«Η ανθρώπινη φύση κατακλύζεται από ζωώδη ένστικτα, γι’αυτό και κάτω από το λούστρο του πολιτισμού, ο άνθρωπος είναι σαν οποιοδήποτε άλλο ζώο». Ο ασυμβίβαστος -και για πολλούς προκλητικός- Βρετανός ζωγράφος Francis Bacon (1909-1992) υποστήριζε την άποψη αυτή σε όλη του την καριέρα, θολώνοντας στα έργα του τα όρια μεταξύ της ανθρώπινης φύσης κι εκείνης των ζώων.
Στο πλαίσιο αυτό, η έκθεση που ανοίγει στις 29/1 στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου κι έχει τίτλο «Man and Beast», εξερευνά το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για τα σώματα, την κίνηση και τη σάρκα των ζώων, που τον επηρέασε καταλυτικά στην απεικόνιση των ανθρώπινων μορφών και των μυθικών πλασμάτων των έργων του.
Από τα βιομορφικά πλάσματα των πρώιμων έργων του, έως τα παραμορφωμένα γυμνά που χαρακτηρίζουν την τελευταία φάση της καριέρας του, στον πυρήνα της φαντασίας του Bacon, ο άνθρωπος δεν απέχει πολύ από το ζώο. Σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας, η κίνηση των ζώων τον συνέπαιρνε, όπως αποδεικνύουν και τα πολυάριθμα ταξίδια του στη Νότιο Αφρική, αλλά και η τεράστια συλλογή του τόσο από βιβλία για άγρια ζώα, όσο και από τα πρωτοποριακά έργα του γνωστού φωτογράφου του 19ου αιώνα Eadweard Muybridge που αποτύπωνε καρέ-καρέ τη σαγηνευτική κίνηση των ζώων.
Ακριβώς σ΄αυτές τις επιρροές εστιάζει η έκθεση που ξεδιπλώνεται με χρονολογική σειρά και παρουσιάζει 45 έργα του Francis Bacon που καλύπτουν όλα τα στάδια της καριέρας του, από τους πρώτους του πίνακες γύρω στο 1930 έως και το τελευταίο έργο του το 1991, το οποίο θα εκτεθεί δημοσίως για πρώτη φορά στη Βρετανία. Ένα από τα πρώτα έργα τα οποία μπορεί κανείς να θαυμάσει είναι η Σταύρωση του 1933, δάνειο από ιδιωτική συλλογή, θέμα αγαπημένο για τον καλλιτέχνη που δεν ασπάζονταν καμία θρησκεία, αλλά θεωρούσε την πράξη της σταύρωσης καθαρά μια πράξη βίας. Η περίοδος 1944-1946 καλύπτεται από μια ομάδα έργων που σχετίζονται με τις Ερινύες, τις τρομερές θεότητες που δεν είχαν μορφή ούτε ανθρώπων ούτε ζώων, σαφή επιρροή του Bacon από τις Ευμενίδες της Ορέστιας του Αισχύλου.
Συνεχίζοντας, ο επισκέπτης μπορεί να δει κάποια έργα που ταξίδεψαν από τις ΗΠΑ για την έκθεση, όπως το Κεφαλή Ι, από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, που αποτελεί μέρος μιας σειράς έξι έργων που φιλοτέχνησε ο Bacon για την πρώτη του έκθεση στη Hanover Gallery του Λονδίνου. Στο έργο αυτό, όπου παρουσιάζεται για πρώτη φορά η χαρακτηριστική κυβοειδής σύνθεση και δομή των έργων του, περιλαμβάνεται κι ένα στόμα με κυνόδοντες εμπνευσμένο από ένα χιμπαντζή που γρυλίζει. Στο ίδιο ύφος και δύο έργα του 1953, Η σπουδή ενός μπαμπουίνου από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης και το Άνδρας με σκύλο από την Albright-Knox Art Gallery του Μπάφαλο.
Το highlight της έκθεσης αποτελεί η επανασύνδεση τριών έργων του Bacon με θέμα τις ταυρομαχίες, όλα φιλοτεχνημένα το 1969, που εκτίθενται μαζί για πρώτη φορά. Οι δύο είχαν παρουσιαστεί στη μεγάλη ρετροσπεκτίβα που είχε διοργανώσει η Tate Gallery για τον καλλιτέχνη το 1985, ενώ τώρα συμπληρώνονται και από το έργο Σπουδή Ταυρομαχίας Νο. 2, που δάνεισε στη Βασιλική Ακαδημία το Μουσείο Καλών Τεχνών της Λυόν. Ένα ακόμη μέρος της έκθεσης θα είναι αφιερωμένο στον George Dyer, σύντροφο και πηγή έμπνευσης για τον καλλιτέχνη, με τον οποίο διατηρούσε μια εκρηκτική σχέση για μια δεκαετία. Στο τέλος της έκθεσης, το ύστατο έργο του, Σπουδή πάνω σ΄ένα ταύρο, που ο ζωγράφος ολοκλήρωσε το 1991, ένα χρόνο πριν από το θάνατό του, παρουσιάζεται για τελευταία φορά στο κοινό, ολοκληρώνοντας με τον πιό πλήρη τρόπο την αναδρομή στο έργο του ασυμβίβαστου αυτού καλλιτέχνη.
Μπορεί τα έργα του προβοκάτορα Bacon συχνά να σοκάρουν και να έρχονταν σε αντίθεση με κάθε αισθητική σύμβαση, αλλά σίγουρα δημιουργούν συναισθηματικά έντονες πρωταρχικές αντιδράσεις. Αξίζει να θυμάται κανείς αυτό που ο ίδιος ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι διηγούνταν για τα γυρίσματα μιας από τις διασημότερες ταινίες του: Είχε πάει ο ίδιος τον Μάρλον Μπράντο, πρωταγωνιστή του για «Το τελευταίο τανγκό στο Παρίσι», στη μεγάλη αναδρομική έκθεση του Gran Palais για τον Bacon προκειμένου να εμπνευστεί για το ρόλο του, αναγνωρίζοντας το συναισθηματικό βάθος των χαρακτήρων που απεικόνιζε. Κι αυτό από μόνο του λέει πολλά για το τρομερό παιδί της μοντέρνας τέχνης.
