Η αγάπη για τις τέχνες στην Κέρκυρα είναι έκδηλη παντού κι αυτό μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει κάποιος ιδιαίτερα όταν επισκέπτεται την παλιά πόλη και πρωτεύουσα του νησιού, που από το 2007 συγκαταλέγεται στα Ελληνικά μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco.
Οι κύριοι πολιτιστικοί τομείς που άνθισαν στη διάρκεια της Κερκυραϊκής ιστορίας είναι η αρχιτεκτονική, η μουσική, το θέατρο και η ζωγραφική, με σημαντικότερες επιρροές αυτές των Ενετών, των Γάλλων και των Βρετανών που κυριάρχησαν στο νησί για 7 συνεχόμενους αιώνες, από την πρώτη Νορμανδική κατοχή έως τη Βρετανική περίοδο. Σε αρμονική συνύπαρξη, πολλά ιστορικά μνημεία του παρελθόντος έχουν προσλάβει σήμερα ένα νέο ρόλο, συνεχίζοντας τη συνεισφορά τους στην προώθηση σημαντικών πλευρών της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Κέρκυρας. Υπό αυτό το πρίσμα, η ανατολική πλευρά του επιβλητικού Ανακτόρου των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου, που εξυπηρετούσε ως χώρος σίτισης και διαμονής των φρουρών του ανακτόρου, στεγάζει πλέον την εκλεκτή συλλογή έργων της Δημοτικής Πινακοθήκης Κέρκυρας.
Στις μόνιμες συλλογές της πινακοθήκης, που λειτουργεί εδώ και 30 χρόνια και που σχηματίστηκε από αγορές του Δήμου της Κέρκυρας αλλά και δωρεές έργων Επτανήσιων ζωγράφων και των οικογενειών τους, ερχόμαστε σε επαφή με τη δουλειά των σημαντικότερων Κερκυραίων δημιουργών της περιόδου από τον 16ο έως το τέλος του 20ου αιώνα. Είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να κατανοήσει κανείς, την ανάπτυξη, την εξέλιξη και την επιρροή των καλλιτεχνικών τάσεων που διαμόρφωσαν τα χαρακτηριστικά της ζωγραφικής και χαρακτικής τέχνης στην Κέρκυρα. Η δημιουργική ποικιλομορφία ξεκινά με τις επιρροές της Κρητικής Σχολής, συνεχίζεται με την επίδραση των μεγάλων Ιταλών δασκάλων στους ντόπιους δημιουργούς και φτάνει ως τον Γαλλικό ιμπρεσιονισμό και το σύγχρονο κίνημα της αφαίρεσης.
Το καλλιτεχνικό ταξίδι στις 9 αίθουσες της πινακοθήκης ξεκινά τον 16ο αιώνα, όταν πολλοί Κρητικοί ζωγράφοι αναζήτησαν καταφύγιο από το νησί τους, που βρισκόταν υπό Οθωμανική κυριαρχία, στην Ενετοκρατούμενη Κέρκυρα. Οι καλλιτέχνες αυτοί, εκπρόσωποι της Κρητικής Σχολής, εργάστηκαν στην Κέρκυρα και επηρέασαν τους Κερκυραίους καλλιτέχνες τόσο ως προς τη θρησκευτικού περιεχομένου θεματολογία, όσο και ως προς τη Βυζαντινή τεχνοτροπία που εφάρμοζαν. Ωστόσο, οι Κερκυραίοι δημιουργοί καθιέρωσαν το δικό τους στυλ, συνδυάζοντας την παραδοσιακή Βυζαντινή εικονογραφία και χαρακτηριστικά της δυτικής τέχνης. Στην πρώτη αίθουσα της πινακοθήκης, σε έργα θρησκευτικού περιεχομένου, όπως το «Λιθοβολισμός του Αγ. Στεφάνου» από τον σπουδαίο Κρητικό ζωγράφο Μιχαήλ Δαμασκηνό και το «Μη μου άπτου» του Εμμανουήλ Λαμπάρδου, μπορούμε ευδιάκριτα να παρατηρήσουμε αυτή τις διαφορές στις τάσεις και την αισθητική.
Εμπλουτίζοντας τη θεματολογία τους με κοσμικές σκηνές, υιοθετώντας νέες τεχνικές και αναπτύσσοντας ενδιαφέρον για ιστορικά θέματα, απεικόνιση πορτρέτων και τοπίων, οι Κερκυραίοι καλλιτέχνες του 18ου αιώνα, ανέδειξαν το νησί τους σε κέντρο της ελληνικής καλλιτεχνικής αναγέννησης. Οι ζωγράφοι αυτής της περιόδου αντλούν έμπνευση από τα ταξίδια τους στην ανατολή και δείχνουν ενδιαφέρον στην απεικόνιση εξωτικών σκηνών. Δύο εξαιρετικά τέτοια παραδείγματα είναι «Η σκηνή ψαρέματος στο Νείλο» και ο «Άραψ μουσικός» του Παύλου Προσαλέντη του νεώτερου. Ανάμεσα στα έργα ιστορικής θεματολογίας, αξίζει να σταθεί κανείς στη «Δολοφονία του Ι. Καποδίστρια» του Χαράλαμπου Παχή και στο «Αγωνιστής του ‘21» του Σπυρίδωνα Προσαλέντη, που αναβιώνουν με δραματικό τόνο σημαντικές στιγμές της ελληνικής ιστορίας.
