Καθημερινά, οι θάλασσες και οι ωκεανοί αντιμετωπίζουν μια μαζική και συνεχώς αυξανόμενη απειλή: Το πλαστικό.
Ίσως έχετε δει κάποια πασίγνωστα video με φάλαινες που ξεβράζονται νεκρές σε παραλίες με δεκάδες πλαστικές σακούλες στα στομάχια τους ή εκείνο το καλαμάκι που τραβάνε με επώδυνο τρόπο από την μύτη μιας χελώνας, για να μην αναφέρουμε και τις ατομικές μας εμπειρίες από τις παραλίες που βρίθουν από πλαστικά απόβλητα κατά μήκος των ακτογραμμών.
Σύμφωνα με υπολογισμούς, στις ελληνικές θάλασσες καταλήγουν ετησίως 11.500 τόνοι πλαστικών. Και βεβαίως αυτό το πλαστικό δεν μένει εκεί, αλλά επιστρέφει στον ίδιο μας τον οργανισμό. Τα πλαστικά είναι κυριολεκτικά παντού. Στις θάλασσες, τα ποτάμια, στο έδαφος και κατ’ επέκταση στην τροφική αλυσίδα, με τον καθένα μας να καταναλώνει ακούσια 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα.
Γνωρίζουμε ότι το πλαστικό είναι ένα ισχυρό, ευλύγιστο και ανθεκτικό υλικό, που σημαίνει ότι στην πραγματικότητα δεν διασπάται ποτέ. Στο θαλάσσιο περιβάλλον ένα πλαστικό μπουκάλι παραμένει στο οικοσύστημα της για 450 χρόνια και θρυμματίζεται σε ολοένα μικρότερα σωματίδια, τόσο μικροσκοπικά που δεν είναι ορατά, αλλά που ποτέ, στην πραγματικότητα, δεν εξαφανίζονται.
Σημειώστε επίσης, ότι η ανακύκλωση του πλαστικού έχει χρονικούς περιορισμούς, που σημαίνει ότι κάθε φορά που ανακυκλώνεται αλλοιώνεται η σύστασή του με αποτέλεσμα τα καινούργια προϊόντα που παράγονται από αυτό στην αγορά, να είναι κάθε φορά και κατώτερης ποιότητας.
Τι λένε στοιχεία και γεγονότα
– Παγκοσμίως, παράγουμε 300 εκατομμύρια πλαστικού κάθε χρόνο, ενώ το 78% από αυτό ΔΕΝ ανακυκλώνεται.
– Παγκοσμίως κάθε λεπτό χρησιμοποιούνται 2 εκατομμύρια πλαστικές σακούλες με μέσο χρόνο χρήσης 15 λεπτά, ενώ ο χρόνος διάσπασης τους είναι 100-300 χρόνια.
– Ένα εκατομμύριο πλαστικά μπουκάλια αγοράζονται κάθε λεπτό.
– Το 73% των αποβλήτων στις ακτογραμμές παγκοσμίως είναι από πλαστικό.
– Κάθε χρόνο, υπολογίζεται ότι 8,8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού χερσαίας προέλευσης εισρέουν στο θαλάσσιο οικοσύστημα, που είναι χονδρικά ανάλογο με την καταβύθιση ενός απορριμματοφόρου γεμάτο με πλαστικά μέσα στις θάλασσες κάθε ένα λεπτό.
Καθώς τα πλαστικά απόβλητα επιπλέουν στις θαλάσσιες επιφάνειες, αλλά και στους βαθύτερους βυθούς, ο κατάλογος των θαλασσίων ειδών που επαπειλούνται είναι τεράστιος.
Οι αριθμοί είναι αποκαρδιωτικοί:
– 700 Θαλάσσια είδη κινδυνεύουν να εξαφανιστούν υποφέροντας από την έκθεση και κατάποση πλαστικών που διαποτίζει το θαλάσσιο περιβάλλον.
Από το ζωοπλαγκτόν (που περιλαμβάνει μικρά καρκινοειδή, πρωτόζωα, σπόγγους κλπ. και αποτελεί τροφή για αλιεύσιμους θαλάσσιους οργανισμούς), μέχρι τα ψάρια, τις θαλάσσιες χελώνες, τα θηλαστικά και τα θαλάσσια πουλιά.
– Έως το 2050, το 99% όλων των ειδών των θαλάσσιων πουλιών θα έχουν προσλάβει μέσα από την τροφή τους, πλαστικά απόβλητα.
– Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum) μέχρι το 2025 για κάθε τρεις τόνους ψαριών, θα αντιστοιχεί ένας τόνος πλαστικού. Και εάν δεν υπάρξει σοβαρή παρέμβαση, μέχρι το 2050 θα υπάρχει περισσότερο πλαστικό από ψάρια. Δυστυχώς ,η ολοένα αυξανόμενη παραγωγή πλαστικού θα υπερβεί την ανακύκλωση, με αποτέλεσμα ακόμα περισσότερο πλαστικό στις θάλασσες.
Τα προγράμματα ανακύκλωσης από μόνα τους δεν είναι επαρκή. Η Ε.Ε από το 2018 με Οδηγία του 2019/904, προβλέπει την ανάληψη μέτρων για την απόσυρση από την αγορά μιας σειράς πλαστικών μιας χρήσης, την πρόληψη δημιουργίας πλαστικών απορριμμάτων και την ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Για την επίτευξη μιας παγκόσμιας, νομικά δεσμευτικής συμφωνίας για τον περιορισμό της πλαστικής ρύπανσης, για να σταματήσουμε την καταβύθισή τους και την μόλυνση στις θάλασσες θα πρέπει να περιορίσουμε ιδίως τα πλαστικά μιας χρήσεως από την ίδια την πηγή παραγωγής τους.
Η πολιτεία οφείλει να λάβει άμεσα μέτρα για την αποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων και οι επιχειρήσεις οφείλουν να στραφούν άμεσα στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών με το χαμηλότερο δυνατό αποτύπωμα.
Συμπερασματικά, η αποτελεσματικότερη στρατηγική βιώσιμης διαχείρισης και τελικά εξάλειψης του τεράστιου προβλήματος των πλαστικών μιας χρήσεως, βρίσκεται μόνο εάν σταματήσει η παραγωγή τους από τις ίδιες τις βιομηχανίες. Θα πρέπει να υλοποιηθούν εναλλακτικοί τρόποι συσκευασίας και παράδοσης των προϊόντων στην αλυσίδα εφοδιασμού πριν να είναι πολύ αργά.
Η αρχή έγινε με την κατάργηση της χρήσης πλαστικών μιας χρήσης, πολλά από τα οποία σταμάτησαν να κυκλοφορούν από τον Ιούλιο του 2021 βάσει του νέου νόμου 4736/2020.
Χωρίς την δραστική αλλαγή στην πολιτική χρήσης του πλαστικού, χωρίς την άμεση δράση μας, κινδυνεύει η δική μας υγεία, αλλά και ολόκληρος ο πλανήτης.
