Ακόμα και το 2023 υπάρχουν μέρη εντός Αττικής που ο χαρακτηρισμός «άγνωστα» τα αντιπροσωπεύει. Ένα τέτοιο μέρος είναι ο αρχαιολογικός χώρος του Ραμνούντα, περίπου 60 χιλιόμετρα βορειανατολικά από το κέντρο της Αθήνας, 7 χιλιόμετρα από το λιμάνι της Αγίας Μαρίνας, περίπου 20 λεπτά από την παραλία Σέσι και 15 λεπτά με το αυτοκίνητο από την πασίγνωστη παραλία του Σχοινιά. Όλα αυτά τα αναφέρουμε για να δείξουμε πως η εκδρομή στον αρχαιολογικό χώρο μπορεί να συνδυαστεί με κάποια παραθαλάσσια εκδρομή και μπάνιο για τους φθινοπωρινούς κολυμβητές.

19

Αλλά ούτως ή άλλως, αυτός ο μάλλον υποτιμημένος αρχαιολογικός χώρος αξίζει να γίνει κύριος προορισμός μιας φθινοπωρινής ημερήσιας απόδρασης από την Αθήνα. Εμείς το πράξαμε και δεν το μετανιώσαμε καθόλου. Στο δρόμο μας για τον Ραμνούντα θα κάνουμε μια μικρή στάση, στο φράγμα της Λίμνης του Μαραθώνα. Η εικόνα της λίμνης, της τόσο σημαντικής στο παρελθόν για την ύδρευση της πρωτεύουσας, είναι γαλήνια. Πραγματικά ξεχνά κανείς πως βρίσκεται τόσο κοντά στο κέντρο της Αθήνας. Η εικόνα της εγκαταλελειμμένης καφετέριας στη μία πλευρά του φράγματος επιβεβαιώνει το γεγονός πως μάλλον η περιοχή είναι σχετικά άγνωστη στους Αθηναίους.

Το ίδιο το φράγμα, το επενδυμένο εξολοκλήρου από πεντελικό μάρμαρο υπήρξε ένα πρωτοποριακό τεχνικό έργο στην εποχή του. Εγκαινιάστηκε το 1929 και έδωσε οριστική λύση στο πρόβλημα της λειψυδρίας της πρωτεύουσας. Επίσης, ίσως δεν ξέρετε πως έχει «πρωταγωνιστήσει» και σε μία από τις γνωστότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, καθώς στα μαρμάρινα σκαλιά του φράγματος γυρίστηκε η σκηνή της ταινίας «Υπολοχαγός Νατάσα» όπου ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ ως Ορέστης χάνει τη ζωή του από τις σφαίρες των Γερμανών ενώ η Αλίκη Βουγιουκλάκη θρηνεί στο πλάι του. 

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(276406)
      ["id"]=>
      int(276406)
      ["title"]=>
      string(8) "IMG_0025"
      ["filename"]=>
      string(20) "IMG_0025-scaled.jpeg"
      ["filesize"]=>
      int(1296588)
      ["url"]=>
      string(69) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_0025-scaled.jpeg"
      ["link"]=>
      string(98) "https://www.travel.gr/arts_and_culture/ramnoyntas-o-archaiologikos-choros-poy/attachment/img_0025/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "11"
      ["description"]=>
      string(102) "Απέχει 60 χιλιόμετρα από Αθήνα/Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος "
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(8) "img_0025"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(276172)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-09-19 10:42:00"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-09-21 11:34:51"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1920)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(70) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_0025-150x150.jpeg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(70) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_0025-225x300.jpeg"
        ["medium-width"]=>
        int(225)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(71) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_0025-768x1024.jpeg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1024)
        ["large"]=>
        string(71) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_0025-768x1024.jpeg"
        ["large-width"]=>
        int(768)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_0025-1152x1536.jpeg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1152)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_0025-1536x2048.jpeg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Απέχει 60 χιλιόμετρα από Αθήνα/Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος
Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος

Αφήνουμε πίσω μας το φράγμα και οδηγώντας ακόμα για περίπου 20 λεπτά θα βρεθούμε στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου. Ο αρχαίος οικισμός του Ραμνούντα είναι άγνωστος στους περισσότερους και δεν περιλαμβάνεται συνήθως στους οδηγούς που απευθύνονται σε τουρίστες, επομένως παρόλο που είναι Σάββατο ο κόσμος είναι ελάχιστος. Πριν ξεκινήσουμε την περιήγησή μας στο χώρο έχουμε φροντίσει να ενημερωθούμε για την ιστορία και τη μυθολογία του.

