Καθώς η μία μετά την άλλη οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και λοιπές πόλεις στολίζονται κι ακτινοβολούν γιορτινή λάμψη, η Ιταλία σε χαλαρότερους ρυθμούς ολοκληρώνει τις δικές της ετοιμασίες για τα Χριστούγεννα, που πάνω απ΄ όλα γιορτάζονται σαν το σπουδαιότερο θρησκευτικό γεγονός. Όπως είναι αναμενόμενο, στη χώρα που αποτελεί το κέντρο της καθολικής πίστης, η χριστουγεννιάτικη περίοδος έχει πρωτίστως έντονο θρησκευτικό χρώμα και χαρακτήρα, με έμφαση στις παραδόσεις και στους οικογενειακούς εορτασμούς. Βαθύτατα θρησκευόμενοι, οι Ιταλοί βιώνουν την περίοδο αυτή με κατάνυξη, αλλά φυσικά δεν χάνουν την ευκαιρία να διασκεδάσουν, να ντύσουν τα σπίτια και τις πόλεις τους με γιορτινά στολίδια και λαμπερά φώτα, αλλά και να ανταμώσουν σε εκκλησίες, στολισμένες πλατείες και υπαίθριες αγορές.
Η χριστουγεννιάτικη σεζόν ξεκινά επισήμως με την τοποθέτηση της φάτνης, παράδοση που κρατά από τον 13ο αιώνα, αποτελώντας το κύριο θέμα που κοσμεί τις πόλεις και το επίκεντρο του στολισμού του χριστουγεννιάτικου δέντρου στα σπίτια, στις 8 Δεκεμβρίου, ανήμερα της μεγάλης θρησκευτικής γιορτής της Άμωμου Σύλληψης της Θεοτόκου και ημέρα αργίας σε όλη την Ιταλία. Δεν λείπουν ωστόσο και οι τοπικές γιορτές την περίοδο γύρω από τα Χριστούγεννα, μεγάλης σημασίας και συμβολισμού για τους ντόπιους και μια καλή ευκαιρία για τους επισκέπτες να ζήσουν μια διαφορετική πλευρά διάσημων πόλεων, να μυηθούν στις παραδόσεις και να γιορτάσουν με τον πιο αυθεντικό τρόπο μαζί με τους Ιταλούς.
Το Μιλάνο γιορτάζει τον πολιούχο του, Άγιο Αμβρόσιο, στις 7 Δεκεμβρίου
Ένα βήμα μπροστά πάντα η πρωτεύουσα του ιταλικού βορρά, κι έτσι το γιορτινό κλίμα πυροδοτείται μια μέρα νωρίτερα, καθώς το πάντα λαμπερό Μιλάνο αφιερώνει την 7η Δεκεμβρίου στον πολυαγαπημένο πολιούχο του, τον αποκαλούμενο στην τοπική διάλεκτο Sant Ambroeus. Κάθε χρόνο η συγκεκριμένη μέρα εγκαινιάζει τη χριστουγεννιάτικη σεζόν, με το κλίμα που επικρατεί στην πόλη να συνδυάζει πολιτιστικές εκδηλώσεις με επίσημα θρησκευτικά έθιμα και τελετουργικά. Τιμώμενος με ιδιαίτερο σεβασμό εδώ και αιώνες, ο Άγιος Αμβρόσιος παρότι γεννήθηκε στη Γερμανία, έχει συνδεθεί άρρηκτα με το Μιλάνο, του οποίου διετέλεσε επίσκοπος μεταξύ της 7ης Δεκεμβρίου του 374 και του 397μ.Χ. Ως ιδιαίτερα καλλιεργημένος θεολόγος και μία από τις λαμπρότερες μορφές της εκκλησίας, προώθησε δυναμικά τον Καθολικισμό έναντι του Αρειανισμού και του Παγανισμού, άφησε σπουδαία συγγραφική κληρονομιά και είναι υπεύθυνος για την ανέγερση μερικών από τις εντυπωσιακότερες εκκλησίες του Μιλάνου: τη San Nazaro, τη San Simpliciano, τη San Dionigi και την αφιερωμένη στον ίδιο Basilica di Sant’Ambrogio, όλες διαμάντια ρωμανικής αρχιτεκτονικής που κοσμούν την πρωτεύουσα της Λομβαρδίας.
