To Μοntolieu βρίσκεται στη νότια Γαλλία, στους πρόποδες των Πυρηναίων. Αυτό που κάνει ξεχωριστό το χωριό των περίπου 800 κατοίκων, είναι η δίψα του να προσφέρει γνώση. Αν το επισκεφθείτε, θα συναντήσετε 15 βιβλιοπωλεία -όλα είναι ανεξάρτητες επιχειρήσεις- και τα περισσότερα διαθέτουν μεταχειρισμένα βιβλία και σπάνιες εκδόσεις.
Το Montolieu δεν είναι η μόνη «κωμόπολη ή χωριό των βιβλίων» στον κόσμο. Στο Hay-on-Wye της Ουαλίας, εδρεύουν πάνω από 20 βιβλιοπωλεία, ενώ η πόλη αναγνωρίστηκε για τη βιβλιοφιλία της ήδη από το 1963. Το Redu στο Βέλγιο απέκτησε παρόμοιο status, δηλαδή εκείνο της «πόλης των βιβλίων» το 1984.
Το Montolieu δεν είναι η μόνη «βιβλιούπολη» της Γαλλίας. To Βecherel της Βρετάνης αναγνωρίστηκε ως τέτοια το 1989 και ακολούθησαν και άλλες -ανάμεσά τους και το Montolieu το 1990. Αυτό που κάνει το Montolieu ειδική περίπτωση είναι ότι σε αντίθεση με τις υπόλοιπες βιβλιουπόλεις της λίστας, προσήλωση δεν υπάρχει τόσο στην πώληση των βιβλίων, όσο στη δημιουργία τους.
Ένας άνθρωπος και το όραμά του
O βιβλιοδέτης Michel Braibant εμπνεύστηκε αυτή τη βιβλιο-ουτοπία τη δεκαετία του 1980. Ένα χωριό που θα λειτουργεί ως σχολείο για την βιβλιοδεσία και τις άλλες τεχνικές που σχετίζονται με τον χώρο.
«Ήταν μία εντελώς μη συμβατική ιδέα», λέει στο BBC η Gaëlle Ferradini, η νέα διευθύντρια του Musée des Arts & Métiers du Livre, ενός μουσείου αφιερωμένου στην τέχνη της τυπογραφίας και της δημιουργίας βιβλίων. Το ότι η ιδέα αυτή στέφθηκε με επιτυχία, αποδίδεται στον χαρακτήρα του εμπνευστή της.
Σήμερα, το μουσείο δεν παρουσιάζει μόνο εκθέματα που σχετίζονται με τα συστήματα γραφής ή εκτυπωτικές μηχανές, όπως μία Heidelberg, αλλά φιλοξενεί και εργαστήρια σχετικά με το βιβλίο. Εκεί, τεχνίτες από τη νότια Γαλλία μοιράζονται τη γνώση τους σε ζητήματα, όπως η επεξεργασία χαρτιού, η χαρακτική και η λατινική καλλιγραφία. Η βιβλιοδεσία διδάσκεται από την Camille Grin η οποία είναι μάλλον η πιο άμεση συνεχίστρια του έργου του Braibant. Το εργαστήριό της βρίσκεται έξω από τον 2ο όροφο του μουσείου και ασκεί την τέχνη της με μηχανές-αντίκα -αρκετές από αυτές, προέρχονται από την προσωπική συλλογή του Braibant.
Το μοναδικό status του Montolieu, το βοηθά να ξεχωρίζει σε αυτή τη γωνιά της Γαλλίας. Η τουριστική σεζόν ανοίγει με ένα μεγάλο παζάρι βιβλίων τις μέρες του Πάσχα, ενώ το καλοκαίρι ένα εργοστάσιο υφασμάτων του 18ου αιώνα μετατρέπεται σε πολιτιστικό κέντρο που φιλοξενεί εκθέσεις και συναυλίες. Θα συναντήσετε αρκετό κόσμο στα καφέ και τα εστιατόρια, ενώ υπάρχει μεγάλη κινητικότητα σε γκαλερί και καλλιτεχνικά εργαστήρια. Ενώ δεν υπάρχει ATM στο χωριό, μπορείτε να αγοράσετε τρόφιμα με το πάτημα ενός κουμπιού. Τοπικοί παραγωγοί έχουν εγκαταστήσει μηχανήματα που τροφοδοτούνται καθημερινά με τοπικά βιολογικά προϊόντα.
