Σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού της Σίφνου είναι η αγγειοπλαστική και η παραδοσιακή κουζίνα. Μικρά και ενδιαφέροντα μουσεία λειτουργούν στην Απολλωνία, τον Αρτεμώνα και το Κάστρο της Σίφνου.
Η αγγειοπλαστική
Η τέχνη της αγγειοπλαστικής ξεκίνησε στη Σίφνο την Πρωτοκυκλαδική Εποχή. Άνθισε μεταξύ του 18ου και των αρχών του 20ού αι., όταν τα Σιφνέικα κεραμικά εξάγονταν και εκτός Ελλάδας, σε χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Τα πιο γνωστά ήταν τα μαγειρικά σκεύη, όπως το τσικάλι και το μαστέλο, ενώ χαρακτηριστικός είναι ο φλάρος που τοποθετείται στις στέγες, στο άνοιγμα από όπου βγαίνει ο καπνός από το τζάκι. Όταν ο φλάρος δεν «τραβούσε» καλά, γινόταν κατάμαυρος από την αιθάλη και από κει βγήκε η φράση «τον κακό σου τον καιρό και το μαύρο σου το φλάρο».
Σήμερα, λειτουργούν στο νησί 15 αγγειοπλαστεία μεταξύ των οποίων της οικογένειας Λεμπέση, του Γιάννη και Αντώνη Ατσόνιου, του Βασίλη Δεπάστα και άλλων. Η Σιφνέικη κεραμική έχει ενταχθεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO από το 2023 και το Δίκτυο Αρχιπέλαγος έχει αναδείξει την αγγειοπλαστική παράδοση του νησιού μέσα από μια εξαιρετική σειρά ντοκιμαντέρ. Στο Μουσείο Κεραμικής του Αρτεμώνα θα μάθετε πολλές πληροφορίες για το θέμα.
Η σιφνέικη κουζίνα και οι γλυκές λιχουδιές
Η Σίφνος είναι γενέτειρα το Νικόλαου Τσελεμεντέ. Ο γνωστός αρχιμάγειρας καταγόταν από τα Εξάμπελα και το πρώτο του βιβλίο το έβγαλε το 1910 απογειώνοντας τις ελληνικές συνταγές.
Χαρακτηριστικά πιάτα της σιφνέικης κουζίνας είναι η ρεβιθάδα και το μαστέλο, που είναι αρνάκι ή κατσικάκι στο τσικάλι με κόκκινο κρασί και άνηθο που σιγομαγειρεύεται στον ξυλόφουρνο και σερβίρεται κυρίως το Πάσχα. Επίσης, οι ρεβιθοκεφτέδες, τα αμπελοφάσουλα με σκορδαλιά, η καπαροσαλάτα, οι τυροκεφτέδες.
Στα ζαχαροπλαστεία του νησιού θα αγοράσετε όλα τα τοπικά γλυκίσματα όπως αμυγδαλωτά, μελόπιτα, μπουρέκια, παστέλι, κουλούρες και λουκούμια. Στα μαγαζιά με τοπικά προϊόντα θα βρείτε θυμαρίσιο μέλι, τυριά, κάπαρη και αρωματικά βότανα.
Μουσεία
Στην Απολλωνία
Λαογραφικό Μουσείο: βρίσκεται στην πλατεία Ηρώων στο κέντρο του οικισμού και λειτουργεί από το 1974. Στη διάρκεια της επίσκεψής σας θα ξετυλιχθεί μπροστά σας το παρελθόν της Σιφνέικης κοινωνίας και της καθημερινότητας των κατοίκων. Θα δείτε εργαλεία και όπλα του παλιού καιρού, τσικάλια και μαστέλα, αλλά και μια σπάνια έκδοση του Τσελεμεντέ. Μεταξύ των άλλων θα θαυμάσετε τη σιφνέικη χειροποίητη δαντέλα κοπανέλι.
Τηλ: 22840 33730 (στη διάρκεια της έρευνάς μας, Μάιος 2024, ήταν κλειστό προσωρινά).
