Αν οι φωτογραφίες του Σταύρου Καστρινάκη ήταν λόγος, θα ήταν προφορικός,. Όχι γραπτός. Θα έπρεπε να έχει τη δυνατότητα να φεύγει μακριά όπως ο καπνός απομακρύνεται από τη φωτιά μέχρι να εξαφανιστεί τελείως.
Ο φωτογραφικός φακός του διατηρεί την απόσταση από τα υποκείμενα για μια φαινομενολογική ερμηνεία της αλληλεπίδρασης του περιβάλλοντος και των φυσικών στοιχείων με το ανθρώπινο σώμα.
Παρατηρώντας κανείς τις εικόνες θαρρεί πως τα κυρίαρχα στοιχεία, το νερό και οι άνθρωποι, πάτησαν pause για λίγο, προκειμένου ο Σταύρος να φωτίσει αυτή την συγκεκριμένη στιγμή με την κάμερά του. Σαν κάποιο δρώμενο που στέκεται ασάλευτο, λίγο πριν την εκκίνηση. Με διπλή ιδιότητα, ψυχολόγος και ηθοποιός, ο Σταύρος Καστρινάκης δεν απαθανατίζει απλά τα υποκείμενα και τα αντικείμενα που του κάνουν εντύπωση. Προσπαθεί να τα καταλάβει.
Ψυχολόγος και ηθοποιός, ο νεαρός φωτογράφος ισορροπεί ανάμεσα στις δύο ιδιότητές του. Πώς συνδυάζονται αυτά τα δύο; Αλληλεπιδρούν;
«Το να φωτογραφίζεις εμπεριέχει τη συνάντηση παρατηρητή και φαινομένου», μου εξηγεί ο Σταύρος. «Τη στιγμή που αποτυπώνεται κάτι στον φωτογραφικό φακό συντελείται η συνομιλία δυο κόσμων που για τη στιγμή εκείνη και όσο η φωτογραφία υφίσταται αυτοί οι δυο κόσμοι συνομιλούν. Το ενδιαφέρον μου λοιπόν για την ψυχολογία προέκυψε ακριβώς από αυτήν την επιθυμία για συνομιλία και εν τέλει συνάντηση. Συνάντηση με τον εσωτερικό μου κόσμο αφενός, αφετέρου με τους ανθρώπους που επιθυμώ να γνωρίσω όντας θεραπευτής.
Η υποκριτική συνέβαλε στο να ανακαλύψω τρόπους και εργαλεία αρχικά για να προσεγγίσω έναν χαρακτήρα και στη συνέχεια τρόπους να κατανοήσω βιωματικά εκφάνσεις της ανθρώπινης ύπαρξης. Λειτουργίες και πλευρές που σε θεωρητικό επίπεδο γνώρισα σπουδάζοντας ψυχολογία αλλά κτήμα μου τις έκανε η υποκριτική μέσω του βιώματος. Για να δόσεις πνοή σε έναν χαρακτήρα, δημιουργείς χώρο για αποδοχή και βίωση μιας διαφορετικής από την ήδη γνώριμη κατάσταση σου. Ο «άλλος», ο διαφορετικός τρόπος ζωής, γίνεται προσεγγίσιμος και κατανοητός. Τόσο ο θεραπευτής, όσο και ο ηθοποιός μέσω της αποδοχής αρχικά ανακαλύπτουν, εμπεριέχουν, συνοδεύουν και στη συνέχεια οδηγούνται στη μετουσίωση και εν τέλει τη θεραπεία».
Μα πόσο ωραίο combo, σκέφτομαι, ψυχολογία και υποκριτική. Όμως η φωτογραφία πώς ξεκίνησε τον ρωτάω για να πάμε λίγο και στα δικά μας.
«Η πρώτη επαφή με τη φωτογραφία ήταν στο γυμνάσιο. Ένα κινητό με τις πρώτες τότε κάμερες ήταν αρκετό για να με κάνει να θέλω να αποτυπώσω τοπία που μου έκαναν εντύπωση, χρώματα στον ουρανό από τη δύση και σύννεφα που άλλαζαν σχήματα. Το σπίτι μας ήταν γεμάτο άλμπουμ, οι γονείς μου είχαν αναλογική φωτογραφική μηχανή και τυπώναμε τις φωτογραφίες διαρκώς. Η χαρά μου ήταν να παραδώσουμε στο φωτογραφείο τα φιλμ και να επιστρέψουμε για να πάρουμε τις τυπωμένες φωτογραφίες. Οι φωτογραφίες με βοηθούσαν στο να θυμάμαι στιγμές που διαφορετικά θα είχαν εξασθενίσει ή και ξεχαστεί. Έτσι και έγινε η φωτογραφία το μέσω που θα μου παρέτεινε τη μνήμη» μου λέει.
