα ολόκληρης της Κρήτης και αρχαιολογικούς χώρους με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Λασίθι θα διακρίνετε έντονα τα στοιχεία της πολιτισμικής κληρονομιάς ενός μοναδικού τόπου.
Αρχαιολογικοί χώροι
Σπιναλόγκα
Το διάσημο πια σε όλο τον κόσμο νησάκι που βρίσκεται στη λιμνοθάλασσα της Ελούντας, στον κόλπο του Μιραμπέλου, είναι ένα από τα πιο διάσημα αξιοθέατα που μπορεί να δει ο επισκέπτης σε όλη την Κρήτη. Η Σπιναλόγκα έχει έκταση περίπου 85 στρέμματα και κουβαλάει στη μικρή της έκταση μία συναρπαστική, μακρά ιστορία. Ενετικό οχυρό, θαυμάσια καστροπολιτεία, τόπος εξορίας των λεπρών κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα και σημαντικός συνδετικός κρίκος στην επικοινωνία με την πόλη του Καΐρου στην Κατοχή, αυτό το πανέμορφο, λιλιπούτειο νησί έχει καταφέρει μέσα στο πέρασμα των αιώνων να διατηρήσει τη μοναδική του αρχιτεκτονική, μεταφέροντας τους επισκέπτες σε έναν άλλο, μακρινό χωροχρόνο. Η Σπιναλόγκα είναι ένα ξεχωριστό σύμπαν από μόνη της μέσα στον σύγχρονο κόσμο.
Αρχαιολογικός χώρος της Ζάκρου
Το τέταρτο σε μέγεθος ανάκτορο της Μινωικής εποχής χτίστηκε σε έναν προστατευμένο κόλπο, ιδανικό από στρατηγικής άποψης, και αποτελούσε το βασικό κέντρο εμπορίου με πολλές χώρες της Ανατολής. Σύμφωνα με τις αρχαιολογικές έρευνες, το πρώτο ανάκτορο της Ζάκρου κατασκευάστηκε το 1900 π.Χ., ενώ 3 αιώνες μετά ένα νέο ανάκτορο χτίστηκε πάνω στα συντρίμμια του παλιού. Όπως όλα τα μινωικά κέντρα της Κρήτης, η Ζάκρου καταστράφηκε ολοσχερώς γύρω στα 1450 π.Χ Σήμερα, στον Αρχαιολογικό χώρο της Ζάκρου οι επισκέπτες, εκτός από τα ερείπια του μινωικού ανακτόρου, μπορούν να δουν το λεγόμενο «Φαράγγι των Νεκρών» όπου οι ανασκαφές έφεραν στο φως ταφικά μνημεία μέσα σε σπήλαια. Τα περισσότερα αρχαιολογικά ευρήματα που εντοπίστηκαν στο σημείο εκτίθενται στο Μουσείο Ηρακλείου.
Δικταίον Άντρον
Στην οροσειρά της Δίκτης βρίσκεται ένα από τα πιο ιστορικά και εντυπωσιακά σπήλαια της Κρήτης. Το σπήλαιο του Ψυχρού έχει ταυτιστεί με το περίφημο Δικταίον Άντρον της ελληνικής μυθολογίας εκεί όπου σύμφωνα με τους θρύλους της αρχαίας Ελλάδας κατέφυγε η Ρέα για να γεννήσει τον Δία, μακριά από τον οργισμένο Κρόνο που ήθελε να σκοτώσει το μωρό. Οι μελέτες έχουν φέρει στο φως πολλά ευρήματα που φανερώνουν πως το σπήλαιο υπήρξε για πολλούς αιώνες μεγάλο κέντρο λατρείας στην αρχαία Κρήτη. Οι ανασκαφές φανερώνουν πως στο Δικταίον Άντρον δεν έφταναν πιστοί μόνο από την ευρύτερη περιοχή, αλλά και από πολύ μακριά μέρη, αποδεικνύοντας τη σπουδαιότητα του σπηλαίου στις συνειδήσεις των αρχαίων Κρητών. Καθηλωτικά όμορφοι είναι οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες που θα δείτε στο εσωτερικό του σπηλαίου, οι οποίοι μοιάζουν με αγάλματα και αποτέλεσαν αντικείμενα λατρείας τα μινωικά χρόνια.
Μινωική Έπαυλη Μακρύ Γιαλού
Στη θέση Πλακάκια του Μακρύ Γιαλού, με φοβερή θέα στη Λιβυκό Πέλαγος, μία ιδιωτική έπαυλη που χρονολογείται στην ύστερη μινωική περίοδο μοιάζει με την υπέροχη μικρογραφία ενός μεγαλεπήβολου μινωικού ανακτόρου. Όπως σε όλες τις επαύλεις της Μινωικής περιόδου στα ερείπια διακρίνεται το σημείο όπου υπήρχε η κεντρική αυλή και γύρω από αυτή οι υπόλοιποι χώροι της κατοικίας. Οι μελέτες δείχνουν πως η οροφή της έπαυλης ήταν καλυμμένη με καλάμια και πηλό, μία πολύ συνηθισμένη αρχιτεκτονική μέθοδο στην αγροτική Κρήτη εκείνης της περιόδου, ενώ είναι βέβαιο πως το κτήριο καταστράφηκε από πυρκαγιά.
