Ένα μικρό θαύμα συντελείται αυτές τις μέρες στην κοιλάδα των Πεταλούδων, κάπου στην κεντρική νήσο Ρόδο, εκεί όπου χιλιάδες πεταλούδες συγκεντρώνουν δυνάμεις για το ζευγάρωμα της ζωής τους. Σε λίγες εβδομάδες οι θηλυκές θα αναζητήσουν τα φύλλα για την εναπόθεση των αυγών τους, οι δε, άρρενες πεταλούδες με την κορύφωση της ερωτικής τους ζωής, θα αφήσουν την τελευταία τους πνοή. Σε αυτή τη φάση του μονοετούς κύκλου ζωής τους, οι πεταλούδες εγκυμονούσες καλούνται σε έναν μαραθώνιο προκλήσεων ολυμπιακού μεγέθους. Όλα αυτά σε έναν βιότοπο επισκέψιμο και γεμάτο χλωρίδα και πανίδα που παντρεύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Ευρωπαϊκής, της Ασιατικής και της Αφρικανικής ηπείρου.

19

Η Ρόδος ελάχιστα είναι γνωστή για την πλούσια της βιοποικιλότητα. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης συγκεντρώνει χαρακτηριστικά γνωρίσματα μοναδικά κι όμως ελάχιστα μελετημένα από τους επιστήμονες. Η τουριστική ανάπτυξη έχει υποσκελίσει την ανάγκη να ριχθεί φως στα επιμέρους, περιβαλλοντικά γνωρίσματα του νησιού, με μόνη εξαίρεση τον κόσμο της πεταλούδας, προφανώς λόγω της μεγάλης προβολής που δέχεται η ομώνυμη Κοιλάδα. Όμως, όσα γνωρίζει ο πολύς κόσμος για την Κοιλάδα αποτελούν είναι μόνο μια ρηχή επιφάνεια από το βάθος της ζωής που κρύβεται μέσα της.

Ετοιμασίες για το ζευγάρωμα της ζωής τους

Η πεταλούδα της Ρόδου είναι νυχτόβιο πλάσμα. Έχει μονοετή κύκλο ζωής και αυτή την περίοδο, στην καρδιά του Αυγούστου έχει μόνο ένα ένστικτο: να τραφεί με νέκταρ και να ερωτοτροπήσει, πάση θυσία. Στη ζωή της προηγήθηκε το στάδιο της εκκόλαψης στο αυγό, η γέννησή της ως κάμπια, η νύμφευσή της κατά την άνοιξη και τελικά η μεταμόρφωσή της σε μια φανταχτερή, γεμάτη χρώματα πεταλούδα. Στην τελική της μορφή παραμένει για περίπου τέσσερις μήνες, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου.
Ο κλάδος της ψυχολογίας εντοπίζει στον κύκλο ζωής της το απόλυτο παράδειγμα «θανάτου» του παρελθόντος και αναγέννησης της προσωπικότητας σε μια καινούρια μορφή, απαλλαγμένη από κάθε λογής βαρίδια.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(390181)
      ["id"]=>
      int(390181)
      ["title"]=>
      string(3) "P-2"
      ["filename"]=>
      string(29) "P-2-scaled-e1723103660428.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(1220299)
      ["url"]=>
      string(78) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/P-2-scaled-e1723103660428.jpg"
      ["link"]=>
      string(113) "https://www.travel.gr/experiences/activities/eco-travel/to-thayma-tis-koiladas-ton-petaloydon-s/attachment/p-2-3/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(44) "Photo: Νεκτάριος Καλογήρου"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(5) "p-2-3"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(390167)
      ["date"]=>
      string(19) "2024-08-08 07:53:36"
      ["modified"]=>
      string(19) "2024-08-08 07:54:25"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1292)
      ["height"]=>
      int(1706)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(86) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/P-2-scaled-e1723103660428-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(86) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/P-2-scaled-e1723103660428-227x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(227)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(87) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/P-2-scaled-e1723103660428-768x1014.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1014)
        ["large"]=>
        string(87) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/P-2-scaled-e1723103660428-776x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(776)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(88) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/P-2-scaled-e1723103660428-1163x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1163)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(78) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/P-2-scaled-e1723103660428.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1292)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(1706)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Νεκτάριος Καλογήρου
Photo: Νεκτάριος Καλογήρου

Η έκταση της Κοιλάδας των Πεταλούδων της Ρόδου περιλαμβάνει περίπου 600 στρέμματα εδάφους καλυμμένου με πυκνή βλάστηση. Αναπτύσσεται κατά μήκος ενός ρέματος που ‘χει το προνόμιο να διαθέτει τρεχούμενο νερό καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Επειδή, δε, η πεταλούδα χρειάζεται το νερό και το δροσερό μικροκλίμα που δημιουργείται από τη ροή του, έχει επιλέξει τη συγκεκριμένη περιοχή ως το «νυφικό της κρεβάτι». Για περίπου τρεις μήνες απολαμβάνει την απλοχεριά των δώρων της φύσης, και είναι μια απόλαυση κλιμακούμενη, με εκκίνηση τον Ιούνιο και κορύφωση των ερωτικών της δραστηριοτήτων τον Αύγουστο.