Και, φυσικά, οι επισκέπτες αγοράζουν βιβλία. Τα βιβλιοπωλεία μπορεί να μην ήταν βασικό κομμάτι στο όραμα του Braibant, όμως σίγουρα σήμερα προσελκύουν τουρίστες.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Braibant και τα άλλα μέλη τη οργάνωσης που ίδρυσε, προσέγγισαν τους βιβλιοπώλες. Τους δελέασαν με την προοπτική καταστημάτων με γραφικές βιτρίνες, οι οποίες εκείνη την εποχή ήταν άδειες μετά από χρόνια εγκατάλειψης του χωριού στο πλαίσιο της γενικότερης αστυφιλίας. Τα περισσότερα βιβλιοπωλεία βρίσκονται στο δρόμο Rue de la Mairie. Έχουν πρωτότυπες επιγραφές, που, πολλές φορές, είναι ενδεικτικές της εξειδίκευσής τους.
Το L’Art et la Manière επικεντρώνεται στα βιβλία τέχνης, το Mamézon είναι γεμάτο κόμικ και manga ενώ η πολύχρωμη βιτρίνα του Contes et Gribouilles «φωνάζει» για την αφοσίωση του βιβλιοπωλείου στα βιβλία για παιδιά «από 0 έως 99 ετών».
Θα περίμενε κανείς, ο μεγάλος αριθμός βιβλιοπωλείων σε ένα τόσο μικρό χωριό να δημιουργεί ανελέητο ανταγωνισμό. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Οι περισσότεροι βιβλιοπώλες είναι πρόθυμοι να συστήσουν στον πελάτη έναν συνάδελφό τους, όταν αναζητά ένα συγκεκριμένο βιβλίο.
Το χωριό βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ποτάμια, τον Dure και τον Alzeau. Τα νερά τους δημιουργούσαν ενέργεια για την υφαντουργία του 19ου αιώνα, ενώ, κάποια στιγμή, υπήρχαν 6 χαρτόμυλοι στις όχθες του Dure. Σε απόσταση 15 λεπτών με το αυτοκίνητο, στο χωριό Brousses-et-Villaret, βρίσκεται ο τελευταίος που λειτουργεί ακόμα σε ολόκληρη τη διοικητική περιοχή της Οξιτανίας.
H αδιάκοπη παρουσία των μύλων του Montolieu είναι μία υπενθύμιση ότι αυτό το μικρό χωριό προσελκύει τους ξένους από πολύ παλιά. Αυτό έγινε κυρίως χάρη στην υφαντουργία του, που στο αποκορύφωμά της, το 1812, απασχολούσε 257 εργαζόμενους και έφτιαχνε ρούχα που εξάγονταν έως και την Κίνα.
Είναι αυτός ο ανοιχτός χαρακτήρας που σφράγισε τη βιβλιοφιλική μοίρα του χωριού. Ο Βraibant πρότεινε τη δημιουργία ενός «χωριού των βιβλίων» εκεί που τότε ζούσε, στο χωριό Saissac, εννιά χιλιόμετρα μακριά. Η ιδέα του δεν γνώρισε αποδοχή. Όμως, στο Montolieu βρήκε ανθρώπους που θέλησαν να πάρουν το ρίσκο για ένα «άλλο είδος τουρισμού».
Ο Braibant πέθανε το 1992 και δεν πρόλαβε να δει το όνειρό του να παίρνει σάρκα και οστά. Όμως σήμερα, η κληρονομιά του ζει σε αυτόν τον μικρό τόπο, έναν κρυφό παράδεισο για τους βιβλιόφιλους. που καλοσωρίζει όποιον τον αναζητήσει.
Διαβάστε ακόμα:
Γιατί αξίζει να ταξιδέψετε στη Μπαστιά, στη βόρεια πλευρά της Κορσικής
Γκυστάβ Καϊμπότ: Μέσα στην εξοχική κατοικία του σπουδαίου ζωγράφου, πηγή έμπνευσης για 80 πίνακες
City Break στο Σεντ-Ετιέν: Ταξίδι στη γοητευτική γαλλική ενδοχώρα
