Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Έφεσος είναι μια από τις καλύτερα σωζόμενες αρχαίες πόλεις στον κόσμο. Έχοντας ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO μόλις το 2015, η αρχαία Έφεσος συνέδεσε το όνομα της με τεχνολογικά θαύματα, γνώση και αρχιτεκτονικά μεγαλεία που αιώνες μετά την ερήμωση της πόλης εξακολουθούν να προκαλούν θαυμασμό και δέος. Χτισμένη στο σταυροδρόμι μεταξύ Δύσης και Ανατολής, Ευρώπης και Ασίας, η αρχαία Έφεσος έγινε πολύ γρήγορα το εμπορικό κέντρο μεταξύ διαφορετικών αρχαίων κόσμων. Αιγύπτιοι, Πέρσες, Μήδες, Λήδοι και Έλληνες προσπαθούσαν να κυριαρχήσουν στην πόλη που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ιστορία της αρχαιότητας, όπως την ξέρουμε εμείς σήμερα.
Ο σημερινός αρχαιολογικός χώρος της Εφέσου, κατάλοιπο της ξακουστής αρχαίας πόλης που πολλοί αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι είναι η αρχαιότερη ελληνική πόλη στην Μεσόγειο, απέχει μόλις 3 χιλιόμετρα από τη Σμύρνη και βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή του Σελτσούκ.
Η ιστορία της πόλης ανάγεται στην προϊστορία με τους αρχαιολόγους να έχουν ανακαλύψει έξι στρώματα κατοίκησης, την ίδια στιγμή που στον ελλαδικό χώρο το αντίστοιχο νούμερο μόλις αγγίζει τα δύο. Φαίνεται πως η Έφεσος έγινε τόσο γνωστή στον μεσογειακό κόσμο που ακόμα και οι Αιγύπτιοι Φαραώ έστελναν αντιπροσωπείες και δώρα στους Εφεσίους ζητώντας την εύνοια τους, ενώ οι Πέρσες πολιορκούσαν συχνά την πόλη μέχρι που στο τέλος κατάφεραν κάποια στιγμή να την κάνουν και δική τους. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μία από τις πρώτες πιο ξακουστές multicult κοινωνίες του κόσμου.
Βιβλιοθήκη, Αρτεμίσιο, Θέατρο. Και για τι άλλο δεν φημίζεται η Έφεσος; Ακόμα και αν η Ιστορία δεν ήταν το φόρτε σας στο σχολείο, σίγουρα έχετε ακούσει κάτι για τη θρυλική βιβλιοθήκη της Εφέσου που, πριν ακόμα από την δημιουργία της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, ήταν η μεγαλύτερη, σημαντικότερη και σπουδαιότερη βιβλιοθήκη του αρχαίου κόσμου. Αν και δεν έχουμε καμία ιδέα για τον αριθμό των παπύρων και περγαμηνών που διέθετε, έχουμε μια μικρή άποψη για το πώς πρέπει να έμοιαζε η βιβλιοθήκη σαν κτίριο. Αυστριακοί και Βρετανοί αρχαιολόγοι κατάφεραν μετά από ανασκαφές ενός αιώνα (και περισσότερο) να αναστηλώσουν τμήμα της πρόσοψης του κτηρίου μελετώντας τα ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου και το αποτέλεσμα; Μια εντυπωσιακή αναστήλωση της όψης του κτηρίου που λέγεται πως ήταν επίτηδες γυρισμένο στην Ανατολή, ώστε να επιτρέπει στους αναγνώστες να μελετούν εκμεταλλευόμενοι το φυσικό φως.
Δυστυχώς, όμως, για εμάς, το θρυλικό Αρτεμίσιο, το τεράστιο ιερό της Άρτεμης που δέσποζε στην πόλη, δεν διασώζεται ούτε στο ελάχιστο και μόνο κάτι σκόρπια θεμέλια εδώ κι εκεί αποτελούν την μοναδική ανάμνηση ενός ναού που έκλεψε τις εντυπώσεις αρχαίων περιηγητών και ταξιδιωτών. Βέβαια, οι ιστορικές πηγές κάνουν λόγο για έναν γιγαντιαίο ναό που λειτουργούσε 24/7 με κάτι μυστήριους ιερείς και ιέρειες που δεν άφηναν κανέναν να παρακολουθήσει τις τελετές προς τιμήν της Άρτεμης και κάπως έτσι δεν είναι καθόλου απορίας άξιον γιατί αυτός ο εξαφανισμένος ναός είναι χωρίς αμφιβολία ένα από τα επτά -χαμένα- θαύματα του αρχαίου κόσμου.
Κατά τα άλλα, περπατώντας στους δρόμους της αρχαίας Εφέσου μπορείτε να πάρετε μια γεύση από το πώς ήτανε η ζωή σε μια αρχαία πόλη που άκμασε στην αρχαιότητα, πέρασε ακέραια στην ρωμαϊκή εποχή και βίωσε την απόλυτη παρακμή στα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού. Αν και η Έφεσος απέκτησε τόσο πολύ κύρος φτάνοντας να γίνει μια από τις περιβόητες επτά πόλεις της Αποκάλυψης, βίωσε μια άνευ προηγουμένου παρακμή που οδήγησε στο οριστικό τέλος της. Το κατοπινό ποτάμι που αποτελούσε το touching point της πόλης με τον υπόλοιπο κόσμο σφραγίστηκε από επιχώσεις αιώνων με αποτέλεσμα η αρχαία πόλη να αποκλειστεί από την πρόσβαση στην θάλασσα και σιγά σιγά να αρχίσει να χάνει τον πληθυσμό της. Όταν ο Απόστολος Παύλος έστελνε επιστολές προς τους Εφεσίους, στην πραγματικότητα απευθύνονταν σε ένα μικρό χωριό λίγων κατοίκων που ουδεμία σχέση είχε με την ξακουστή αρχαία πόλη που μερικούς αιώνες πριν ήταν συνώνυμο της τρυφής και της αρχαίας πολυτέλειας.
Τέλος, αν βρεθείτε ποτέ στην Έφεσο, μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το Σπίτι της Παναγίας, ένα μικρό παρεκκλήσι που ανήκει στην Καθολική Εκκλησία και πιστεύεται πως αποτέλεσε την τελευταία κατοικία της Παναγίας πριν αναληφθεί στους ουρανούς, σύμφωνα με την Καθολική παράδοση. Μάλιστα, το παρεκκλήσιο είναι γνωστό, όχι μόνο στην Καθολική εκκλησία, γιατί αποτελεί ξακουστό προσκύνημα των καθολικών, αλλά και μεταξύ πολλών μουσουλμάνων που επισκέπτονται τον χώρο.
Διαβάστε ακόμα:
Αρχαία θέατρα στην Ελλάδα που πρέπει να επισκεφθείτε -Πλην της Επιδαύρου
Φίλιπποι: Mια αρχαία πόλη με μακραίωνη ιστορία στην Μακεδονία
Αρχαία Μεσσήνη: Ένας θαυμαστός αρχαιολογικός χώρος ζωντανεύει μία εποχή και μία πόλη
