Πλατείες κατάφωτες, στολισμένες με χριστουγεννιάτικα δέντρα. Γιορτινές εκδηλώσεις που οργανώνουν οι δήμοι. Δώρα που μοιράζουν οι κάτοικοι από σπίτι σε σπίτι.
Παραδοσιακά κάλαντα και έθιμα. Χριστόψωμα. Ζυμωτό ψωμί που τοποθετείται στον τοίχο κάτω από τα εικονίσματα, το λεγόμενο «χέρι του Χριστού». Κουραμπιέδες και άλλες χριστουγεννιάτικες και πρωτοχρονιάτικες λιχουδιές. Συνταγές φαγητού όπως χοιρινό με μήλα και κυδώνια, κρεατόπιτα με μοσχάρι και αρνί. Και τα τζάκια που τριζοβολούν σε σάλες ξενώνων, δωμάτια και ταβέρνες σκορπίζοντας την ευωδία τους στα σοκάκια.
Η εμπειρία των γιορτών στα χωριά της ορεινής Αρκαδίας θα σας μείνει αξέχαστη.
Δημητσάνα
Το αρκαδικό χωριό, χαρακτηρισμένο ως Παραδοσιακός Οικισμός από το 1978, είναι εδώ και χρόνια ένας από τους πιο δημοφιλείς ορεινούς προορισμούς στην Ελλάδα. Κτισμένο σε δύο αντικριστούς λόφους στις πλαγιές του Μαινάλου, ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική του και στη νεότερη ιστορία έχει συνδεθεί με την Επανάσταση του ’21. Μάλιστα, ο περίφημος μπαρουτόμυλος της Δημητσάνας, που θα δείτε στο Μουσείο Υδροκίνησης, τροφοδοτούσε με πυρομαχικά όλη την Ελλάδα.
Την πρώτη σας βόλτα θα την κάνετε στην οδό Λαμπαρδοπούλου όπου υπάρχουν καφέ, ταβέρνες και καταστήματα με χαρακτηριστικά τοπικά προϊόντα -όπως μέλι και χειροποίητα ζυμαρικά.
Στη συνέχεια μπορείτε να δείτε το εμβληματικό πέτρινο ρολόι, την πλατεία της Αγίας Κυριακής, τη Βλαχοπαναγιά και το επισκέψιμο σπίτι όπου γεννήθηκε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός το 1771.
Σπουδαία είναι η Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Δημητσάνας που δημιουργήθηκε το 1764, όταν μεταφέρθηκαν από την Παλαιά Μονή Φιλοσόφου σπάνια βιβλία και χειρόγραφα. Στεγάζεται σε οικοδόμημα που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Λύσανδρος Καυταντζόγλου (www.vivliothiki-dimitsanas.gr).
Μεγάλη επισκεψιμότητα έχει το υπαίθριο μουσείο Υδροκίνησης -που ανήκει στο δίκτυο των θεματικών μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς-, μέσα σε κατάφυτο τοπίο επάνω από τον ποταμό Λούσιο. Περιλαμβάνει πρωτοβιομηχανικές εγκαταστάσεις και βιοτεχνίες που λειτουργούσαν με την κινητήρια δύναμη του νερού επί πέντε αιώνες (16ος – 20ος), όπως ο αλευρόμυλος, η νεροτριβή, το ρακοκάζανο, το βυρσοδεψείο και ο περίφημος μπαρουτόμυλος.
Πολύ ωραίες είναι οι περιηγήσεις στην περιοχή του Λούσιου, ενός από τα ωραιότερα ποτάμια της Πελοποννήσου. Αξίζει να δείτε την αρχαία Γόρτυνα με το ιερό του Ασκληπιού που άκμασε μέχρι τον 4ο αιώνα π. Χ. , τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ανδρέα που είναι κτισμένη πάνω σε αρχαίο ναό και το οξυκόρυφο γεφύρι του Κόκκορη του 19ου αιώνα που ενώνει τις όχθες του Λούσιου.
Μπορείτε επίσης να περπατήσετε σε κάποιες από τις διαδρομές του δικτύου menalontrail, του πιστοποιημένου από την ΕΡΑ δικτύου μονοπατιών που εκτείνεται συνολικά σε 75 χλμ. (https://menalontrail.eu).
