Περπατώντας στον πεζόδρομο της Ιστικλάλ, την πάλαι ποτέ Μεγάλη Οδό του Πέρα, συναντά κανείς σοκάκια και στενάκια που βγάζουν σε διάφορες συνοικίες γύρω από την πλατεία Ταξίμ. Άλλοτε γεμάτα μικρά εστιατόρια, καφενεία δρόμου ή σύγχρονα καφέ, τα στενά του Πέρα είναι μία αστική μικρογραφία της Κωνσταντινούπολης των 20 εκατομμυρίων ψυχών και μπορεί να σας οδηγήσουν σε τελείως διαφορετικές συνοικίες με ολότελα αντίθετες κοινωνικές πραγματικότητες. Άλλοτε γραφικά και άλλοτε κακόφημα, τα σοκάκια της Πόλης είναι η άγραφη ιστορία της πρωτεύουσας μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Ακολουθώντας ένα από αυτά τα αμέτρητα λιθόστρωτα σοκάκια κάπου στο μέσο της Ιστικλάλ βρίσκει κανείς το ιστορικό Ζωγράφειο Λύκειο με την χαρακτηριστική επίχρυση πινακίδα από έξω να γράφει «Özel Zoğrafyon Rum Lisesi» ενημερώνοντας κάθε περαστικό για την ταυτότητα του τεράστιου λιτού κτιρίου με την δωρική πρόσοψη. Ο δρόμος μπροστά από το Ζωγράφειο είναι μικρός και ήσυχος. Τόσο ήσυχος, που το πιο ενοχλητικό είναι να περάσει κάποιο αυτοκίνητο, ενώ ούτε λόγος για την ενοχλητική βαβούρα της Ιστικλάλ που, μαζί με την πολυκοσμία, μετά βίας φτάνει εδώ.
Για όσους δεν γνωρίζουν, το Ζωγράφειο είναι το ένα από τα τρία εν λειτουργία ρωμαίικα σχολεία της Πόλης που, κατά την διάρκεια του 20ού αιώνα, φιλοξένησε στις ψηλοτάβανες νεοκλασικές αίθουσές του μερικές από τις πιο γνωστές προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών. Έχοντας πάρει το όνομά του από τον μεγάλο ευεργέτη, Χρηστάκη Ζωγράφο, που χρηματοδότησε με δέκα χιλιάδες χρυσές λίρες την ανέγερσή του, το Ζωγράφειο εγκαινιάστηκε το 1893, ενώ οι πρώτοι απόφοιτοι πέρασαν τις τεράστιες σιδερένιες πύλες του σχολείου λίγα χρόνια αργότερα, το 1899. Από τότε μέχρι σήμερα, ένας τεράστιος αριθμός μαθητών έχει καθίσει στα χαρακτηριστικά σκούρα -και λιγάκι άβολα- ξύλινα σχολικά θρανία, ενώ σήμερα το σχολείο φιλοξενεί λιγότερους από 100 μαθητές (αισθητή μείωση σε σχέση με τις χιλιάδες μαθητών στην Πόλη τις προηγούμενες δεκαετίες) που κατά βάση προέρχονται από την ρωμαίικη κοινότητα.
Μπαίνοντας στον μεγάλο κεντρικό διάδρομο του σχολείου, αυτό που κατακλύζει αμέσως κάθε επισκέπτη είναι ένα ανατριχιαστικό -με την θετική έννοια- αίσθημα που θυμίζει κάτι από ταινία εποχής. Δύο μεγάλες σκάλες εκατέρωθεν του διαδρόμου και ψηλές πόρτες με ανάγλυφα χαραγμένα τζάμια θυμίζουν σκηνικό βγαλμένο από ταινία δεκαετίας αφήνοντας μία σπάνια εντύπωση στον επισκέπτη. Είναι απίστευτο να αναλογιστεί κανείς πόσα παιδιά έχουν βρεθεί στον ίδιο χώρο για έναν αδιάλειπτο αιώνα. Για την ακρίβεια, κάτι παραπάνω από έναν αιώνα.
Ανεβαίνοντας τις μεγάλες σκάλες με την ατέλειωτη στριφογυριστή ξύλινη κουπαστή εποχής και τα μαρμάρινα σκαλοπάτια που έχουν αποκτήσει σχεδόν κατηφορική κλίση από τις χιλιάδες -ίσως και εκατομμυρίων- βημάτων που έχουν δεχτεί, μεγάλοι διάδρομοι με μπεζ τοίχους και σκούρες καφέ πόρτες πλαισιώνουν τον εσωτερικό χώρο του σχολείου. Το ενδιαφέρον με το Ζωγράφειο είναι ότι όσο ανεβαίνετε τις ομολογουμένως «δύσκολες» σκάλες, άλλο τόσο θέλετε να συνεχίσετε μέχρι να φθάσετε στον τελευταίο όροφο, ειδικά αν η φυσική σας κατάσταση το επιτρέπει.
Έχοντας φθάσει κι εγώ σε έναν από τους ορόφους του Ζωγράφειου, αποφασίζω να κοιτάξω διακριτικά πίσω από το μεγάλο τζάμι μιας τυχαίας πόρτας και να πάρω μια μικρή γεύση από το πώς είναι το εσωτερικό των περίφημων αιθουσών του Ζωγράφειου. Ψηλοτάβανες με πολύ ψηλούς τοίχους που σε κάνουν να αισθάνεσαι αλλόκοτα μικρός, οι αίθουσες του Ζωγράφειου ξυπνούν μια γλυκιά μελαγχολία για παιδικά χρόνια μακρινά και δύσκολα -ίσως άγνωστα για τους νεότερους- μα όμως ανέμελα και ρομαντικά για όσους τα έζησαν.
Ξοδεύοντας λίγα λεπτά πίσω από την κλειδωμένη πόρτα, αποφασίσω να αφήσω πίσω την κλειδωμένη αίθουσα με την νοσταλγική ατμόσφαιρα και τις βουβές εικόνες και συνεχίζω λίγο ακόμα προς το περίφημο φουαγιέ του Ζωγράφειου. Ακόμα μια κρυμμένη έκπληξη στην καρδιά της Πόλης, την οποία ελάχιστοι επισκέπτες γνωρίζουν. Φθάνοντας μετά από λίγα λεπτά ανάβασης στο μικρό φουαγιέ ακριβώς στον τελευταίο όροφο του σχολείου, σχεδόν αστραπιαία, το τεράστιο πανόραμα της Πόλης μαγνητίζει το βλέμμα. Περνώντας γρήγορα από το κλασικά διακοσμημένο και φιλόξενο μικρό φουαγιέ, βγαίνω στο στεγασμένο μπαλκόνι, για να απολαύσω την θέα, όπου Βόσπορος -Προποντίδα μαζί με παλιές σκεπές, ετοιμόρροπες ταράτσες με άσπρα σκονισμένα δορυφορικά πιάτα και αμέτρητους τρούλους συνθέτουν τον ορίζοντα μιας ανεξήγητης, μα εντυπωσιακής, Πόλης.
Διαβάστε ακόμα:
Κωνσταντινούπολη: Ένα μικρό ελληνικό καφέ στην καρδιά του Πέρα
Μπαλάτ-Φανάρι: Η μελαγχολική συνοικία όπου χτυπάει η καρδιά της παλιάς Κωνσταντινούπολης
Κινστέρνες: Οι υπόγειες δεξαμενές-παλάτια της Κωνσταντινούπολης
