Δείτε την περίφημη αρχαία Πέλλα με το ανάκτορο και το νέο αρχαιολογικό μουσείο, το Λαογραφικό Μουσείο της Έδεσσας, περάστε από επισκέψιμα οινοποιεία και δοκιμάσετε τοπικά γλυκά, όπως οι «φλογέρες» και τα κουρκουμπίνια και παραδοσιακές συνταγές στις ταβέρνες, όπως το τσουμλέκι.

17

Η αρχαία Πέλλα, γενέτειρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Η αρχαία Πέλλα είναι από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Μακεδονίας και έχει έκταση περίπου 4.000 στρεμμάτων. Τη μορφή που βλέπουμε σήμερα πήρε στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ., με τροποποιήσεις και ανοικοδομήσεις κατά την ελληνιστική περίοδο. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, στα κλασικά χρόνια ήταν παραθαλάσσια. Μερικές δεκαετίες μετά τους περσικούς πολέμους, στο τέλος του 5ου αιώνα π.Χ., ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αρχέλαος μετέφερε εκεί την έδρα του από τις Αιγές, λόγω της σπουδαίας στρατηγικής της θέσης. Ήδη το 380 π.Χ. ο Ξενοφών την αποκαλούσε «μεγίστη των εν Μακεδονία πόλεων», και έφτασε σε πλήρη ακμή από τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου και μετά. Η Πέλλα παρέμεινε πρωτεύουσα των Μακεδόνων μέχρι την υποταγή τους στους Ρωμαίους το 168 π.Χ. και συνέχισε να ακμάζει πληθυσμιακά και εμπορικά μέχρι τη βίαιη καταστροφή της -πιθανώς από σεισμό, κοντά στα 90 π.Χ.

Πολεοδομία και Αξιοθέατα

Η αρχαία Πέλλα αποτελούνταν από ορθογώνια οικοδομικά τετράγωνα. Σε κάθε ένα υπήρχαν δυο ή περισσότερες οικίες. Οι μεγαλύτερες -που βρίσκονται στον κεντρικό επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο- έχουν έκταση 2500-3000 τ.μ. και οι μικρότερες 200-500 τ.μ. Οι χώροι των συμποσίων των πλουσιότερων οικιών και οι προθάλαμοί τους είχαν ψηφιδωτά δάπεδα με μεγάλη θεματική ποικιλία και τεχνική αρτιότητα, που οδήγησε τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα ότι στην πόλη λειτουργούσαν οργανωμένα εργαστήρια ψηφιδωτών. Τα παγκοσμίως γνωστά ψηφιδωτά δάπεδα της Πέλλας με χρήση φυσικών ψηφίδων, είναι λαμπρά δείγματα αυτής της τέχνης. Μεταξύ των θεμάτων τους είναι ο θεός Διόνυσος ως πάνθηρας, το κυνήγι λιονταριού, ένα ζεύγος κενταύρων (που εκτίθενται στο μουσείο της Πέλλας).

Τα δάπεδα των προθαλάμων είχαν γεωμετρικά σχέδια. Στο κέντρο της πόλης βρίσκεται η ελληνιστική Αγορά, κτισμένη πιθανόν στα χρόνια του Κασσάνδρου (τέλη 4ου αιώνα π. Χ.) επάνω σε κλασικό νεκροταφείο. Ήταν το εμπορικό, διοικητικό και κοινωνικό κέντρο της ελληνιστικής Πέλλας μέχρι την καταστροφή της. Από τα πολυάριθμα ιερά της ελληνιστικής εποχής έχουν ανασκαφεί τρία: Το οικοδομικό συγκρότημα της περιοχής του ιερού του Δάρρωνος, τοπικού θεραπευτή θεού, το ιερό της Μητέρας των Θεών και της Αφροδίτης, καθώς και το Θεσμοφόριο.

