Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πως μια μικρούλα κάμπια, που βγήκε από ένα αυγό όσο η κεφαλή μιας καρφίτσας, θα καταναλώσει στη συνέχεια 500 κιλά φύλλα μουριάς, αυξάνοντας το βάρος του 10.000 φορές και πλέκοντας στο τέλος ένα κουκούλι μεταξιού μήκους 2.500 μ. από το οποίο θα προκύψουν κομψοτεχνήματα με μοναδική αίσθηση, ποιότητα και λεπτότητα.
Στο ακριτικό Σουφλί, λιγότερο από 500 μ. από τον ποταμό Έβρο και τα ελληνοτουρκικά σύνορα, η σηροτροφία αποτελεί διαχρονικά σημείο αναφοράς, κομμάτι της ιστορίας του τόπου και βασική ασχολία των κατοίκων του για δεκαετίες ολόκληρες. Ο ντόπιος πληθυσμός έχει αναπτύξει μια «ιδιότυπη» σχέση με τους μεταξοσκώληκες, από την εκτροφή και την επεξεργασία τους όσο και την προώθηση των περίφημων σουφλιώτικων μεταξωτών σε όλον τον κόσμο. Ακόμη και ο αρχιτεκτονικός πλούτος της πόλης συνδέεται απόλυτα με το μετάξι, όπως τα δεκάδες Μπιζεκλίκια –γνωστά και ως «κουκουλόσπιτα»- μέσα στα οποία γινόταν όλη η διαδικασία της σηροτροφίας τα παλαιότερα χρόνια, αλλά και τα πλούσια αρχοντικά, απόρροια του πλούτου και της ευημερίας των καλών εποχών. Δικαιωματικά το Σουφλί, κατέχει τον τίτλο της «πατρίδας του μεταξιού» στην Ελλάδα.
Ιστορία με μετάξι
Η ιστορία της πόλης χάνεται στα βάθη των αιώνων. Το 1667 ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή, το αναφέρει ως Σοφουλού (Sofulu) και ως κεφαλοχώρι που δεν κατέβαλλε φόρους στην Υψηλή Πύλη. Η ραγδαία ανάπτυξη της πόλης, στα τέλη του 19ου αιώνα, ξεκίνησε με την ανάπτυξη του σιδηροδρόμου και την σηροτροφία που γρήγορα έφερε και τη λειτουργία μεγάλων εργοστασίων επεξεργασίας μεταξιού.
Ωστόσο μια σειρά από παράγοντες, με κυριότερη την ανακάλυψη της τεχνητής μεταξωτής ίνας, είχε ως αποτέλεσμα την διακοπή της ανοδικής πορεία της σηροτροφίας και της εμπορίας μεταξιού. Σήμερα στο Σουφλί, που αριθμεί 3.800 κατοίκους δραστηριοποιούνται αρκετοί σηροτρόφοι, μικρές οικοτεχνίες και δύο μονάδες που συνεχίζουν την παράδοση, σε πείσμα των καιρών, καθώς και καταστήματα που πωλούν μεταξωτά είδη.
Σήμερα στην πόλη του μεταξιού λειτουργούν μουσεία και συλλογές, που δίνουν την ευκαιρία στον επισκέπτη να γνωρίσει εύκολα και κατανοητά την εντυπωσιακή διαδικασία παραγωγής του μεταξιού, αλλά και της επεξεργασίας που ακολουθεί και πως από το μικρούλικο αυγό του μεταξοσκώληκα, φτάνουν στα χέρια μας φουλάρια, γραβάτες, πουκάμισα, φορέματα κ.α. με μοναδική αίσθηση
Ενημερωτικά, το μετάξι παράγεται από το έκκριμα των αδένων του μεταξοσκώληκα, αφού προηγουμένως έχει καταναλώσει χιλιάδες μουρόφυλλα, όταν αυτός βρίσκεται στη διαδικασία πλέξης του κουκουλιού, από το οποίο θα προκύψει στη συνέχεια η ίνα. Όλη αυτή η διαδικασία πραγματοποιείται μέσα στα λεγόμενα «κουκουλόσπιτα», υπάρχουν πολλά μέσα στο Σουφλί, ένα από αυτά έχει μετατραπεί σε ένα γραφικό ξενοδοχείο με το όνομα «Κουκούλι» (Τηλ.: 2554022400/ www.koukoulihotel.gr), και διαρκεί 40 μέρες. Κάθε χρόνο Μάϊο με Ιούνιο που οι μουριές στην περιοχή είναι καταπράσινες.
Μουσείο Μετάξης ΠΙΟΠ
Aνηφορίζοντας την οδό Ελευθερίου Βενιζέλου, με τα πολλά «κουκουλόσπιτα» και τα παλιά αρχοντικά στις δύο πλευρές του δρόμου, φτάσαμε στο Μουσείο Μετάξης του δικτύου του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ).