Τον ρωτάω πού επιλέγει να ζει τα τελευταία χρόνια, αλλά και σε ποιο σημείο του πλανήτη θα ήθελε ιδανικά να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του.
«Τα τελευταία χρόνια ζω στην Αθήνα, η καραντίνα βέβαια με έστρεψε προς τη φύση και τους τελευταίους μήνες ζω στη γενέτειρα μου τη Κρήτη, στα Χανιά. Με φαντάζομαι να ζω σε ένα μέρος που θα έχω εύκολη πρόσβαση στο νερό, είτε είναι μια λίμνη, ένα ποτάμι ή η θάλασσα. Ένα μέρος που θα συμβάλει στην έμπνευση και τη κίνηση για δημιουργία. Τέτοια μέρη υπάρχουν αρκετά, ειδικά αν μπορείς να διακρίνεις αυτές τις ποιότητες. Ψάχνω ακόμη το δικό μου.
Και το αγαπημένο σου ταξίδι;
«Είναι η γνωριμία μου με την Κούβα. Η Κούβα σε γυρίζει πίσω στο χρόνο και στο χρόνο αυτό που εγώ δεν είχα καν γεννηθεί. Σε φέρνει σε επαφή με το τώρα, με την απόλαυση της στιγμής. Σε βάζει σε ένα δικό της ρυθμό είτε το θέλεις είτε όχι. Είναι γεμάτη χορό, νοσταλγία και εκπλήξεις. Μπορεί να στρίψεις σε ένα στενό στην Αβάνα και να υπάρχει ένα γλέντι έτοιμο να σε υποδεχτεί. Είναι ένα ακατέργαστο μέρος που σου προσφέρει κινηματογραφικές στιγμές απλόχερα και φωτογραφικό υλικό γεμάτο ζωντάνια. Τέλος είναι το μέρος που επιστρέφω συχνά στη φαντασία μου αλλά και που λαχταρώ να επιστρέψω και στην πραγματικότητα» μου εξηγεί.
Τον σκέφτομαι σε ένα χιονισμένο βουνό. Πώς επιλέγει άραγε να κατέβει; Του βάζω ένα δίλημμα: α. Βάζει τα σκι και κατεβαίνει τις δύσκολες πλαγιές β. Προτιμάει να φύγει με ένα ελικόπτερο που έρχεται να τον πάρει
«Βάζω σκι, κατεβαίνω τις δύσκολες πλαγιές ελπίζοντας να μη χρειαστεί να σηκωθεί ελικόπτερο για να έρθει να με πάρει», μου απαντά. «Λατρεύω τα βουνό, προτιμώ ωστόσο την πεζοπορία και την ανάβαση σε αυτό».
Παρατηρώ ότι σου αρέσουν οι φωτογραφίες από ψηλά (κι εμένα). Γιατί αγαπάς αυτό το μοτίβο;
«Η απόσταση με βοηθάει να παρατηρώ, να επιλέγω και να παραμένω απαρατήρητος. Ως αμέτοχος παρατηρητής, η στιγμή δεν επηρεάζεται από την παρουσία μου και κυλάει στη φυσική της ροή. Όταν αυτή η απόσταση συνδυάζεται με το ύψος, εξασφαλίζω στο μέγιστο αυτό που επιθυμώ. Το ύψος αναδεικνύει τη συσχέτιση της φύσης με την ανθρώπινη ύπαρξη. Με αυτό το τρόπο μπορώ να τοποθετήσω σε εικόνες το μέγεθος της φύσης σε αντιπαραβολή με το μέγεθος της ανθρώπινης φιγούρας» μου απαντά, καταλήγοντας «Το ανθρώπινο στοιχείο την ίδια στιγμή που είναι κυρίαρχο, είναι ευάλωτο, μεταβαλλόμενο ακόμη και εύθραυστο μπροστά στις δυνατότητες και το μεγαλείο της φύσης. Και όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση και το ύψος τόσο πιο πολύ αναδεικνύεται η κυριαρχία και η επιβλητικότητα που ασκεί το φυσικό τοπίο.