Εάν έχει χιονίσει θα πάτε για σκι και snowboard στο χιονοδρομικό κέντρο του Μαινάλου (40’ από τη Δημητσάνα).
Προτάσεις διαμονής
Θεονύμφη: Ο ξενώνας συνδυάζει το παραδοσιακό και το μοντέρνο ύφος, έχει ωραία διακόσμηση και προσφέρει ζεστή φιλοξενία. Φημίζεται για το πλούσιο πρωινό με τοπικές γεύσεις (www.theonimfi.gr).
Methexis boutique hotel: Με παραδοσιακή αρχιτεκτονική, κομψά διακοσμημένα δωμάτια και ωραίο καθιστικό (www.methexishotel.gr).
Εν Δημητσάνη: Πετρόκτιστος ξενώνας, με δωμάτια και σουίτες σε παραδοσιακό στυλ, καθώς και εστιατόριο (www.en-dimitsani.gr).
Nerida boutique hotel: Με μοντέρνα διακόσμηση, διαφορετικούς τύπους δωματίων, κοινόχρηστο σαλόνι με τζάκι και καφέ-μπαρ (www.nerida-hotel.gr).
Η Καρύταινα
Ο οικισμός με το φημισμένο κάστρο είναι κτισμένος στην πλαγιά του Αχρειοβουνίου. Τον συντροφεύουν ο Αλφειός, όπου γίνεται rappel από την ψηλή γέφυρα, και λίγο μακρύτερα ο Λούσιος, που είναι ιδανικός για river trekking και rafting.
Επισκεπτόμενοι την Καρύταινα θα εντυπωσιαστείτε από το πώς έχει διατηρήσει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τις βυζαντινές εκκλησίες της. Το κάστρο ξεχωρίζει από παντού προσφέροντας μια πληθώρα από διαφορετικές γωνίες για φωτογραφικές λήψεις. Το κατασκεύασε στα μέσα του 13ο αιώνα, στο σημείο όπου θεωρείται ότι βρισκόταν εκείνο της αρχαίας Βρένθης, ο Γάλλος ιππότης Γοδεφρείδος ντε Μπρυγιέρ. Η στρατηγική του θέση το έκανε ένα από τα σπουδαιότερα επί Ενετοκρατίας και Τουρκοκρατίας.
Στα χρόνια της επανάστασης του ’21 συνδέθηκε με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ο οποίο; μαζί με τα παλικάρια του κατάφερε να διώξει τους Τούρκους, να κατακτήσει το κάστρο και στη συνέχεια να του κάνει επισκευές. Ανηφορίζοντας προς τα εκεί θα δείτε την προτομή του και σε ένα πλάτωμα τα ερείπια ενός μεσαιωνικού συγκροτήματος κτισμάτων που έμεινε να αποκαλείται «οικία του Κολοκοτρώνη». Εκεί βρίσκεται και ο μικρός ναός της Παναγίας με τα μεσοβυζαντινά μαρμάρινα κιονόκρανα.
Την ωραία εικόνα του χωριού ενισχύουν τα δύο πυργόσπιτα: του Ματζουρανόγιαννη, που θεωρείται ότι κτίστηκε γύρω στο 1400, και της Λεβένταινας (τέλη του 18ου αιώνα). Έχουν αναστηλωθεί στο πλαίσιο της ανάδειξης του κάστρου.
Η περιήγηση στην Καρύταινα, ανάμεσα στα διατηρημένα διώροφα και τριώροφα σπίτια χαρακτηριστικής αρκαδικής αρχιτεκτονικής του 18ου και του 19ου αιώνα, είναι απολαυστική. Μεταξύ άλλων θα δείτε σπουδαίες βυζαντινές εκκλησίες -όπως τη Ζωοδόχο Πηγή (16ος αι.), τον καθεδρικό ναό της Ευαγγελίστριας (1868) και τον Άγιο Νικόλαο (13ος -14ος αιώνας) που θυμίζει βυζαντινή εκκλησία του Μυστρά.
Ένα σπουδαίο αξιοθέατο, το περίφημο «γεφύρι του πεντοχίλιαρου», το οποίο απεικονιζόταν μαζί με τον Κολοκοτρώνη και την Καρύταινα στο γνωστό χαρτονόμισμα, είναι κρυμμένο κάτω από το σιδερένιο τόξο της σύγχρονης γέφυρας στην είσοδο του οικισμού. Κτίστηκε, όπως και το φρούριο, από τον Γοδεφρείδο ντε Μπριγιέρ τον 13ο αι. και είναι ένα από τα παλαιότερα της Πελοποννήσου. Στη βάση μιας από τις καμάρες φωλιάζει το εκκλησάκι της Παναγίας.
Τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά θα έχετε την τύχη να πάρετε μέρος στις πρωτότυπες γιορτές που διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος με επικεφαλής την πρόεδρό του και πάντα δημιουργική παιδαγωγό κα Ελένη Κουσκουρέλου. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν το στήσιμο ενός διαδραστικού χριστουγεννιάτικου σκηνικού στην πλατεία της Καρύταινας δίπλα στο οποίο θα λειτουργεί όλο το 24ωρο το Ταχυδρομείο του Αϊ Βασίλη, με όλα τα απαραίτητα υλικά και οδηγίες ώστε να μπορούν οι επισκέπτες να γράφουν το γράμμα τους. Στις 26/12 διοργανώνονται τα «Ιπποχριστούγεννα», που περιλαμβάνουν βόλτες με άλογα, αφηγήσεις, μελωδίες, κατασκευές. Επίσης, θα λειτουργήσει εργαστήρι όπου παιδιά 7-12 ετών θα δημιουργήσουν τα γούρια της χρονιάς με αληθινά πέταλα αλόγων. Στις 28/12, θα μοιραστούν δώρα σε όλα τα σπίτια του χωριού, με συνοδεία μουσικής.
Η Στεμνίτσα
Το ωραίο χωριό απλώνεται σε τέσσερις ρεματιές στα 1100 μ. στις δυτικές πλαγιές του Μαινάλου και το περιβάλλουν δάση από έλατα, πλατάνια, καρυδιές, καστανιές.
Είναι ένας ιδανικός προορισμός του χειμώνα και από τα ωραιότερα χωριά της Πελοποννήσου. Πολλά οικοδομήματα έχουν κατασκευαστεί από τους περίφημους Λαγκαδινούς μαστόρους που ταξίδευαν σε μπουλούκια κτίζοντας σπίτια, εκκλησίες και γεφύρια σε διάφορα μέρη της Πελοποννήσου και της υπόλοιπης Ελλάδας.
Φτάνοντας πιείτε έναν καφέ στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου με το ψηλό καμπαναριό του 1877 και συνεχίστε με μια βόλτα στη γειτονιά του κάστρου και στο δασάκι του Ηρώου από όπου θα θαυμάσετε τη θέα στο φαράγγι του Λούσιου.
Άλλα αξιοθέατα είναι ο πύργος του Ρολογιού, η Παναγιά Μπαφέρω του 12ου αιώνα, οι Τρεις Ιεράρχες του 17ου αιώνα και η Ζωοδόχος Πηγή του 15ου αιώνα.
Οι Στεμνιτσιώτες διέπρεψαν στην τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας. Τα κοσμήματά τους τα πουλούσαν ταξιδεύοντας σε «σινάφια» στα τουρκοκρατούμενα Βαλκάνια, αλλά και ακόμη μακρύτερα, ως τη Ρωσία και την Ιταλία. Δείγμα της μεγάλης και αδιάλειπτης παράδοσης στην τέχνη αυτή είναι η λειτουργία της Σχολής Αργυροχρυσοχοΐας από τη δεκαετία του 1970. Στα εργαστήρια-εκθετήρια μπορείτε να αγοράσετε χειροποίητα αντικείμενα από ασήμι και χρυσό. Στο χωριό πωλούνται και διάφορα αρκαδικά προϊόντα.
Τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά οργανώνονται εκδηλώσεις και εργαστήρια με γιορτινές κατασκευές και ο Άγιος Βασίλης μοιράζει δώρα.
Στις μονές Προδρόμου και Φιλοσόφου. Το πέρασμα από τη μια μονή στην άλλη (45’) μέσω του φαραγγιού του Λούσιου -που έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος και «Υψηλής Οικολογικής Προστασίας»-, είναι από τις ωραιότερες φυσιολατρικές και πολιτιστικές διαδρομές.
