Oι αιγυπτιακοί οβελίσκοι που κοσμούν τις πλατείες της Ρώμης

Piazza dell’Esquilino

Σε μία προσπάθεια να εκχριστιανίσει τα σύμβολα της ειδωλολατρικής πίστης των Αιγύπτιων, ο Πάπας Σίξτος Ε΄ τοποθέτησε έναν ακόμη οβελίσκο – ύψους 15 μέτρων αυτή τη φορά – στην μικρή πλατεία στο πίσω μέρος της Βασιλικής Santa Maria Maggiore, σε έναν από τους 7 λόφους της Ρώμης, τον Εσκουιλίνο. Στην περίπτωση του Οβελίσκου του Εσκουιλίνο, υπάρχουν δύο θεωρίες σχετικά με την προέλευσή του. Σύμφωνα με την πρώτη, χρονολογείται στον 4ο αιώνα π.Χ. και είναι όντως αιγυπτιακός, ενώ κατά την άλλη θεωρείται απομίμηση που φτιάχτηκε κατά παραγγελία του αυτοκράτορα Δομιτιανού, ενώ η θέση του ήταν -μαζί με τον δίδυμό του Οβελίσκο του Κυρινάλιου – στην είσοδο του Μαυσωλείου του Αυγούστου, στην περιοχή Campo Marzio. Όταν βρέθηκε θαμμένος τον 16ο αιώνα ήταν σπασμένος σε 4 κομμάτια, ωστόσο το 1587 αποκαταστάθηκε και πήρε τη θέση στην οποία τον θαυμάζουμε σήμερα.

Piazza del Quirinale

Στον Κυρινάλιο λόφο με τη μαγευτική θέα πάνω από τις ρωμαϊκές στέγες, θα έρθετε όχι μόνο για να δείτε πόσο ρομαντικός είναι ο ορίζοντας της Ρώμης την ώρα του ηλιοβασιλέματος, αλλά και για το θεαματικό σύμπλεγμα που σχηματίζουν τα πελώρια αγάλματα των Διόσκουρων, το μικρό γρανιτένιο σιντριβάνι του Giacomo della Porta και ο δίδυμος του παραπάνω οβελίσκου. Η δική του τύχη ήταν πιο περιπετειώδης, καθώς από το 1520 που πρωτοβρέθηκε θαμμένος, θάφτηκε άλλες δύο φορές, ώσπου τελικά το 1781 ήρθε για τελευταία φορά στην επιφάνεια και με απόφαση του Πάπα Πίου ΣΤ΄ τοποθετήθηκε μεταξύ των αγαλμάτων του Κάστορα και το Πολυδεύκη, όπου στέκει ως σήμερα παρά τις αρχικές αντιρρήσεις των κατοίκων της Ρώμης.

Piazza Navona

Σίγουρα ο πιο πολυφωτογραφιμένος οβελίσκος της Ρώμης, σε μία από τις θεαματικότερες πλατείες του κόσμου. Στο κέντρο της αγαπημένης όλων Piazza Navona, ο Gian Lorenzo Bernini πετυχαίνει την τέλεια ενσωμάτωση του αιγυπτιακού οβελίσκου από την Ασουάν, στη Fontand dei Quattro Fiumi, την περίφημη κρήνη με την αναπαράσταση των τεσσάρων γεμάτων κίνηση ποταμών. Σίγουρα, τα βλέμματα όλων τραβά το μαγευτικό σιντριβάνι, αξίζει όμως να παρατηρήσετε την ιερογλυφική γραφή του γρανιτένιου Obelisco Agonalis, ο οποίος φέροντας τα ονόματα των Ρωμαίων αυτοκρατόρων Δομιτιανού, Βεσπασιανού και Τίτου, δίνει μια σημαντική πληροφορία για την ιστορία του: κατασκευάστηκε στην Αίγυπτο κατά παραγγελία του Δομιτιανού, και φθάνοντας στη Ρώμη αποτέλεσε έναν από τους τέσσερις που βρίσκονταν μπροστά στο Ναό της Ίσιδας και του Σέραπι. Στις αρχές του 4ου αιώνα ο Μαξέντιος τον μετακίνησε στο Circus Maxentii στην Αππία Οδό, για να τον φέρει στο προσκήνιο τον 17ο αιώνα ο Πάπας Ιννοκέντιος Ι’, τοποθετώντας τον μπροστά στη μεγαλοπρεπή οικογενειακή κατοικία Palazzo Pamphilj, που στέκει ως τις μέρες μας στην Piazza Navona.

