Είναι το ελληνικό νησί που έχει καταφέρει να γίνει διεθνές brand name, που σε όποιο μέρος του κόσμου κι αν αναφερθεί το όνομά της, δημιουργούνται συνειρμικά μοναδικές εικόνες: το συναρπαστικό τοπίο και η καθηλωτική θέα που δεν χορταίνεις, το χρυσαφένιο ηλιοβασίλεμα και η ρομαντική αύρα, η χαρακτηριστική αρχιτεκτονική με τις υπόσκαφες κατοικίες και οι οικισμοί που αιωρούνται πάνω από το εκτυφλωτικό γαλάζιο, η αντίθεση του αστραφτερού λευκού με το μαύρο της ηφαιστειακής πέτρας. Πάνω απ’ όλα, είναι η μυστηριακή ενέργεια της Σαντορίνης αυτή που μαγεύει και κερδίζει όποιον κοιτάξει ουσιαστικά και σε βάθος το μοναδικό Κυκλαδονήσι, πέρα από τα προφανή, τουριστικά, lifestyle κλισέ.
Η ίδια αυτή ενέργεια τράβηξε στη Σαντορίνη πριν 34 χρόνια τον εικαστικό Γιώργο Κυπρή, που αισθάνθηκε τελικά το νησί σαν δεύτερη γενέτειρά του. Ο ίδιος μάλιστα, λίγες μέρες πριν τα επίσημα εγκαίνια του νέου του χώρου τέχνης ΜΑΤΙ Μεσαριά, εξομολογείται -όπως αρμόζει στον τίτλο της νέας του έκθεσης «Εξομολόγηση»-, σχετικά με τις παιδικές του μνήμες από την Κύπρο: «κουβαλώ τον τόπο καταγωγής μου στη Σαντορίνη, που μετατρέπεται για μένα σε μια δεύτερη πατρίδα». Προς την οποία, με τη δημιουργία του νέου χώρου κάνει μια προσωπική κατάθεση χρέους, ελπίζοντας η παλιά κάναβα που με προσωπική επίβλεψη μεταμορφώθηκε πλέον σε χώρο δημιουργίας, να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τη Σαντορίνη.
Ένας βαθιά ανθρώπινος καλλιτέχνης
Ο Γιώργος Κυπρής λατρεύει να λέει ιστορίες. Πλασματικές κι αληθινές. Βγαλμένες από τη φαντασία και το ονειρικό του πεδίο ή συνειρμικά ορμώμενες από την παιδική του ηλικία και τα βιώματά του. Είναι αφηγητής και παραμυθάς, με μάτια που λάμπουν κι ένα αφοπλιστικά ειλικρινές χαμόγελο. Με πάθος άσβεστο εδώ και πολλές δεκαετίες για την καλλιτεχνική δημιουργία και με μια ανακουφιστική εγκαρδιότητα και ζεστασιά που δημιουργούν μια άμεση οικειότητα με τον ίδιο και τα έργα του.
Η αναζήτηση της αλήθειας στον άνθρωπο και τον κόσμο, ήταν εξάλλου κινητήριος μοχλός στην εικαστική του πορεία, από τα χρόνια ακόμη που ο γεννηθείς στην Κύπρο καλλιτέχνης σπούδαζε στο Istituto Statale d’ Arte Ceramica στη Faenza της Ιταλίας. Με «πνεύμα ανήσυχο και ευθύβολο», όπως τον περιγράφει η σύμβουλος σύγχρονης τέχνης, κ. Μαρία Παναγίδου, στο εισαγωγικό σημείωμα της αγγλικής έκδοσης που συνοδεύει την έκθεση, εξελίχθηκε σε έναν «κοσμοπολίτη χειρονάκτη της τέχνης». Κι όντως το ξεκίνημα της πορείας του τον βρίσκει να καταπιάνεται με τη χρήση του πηλού, δημιουργώντας αντικείμενα τέχνης με φόρμες πλαστικές και παράλληλα δυναμικές, πριν περάσει σε νέα υλικά, όπως ο μπρούντζος, ο σίδηρος, το αλουμίνιο και το γυαλί. «Από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, ο Κυπρής βιώνει μια συνεχή δημιουργική περιπέτεια, παραδίδοντας στο θεατή τη δική του εικαστική κατάθεση», τονίζει η κ. Παναγίδου.