Μπορείτε να δείτε πρώτη την εντυπωσιακή μονή Προδρόμου (11 χλμ. από τη Στεμνίτσα) με τα κτίσματά της κρεμασμένα πάνω από το φαράγγι. Θεωρείται ότι ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα, ωστόσο το καθολικό της χρονολογείται στα 1167. Μετά αξίζει να κατηφορίσετε προς τη γέφυρα του Λούσιου και να ανηφορίσετε προς τη Νέα Μονή Φιλοσόφου. Κάντε οπωσδήποτε στάση για να δείτε τα ερείπια της ιστορικής Παλαιάς Μονής: Ιδρύθηκε μεταξύ 963- 967 -όταν αυτοκράτορας στο Βυζάντιο ήταν ο Νικηφόρος Φωκάς-, από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο, έμπιστο και ιδιαίτερα μορφωμένο αξιωματούχο του, με καταγωγή από τη Δημητσάνα. Πήρε το προσωνύμιο «Φιλόσοφος» πιθανώς γιατί κατείχε τίτλο Πανεπιστημιακού καθηγητή. Μετά το τέλος της θητείας του ο Λαμπαρδόπουλος φαίνεται πως αποφάσισε να αποσυρθεί από τα εγκόσμια για να μονάσει, αλλά και να βοηθήσει στη μόρφωση των ανθρώπων του τόπου του. Έτσι ίδρυσε τη μονή Φιλοσόφου και την ιερατική σχολή της. Έγινε σπουδαίο πνευματικό κέντρο της Πελοποννήσου, μέχρι που διάφορα προβλήματα οδήγησαν στην εγκατάλειψή της και την ίδρυση της Νέας Μονής Φιλοσόφου, λίγο ψηλότερα. Το καθολικό του μοναστηριού αυτού ιδρύθηκε το 1691 και κοσμήθηκε με εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες.
Διαμονή
Τρικολώνιον country: Γνωστό εδώ και πολλά χρόνια ξενοδοχείο, με κλασική ξύλινη επίπλωση και έργα τέχνης στα δωμάτια και τις σουίτες. Λειτουργεί lounge cafe και χώρος ευεξίας (https://trikolonioncountry.gr).
Κάντω: Εάν σας αρέσει το αυθεντικό παραδοσιακό ύφος, θα επιλέξετε αυτόν τον οικογενειακό ξενώνα που στεγάζεται σε αναστηλωμένο σπίτι του χωριού, με πέντε δωμάτια που έχουν ενδοδαπέδια θέρμανση. Η διακόσμηση παραπέμπει σε πατρογονικό σπίτι (www.kantosguesthouse.gr).
Μπελαίικο: Ξενώνας που στεγάζεται σε παλιό στεμνιτσιώτικο οίκημα με τζάκια στα δωμάτια. Η κυρία Νένα, ιδιοκτήτρια του Μπελαίικου, είναι φημισμένη μαγείρισσα (https://mpelleiko.gr).
Η Ανδρίτσαινα και ο Επικούρειος Απόλλωνας
Αμφιθεατρικά κτισμένη στις πλαγιές του Λυκαίου όρους, η Ανδρίτσαινα απέκτησε επισκεψιμότητα εδώ και δεκαετίες, κυρίως λόγω του περίφημου ναού του Επικούρειου Απόλλωνα, του λεγόμενου «Παρθενώνα της Πελοποννήσου». Είναι ένα σημαντικό αξιοθέατο, όχι μόνο στην Πελοπόννησο, αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Σύμφωνα με τον Παυσανία που πέρασε από εκεί τον 2ο αιώνα, ο «περικαλλής ναός» ήταν δημιούργημα του Ικτίνου, αρχιτέκτονα του Παρθενώνα της Ακρόπολης.
Η Ανδρίτσαινα έχει σπουδαία ιστορική πορεία. Θεωρείται ότι για πρώτη φορά αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως, ενώ κατά άλλη άποψη από το 1302. Ήταν σημαντικό πολιτικό, εμπορικό και θρησκευτικό κέντρο στην Ενετοκρατία, αλλά και στον μεσοπόλεμο, ενώ έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην Επανάσταση του 1821.