Το ανάκτορο της Πέλλας

Στο κτίριο αυτό, μέρος του οποίου είχε ανασκαφεί το 1957, μεγάλωσε ο βασιλιάς των Μακεδόνων Αλέξανδρος και αθλούνταν μαζί με τους γόνους της αριστοκρατίας. στην παλαίστρα και στην κολυμβητική δεξαμενή του. Το συγκρότημα καλύπτει έκταση περίπου 75.000 τ.μ. και τα οικοδoμήματά του είναι διαφορετικών ιστορικών περιόδων. Ήταν η έδρα της βασιλικής εξουσίας του μακεδονικού κράτους. Η σχετικά απλή αρχική μορφή του διαφοροποιήθηκε επί βασιλείας του Φιλίππου Β΄, καθώς, μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο ρόλος του Μακεδονικού Βασιλείου άλλαξε και η πρωτεύουσά του αναδείχθηκε ως ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Κατά τη βασιλεία του Κασσάνδρου η Πέλλα διπλασιάστηκε σε μέγεθος. Έτσι, στο ανάκτορο οικοδομήθηκαν μνημειακού χαρακτήρα κτίρια και το βόρειο σκέλος της οχύρωσης με τη βασιλική πύλη που οδηγούσε στα βασιλικά διαμερίσματα. Η μεγαλύτερη επέμβαση στο ανάκτορο έγινε στα χρόνια του Δημητρίου Πολιορκητή και ιδιαίτερα του Αντίγονου Γονατά. Το ανάκτορο με τους θησαυρούς του λεηλατήθηκε από τους Ρωμαίους όταν ηττήθηκαν οι Μακεδόνες το 168 π.Χ. -μάλιστα πήραν τον βασιλιά και την οικογένειά του ως σκλάβους στη Ρώμη. Ωστόσο, η πόλη συνέχισε να υπάρχει και κατά τη διάρκεια των Ρωμαϊκών χρόνων, καθώς από εκεί περνούσε και η Εγνατία Οδός.

Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας

Ένα νεόκτιστο οικοδόμημα φιλοξενεί το μουσείο με τη σύγχρονη μουσειολογική προσέγγιση και οργάνωση, στο οποίο θα δείτε και θαυμάσια ψηφιδωτά από την αρχαία Πέλλα. Έχει έκταση 6.000 τ.μ. και βρίσκεται στο ΒΑ τμήμα του αρχαιολογικού χώρου, πλάι στον σύγχρονο οικισμό. Την πρώτη ιδιαίτερα θετική εντύπωση δίνει το ορθογώνιο αίθριο που παραπέμπει στην περίστυλη αυλή των οικιών της Πέλλας, με το φυσικό φως να αναδεικνύει αρχιτεκτονικά μέλη, γλυπτά, επιτύμβιες και αναθηματικές στήλες. Μετά σας υποδέχεται μια μαρμάρινη κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος μεγάλωσε στην Πέλλα, και ανακαλύφθηκε στην περιοχή των Γιαννιτσών.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(425614)
      ["id"]=>
      int(425614)
      ["title"]=>
      string(56) "Beautiful,Statue,Of,Alexander,The,Great,In,The,Museum,Of"
      ["filename"]=>
      string(23) "musuem-pella-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(405926)
      ["url"]=>
      string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/12/musuem-pella-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(146) "https://www.travel.gr/arts_and_culture/oi-koryfaies-politistikes-epiloges-s-2/attachment/beautiful-statue-of-alexander-the-great-in-the-museum-of/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "24"
      ["description"]=>
      string(93) "Mαρμάρινη κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου/Photo: Shutterstock"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(56) "beautiful-statue-of-alexander-the-great-in-the-museum-of"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(424370)
      ["date"]=>
      string(19) "2024-12-17 13:39:56"
      ["modified"]=>
      string(19) "2024-12-17 13:58:49"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1708)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/12/musuem-pella-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/12/musuem-pella-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/12/musuem-pella-768x1151.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1151)
        ["large"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/12/musuem-pella-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/12/musuem-pella-1025x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1025)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/12/musuem-pella-1366x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1366)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Mαρμάρινη κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου/Photo: Shutterstock
Άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Πέλλα/Photo: Shutterstock

Η έκθεση αναπτύσσεται σε χώρο 2.500 τ.μ. και έχει πέντε θεματικές ενότητες. Αφορούν την καθημερινή ζωή των κατοίκων, τη δημόσια -με ευρήματα κυρίως από την αγορά και ένα αποκατεστημένο εργαστήριο κεραμικής-, τη θρησκεία με εκθέματα από τα ιερά της αρχαίας πόλης: Σε αυτήν την ενότητα εντάσσονται μάλιστα και δύο ψηφιδωτά που κοσμούσαν τα δάπεδα κτιρίων της περιοχής του ιερού του Δάρρωνα. Η τέταρτη ενότητα αφορά τα νεκροταφεία και τέλος υπάρχει η αίθουσα του ανακτόρου, όπου θα πληροφορηθείτε σχετικά με τη λειτουργία του ανακτορικού συγκροτήματος καθώς και για την προσωπικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Τηλ. 23820 31160

Λαογραφικό-Εθνολογικό Μουσείο Έδεσσας

Θα το βρείτε στη συνοικία Βαρόσι, σε διώροφο κτίριο του 1932. Μέσα από τα εκθέματά του θα γνωρίσετε την καθημερινή ζωή, τον πολιτισμό, τα ήθη, τα έθιμα και τα επαγγέλματα της περιοχής από τον 19ο αιώνα μέχρι τη δεκαετία του 1950. Ξεχωριστή θέση κατέχει η συλλογή με γυναικείες και ανδρικές φορεσιές που χρονολογούνται από το 1880 έως το 1920.

