Στον πλούσιο σε ποικιλομορφία πλανήτη μας, υπάρχουν κάποια μέρη ιδιαίτερα. Μας εντυπωσιάζουν με τον επιβλητικό τους χαρακτήρα που χορεύει μία με την ομορφιά και μία με την αγριάδα, όμως η αξία τους προκύπτει από κάτι άλλο, πολύ πιο βαθύ.
Στα σπήλαια του κόσμου η φύση συναντά την ιστορία και τον πολιτισμό. Τα τοιχώματά τους παρακολούθησαν την ανθρωπότητα να μπουσουλάει πριν κάνει δειλά τα πρώτα της βήματα. Αυτοί ήταν οι πρώτοι τόποι που ο άνθρωπος έκανε δικούς του, τα πρώτα του σπίτια, οι πρώτοι χώροι όπου αναζήτησε το πνευματικό. Σπήλαια σε όλο τον κόσμο μάς έχουν χαρίσει πολύτιμα ανθρωπολογικά ευρήματα, κομμάτια της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Γεωλογικά, τα σπήλαια έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πρόκειται για κοιλότητες στη γη που έχουν δημιουργηθεί είτε έπειτα από σεισμό, είτε εξαιτίας της διαβρωτικής δράσης του νερού που γλύφει τα πετρώματα. Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες που κοσμούν τις υγρές αυτές σπηλιές είναι η πηγή της άγριας ομορφιάς τους.
Η Ελλάδα είναι πλούσια σε σπήλαια, αφού την αγκαλιάζει η θάλασσα. Παρότι η χαρτογράφησή τους δεν έχει ολοκληρωθεί, η χώρα ήδη μετρά περισσότερα από 8.500. Κάποια από αυτά είναι διατηρημένα και επισκέψιμα. Ας δούμε μερικά.
Λιμνοσπήλαιο της Μελισσάνης στην Κεφαλονιά: Ένα μοναδικό γεωλογικό φαινόμενο που ανακαλύφθηκε το 1951. Η λίμνη βρίσκεται 20 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, ενώ το σπήλαιο δημιουργήθηκε από την πτώση της οροφής. Η φυσική είσοδός του είναι κατακόρυφη, ωστόσο έχουν κατασκευαστεί τεχνητά σκαλοπάτια για να διευκολυνθεί η επίσκεψη. Η ξενάγηση γίνεται με βάρκα.
Σπήλαιο Διρού στη Μάνη: Το εντυπωσιακό αυτό σπήλαιο είναι ηλικίας εκατοντάδων χιλιάδων ετών και βρίσκεται κατά το μεγαλύτερο μέρος του κάτω από την επιφάνεια του νερού. Οι κατάλευκοι σταλακτίτες και σταλαγμίτες του είναι αξιοθαύμαστοι, ενώ διαθέτει και κρυστάλλους και κουρτίνες. Μέσα στο σπήλαιο έχουν βρεθεί απολιθώματα λιονταριού, ελαφιού, κουναβιού, πάνθηρα και ύαινας, καθώς και το μεγαλύτερο κοίτασμα οστών ιπποπόταμων στην Ευρώπη.
Σπήλαιο Κουτούκι στην Παιανία: Το σπήλαιο της Παιανίας χρωστά την ανακάλυψή του σε ένα κατσίκι. Η πτώση του μέσα στο σπήλαιο οδήγησε τον δημοσιογράφο Δ. Χατζόπουλο και μερικούς κατοίκους της περιοχής στη φυσική είσοδο του σπηλαίου και την πρώτη εξερεύνησή του. Το εσωτερικό του Κουτουκιού έχει μια δική του ατμόσφαιρα που εξάπτει τη φαντασία. Οι πρώτοι επισκέπτες είδαν στους σχηματισμούς του διάφορες μορφές και έδωσαν στις αίθουσες, τους εξώστες και τους διαδρόμους του ονομασίες όπως Αρμόνιο, Ολυμπιακή Δάδα, Κοράλλια και Κόκκινος Καταρράκτης.
Σπήλαιο των Λιμνών στα Καλάβρυτα: Ένα σπήλαιο παραπάνω από εντυπωσιακό, κυρίως χάρη σε ένα χαρακτηριστικό του: οι 13 λίμνες του, οι οποίες αναπτύσσονται κλιμακωτά σε τρία επίπεδα, συνιστούν ακόμη ένα μοναδικό στον κόσμο γεωλογικό φαινόμενο. Η διαδρομή είναι ενδιαφέρουσα, με τη διάβαση των λιμνών να πραγματοποιείται από υπερυψωμένες τεχνητές γέφυρες.
Σπήλαιο Αλιστράτης στις Σέρρες: Το σπήλαιο αυτό είναι ένα από τα ομορφότερα στην Ευρώπη. Περιλαμβάνει σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε διάφορους χρωματισμούς, αλλά και σπάνιους εκκεντρίτες που παίρνουν τις παράξενες μορφές τους -εξ ου και το όνομα- αψηφώντας τη βαρύτητα. Η Αλιστράτη ανήκει στο δίκτυο σπηλαίων του ποταμού Αγγίτη που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τον Ορφέα, τον Περιστερώνα και τον Άγιο Γεώργιο.