Εδώ, βρίσκεται ο ναός της Νεμέσεως, το σημαντικότερο ιερό της συγκεκριμένης θεότητας στην Ελλάδα. Η Νέμεσις μοιάζει με την Άρτεμη, πιθανόν να ήταν μία τοπική εκδοχή της. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Δίας μεταμορφώθηκε σε κύκνο για να την κάνει δική του, ενώ εκείνη είχε πάρει τη μορφή χήνας. Μετά την ένωση τους η Νέμεσις γέννησε ένα αυγό το οποίο δόθηκε στη Λήδα η οποία εκκολάπτει μέσα από αυτό την Ωραία Ελένη και τους Διόσκουρους. Το ιερό προς τιμή της Νεμέσεως πρέπει να ιδρύθηκε στις αρχές του 6ου αι. π.Χ. Η ακμή του τοποθετείται στον 4ο και 5ο αι. π.Χ. ενώ στον ίδιο χώρο λατρευόταν και η Θέμιδα, άγαλμα της οποίας βρέθηκε στις ανασκαφές της δεκαετίας του 1970 και σήμερα φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. 

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(276412)
      ["id"]=>
      int(276412)
      ["title"]=>
      string(6) "themis"
      ["filename"]=>
      string(25) "themis-e1695296194482.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(270030)
      ["url"]=>
      string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/themis-e1695296194482.jpg"
      ["link"]=>
      string(96) "https://www.travel.gr/arts_and_culture/ramnoyntas-o-archaiologikos-choros-poy/attachment/themis/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "11"
      ["description"]=>
      string(62) "Άγαλμα Θέμιδος/ Photo: Wikipedia Creative Commons"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(6) "themis"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(276172)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-09-19 10:45:55"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-09-21 11:36:23"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(481)
      ["height"]=>
      int(648)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/themis-e1695296194482-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/themis-e1695296194482-223x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(223)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/themis-e1695296194482.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(481)
        ["medium_large-height"]=>
        int(648)
        ["large"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/themis-e1695296194482.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(481)
        ["large-height"]=>
        int(648)
        ["1536x1536"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/themis-e1695296194482.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(481)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(648)
        ["2048x2048"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/themis-e1695296194482.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(481)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(648)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Άγαλμα Θέμιδος/ Photo: Wikipedia Creative Commons
Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος

Η παράδοση αναφέρει πως οι Πέρσες πριν τη μάχη του Μαραθώνα έφεραν εδώ μάρμαρο για να κατασκευάσουν τρόπαιο, όντας σίγουροι για τη νίκη τους, αλλά η Νέμεσις, θεότητα που αντιπροσώπευε την έννοια της δικαιοσύνης και τιμωρούσε την υπεροψία και την αλαζονεία, τους τιμώρησε. Από το μάρμαρο των Περσών φτιάχτηκε άγαλμα της Θεάς το οποίο καταστράφηκε τον 4ο αι. μ.Χ. αιώνα από τους χριστιανούς. Ο Ραμνούντας ήταν ένας από τους δήμους της Αττικής, ακριτικός κιόλας καθώς ο βορειότερος Ωρωπός άνηκε πότε στην Αττική και πότε στη Βοιωτία. Ως κομμάτι της πόλης- κράτους της Αθήνας ο οικισμός οχυρώθηκε στο ψηλότερο σημείο του με κάστρο, υπολείμματα του οποίου υπάρχουν ακόμα, κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Σκοπός αυτής της οχύρωσης ήταν ο έλεγχος του περάσματος στον Ευβοϊκό Κόλπο που εξασφάλιζε τον ανεφοδιασμό της Αθήνας σε σιτηρά και άλλα τρόφιμα.

Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της επίσκεψης στον συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο δεν έχει να κάνει τόσο με τα υπολείμματα του ναού ή με αγάλματα και γλυπτά, αλλά είναι η ίδια διαδρομή σε αυτό τον λόφο με την υπέροχη θέα στον Ευβοϊκό όπου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να περπατήσει σε μια αστική περιοχή του 500 π.Χ., η οποία σήμερα μοιάζει με ένα ερειπωμένο χωριό. Είναι ακριβώς ο ακριτικός χαρακτήρας και η μετέπειτα εγκατάλειψη του σημείου που διέσωσε την αρχαία πολεοδομία, καθώς οι κεντρικότεροι αρχαίοι δήμοι της Αττικής είναι σε μεγάλο βαθμό θαμμένοι κάτω από τη σύγχρονη πόλη.