Η τελευταία αποτελεί αναμφίβολα και ένα από τα κορυφαία αξιοθέατα του Μιλάνου κι όσο οι κάτοικοι της πόλης κι όσοι συρρέουν για τους εορτασμούς επικεντρώνονται στη λειτουργία που τελεί στις 10:30 ανήμερα της γιορτής ο Αρχιεπίσκοπος, εσείς μπορείτε να επισκεφθείτε το λαμπρό θρησκευτικό μνημείο με την πρωτότυπη αρχιτεκτονική, όσο και να εξερευνήσετε τη γεμάτη ζωντάνια γύρω περιοχή. Προσεγγίζοντας τη Basilica di Sant’Ambrogio από τη Via San Vittore αντιλαμβάνεται κανείς πως πρόκειται για ένα μεσαιωνικό αριστούργημα, που ενώ δέχθηκε αλλεπάλληλες προσθήκες και αλλαγές από τον 4ο αιώνα, παραμένει πρότυπο του ρομανικού στυλ σε ολόκληρη την Ιταλία.
Στην πρόσοψη την προσοχή σας θα τραβήξουν οι δύο ανισομερείς πύργοι: παλαιότερος και μικρότερος αυτός της δεξιάς πλευράς είναι αφιερωμένος στους μοναχούς και ανάγεται στον 9ο αιώνα, ενώ ο ψηλότερος, αριστερός πύργος των εφημέριων, χτίστηκε το 1144. Εξίσου εντυπωσιακές με τις έξι μεγάλες αψίδες της πρόσοψης είναι κι εκείνες του αίθριου, με τα κιονόκρανα που τις πλαισιώνουν να απεικονίζουν φανταστικές σκηνές. Στο δε εσωτερικό, στην κρύπτη του οποίου φυλάσσονται τα λείψανα του πολιούχου, θα θαμπωθείτε από τη χρυσή Αγία Τράπεζα, που φέρει σκηνές από τη ζωή του Ιησού και του Αγ. Αμβροσίου, από τον μεσαιωνικό άμβωνα, τα πολύχρωμα μωσαϊκά της αψίδας και το κιβώριο που στηρίζεται σε τέσσερις αρχαίες ρωμαϊκές κολώνες.
Εξίσου συναρπαστική είναι κι η περιοχή γύρω από τη βασιλική, είτε επιλέξετε να επισκεφθείτε το Εθνικό Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας «Λεονάρντο ντα Βίντσι», είτε κατηφορίσετε στην Piazza San Agostino με την ομώνυμη βασιλική, κι από εκεί στη σχετικά άγνωστη, μποέμ περιοχή των Καναλιών που σφύζει από ζωή κι έντονους ρυθμούς από την ώρα του aperitivo ως τις πρώτες πρωινές ώρες.
Εναλλακτικά, μπορείτε να ακολουθήσετε τα ίχνη του Sant’Ambrogio στο Μιλάνο: πρώτη στάση σας θα είναι η κοντινή στο Duomo, Piazza dei Mercanti. Εκεί, θα εντοπίσετε την πρόσοψη του Palazzo dei Giureconsulti, καθώς ο κεντρικός πύργος του φέρει εσοχή με το άγαλμα του πολιούχου, έργο του Luigi Scorzini φιλοτεχνημένο το 19ο αιώνα. Για τη συνέχεια προτείνεται ένας καφές στα όρθια στη μπάρα ή ένα κλασσικό aperitivo κάτω από τους πολυελαίους της κομψής αίθουσας με την ξύλινη επένδυση, του café San Ambroeus, θεσμού της πόλης από το 1936. Στο ιστορικό café που έχει αφιερώσει το όνομά του στον προστάτη των Μιλανέζων, επιβάλλεται αυτή την εποχή να ενδώσετε και στο απόλυτο χριστουγεννιάτικο γλυκό που ξεκίνησε από τον ιταλικό βορά και κατέκτησε τον κόσμο, το panettone Milanese φυσικά.
Η λεωφόρος Corso Giacomo Matteotti όπου τώρα βρίσκεστε απέχει μόνο έναν ευχάριστο περίπατο ως το Duomo, κι αν μέχρι τώρα δεν έχετε εντυπωσιαστεί από το κύρος του πολιούχου της πόλης, ήρθε η ώρα να γνωρίσετε τα θαύματά του. Οι Μιλανέζοι υποστηρίζουν ότι ο Sant’Ambrogio είναι εκείνος που θαυματουργά φωτίζει τα Χριστούγεννα, κι αυτό ακριβώς θα δείτε να συμβαίνει, καθώς το εντυπωσιακό δέντρο της Piazza del Duomo ανάβει θεαματικά στις 7 Δεκεμβρίου, ταυτόχρονα με το εξίσου μαγευτικό δέντρο που στολίζει το οκτάγωνο κέντρο της διάσημης Galleria Vittorio Emanuele II. Και ξαφνικά όλη η πόλη μοιάζει με υπαίθρια γιορτή. Από την υπέρκομψη, φωταγωγημένη εμπορική στοά και την αχανή πλατεία με το επιβλητικό Duomo απέναντί της, το γιορτινό κλίμα απλώνεται ως την Piazza Sant’Ambrogio που οι πιστοί συρρέουν για την απογευματινή λειτουργία και βόρεια ως το Κάστρο των Σφόρτσα.