Στον Αρτεμώνα
-Στη Λαογραφική Έκθεση «Ιωάννης Ατσόνιος» που έχει τίτλο «Εμείς παλιά στα σπίτια μας» και λειτουργεί μόνο καλοκαίρι, μπορείτε να δείτε ένα παραδοσιακό σιφνέικο σπίτι με όλες του τις λεπτομέρειες: παλιά έπιπλα, γκραβούρες, πήλινα σκεύη, εργόχειρα, παραδοσιακές φορεσιές κ.ά. Υπάρχουν, επίσης, χειρόγραφα του λογοτέχνη Ιωάννη Γρυπάρη που γεννήθηκε στον Αρτεμώνα.
Βρίσκεται δίπλα στην Παναγία του Μπαλή.
–Μουσείο Κεραμικής Σίφνου: φιλοξενεί αντιπροσωπευτικά έργα αγγειοπλαστών του νησιού και τη συλλογή Κοσμά Ξενάκη. Διοργανώνονται πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, σεμινάρια και μαθήματα κεραμικής, καθώς και περιοδικές εκθέσεις.
-Στον Αρτεμώνα, γίνεται κάθε Σεπτέμβριο το τριήμερο Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές» με συμμετοχές μαγείρων, μουσικών και χορευτών από νησιά των Κυκλάδων. Παρουσιάζονται συνταγές, οργανώνονται διαγωνισμοί μαγειρικής και παράλληλες εκδηλώσεις -όπως εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής, παζάρι κ.ά.
Στο Κάστρο
Αρχαιολογικό Μουσείο Σίφνου: οι ανασκαφές στο Κάστρο και στο υπόλοιπο νησί, έφεραν στο φως ευρήματα από τα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ. έως και τον 4ο μ.Χ. Στο μουσείο θα δείτε πήλινα εδώλια, νομίσματα, μια λεοντοκεφαλή από πωρόλιθο κ.ά. Από τα σημαντικότερα εκθέματα είναι η μαρμάρινη κεφαλή γυναικείου αγάλματος και η ανθεμωτή επίστεψη μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης, και τα δύο του 4ου αιώνα π.Χ.
Τηλ: 22840 31022
Στην ακρόπολη του Αγίου Ανδρέα
Το εκθετήριο του αρχαιολογικού χώρου περιλαμβάνει επιλεγμένα ευρήματα των ανασκαφών και οπτικοακουστικό υλικό για την ακρόπολη και άλλες αρχαιολογικές θέσεις στο υπόλοιπο νησί.
Τηλ. 22840 31488
Τα πανηγύρια της Σίφνου έχουν μια ιδιαιτερότητα: την εικόνα του αγίου κρατά στο σπίτι της καθόλη τη διάρκεια του χρόνου μία ορισμένη οικογένεια, οι λεγόμενοι «πανηγυράδες». Την ημέρα του εορτασμού αυτοί είναι που επωμίζονται τα έξοδα της του πανηγυριού, στη διάρκεια του οποίου συνήθως παρατίθεται γεύμα στον κόσμο που θα έρθει. Σερβίρεται ρεβιθάδα που συνοδεύεται με κρέας και κρασί, ενώ αν είναι περίοδος νηστείας μπακαλιάρος με σκορδαλιά. Το φαγητό ακολουθεί γλέντι με παραδοσιακή μουσική.
Το σημαντικότερο πανηγύρι του νησιού είναι της Χρυσοπηγής που γίνεται της Αναλήψεως. Σε αυτό συμμετέχουν άνθρωποι όχι μόνο από τη Σίφνο αλλά και από διάφορα νησιά των Κυκλάδων.
Διαβάστε ακόμα:
Best of Σίφνος: Γραφικά χωριά, απίστευτες παραλίες και ιδιαίτερες γεύσεις
Σίφνος: Η αποθέωση της ανεμελιάς και της πληρότητας σε ένα νησί που τα έχει όλα