Piazza della Rotonda

Σε πολύ κοντινή απόσταση, μία άλλη υπέροχη πλατεία, η γραφική Piazza della Rotonda σφύζει από ζωή όλες τις ώρες της ημέρας. Το πλήθος συρρέει για να δει το επιβλητικό Πάνθεον και ξαποσταίνει στα σκαλιά του βάθρου της μικρής μπαρόκ κρήνης του Giacomo della Porta με το νερό να αναβλύζει από το στόμα θαλάσσιων τεράτων, βάση ουσιαστικά για τον μόλις 6,30 μέτρων οβελίσκο, που τοποθετήθηκε πάνω της με απόφαση του Πάπα Κλήμεντα ΙΑ΄ το 1711. Κατά παραγγελία του ο γλύπτης Filippo Barigioni ενσωμάτωσε στο σιντριβάνι τον μαρμάρινο οβελίσκο του Ραμσή Β΄ που μεταφέρθηκε από την Ηλιούπολη στην αρχαία Ρώμη για να διακοσμήσει έναν άλλο ναό της Ίσιδας, αυτή τη φορά κοντά στο Πάνθεον. Ανακαλύφθηκε στα μέσα του 15ου αιώνα στην πλατεία Piazza di San Macuto, πολύ κοντά στη σημερινή του θέση κι έτσι πήρε και το όνομα Obelisco Macuteo.

Piazza della Minerva

Μόλις δύο βήματα από το Πάνθεον, στο πλάι του μεγαλοπρεπούς ναού, μία μικροσκοπική πλατεία φιλοξενεί ένα από τα πιο αξιαγάπητα μνημεία της Αιώνια Πόλης, τον ελεφαντίνο του Bernini που κουβαλάει στην πλάτη του τον πιο μικροσκοπικό οβελίσκο του ιστορικού κέντρου. Πάνω σε αυτό το έργο του 1667 ταίριαξε τέλεια ο ύψους 5,5 μέτρων οβελίσκος του 6ου αι. π.Χ., ένας από τα δύο που βρίσκονταν στην πόλη Σάις, στο δυτικό τμήμα του Δέλτα του Νείλου. Ο Διοκλητιανός τον τοποθέτησε στον προαναφερθέντα ναό της Ίσιδας, και πλέον καλωσορίζει τους επισκέπτες του μοναδικού γοτθικού ναού της Ρώμης, Santa Maria Sopra Minerva, ενώ ο δίδυμός του βρίσκεται στο Ούρμπινο.

Piazza di Montecitorio

Λίγο βορειότερα από το Πάνθεον, προχωρώντας στην καρδιά της περιοχής Campo Marzio και φθάνοντας στην Piazza di Montecitorio, σας υποδέχεται ένα ακόμη θαυμαστό έργο του Bernini και ένας ακόμη εντυπωσιακός οβελίσκος. Μπροστά στο Palazzo Montecitorio – έδρα της Ιταλικής Βουλής – την πλατεία επιβλέπει ο ύψους 22 μέτρων, αφιερωμένος στο θεό Ήλιο οβελίσκος του Ψαμμήτιχου Β΄, της 26ης δυναστείας των Φαραώ. Λαξευμένος στην Ασουάν πριν 26 αιώνες, μεταφέρθηκε από το ναό του Ρα στην Ηλιούπολη στη Ρώμη κατ΄ εντολή του αυτοκράτορα Αυγούστου το 10π.Χ, κι αφού διακοσμήθηκε με μια χρυσή σφαίρα στην κορυφή του, τοποθετήθηκε κοντά στο Βωμό της Ειρήνης – Ara Pacis, ως δείκτης ενός γιγάντιου ηλιακού ρολογιού. Εκεί έστεκε ως τον 10αι. περίπου και για 700 χρόνια αγνοούνταν η τύχη του μέχρι που βρέθηκε σπασμένος σε κομμάτια και κατεστραμμένος από πυρκαγιά. Ο γρανιτένιος όγκος του αποκαταστάθηκε και ο Πάπας Πίος Στ΄ του έδωσε τη σημερινή του θέση. Προσέξτε τα σύμβολα του ζωδιακού κύκλου που χαράχτηκαν στο πλακόστρωτο της πλατείας το 1998, ώστε ο οβελίσκος να θυμίζει τον αρχικό του ρόλο.