Προχωρώντας προς τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα, διαπιστώνουμε μια ενδιαφέρουσα στροφή προς την προσωπογραφία. Οι επόμενες δύο αίθουσες της πινακοθήκης φιλοξενούν πορτρέτα ευγενών της εποχής, μελών αριστοκρατικών Κερκυραϊκών οικογενειών, καθώς και διακεκριμένων προσωπικοτήτων της τοπικής κοινωνίας. Κοινός παρονομαστής όλων είναι η ρεαλιστική απεικόνιση των προσωπικοτήτων τους, των ενδυμάτων και του περιβάλλοντος χώρου, πράγμα που μας δίνει και μια σαφέστερη άποψη του τρόπου ζωής και των συνηθειών της εποχής εκείνης. Εδώ, τα έργα που ξεχωρίζουν είναι δύο πορτρέτα μελών της Ελληνικής βασιλικής οικογένειας, του Βασιλιά Γεωργίου Α΄ και της Βασίλισσας Όλγας, και τα δύο του Βικέντιου Μποκατσιάμπη και το εξαιρετικό «Χαρτομαντεία» του Περικλή Τσιριγώτη.
Η ίδια τάση της ρεαλιστικής απεικόνισης καθιερώθηκε και στην τοπιογραφία, ιδιαίτερα των αρχών του 20ου αιώνα, όπου παρατηρούμε επίσης την επικράτηση της υδατογραφίας. Οι καλλιτέχνες της περιόδου αυτής, πειραματιζόμενοι με την απόδοση του φωτός και του χρώματος, μας προσφέρουν μερικές πανέμορφες σκηνές της Κέρκυρας, αποτυπώνοντας πλευρές τόσο της παλιάς πόλης όσο και της εξοχής. Κάποιοι άλλοι, απέδωσαν τοπία από ταξίδια τους στο εξωτερικό, όπως οι εικόνες από την Ιταλία από τον πιο σημαντικό εκπρόσωπο της Νεοελληνικής ζωγραφικής, τον Άγγελο Γιαλλινά. Τέλος, η καλλιτεχνική αυτή περίοδος ολοκληρώνεται στην πέμπτη αίθουσα με τη συλλογή 13 έργων ελαιογραφίας του Γεωργίου Σαμαρτζή, με πιο αξιοθαύμαστο τον «Κουρδιστή του πιάνου».
Το όμορφο ταξίδι στην τέχνη συμπληρώνουν οι 4 τελευταίες αίθουσες, που είναι αφιερωμένες τους Κερκυραίους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα που σπούδασαν στην Αθήνα ή και σε άλλες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες όπως το Παρίσι, το Μιλάνο και το Βελιγράδι, με έργα ζωγραφικής και χαρακτικής. Αυτοί οι πρωτοπόροι καλλιτέχνες έχουν ξεχωρίσει για το ιδιαίτερο στυλ τους και τις είτε ρεαλιστικές είτε συμβολικές αναπαραστάσεις των θεμάτων τους.
Πέραν της μόνιμης συλλογής, η Δημοτική Πινακοθήκη της Κέρκυρας οργανώνει και προσωρινές εκθέσεις, με τρέχουσα αυτή με θέμα «Στην Ηχώ του Αγώνα», στα πλαίσια των εορτασμών της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Καθώς το Ιόνιο δεν γνώρισε τον οθωμανικό ζυγό, η ιστορική αναδρομή που επιχειρείται μέσα από τα εκθέματα, προσπαθεί να αναδείξει το ρόλο που διαδραμάτισε η Κέρκυρα μέσω των πνευματικών και πολιτικών αναζητήσεων εμβληματικών προσωπικοτήτων καθώς και της συντονισμένης δράσης τους για διάδοση των ιδεών του αγώνα. Η έκθεση διαιρείται και καλύπτει τρεις περιόδους, την Προεπαναστατική, την Επαναστατική και την Μεταεπαναστατική, στην οποία εντάσσεται και ο αγώνας των Επτανήσων για ενσωμάτωση με την Ελλάδα.
Τα έργα που παρουσιάζονται και προέρχονται μόνο από τις συλλογές της ίδιας της Πινακοθήκης, αποτελούν προσωπογραφίες και απεικονίσεις τόσο σκηνών του αγώνα, όσο και όψεων της Κέρκυρας της εποχής εκείνης. Ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Νικηφόρος Θεοτόκης, ο Ιωάννης Καποδίστριας και ο Ανδρέας Μουστοξύδης μεταξύ άλλων, είναι όλοι παρόντες ανάμεσα στις «Σουλιώτισσες» του Γεωργίου Μηνιάτη, τον «Πολεμιστή με άλογο» αγνώστου καλλιτέχνη και τους «Πρόσφυγες» του Θεόδωρου Ράλλη. Εξέχον έκθεμα αποτελεί το χειρόγραφο της δεύτερης μελοποίησης από τον Νικόλαο Μάντζαρο του Ύμνου εις την Ελευθερίαν του Διονυσίου Σολωμού, του οποίου η ηχώ -όπως και η ηχώ του ίδιου του Αγώνα- διαρκεί ως τις μέρες μας.
Η έκθεση Στην Ηχώ του Αγώνα θα παρουσιάζεται στο χώρο της Δημοτικής Πινακοθήκης Κέρκυρας έως τις 31/12/2021.