Στην έκτοτε πορεία του θα καταπιαστεί ξανά με την κεραμική, σχεδιάζοντας για ελληνικούς και ιταλικούς οίκους, όπως έχει επίσης συμβεί και με κοσμήματα. Στη διάρκεια της ακατάπαυστης δημιουργικής του πορείας έχει παρουσιάσει ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα, Κύπρο, Ιταλία, Ελβετία, Ολλανδία και ΗΠΑ, έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις σε μουσεία και ιδρύματα στις ΗΠΑ, Γαλλία, Ιταλία, Σουηδία, Ελβετία, Λουξεμβούργο, Ελλάδα, Κύπρο και Ουγγαρία κι έχει δει τα έργα και τα installations του να αποτελούν πλέον μέρος δημόσιων και ιδιωτικών συλλογών σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία. Οι ευφάνταστες και οικείες ιστορίες που ο καλλιτέχνης αφηγείται μέσα από τις δημιουργίες του αγγίζουν το παγκόσμιο κοινό, ανθρώπους διαφορετικού πολιτιστικού υπόβαθρου και κουλτούρας, που γίνονται συνοδοιπόροι του Κυπρή στην αναζήτηση της ομορφιάς της ζωής, την εξερεύνηση προσωπικών φόβων και την παραδοχή ανησυχιών για το ανθρώπινο είδος.
Το τολμηρό εγχείρημα ΜΑΤΙ Fira στη Σαντορίνη
Κάπου ενδιάμεσα σε στιγμές -καλλιτεχνικά ορόσημα σαν τις παραπάνω, γεννιέται το 1990 μια σχέση αγάπης με τη Σαντορίνη, δυνατή και μόνιμη, η οποία όχι μόνο κρατά ως σήμερα, αλλά διαρκώς ενδυναμώνεται και ριζώνει βαθύτερα. Ξεκίνημα, η απόφαση του εικαστικού να διαφοροποιηθεί από τον συχνά επιφανειακό και οριζόμενο από δημόσιες σχέσεις και στερεότυπα, χαρακτήρα των εικαστικών κύκλων της πρωτεύουσας. Μια απόφαση τολμηρή, που βασίστηκε στο ένστικτο που τον οδηγούσε μακριά από τα στενά όρια της Αθήνας, σε ένα τόπο που «ακόμη δεν πιέζονταν ασφυκτικά από την τουριστική υπερεκμετάλλευση», όπως ο ίδιος σχολιάζει.
Ακόμη και σε ένα νησί όμως ανοιχτό στον κοσμοπολιτισμό και στα νέα ερεθίσματα, τα πράγματα δεν ήταν εύκολα από την αρχή, η αποδοχή δεν θεωρούνταν αυτονόητη. Ο ίδιος ωστόσο -ονειροπόλος πάντα αλλά με σαφές όραμα- έμεινε πιστός στο όνειρό του «να συνομιλήσουμε με τη διεθνή κοινότητα της τέχνης, να ανταλλάξουμε ιδέες». Πλέον η γκαλερί ΜΑΤΙ Fira, παραμένοντας από τη στιγμή που άνοιξε στο ίδιο σημείο, επί του κεντρικού δρόμου των Φηρών και δίπλα στη Μητρόπολη, αποτελεί ορόσημο για τη Σαντορίνη, μια «ανάσα» αυθεντικής καλλιτεχνικής έκφρασης σε ένα από τα πιο πολυσύχναστα σημεία των Κυκλάδων.