Σπήλαιο Κάψια στην Αρκαδία: Ένα από τα πιο αξιόλογα σπήλαια στη χώρα, ανακαλύφθηκε το 1887 από τον Γάλλο αρχαιολόγο Γκουστάβ Φουζέρ. Μεταξύ των ευρημάτων που έδωσε, συγκαταλέγονται και λυχνάρια πιθανότατα από τους ύστερους ελληνικούς χρόνους. Το σπήλαιο προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα φυσικής τέχνης, αφού διαθέτει τους σπανιότερους χρωματισμούς λιθωματικού υλικού στη χώρα, με το έντονο κόκκινο, το κίτρινο, το γαλάζιο και το πράσινο να σπάνε το λευκό των σταλακτιτών.
Σπήλαιο της Δρογκαράτης στην Κεφαλονιά: Οι σταλαγμίτες και οι σταλακτίτες της Δρογκαράτης είναι ηλικίας άνω των εκατό εκατομμυρίων ετών. Το σπήλαιο εξακολουθεί να σχηματίζεται ακόμα και σήμερα και κατά την επίσκεψή σας θα δείτε τις σταγόνες να κυλούν επάνω στους σταλακτίτες. Η κύρια αίθουσα της Δρογκαράτης είναι μεγάλη και ψηλή, με εξαιρετική ακουστική, με αποτέλεσμα να είναι αυτό το μόνο σπήλαιο στην Ελλάδα που φιλοξενεί συναυλίες.
Σπήλαιο της Μιλάτου στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης: Ένα σπήλαιο με πλούσια όσο και τραγική ιστορία. Το 1823, ο Χασάν Πασάς ρίχτηκε με όλη του τη μανία στο οροπέδιο Λασιθίου και το κατέστρεψε. Οι κάτοικοι της περιοχής του Μιραμπέλλου κατέφυγαν στο σπήλαιο αυτό και σε κάποια άλλα για να σωθούν. Η πολιορκία κράτησε πάνω από 10 ημέρες, με τους ηλικιωμένους να πεθαίνουν από πείνα και δίψα και δεκάδες παιδιά να γεννιούνται μέσα στις σπηλιές, πριν οι Οθωμανοί ανάψουν φωτιά στην είσοδο του σπηλαίου και αναγκάσουν σε έξοδο τους πολιορκημένους, τους οποίους περίμενε θάνατος ή βασανισμός.
Δικταίο Άντρο στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης: Το σπήλαιο αυτό, στο οποίο υποτίθεται πως η Ρέα γέννησε τον Δία μακριά από τον έξαλλο Κρόνο, στάθηκε σημαντικός λατρευτικός χώρος για την μινωική Κρήτη. Εκτός από πλούσιο μυθολογικό ενδιαφέρον, το Δικταίο Άντρο έχει δώσει και σημαντικά ευρήματα που προέρχονται από πολλές ιστορικές περιόδους και δηλώνουν πως το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα από τον άνθρωπο, κυρίως για σκοπούς λατρευτικούς.
Σπήλαιο Περάματος στα Γιάννενα: Ένα σπήλαιο που ανακαλύφθηκε τυχαία το 1940 από τους κατοίκους της περιοχής και είναι από τα πιο εντυπωσιακά στον κόσμο. Περιλαμβάνει πολλές αίθουσες με σταλακτίτες, σταλαγμίτες, εκκεντρίτες, κουρτίνες και μαργαριτάρια σπηλαίων. Εδώ βρέθηκαν απολιθωμένα οστά της αρκούδας των σπηλαίων. Ενδιαφέρον έχει πως τα τελευταία χρόνια εξετάζονται τρόποι αξιοποίησης των χώρων του για σπηλαιοθεραπεία, ενάντια σε μια σειρά ασθένειες.
Σπήλαιο Αντιπάρου: Ένα από τα ομορφότερα σπήλαια στον κόσμο, έχει δώσει σημαντικά ευρήματα της λίθινης περιόδου. Φιλοξενεί χαραγμένες επιγραφές-απομεινάρια των άπειρων επισκεπτών του, ενώ η ατμόσφαιρά του είναι τόσο υποβλητική που κάθε ζευγάρι μάτι βλέπει εντελώς διαφορετικές μορφές.
Σπήλαιο του Δράκου στην Καστοριά: Σύμφωνα με το θρύλο, αυτό το σπήλαιο που ανακαλύφθηκε στα χρόνια της κατοχής ήταν κάποτε χρυσωρυχείο που φυλασσόταν από έναν δράκο. Ο μύθος μιλά για το βασιλιά της Καστοριάς Κάστορα, τον αδελφό του, Πολυδεύκη, μια απόκοσμη φωνή από τα βάθη της σπηλιάς και μια χούφτα χρυσόσκονη για όσους ήταν αρκετά γενναίοι ώστε να κλέψουν με το χέρι τους λίγη λάσπη από το σπήλαιο πριν το εγκαταλείψουν. Γεωλογικά ο χώρος είναι πραγματικά εντυπωσιακός και περιλαμβάνει εφτά υπόγειες λίμνες, 10 θαλάμους και πέντε σήραγγες.
Σπήλαιο Αγγίτη: Το μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο στην Ελλάδα είναι το σπήλαιο Αγγίτη στην Προσοτσάνη. Στο δάπεδο του σπηλαίου αυτού κυλά ο ποταμός Αγγίτης, καθιστώντας το βέβαια μοναδικό. Τα ευρήματα που έδωσε περιλαμβάνουν είδη ψαριών που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού.