Οι περιοχές που μου δίνουν αυτή τη δυνατότητα είναι και οι περιοχές που δεν χορταίνω να φωτογραφίζω. Όταν μπορώ να έχω πανοραμική θέα και επιλογές ως προς το κάδρο που εν τέλει θέλω να αποτυπώσω. Μια από αυτές είναι και η παραλία του Στεφάνου ή Σεϊτάν λιμάνια στα Χανιά. Το τοπίο σε καθηλώνει από την πρώτη ματιά, η ανάσα σου αλλάζει ρυθμό και μένει μόνο να ακολουθήσεις αυτό το ρυθμό και έτσι να αφεθείς στην εκστατική εμπειρία. Η παραλία θεωρήθηκε ακόμη και καταραμένη λόγο των επικίνδυνων ρευμάτων στα νερά της περιοχής και της δύσκολης πρόσβασης σε πλοία στο εσωτερικό του κόλπου αλλά και λόγο των κάθετων & απόκρημνων βράχων. Για αυτό ίσως διατήρησε το όνομα της από την τουρκοκρατία όπου Σεϊτάν σημαίνει καταραμένος».
Και ποια είναι για εσένα η ιδανική γωνία λήψης;
«Η ιδανική γωνία λήψης καθορίζεται από τη γεωμετρία που θέλω να συμπεριλάβω στο φωτογραφικό μου κάδρο καθώς και από τις διαβαθμίσεις του φωτός και της σκιάς. Υπάρχουν βέβαια μέρη που η διαμόρφωση του τοπίου σου επιβάλει κατά κάποιο τρόπο τη γωνία λήψης. Είναι σαν να σε παροτρύνει το ίδιο το τοπίο να φωτογραφίσεις αυτό που σου υποδεικνύει. Ανάλογα με αυτό που θέλω να ”φωτίσω”, επιλέγω και τη γωνία λήψης. Αν θέλω για παράδειγμα να επικεντρωθώ στην ανθρώπινη μορφή ή έκφραση και να την αναδείξω θα βρεθώ είτε στο ίδιο ύψος είτε χαμηλότερα, ενώ αν θέλω να αποτυπώσω το τοπίο σε σχέση με το σύνολο των ανθρώπων που φιλοξενεί θα επιλέξω το μεγαλύτερο δυνατό ύψος.
Ποια ώρα της ημέρας το ελληνικό φως ενδείκνυται για να κάνεις την τέλεια φωτογράφιση; ρωτάω τον Σταύρο, έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού μου κάποιες αποτυχημένες πρωινές ερασιτεχνικές μου λήψεις.
Το φως στον τόπο που ζούμε είναι ιδανικό για οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Ανάλογα με το τι αποτέλεσμα επιθυμείς, επιλέγεις και την αντίστοιχη ώρα. Αν θες να έχεις ένα απαλό φως που ”χαϊδεύει” το φωτογραφικό θέμα, οι 2 ώρες πριν από το δύση του ήλιου είναι ιδανικές καθώς επίσης και οι 2 πρώτες ώρες από την ανατολή για την ελαφρώς πιο ψυχρή εκδοχή. Αν από την άλλη θέλεις να περιορίσεις τις σκιές και να έχεις ένα κάθετο ”αμείλικτο” φως, το μεσημεριανό φως είναι αυτό που χρειάζεται να έχεις με το μέρος σου.
Και τι θα ήθελες να φωτογραφίσεις με αυτό το ωραίο φως;
Το μέρος ή τα νησιά που ανυπομονώ να επισκεφτώ και να φωτογραφίσω είναι αυτά του Ιονίου πελάγους. Είχα βρεθεί για λίγο στην Κεφαλλονιά πριν οκτώ χρόνια αλλά δεν είχα το χρόνο και το περιθώριο να φωτογραφίσω όπως θα ήθελα, οπότε το συντομότερο δυνατό θέλω να είμαι και πάλι εκεί.
Τον ζητάω να μου πει ένα μυστικό του για το τέλειο κλικ καθώς εδώ και χρόνια πιστεύω πως οι ταλαντούχοι φωτογράφοι συμμετέχουν σε μια ομερτά, κρύβοντας τα μυστικά τους.
Το μυστικό που έχω όταν φωτογραφίζω είναι η υπομονή, έχει τύχει να καθίσω σε ένα μέρος συνεχόμενα για τέσσερις και πέντε ώρες με μουσική, αρκετό νερό, και διάφορες λιχουδιές μέχρι να έρθει η κατάλληλη στιγμή. Υπάρχουν φορές που φτιάχνω τη συνθήκη μέσα στην οποία θέλω να δημιουργήσω, άλλες πάλι φορές αφήνομαι στους ήχους της φύσης και εμπνέομαι από αυτό που δημιουργείται γύρω μου. Το μυστικό παραμένει η υπομονή και προσπαθώ να μου το υπενθυμίζω γιατί η αγωνία για το επιθυμητό κλικ μπορεί να καταστρέψει ολόκληρη τη δημιουργική διαδικασία.