Εδώ, μπορεί κανείς να περιεργαστεί και να θαυμάσει αρκετά από τα έργα της πιο δημοφιλούς σειράς του. Πρόκειται για τα «Ψάρια», ένα θέμα τόσο οικείο και τόσο άγνωστο ταυτόχρονα, ένα σύμπαν μαγευτικό, εύθραυστο, σε αέναη κίνηση σαν την ίδια τη δημιουργικότητα του Γιώργου Κυπρή. Από τον πρώτο κύκλο έργων που έφερε τον τίτλο «Καταστάσεις ψαριών» το 1993, ο καλλιτέχνης δεν έχει πάψει να «βουτά» στο αγαπημένο του θέμα, προσεγγίζοντάς το με τη σοβαρότητα που αρμόζει στον τρόπο που ο άνθρωπος αλόγιστα επιβάλλεται και διαχειρίζεται το περιβάλλον, φέρνοντας στην επιφάνεια τον οικολογικό αντίκτυπο που έχουν οι πράξεις μας, ακόμη κι όταν πρόκειται για το αποτύπωμα των διατροφικών μας αναγκών στην ισορροπία των οικοσυστημάτων.
Και πάλι πρόκειται για μια κατάθεση συναισθημάτων που πηγάζει από προσωπικά βιώματα και παιδικές αναμνήσεις. Όπως όταν, όπως μας εξομολογείται ο ίδιος, παρακολουθούσε μικρό παιδί στις ακρογιαλιές της Κύπρου το θείο του να ψαρεύει, από τη μια θαυμάζοντάς τον κι από την άλλη νιώθοντας πόνο βλέποντας τα ψάρια να σπαρταρούν, ή όπως όντας ενήλικας κι ενώ ασχολούνταν κι ο ίδιος με το ψάρεμα, το εγκατέλειψε οριστικά κι αφοσιώθηκε στην προστασία του υδάτινου κόσμου. Εξάλλου «η κίνηση των κοπαδιών και η σχεδόν χορευτική τους χάρη ήταν μια αποκάλυψη στην οποία δεν μπορούσα να παραμείνω αδιάφορος. Για μένα, αυτό το θέαμα ήταν πραγματική τέχνη», δηλώνει ο Γιώργος Κυπρής. Πλέον, με τα έργα των σειρών της ίδιας θεματικής, παρασύρει όλους εμάς να καταδυθούμε στις υδάτινες αντανακλάσεις, στους ιριδισμούς μεταλλικών μικρών και μεγάλων ψαριών, σε τρισδιάστατες απεικονίσεις κοπαδιών που μοιάζουν να στροβιλίζονται, κάνοντάς μας να νιώθουμε ότι όντως βουτάμε σε μαγευτικούς βυθούς.
ΜΑΤΙ Mesaria, το επόμενο εικαστικό βήμα
Αντιπροσωπευτικά έργα από τις συλλογές των ψαριών καταλαμβάνουν ένα σημαντικό μέρος του νέου εικαστικού χώρου που ο Γιώργος Κυπρής εγκαινίασε πριν λίγες μέρες με την έκθεση «Εξομολόγηση», και πάλι στη Σαντορίνη, στη Μεσαριά. Το γραφικό χωριό που βρίσκεται στην άκρη της ηφαιστειακής καλντέρας έμελλε να είναι αυτό που θα αναμόχλευε τούτη τη φορά τις μνήμες του καλλιτέχνη. Και πάλι από τα παιδικά του χρόνια στην Κύπρο, όπως μας εξιστορεί, όταν τον γοήτευαν τα χρυσαφένια σπαρτά στα απέραντα χωράφια της μεγάλης πεδιάδας της Μεσαριάς, καθώς κυμάτιζαν και χόρευαν από τον άνεμο. Σαν από παιχνίδι της τύχης, έμελλε να δεθεί με το χωριό με το ίδιο όνομα και μάλιστα να βρει σε αυτό, στο παραμελημένο κτήριο μιας παραδοσιακής θολωτής κάναβας -όπως αποκαλούνται στο νησί τα οινοποιία-, στοιχεία από το σπίτι της γιαγιάς του στην Αμμόχωστο.
