Εδώ και τριανταπέντε χρόνια πλάθει τον πηλό, δίνει ώθηση στον τροχό, χαράζει, ζωγραφίζει, χρωματίζει και διηγείται με τα κεραμικά της ιστορίες που ξεκινούν από την αρχαιότητα, κάνουν μια στάση στο Βυζάντιο και εμφανίζονται σύγχρονες, γοητευτικές και απαστράπτουσες στη Θεσσαλονίκη του σήμερα.
Την λένε Αλεξάνδρα Θεοδοσίου και έχει γράψει τη δική της ιστορία στην τέχνη της κεραμικής στη Βόρεια Ελλάδα.
Η Αλεξάνδρα γεννήθηκε στο Γομάτι Χαλκιδικής, ένα χωριό στο μυχό ανάμεσα στο δεύτερο και το τρίτο πόδι. Το κτήμα του παππού της ήταν δίπλα στην παραλία Δεβελίκι, με αγνάντι τη μικροσκοπική νήσο της Αμμουλιανής. Σ’ αυτό το κτήμα, η Αλεξάνδρα από παιδί έβρισκε θραύσματα από αγγεία, πάτους και χερούλια πιθαριών. Προφανώς κάποιο γειτονικό νεκροταφείο, με ταφές μέσα σε πήλινα πιθάρια, ταξίδευε στο χρόνο και έστελνε τα δικά του σινιάλα.
Μαθήτευσε στη Σχολή Κεραμικής της ΧΕΝΘ – ΕΟΜΜΕΧ στη Θεσσαλονίκη και από τότε με πείσμα και αφοσίωση «διακονεί την τέχνη της κεραμικής».
Σ’ αυτές τις τρεισήμισι δεκαετίες παραγωγικής δουλειάς, συνεργάστηκε με το Άγιο Όρος και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, τόσο στη δημιουργία κεραμικών, όσο και στην εκπόνηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και στο στήσιμο εκθέσεων. Ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και την Ευρώπη και κυρίως ένα εργαστήριο-καταφύγιο, στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, είναι το αποτύπωμα που αφήνει η Αλεξάνδρα λίγο πριν ολοκληρώσει ένα μεγάλο δημιουργικό κύκλο.
Η δουλειά της Αλεξάνδρας έχει κάτι από τη λιτότητα της προϊστορικής κεραμικής, την αλαφράδα και τις κατακτήσεις των κλασικών χρόνων, και ταυτόχρονα μια έντονη σφραγίδα βυζαντινή. Ειδικά οι χαράξεις της, τα μοτίβα και τα χρώματα, ξεπηδούν από μια δυνατή, εντόνως χριστιανική, βυζαντινή Θεσσαλονίκη. Τα τρισδιάστατα πουλιά που φτιάχνει, τα αγγεία, οι πιατέλες, τα κανάτια, έχουν αφομοιωμένο τον βυζαντινό εκλεκτικισμό. Την τέχνη μιας αυτοκρατορίας σε ακμή, όπου οι δρόμοι ήταν ανοιχτοί, οι ανταλλαγές εφικτές και ευνοούμενες και η δημιουργικότητα των αγγειοπλαστών έφερνε μικρές επαναστάσεις.
Μικρές ανατροπές & επαναστάσεις
Η μικρή επανάσταση της Αλεξάνδρας είναι «η τέχνης και η δημιουργία, ως μια μορφή αυτογνωσίας. Η υπηρέτηση της τέχνης σαν μια προσπάθεια να μην παγιδευτούμε αποκλειστικά στις αισθήσεις και στη μάχη του καθημερινού βιοπορισμού». Η άλλη της επανάσταση ήταν το σημείο που επέλεξε να στήσει, και να διατηρήσει με πείσμα έως σήμερα, το εργαστήριό της. Δίπλα στην Πλατεία Άθωνος, εκεί που έως και την δεκαετία του ογδόντα ένα πολύβουο μελίσσι από τεχνίτες έδιναν τον παλμό στο κέντρο της πόλης. Τα δεκάδες εργαστήρια σταδιακά άρχισαν να εγκαταλείπονται και επιχειρήσεις εστίασης να κατακτούν αδηφάγα το χώρο. «Ευτυχώς οι παρεμβάσεις της Μελίνας Μερκούρη έσωσαν τα κτίσματα της περιοχής και διατηρήθηκε μία σημαντική αρχιτεκτονική κληρονομιά του 19ου αιώνα», μας λέει, ενώ στεκόμαστε δίπλα σ’ ένα γεωμετρικό ψηφιδωτό που κοσμεί το πάτωμα του εργαστηρίου της.
Τα τελευταία χρόνια, χάρη και στο πείσμα ανθρώπων όπως η Αλεξάνδρα, η έννοια της παραγωγής επιστρέφει δειλά-δειλά στη γειτονιά. Ένα εργαστήριο χαρακτικής, ένας γραφίστας, το πωλητήριο ενός μουσείου, εμπλουτίζουν τα πεζοδρομημένα στενά και ένα αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό αποτύπωμα από την άλλοτε Συμβασυλεύουσα διατηρεί το ίχνος του.
Μια μικρή απάντηση δημιουργικότητας και τεχνογνωσίας, ένας στακάτος διάλογος με το παρελθόν, ένα όμορφο στέκι στην οδό Παπαμάρκου στον αριθμό 43.
Εγχάρακτη Κεραμική Sgraffito, Εργαστήριο Κεραμικής Αλεξάνδρας Θεοδοσίου, Παπαμάρκου 43, Πλατεία Άθωνος, Θεσσαλονίκη. τηλ.: 2310 265039