Ανεμόμυλοι Σελί Αμπέλου
Ένα μεγάλο και αρχιτεκτονικά άρτιο συγκρότημα από ανεμόμυλους που βρίσκεται στο Σελί Αμπέλου, στο οροπέδιο Λασιθίου αποτελείται από 24 ανεμόμυλους που έχουν καταφέρει να διασωθούν μέχρι τις μέρες μας (αρχικά στο σημείο υπήρχαν συνολικά 26). Στα ιστορικά κείμενα η ύπαρξή τους αναφέρεται για πρώτη φορά στην περίοδο της Ενετοκρατίας και χρησίμευαν για άλεσμα τόσο από τους κατοίκους του Λασιθίου όσο και για ανθρώπους που κατέφθαναν στο σημείο από άλλα κοντινά σημεία του νησιού.
Γουρνιά
Γνωστά και ως η «Πομπηία της Μινωικής περιόδου» τα Γουρνιά αποτελούν το πιο χαρακτηριστικό και καλά διατηρημένο δείγμα ενός μεσαίου μεγέθους οικισμούς στο στάδιο της μεγάλης μινωικής ακμής. Ο αρχαίος οικισμός αναπτύχθηκε σε έναν χαμηλό λόφο, μία ανάσα από τη θάλασσα και καταστράφηκε ολόκληρος, μαζί με το ανάκτορα του, γύρω στο 1450 π.Χ. μαζί με όλες τις πόλεις-κράτη της Μινωικής Αυτοκρατορίας.
Βασιλική Ιεράπετρας
Πολύ κοντά στα Γουρνιά ένας ακόμα οικισμός της μινωικής εποχής αναπτύχθηκε στις πλαγιές και στην κορυφή ενός μικρού λόφου, σε μικρή απόσταση από το σημερινό χωριό Βασιλική. Τα ευρήματα δείχνουν πως ο αρχαίος οικισμός δημιουργήθηκε κατά τη δεύτερη Πρωτομινωική εποχή και γνώρισε πολύ μεγάλη οικονομική και εμπορική ισχύ, τόσο χάρη στην εξαιρετική του θέση όσο και χάρη στην πλούσια, εύφορη πεδιάδα της περιοχής που χάριζε στη Βασιλική όλα τα αγαθά σε αφθονία.
Μουσεία
Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Νικολάου
Στον Άγιο Νικόλαο το Αρχαιολογικό Μουσείο φτιάχτηκε με στόχο να στεγάσει τα ευρήματα που εντοπίστηκαν στην περιοχή της ανατολικής Κρήτης και τα οποία μέχρι τότε έπρεπε να μεταφερθούν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Η μόνιμη έκθεση που θα δει ο επισκέπτης εδώ καλύπτει μία πραγματικά μεγάλη χρονική περίοδο, από τη Νεολιθική Εποχή ως το τέλος της Ελληνορωμαϊκής περιόδου. Ξεχωρίζουν τα εκθέματα που βρέθηκαν στο ανάκτορα των Μαλλιών, ενώ το πιο διάσημο αντικείμενο που φιλοξενείται εδώ είναι το σπονδικό αγγείο, γνωστό με την ονομασία «η θεά της Μύρτου».
Αρχαιολογικό Μουσείο Σητείας
Έναν αιώνα μετά τις πρώτες ανασκαφές της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής το Αρχαιολογικό Μουσείο Σητείας άνοιξε τις πόρτες του για το κοινό. Από το 1984 στον χώρο του μουσείου οι επισκέπτες μπορούν αληθινά αριστουργήματα της μινωικής τέχνης, πολλά από αυτά εντοπίσθηκαν στο ανάκτορα της Κάτω Ζάκρου, ενώ το πιο εμβληματικό έκθεμα του μουσείου θεωρείται ένα χρυσελεφάντινο αγαλματίδιο από τη μινωική πόλη του Παλαικάστρου.
Αρχαιολογική Συλλογή Νεαπόλεως
Στην Αρχαιολογική Συλλογή Νεαπόλεως περιλαμβάνονται ευρήματα από μεγάλες αρχαιολογικές ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί στο νησί της Κρήτης κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Ανάμεσα σε αυτά θα δείτε εκθέματα που εντοπίσθηκαν κατά τη διάρκεια των αρχαιολογικών ερευνών της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελούντα, στα ελληνικά και στη Δρήρο το 1937 και πολλά αρχαία αντικείμενα που εντοπίστηκαν στην περιοχή γύρω από τον Άγιο Νικόλαο κατά τη διάρκεια της Ιταλικής Κατοχής.