Καθώς η ίδια ημέρα σηματοδοτεί και την επίσημη έναρξη της σεζόν στη διασημότερη λυρική σκηνή του κόσμου, θα δείτε πλήθος καλοντυμένων κατοίκων να κατευθύνονται στη θεαματικά φωτισμένη Σκάλα του Μιλάνου-Teatro alla Scala για να παρακολουθήσουν την όπερα «La forza del destino» του Giuseppe Verdi, ενώ ένας άλλος νεότερος θεσμός, των μεταλλίων Ambrogini θα τιμά πολίτες, ιδρύματα και οργανώσεις για το κοινωφελές έργο και την προσφορά τους.
Εκεί όμως όπου όλοι ενώνονται για να γιορτάσουν με τον πιο παραδοσιακό τρόπο, είναι η Piazza Castello όπου ανοίγει η αγαπημένη αγορά–πανηγύρι «Oh bej! Oh bej!». Το πρωτότυπο όνομα της υπαίθριας γιορτής λέγεται ότι προέρχεται από τα χαρούμενα επιφωνήματα των παιδιών, τα οποία όταν κάποτε πρωτοαντίκρισαν τη γεμάτη στολίδια, δώρα και παιχνίδια αγορά, αναφώνησαν στη μιλανέζικη διάλεκτο «Oh bej! Oh bej! – Ω τι ωραία! Ω τι ωραία!». Αυτό πάντως που κάνει τη γιορτινή αγορά ακόμη ωραιότερη, είναι εκτός από τις ιδέες δώρων τα παραδοσιακά βουτυράτα μπισκότα του Αγ. Αμβροσίου που όλοι σπεύδουν να γευτούν, πριν κλείσουν τη βραδιά με αφρώδες ιταλικό κρασί και την πρώτη για τη χριστουγεννιάτικη σεζόν φέτα αφράτου panettone.
Η γιορτή της Santa Lucia από τις Συρακούσες ως τη Βενετία, στις 13 Δεκεμβρίου
Προστάτιδα για τη γενέτειρά της, την πόλη των Συρακουσών στη Σικελία, αλλά και η θηλυκή εκδοχή του Άγιου Βασίλη στη Βόρεια Ιταλία, η Αγία Λουκία -που το όνομά της στα λατινικά σημαίνει φως- γιορτάζεται με αρχαίες παραδόσεις και έθιμα που συγκινούν ακόμη και στις μέρες μας. Η λατρεία και η ένθερμη πίστη της Santa Lucia ως πολιούχου και μάρτυρα των Συρακουσών έχει ως αποκορύφωμα τους εορτασμούς της 13ης Δεκεμβρίου, ημέρα που μαρτύρησε το 304 μ.Χ. κατά τους διωγμούς του αυτοκράτορα Διοκλητιανού. Το θέαμα που θα παρακολουθήσει όποιος βρεθεί τη μέρα αυτή στη σπουδαία ιστορική πόλη -κι επίσης γενέτειρα του Αρχιμήδη-, μόνο με την ένταση και τη φόρτιση αντίστοιχων πομπών της Μεγάλης Εβδομάδας μπορεί να συγκριθεί. Μια σιωπηρή, γεμάτη ευλάβεια και κατάνυξη πομπή συνοδεύει το άγαλμα της αγίας από τον εντυπωσιακό μπαρόκ Καθεδρικό της πόλης ως το φημισμένο γοτθικό ναό Santa Lucia a Sepolcro, όπου πάνω από την Αγία Τράπεζα εντυπωσιάζει το έργο του Caravaggio «Η ταφή της Αγίας Λουκίας».