Ο οικιστικός ιστός αποτελείται από γειτονιές με κεραμοσκεπή αρχοντόσπιτα που θεωρείται πως κτίστηκαν από Λαγκαδινούς, Ηπειρώτες και Ιταλούς τεχνίτες. Επάνω στον κεντρικό δρόμο θα βρείτε μαγαζιά, κάποια καφέ, ταβέρνες και τη μεγάλη εκκλησία του Αγίου Νικολάου, με τους πέντε χαρακτηριστικούς κίονες κορινθιακού ρυθμού σε κάθε πλευρά. Είναι κτισμένη επάνω σε προϋπάρχουσα βυζαντινή εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου. Απέναντι ξεχωρίζει η λεγόμενη Τρανή Βρύση του 1724, από τις παλαιότερες στην Πελοπόννησο.
Στο ωραιότατο τριώροφο αρχοντικό του Γεωργίου Κανελλοπούλου του 1847, στεγάζεται το λαογραφικό μουσείο όπου εκτίθενται περίπου 4.500 αντικείμενα που εκπροσωπούν τον λαϊκό πολιτισμό της Ανδρίτσαινας μεταξύ 1832-1932. Ιδρύθηκε το 1981 από τον Εξωραϊστικό Σύλλογο Γυναικών του χωριού (www.andritsainamuseum.gr).
Αυτή που ξεχωρίζει είναι η Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη (www.andritsainalibrary.gr), μια από τις σημαντικότερες του τομέα της στην Ελλάδα. Όλα ξεκίνησαν με τη σπάνια συλλογή που δώρισε στον τόπο καταγωγής του πατέρα του ο βιβλιόφιλος και πολυπράγμων συλλέκτης Κωνσταντίνος Αγαθόφρωνας Νικολόπουλος. Περιλαμβάνει 6.500 μεγάλης αξίας τόμους που αγόρασε σε χώρες του εξωτερικού και αφορούν όλα σχεδόν τα γνωστικά αντικείμενα. Αργότερα δωρήθηκε στη βιβλιοθήκη η συλλογή 4.500 τόμων του Ευάγγελου Καλλανιώτη.
Αυτά που θα σας καταπλήξου, πάντως, είναι τα γύψινα εκμαγεία από τις πλάκες της ιωνικής ζωφόρου του ναού του Επικούρειου Απόλλωνα. Οι αυθεντικές κλάπηκαν στη διάρκεια των πρώτων ανασκαφών και κατέληξαν στο Βρετανικό μουσείο όπου εκτίθενται από το 1815. Το 1963 ως … παρηγοριά το μουσείο χάρισε στη χώρα μας τα εκμαγεία που τοποθετήθηκαν στη βιβλιοθήκη της Ανδρίτσαινας.
Ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα βρίσκεται στη δυτική πλαγιά του όρους Κοτύλιο, κοντά στην αρχαία Φιγάλεια. Είναι προστατευμένος μέσα σε ειδικό στέγαστρο, με σκαλωσιές και υποστηρίγματα ώστε να αντισταθεί στη φθορά του χρόνου και στις καθιζήσεις του εδάφους. Αυτός που θαυμάζουμε σήμερα χρονολογήθηκε γύρω στο 420 π.Χ., αλλά στη θέση του υπήρξαν και προηγούμενοι ναοί κτισμένοι τον 7ο αιώνα π.Χ. Τον περιβάλλει μια μεγάλη έκταση με διάσπαρτα άνδηρα και δομικό υλικό που συγκεντρώθηκε στη διάρκεια των σημαντικών αναστηλωτικών εργασιών μεταξύ 1975-2015.
Ο ναός είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1986 και ξεχωρίζει για τις σημαντικές καινοτομίες που του χάρισαν ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονική. Μια από αυτές είναι ότι εξωτερικά έχει δωρικό ρυθμό, εσωτερικά επικρατεί ο ιωνικός, ενώ οι κίονες στολίζονται με κορινθιακού τύπου κιονόκρανα.
Το κύριο διακοσμητικό στοιχείο του μνημείου ήταν η 31 μ. μήκους ιωνική ζωφόρος με τις 23 μαρμάρινες πλάκες, που κλάπηκαν στις ανασκαφές του 1812, και οι οποίες θεωρούνται αριστουργήματα της γλυπτικής τέχνης.
Διαβάστε ακόμα:
Ελάτη-Περτούλι: Χριστούγεννα στην αγκαλιά του Κόζιακα
Στα ορεινά της Άρτας: Γραφικά χωριά, πανέμορφα τοπία και μοναδική θέα