Piazza di Spagna

Από το γεμάτο θεατρικότητα «salotto» της Ρώμης θα περάσετε πολλές φορές και για πολλούς λόγους. Την κρήνη του Bernini που αναπαριστά μία μισοβυθισμένη βάρκα, τα υπέρκομψα καταστήματα ιταλικών και μη οίκων μόδας, τα ιστορικά καφέ, τη θεαματική σειρά από σκαλιά Scalinata Trinità dei Monti και την ομώνυμη εκκλησία στην κορυφή της. Ακριβώς εκεί, καθώς το βλέμμα σηκώνεται ψηλά, μπορεί κανείς να δει τον 14 μέτρων Obelisco Sallustiano που φτιάχτηκε κατά παραγγελία του αυτοκράτορα Αυρηλιανού, ως μικρότερο αντίγραφο του αυθεντικού αιγυπτιακού της Piazza del Popolo, για τη διακόσμηση των κήπων Horti Sallustiani.

Μετά την πτώση της αυτοκρατορίας και τις καταστροφές των Γότθων, παρέμεινε σε κομμάτια και παρά τις προσπάθειες που κατέβαλαν αρκετοί πάπες για την αποκατάσταση του, παρέμεινε σε τρία κομμάτια στο έδαφος στην Piazza San Giovanni in Laterano. Στην κορυφή της Σκαλινάτα τοποθετήθηκε και αυτός από τον Πάπα Πίο ΣΤ΄, αφού προστέθηκαν στην κορυφή του τα εραλδικά σύμβολα της παποσύνης και ένας σταυρός με λείψανα αγίων.

Piazza del Popolo

Μία ακόμη εντυπωσιακή πλατεία, ένα ακόμη μνημείο με εντυπωσιακή ιστορία. Το μεγαλειώδες σχέδιο του Giuseppe Valadier προσέδωσε τον 19ο αιώνα νεοκλασικό ύφος στην πάλαι ποτέ τοποθεσία δημοσίων εκτελέσεων, διατηρώντας στο κέντρο της το σιντριβάνι που το 1589 ο Πάπας Σίξτος Ε΄είχε αναθέσει στον Domenico Fontana. Είναι αυτό που θα δείτε σήμερα να σκαρφαλώνουν παιδιά και να ξαποσταίνουν περαστικοί, και του οποίου το σχέδιο ενσωμάτωνε 4 αγάλματα αιγυπτιακών λιονταριών και τον θεαματικό οβελίσκο του Ραμσή Β΄ με την πλούσια ιερογλυφική γραφή. Το ύψους 24 μέτρων μνημείο του 1300 π.Χ. στέκει πάνω σε μια βάση ύψους 11 μέτρων, είναι ένας από τους αρχαιότερους της Ρώμης και μεταφέρθηκε στην αυτοκρατορική πρωτεύουσα από τον Αύγουστο το 10 π.Χ. μαζί με αυτό της Piazza di Montecitorio, τοποθετώντας τον ως σπίνα στον ιππόδρομο Circus Maximus.