Το πολύ παραστατικό όσο και πολύτιμο άγαλμα της αγίας–που θα ακολουθήσει την αντίστροφη πομπή στις 20 Δεκεμβρίου– είναι φτιαγμένο από ασήμι και χρονολογείται στο 1599, την αναπαριστά δε να κρατά ένα φύλλο φοίνικα κι έναν κρίνο ως σύμβολο αγνότητας στο αριστερό χέρι, ένα μικρό πιάτο με ένα ζευγάρι μάτια που συμβολίζουν το μαρτύριό της στο δεξί κι ένα στιλέτο με πολύτιμους λίθους καρφωμένο στο λαιμό της. Από μόνο του προκαλεί έντονα συναισθήματα, πόσο μάλλον βλέποντάς το να μεταφέρεται στους ώμους πιστών διασχίζοντας τους δρόμους του ιστορικού κέντρου, της αρχαίας Ortigia, με πολλούς πιστούς να ακολουθούν ξυπόλητοι, οι περισσότεροι δε κρατώντας λουλούδια και αναμμένα κεριά.
Κι ενώ το θέαμα και το κλίμα είναι μοναδικό τη μέρα αυτή, ακόμη προτιμότερο είναι να βρεθείτε στις Συρακούσες νωρίτερα, όχι μόνο για να εξερευνήσετε την πλούσια αρχαιοελληνική ιστορία και τα σπουδαία αξιοθέατα και μνημεία της περιοχής, αλλά και για να ζήσετε το ζωηρό γιορτινό κλίμα που ξεκινά με παρελάσεις συγκροτημάτων στους δρόμους και την ευλογία του σκηνώματος της Santa Lucia στις 9 Δεκεμβρίου. Όσο για το γαστρονομικό έθιμο που συνοδεύει την πολυπληθή γιορτή και την περιφορά του ομοιώματος της αγίας, εδώ το παραδοσιακό έδεσμα είναι η «cuccìa», με βάση το βρασμένο σιτάρι, είτε στη γλυκιά εκδοχή με ρικόττα και μέλι, ή ακόμη και με σοκολάτα και ζαχαρωμένη κολοκύθα, είτε ως κυρίως πιάτο σούπας με φασόλια.
Κι όσο αυτά συμβαίνουν στη Σικελία, στον ιταλικό βορά είναι τα παιδιά που περιμένουν με ανυπομονησία τη 13η Δεκέμβρη. Εδώ, η Santa Lucia είναι που φέρνει τα χριστουγεννιάτικα δώρα στα παιδιά και δεν καταφθάνει με έλκηθρο, αλλά πάνω σε ένα ταπεινό γαϊδουράκι. Σύμφωνα με το αρχαίο ημερολόγιο, η 13η Δεκεμβρίου συνέπεφτε με το χειμερινό ηλιοστάσιο και στις αγροτικές περιοχές υπήρχε το έθιμο της προσφοράς φρούτων και άλλων καρπών της φύσης και της γης στις οικογένειες που δεν είχαν ευνοϊκή σοδιά. Το έθιμο εξελίχθηκε, πέρασε από τη Βενετία στη Μπρέσκια, από το Ούντινε στη Βερόνα κι από κει στις πόλεις του Τρεντίνο και Νότιου Τιρόλο.
Ειδικά η Βενετία φαίνεται να έχει το δικό της ιερό δεσμό με την αγία, την οποία επίσης τιμά στις 13 Δεκεμβρίου, καθώς αρκετές πηγές θέλουν το σώμα της να φτάνει στην πόλη των καναλιών όπου και ακόμη αναπαύεται στην υπέροχη εκκλησία Chiesa dei Santi Geremia e Lucia, η οποία επιβλέπει το Μεγάλο Κανάλι κι αποτελεί το επίκεντρο των εορτασμών στο οποίο θα πρέπει να βρεθείτε για να ζήσετε από κοντά τη γιορτινή ατμόσφαιρα. Μην ξεχάσετε μόνο την προηγούμενη μέρα να ζητήσετε από τα παιδιά σας να γράψουν ένα γράμμα στη Santa Lucia με τα παιχνίδια που θέλουν να τους φέρει, αφήνοντας δίπλα ένα καρότο για το γαϊδουράκι της και μπισκότα με ένα ποτήρι κρασί για την ίδια –στην Ιταλία βρισκόμαστε εξάλλου.
Διαβάστε ακόμα:
Ένα ξεχωριστό Σαββατοκύριακο στη Βενετία αποφεύγοντας τα σμήνη τουριστών
Φλωρεντία on a budget -Ανακαλύπτοντας την πρωτεύουσα της Τοσκάνης χωρίς να ξοδέψετε πολλά χρήματα