Τηλ. 23810 20300.

Τοπικά προϊόντα, γαστρονομία και κρασιά

Η Έδεσσα εκτός από τους καταρράκτες της φημίζεται και για τα κεράσια Βοδενών, από τα οποία φτιάχνουν γλυκό κουταλιού. Όταν αρχίζει η ανθοφορία των δέντρων (τέλος Μαρτίου-αρχές Απριλίου) οργανώνονται οι Δρόμοι του Κερασιού στην περιοχή των Καταρρακτών. Στον Μύλο της Γεύσης, στο Υπαίθριο Μουσείο Νερού, γίνεται καθημερινή ενημέρωση και παρουσιάζονται συνταγές και γλυκά με κεράσια. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν, επίσης, διαδρομές με ποδήλατα ή με τα πόδια προς την αρχαία Έδεσσα ανάμεσα στις αρχαίες άγριες κερασιές. Ντόπιοι και επισκέπτες αγαπούν τις «φλογέρες», παραδοσιακό τραγανό φύλλο σφολιάτας τυλιγμένο γύρω από κρέμα, περιχυμένο με σιρόπι. Ένα άλλο τοπικό γλυκό είναι τα κουρκουμπίνια.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(230856)
      ["id"]=>
      int(230856)
      ["title"]=>
      string(21) "EDESSA GASTRONOMIA 12"
      ["filename"]=>
      string(32) "EDESSA-GASTRONOMIA-12-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(722811)
      ["url"]=>
      string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/05/EDESSA-GASTRONOMIA-12-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(111) "https://www.travel.gr/food_and_drink/oi-fimismenes-flogeres-tis-edessas-ana/attachment/edessa-gastronomia-12-2/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(112) " Οι φημισμένες φλογέρες της Έδεσσας/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(23) "edessa-gastronomia-12-2"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(230843)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-05-18 07:22:17"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-05-18 07:29:54"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1708)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/05/EDESSA-GASTRONOMIA-12-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/05/EDESSA-GASTRONOMIA-12-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(83) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/05/EDESSA-GASTRONOMIA-12-768x1151.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1151)
        ["large"]=>
        string(83) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/05/EDESSA-GASTRONOMIA-12-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(84) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/05/EDESSA-GASTRONOMIA-12-1025x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1025)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(84) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/05/EDESSA-GASTRONOMIA-12-1366x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1366)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Οι φημισμένες φλογέρες της Έδεσσας/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης
Αρνάκι με κάσα/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Η Αλμωπία, ανάμεσα στα όρη Βόρας και Πάϊκο, είναι γνωστή για την πάπρικα, το καυτερό μπούκοβο, τα κάστανα από το Πάϊκο και τις μπαχοβίτικες πιπεριές. Στην περιοχή καλλιεργείται η τοπική ποικιλία Αμάσσι ή Όψιμο Εδέσσης και η ποικιλία Νεγκόσα που δίνει φημισμένα μαύρα κρασιά. Παράγεται και καλό τσίπουρο. Στους πρόποδες του Πάικου βρίσκεται ο αμπελώνας του κτήματος Αλεξανδρίδη, όπου μπορείτε να κάνετε γευσιγνωσία. Στους Νερόμυλους Aλμωπίας και στο Λουτράκι (Λουτρά Πόζαρ) έχει αμπελώνες το Zin Ideos, όπου επίσης θα κάνετε επίσκεψη και οινογνωσία.

Διαβάστε ακόμα:

Σαββατοκύριακο στην φθινοπωρινή Έδεσσα -Φύση και αρχιτεκτονική συνυπάρχουν με μοναδικό τρόπο

Οι φημισμένες φλογέρες της Έδεσσας -Aναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής γαστρονομίας της

Βαρόσι: O παραδοσιακός οικισμός της Έδεσσας με αίσθηση μιας άλλης εποχής