Λόφος Pincio

Βόλτα ως την Piazza del Popolo χωρίς να συνεχίσετε ως τον καταπράσινο λόφο Pincio ακριβώς πάνω της δε νοείται και η ωραιότερη ώρα για να απολαύσετε το εντυπωσιακότερο πανόραμα της Ρώμης είναι σίγουρα το ηλιοβασίλεμα. Όμως, ο περίπατος στον μαγευτικό λόφο είναι αναζωογονητικός όλες τις ώρες, κι εδώ μεταξύ άλλων μνημείων, αγαλμάτων και προτομών θα δείτε και τον αιγυπτιακού τύπου οβελίσκο που αρχικά είχε παραγγείλει ο αυτοκράτορας Αδριανός για τον τάφο του φίλου και εραστή του Αντίνοου στο Τίβολι. Από τον 16ο αιώνα που βρέθηκε κοντά στην Porta Maggiore, μετακινούνταν διαρκώς, από το Palazzo Barberini στο Βατικανό και από κει – υπό τον Πάπα Πίο Ζ΄ το 1822 – στη σημερινή του θέση, εξού και ονομάζεται Obelisco Pinciano.

Οι 3 οβελίσκοι εκτός ιστορικού κέντρου

Οι γειτονιές, οι λόφοι και οι κήποι που περιβάλουν το ιστορικό κέντρο δεν υπολείπονται εντυπωσιακών αξιοθέατων, αξίζοντας σίγουρα ένα μέρος του χρόνου σας. Στη σχετικά ήσυχη συνοικία του Λατεράνο, με μερικά από τα σημαντικότερα χριστιανικά μνημεία στον κόσμο, επίκεντρο είναι η Piazza di San Giovanni in Laterano, όπου βρίσκεται ο καθεδρικός της Ρώμης αλλά και ο ψηλότερος οβελίσκος της πόλης και μεγαλύτερος αιγυπτιακός οβελίσκος του κόσμου. Οι αριθμοί είναι εντυπωσιακοί: ύψος 32 μέτρα – σχεδόν 46 με τη βάση -, αρχικό βάρος 455 τόνοι και σημερινό 330, αφού όταν βρέθηκε σε 3 κομμάτια το 1587 αποκαταστάθηκε κατά 4 μέτρα κοντύτερος. Προερχόμενος από το ναό του Άμμωνα στο Καρνάκ, μεταφέρθηκε στη Ρώμη από τον Κωνστάντιο Β΄ και εκχριστιανίστηκε από τον Πάπα Σίξτο Ε΄ το 1587.

Οι δύο άλλοι οβελίσκοι – ονόματι Dogali και Matteiano – από τους 13 συνολικά που θα δείτε στη Ρώμη, μοιράζονται μία ιστορία συνεχών μετακινήσεων. Αμφότεροι προέρχονται από την Ηλιούπολη της αρχαίας Αιγύπτου, αφιερωμένοι στο Ραμσή Β΄ και το θεό Ρα, κοσμούσαν αρχικά το ρωμαϊκό ναό της Ίσιδος κοντά στο Πάνθεον και στη συνέχεια, ο μεν πρώτος βρέθηκε κοντά στο σταθμό Termini, ενώ εδώ και 99 χρόνια βρίσκεται στο χώρο των Θερμών του Διοκλητιανού. Τον δε Matteiano, που με ύψος 2,7 μέτρα είναι ο μικρότερος σε όλη τη Ρώμη, θα θαυμάσετε στο υπέροχο πάρκο της Villa Celimontana, όπου μεταφέρθηκε μετά από 2 αιώνες παρουσίας στο λόφο Καπιτολίνο, όταν τον 16ο αιώνα ο Μιχαήλ Άγγελος κλήθηκε να επανασχεδιάσει την μνημειώδη Piazza del Campidoglio.

Διαβάστε ακόμα:

8 δημοφιλή γλυκά της Ρώμης και πού θα τα δοκιμάσετε

Trastevere: Η πολύχρωμη και μποέμ συνοικία της Ρώμης

Οι γαστρονομικοί παράδεισοι της Ρώμης -7 κορυφαία ντελικατέσεν