Το μουσείο στεγάζεται στο εντυπωσιακό Αρχοντικό Κουρτίδη, χρονολογείται από το 1883, και παρουσιάζει όλες τις φάσεις και τα στάδια της προβιομηχανικής σηροτροφίας και της μεταξουργίας. Στον όροφο, που δεσπόζει η «κρεβάτα» της σηροτροφίας, ενημερωθήκαμε για τον παραδοσιακό τρόπο ανάπτυξης του μεταξοσκώληκά και πως από τον μεταξόσπορο και την κάμπια, φτάνουμε στο κουκούλι και στο μετάξι. (Τηλ: 25540 23700 / www.piop.gr)
Συλλογή «Χρυσαλίδα»
Συνεχίζοντας ανατολικά ο δρόμος βγάζει στο επιβλητικό τριώροφο Αρχοντικό Μπρίκα, σημείο αναφοράς στην αρχιτεκτονική ιστορία της πόλης. Κατασκευάστηκε το 1890 για να στεγάσει την εύπορη οικογένεια αλλά και τους … μεταξοσκώληκες ενώ διέθετε και χώρους για την αποθήκευση των κουκουλιών.
Το 1991 το οίκημα δωρήθηκε στον δήμο Σουφλίου, που τα τελευταία χρόνια στεγάζει σ’ αυτό, το Δημοτικό Λαογραφικό Μουσείο, την Δημοτική Πινακοθήκη και την συλλογή αντικειμένων και εργαλείων του Συλλόγου Φίλων της Μετάξης «Η Χρυσαλίδα», που έχουν σχέση με τη σηροτροφεία και το μετάξι.
Λαογραφικό Μουσείου Σουφλίου – Τα Γνάφαλα
Επιστρέφοντας στο κέντρο της πόλης και στην αρχή της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου, λειτουργεί το «Λαογραφικό Μουσείου Σουφλίου – Τα Γνάφαλα» της οικογένειας Μπουρουλίτη. «Γνάφαλα» είναι τα πρώτα νήματα που απλώνει ο μεταξοσκώληκας για να πλέξει το κουκούλι.
Το μουσείο στεγάζεται στο πατάρι της Οικοτεχνίας Μπουρουλίτη, όπου εκτός από τα εκθέματα είδαμε επί τόπου τον τρόπο παραγωγής χειροποίητων υφαντών και κεντημάτων από μετάξι κ.α. Εκτός από την πλούσια λαογραφική συλλογή, που αντικατοπτρίζει την κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική εξέλιξη της πόλης, το μουσείο προβάλλει και την ιστορία του μεταξιού με ζωντανή εκτροφή μεταξοσκώληκα τους μήνες Μάιο – Ιούλιο. (Τηλ. : 2554024168/ www.bourouliti.gr)
Μουσείο Τέχνης Μεταξιού
Τέλος στην κεντρική οδό Βασιλέως Γεωργίου, που διασχίζει την πόλη απ’ άκρη σε άκρη, σε ένα ανακαινισμένο νεοκλασικό οίκημα στεγάζεται το Μουσείο Τέχνης Μεταξιού.
Στους χώρους του θα πληροφορηθείτε -μέσω μιας εντυπωσιακής βιωματικής ξενάγησης- για τα στάδια παραγωγής του μεταξιού, από τα μηχανήματα – εκθέματα, την αναπίνηση, επεξεργασία του νήματος μέχρι και την ύφανση. Στον όροφο ξεχωρίζουν δημιουργίες από μετάξι, γνωστών Ελλήνων σχεδιαστών. Το μουσείο είναι αποτέλεσμα της αγάπης και του πάθους του κ. Γιώργου Τσιακίρη, ιδιοκτήτη του γνωστού ομώνυμου Οίκου μεταξιού, που λειτουργεί εδώ και 60 χρόνια. (Τηλ. : 2554022371 / www.silkmuseum.gr)
Ολοκληρώστε την γνωριμία σας με το μετάξι, με μία επίσκεψή στο επιβλητικό συγκρότημα του μεταξουργείου Τζιβρέ, στην είσοδο της πόλης. Κτίστηκε το 1910 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Ceriano και αποτελούσε το βασικότερο βιομηχανικό συγκρότημα της περιοχής για δεκαετίες ολόκληρες. Αποτελείται από 13 κτίσματα, από τα οποία εντυπωσιάζουν η τριώροφη αποθήκη κουκουλιών -με ξύλινα κρεβάτια σ’ όλο το ύψος της- αναπηνηστήριο, ξηραντήριο, υφαντήριο κ.α. Ο δήμος Σουφλίου φιλοδοξεί να το λειτουργήσει ως Τεχνολογικό Μουσείο και Πολύκεντρο.
Να έχετε κατά νου πως το Σουφλί ανακηρύχθηκε «Best Tourism Village» από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, οπότε έχετε και πολλά να δείτε και πολλά να κάνετε κατά την παραμονή σας στην πόλη.
Στην είσοδο και στο κέντρο της πόλης θα βρείτε καταστήματα με προϊόντα από μετάξι (κεντήματα, υφαντά, ρούχα, αξεσουάρ κ.α.), πραγματικά τέχνης που οι Σουφλιώτες δημιουργούν με αγάπη. Επίσης γνωστοί οίκοι συνεργάζονται με τα εργοστάσια ύφανσης και εκτύπωσης που λειτουργούν στην πόλη.