Μια συγκινησιακά φορτισμένη παρόρμηση τον ωθεί να την αγοράσει και μετά από 5 χρόνια επίπονης δουλειάς να τη μετατρέψει σε ένα μαγικό εικαστικό σύμπαν, «ένα παρατηρητήριο για την τέχνη, την ποιότητα και την ομορφιά» της Σαντορίνης, όπως ο ίδιος αποκαλεί το ΜΑΤΙ Mesaria. Φθάνοντας ο επισκέπτης στην εντυπωσιακά φωτισμένη πέτρινη κάναβα, νοιώθει την ψυχή, την ενέργεια και τον παλμό του χώρου, την προσωπική επένδυση του Γιώργου Κυπρή, του οποίου τη σφραγίδα φέρει κάθε σπιθαμή κι όχι μόνο τα έργα.
Περιπλανιέται ανάμεσα στα στάχυα που ο ίδιος φύτεψε για να πλαισιώνουν το γεμάτο δύναμη έργο του «Κρεβάτια», κοντοστέκεται μπροστά στην «Πύλη της γνώσης», μιλά με ενθουσιασμό για την υλοποίηση του οράματός του για αυτόν το μοναδικό χώρο, αλλά και για τις ελιές και τις συκές του κήπου, τις επιβλητικές κολώνες της αυλής, τον τρόπο που ο ήλιος φωτίζει και αλλάζει, μαλακώνει ή σκληραίνει τις εντυπώσεις των εξωτερικών installations, για το χρόνο που αφήνει τα ίχνη του στα οξειδωμένα μέταλλα όπως και στις ζωές μας. Ο λόγος του ποιητικός, ο ίδιος ένας γνήσιος ρομαντικός της τέχνης και της ζωής, συνάμα ένας άνθρωπος βαθιά στοχαστικός κι οξυδερκής.
Το αντιλαμβάνεσαι περιηγούμενος και στις υπόλοιπες θεματικές της έκθεσης «Εξομολόγηση», με έργα που στηλιτεύουν, σχολιάζουν, αγγίζουν με χιούμορ και ειρωνεία κάποιες φορές ζητήματα που αφορούν το σημερινό άνθρωπο, με βαθιές κοινωνικές προεκτάσεις: οι ανθρώπινες σχέσεις, ο ρόλος της εκκλησίας, τα πολιτικά συμφέροντα, ο ατομικισμός, η μαζική κατανάλωση εικόνων και τάσεων από τα μέσα ενημέρωσης. Γροθιά στο στομάχι τα στημένα σαν οθόνες τηλεόρασης άδεια, σκουριασμένα εικονοστάσια, παρατεταγμένα απέναντι από έναν βελούδινο καναπέ παλιάς αστικής κατοικίας, ένα έργο που μας υπενθυμίζει την απάθεια με την οποία συχνά παρακολουθούμε τα γεγονότα από τους δέκτες μας, στην άνεση και την ασφάλεια του δικού μας μικρόκοσμου.
Από την άλλη, έργα σαν το τρίπτυχο «Mother –Water –Desire» δημιουργούν το πιο ζεστό συγκινησιακό φορτίο. Όλα, συναισθήματα, σκέψεις και ιδέες, καταστάσεις και έννοιες, δεν αποτελούν παρά πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης που αφορούν όλους μας. Και που παρουσιάζονται με τον πηγαίο αυθορμητισμό και την αβίαστη ειλικρίνεια που χαρακτηρίζουν τον καλλιτέχνη και πάνω από όλα τον άνθρωπο, Γιώργο Κυπρή.
Πληροφορίες:
Έκθεση ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ -Γιώργος Κυπρής
MATI Mesaria, Μιχαήλ Δανέζη Μεσαριά, 847 00 Σαντορίνη
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Σάββατο: 10:00-21:00, Κυριακή: 10:00-19:00 (ελεύθερη είσοδος)
Διάρκεια Έκθεσης: 17 Ιουνίου 2024-31 Οκτωβρίου 2024
Διαβάστε ακόμα:
Οι εμπειρίες που αξίζει να ζήσετε στη Σαντορίνη