Οι δύο πύλες-είσοδοι στην αρχαία πολίχνη των Κλασικών και Ελληνιστικών Χρόνων είναι μία μικρογραφία της μεγαλοπρέπειας των Μυκηνών, ενώ μέσα στον οικισμό βλέπουμε μικρές λεπτομέρειες από την αρχαιότητα όπως τα σπίτια, τις κατόψεις και τις τοιχοποιίες που φθάνουν έως 1,20 μ., τα αίθρια, τα πέτρινα καλντερίμια και τις λίθινες σκάλες. Που και που συναντάμε θραύσματα κεραμικών από τα ντόπια εργαστήρια, λίθινες απολήξεις, δουλεμένες σαν στόμια λαγηνιών, από τα πατητήρια όπου έφτιαχναν τον μούστο τους, ακόμα κι άγκυρες των καραβιών, αποσυρμένες στη στεριά.

Όλα αυτά συμπληρώνονται από διαδοχικά τοπία όπου τα αρχαία ερείπια ενσωματώνονται αρμονικά με ελιές, κυπαρίσσια και θέα προς τη θάλασσα. Ακόμα και αν βρεθείτε τυχαία στην ευρύτερη περιοχή αξίζει να αφιερώσετε κάποιο χρόνο για να περάσετε από εδώ. Αν και όπως αναφέρθηκε καλύτερο είναι να αφιερώσετε μια μικρή εκδρομή κατά κύριο λόγο στον Ραμνούντα. 

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(276337)
      ["id"]=>
      int(276337)
      ["title"]=>
      string(19) "IMG_20230909_144053"
      ["filename"]=>
      string(30) "IMG_20230909_144053-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(1046724)
      ["url"]=>
      string(79) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_20230909_144053-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(109) "https://www.travel.gr/arts_and_culture/ramnoyntas-o-archaiologikos-choros-poy/attachment/img_20230909_144053/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "11"
      ["description"]=>
      string(46) "Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(19) "img_20230909_144053"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(276172)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-09-19 09:33:44"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-09-21 11:15:33"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1920)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(80) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_20230909_144053-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(80) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_20230909_144053-225x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(225)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_20230909_144053-768x1024.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1024)
        ["large"]=>
        string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_20230909_144053-768x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(768)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_20230909_144053-1152x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1152)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/09/IMG_20230909_144053-1536x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος
Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος

Mερικά tips για την εκδρομή σας

Επειδή χρειάζεται αρκετό περπάτημα για να δείτε τον αρχαιολογικό χώρο και να απολαύσετε τη θέα προς τον Ευβοϊκό, είναι απαραίτητο να φοράτε αθλητικό παπούτσι και οπωσδήποτε να έχετε μαζί σας νερό, καθώς ο αυτόματος πωλητής ενδέχεται να μην λειτουργεί.

Τους καλοκαιρινούς μήνες μπορείτε να συνδυάσετε την επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο με μπάνιο στο Σέσι αλλά και στη μικρή παραλία που βρίσκεται κάτω από τον αρχαιολογικό χώρο.

Εναλλακτικά ή εκδρομή σας μπορεί να ολοκληρωθεί με επίσκεψη στον Σχοινιά και το παραθαλάσσιο δάσος των κουκουναριών.

Το ωράριο λειτουργίας του αρχαιολογικού χώρου είναι 8:30- 15:30 καθημερινά πλην Τρίτης. Η είσοδος στοιχίζει 4 ευρώ ενώ η μειωμένη είσοδος 2 ευρώ.

Πώς θα πάτε στον Ραμνούντα

Από το κέντρο της Αθήνας (πλατεία Συντάγματος) κατευθύνεστε προς Περιφερειακή Υμηττού. Βγαίνετε από αυτήν στην έξοδο της Λεωφόρου Μαραθώνος προς Μαραθώνα. Στρίβετε στη Λεωφόρο Σουλίου και ακολούθως στη Λεωφόρο Ραμνούντος έως τον προορισμό σας. Εναλλακτικά, αν θέλετε να αποφύγετε τα διόδια ακολουθείστε το δρόμο για Μεσογείων και Λεωφόρο Μαραθώνος και εν συνεχεία όπως και στην προηγούμενη διαδρομή.

Αν βρίσκεστε κοντά σε είσοδο στον αυτοκινητόδρομο Αθηνών-Λαμίας σας συμφέρει να πάρετε τον αυτοκινητόδρομο και να βγείτε από αυτόν στην έξοδο του Κρυονερίου. Εν συνεχεία, κινείστε προς Λίμνη Μαραθώνος και Γραμματικό μέχρι να φθάσετε στον προορισμό σας. Κατά τη γνώμη μας αυτή η διαδρομή είναι ομορφότερη. Συνολικά να υπολογίζεται 60 έως 75 λεπτά οδήγησης.

Διαβάστε ακόμα:

Απόδραση στην Ανατολική Αττική: Γαστρονομική, οινική και φυσιολατρική περιήγηση

Εξερευνώντας το εμβληματικό Φράγμα του Μαραθώνα

Εκδρομή στο Λαύριο, έναν προορισμό τεσσάρων εποχών στην Αττική