Έτσι, η κοινωνία των πεταλούδων στις αρχές του Σεπτέμβρη, στην ομώνυμη Κοιλάδα, έχει την εξής διαμόρφωση: όλα τα θηλυκά άτομα είναι γονιμοποιημένα και όλα τα αρσενικά είναι νεκρά· έπεσαν νεκρά αμέσως μετά την ερωτική πράξη κι έγιναν τροφή για τα καβούρια του ρέματος. Κάπου σε εκείνη τη χρονική στιγμή, η πεταλούδα εγκαταλείπει την Κοιλάδα με προορισμό άλλες περιοχές του νησιού. Θα πετάξει σε αναζήτηση του κατάλληλου σημείου εναπόθεσης των αυγών τους. Οι αποστάσεις που διανύει το φαινομενικά εύθραυστο πλάσμα είναι ασύλληπτες. Μέχρι και 30 χιλιόμετρα μέσα σε μια νύχτα, εγκυμονούσα, με πέταγμα ακανόνιστο και επηρεαζόμενο από τον άνεμο, σε σκοτάδια όπου καραδοκούν οι πιο επικίνδυνοι θηρευτές της· οι νυχτερίδες. Παρόλα αυτά τα καταφέρνει. Αποθέτει τα αυγά της σε φύλλα βρώσιμα για τους απογόνους της και χάνεται στη μάνα γη.

Η άγνωστη και θαυματουργή ζητιά της Κοιλάδας

Μοιάζει με πλάτανο και η ρητίνη της αποπνέει άρωμα βανίλιας. Η φαρμακοβιομηχανία έχει εντοπίσει σε αυτήν μια ολόκληρη σειρά ευεργετικών συστατικών για τον αποτελεσματικό περιορισμό του ιού της γρίπης Α & Β, καθώς επίσης ευεργετημάτων για στομαχικές διαταραχές, ακόμα και για διαταραχές του ύπατος.

Ο λόγος για τη ζητιά ή λικιδάμβαρη ή υγράμβαρη της Κοιλάδας των Πεταλούδων. Ως δέντρο μέχρι σήμερα δεν έχει εντοπιστεί σε κάποιο άλλο σημείο της Ελλάδας. Το μοναδικό δάσος βρίσκεται στη Ρόδο, μέσα στο ρέμα που ξεκινά από τη μονή της Καλόπετρας και καταλήγει στον Καλαμώνα. Πουθενά αλλού. Εξαίρεση αποτελούν ελάχιστα άτομα ζητιάς, κατακερματισμένα σε ρεματιές στον Άγιο Σουλά (Σύλας), στην Ιξιά κι αλλού στο νησί.

Ένα ακόμα δάσος ζητιάς βρίσκεται στην επαρχία του Μαρμαρίς της Τουρκίας (σχεδόν απέναντι από τη Ρόδο) το οποίο εκτείνεται σε πολλαπλάσια έκταση χιλιάδων στρεμμάτων κι οι εκεί τοπικές αρχές φροντίζουν για την εκμετάλλευση της ρητίνης του (συλλέγεται κατά τρόπο αντίστοιχο με τη ρητίνευση από τους κορμούς του πεύκου).

Τα αρώματα από τη ρητίνη της ζητιάς δεσπόζουν στην Κοιλάδα των Πεταλούδων. Ξυπνούν τις μνήμες των επισκεπτών, προς στιγμή το πέρασμα θυμίζει επίσκεψη σε ζαχαροπλαστείο και αυτός είναι ένας από τους λόγους παρουσίας των πεταλούδων στην περιοχή. Τους τρελαίνει η ευωδιά, άλλωστε η βανίλια ταιριάζει με τον έρωτα.

Γραπτές ιστορικές πηγές φέρουν τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρο Υψηλάντη να συνδέεται με την περιοχή της Κοιλάδας. Στα γραπτά γίνεται αναφορά στην βαριά ασθενούσα θυγατέρα του και στην ίασή της, η οποία συνδέθηκε με την περιοχή. Για το λόγο αυτό ο ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας ήρθε στη Ρόδο και έχτισε στην κορυφή της Κοιλάδας το μοναστήρι της Παναγίας Καλόπετρας. Η Εκκλησία θέλει την ίαση της θυγατέρας να οφείλεται σε θαύμα της Μεγαλόχαρης κι όχι σε κάποιο ευεργέτημα της ζητιάς, ωστόσο η άμεση σύνδεση, ιστορίας -πολιτισμού- φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της κατάφυτης περιοχής.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(390202)
      ["id"]=>
      int(390202)
      ["title"]=>
      string(30) "K-2 Νεαρό Potamon Rhodium"
      ["filename"]=>
      string(56) "K-2-Νεαρό-Potamon-Rhodium-scaled-e1723105656580.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(603613)
      ["url"]=>
      string(105) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/K-2-Νεαρό-Potamon-Rhodium-scaled-e1723105656580.jpg"
      ["link"]=>
      string(133) "https://www.travel.gr/experiences/activities/eco-travel/to-thayma-tis-koiladas-ton-petaloydon-s/attachment/k-2-nearo-potamon-rhodium/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(71) "Νεαρό Potamon Rhodium/Photo: Νεκτάριος Καλογήρου"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(25) "k-2-nearo-potamon-rhodium"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(390167)
      ["date"]=>
      string(19) "2024-08-08 08:26:49"
      ["modified"]=>
      string(19) "2024-08-08 08:27:29"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1544)
      ["height"]=>
      int(1706)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(113) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/K-2-Νεαρό-Potamon-Rhodium-scaled-e1723105656580-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(113) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/K-2-Νεαρό-Potamon-Rhodium-scaled-e1723105656580-272x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(272)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(113) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/K-2-Νεαρό-Potamon-Rhodium-scaled-e1723105656580-768x849.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(849)
        ["large"]=>
        string(114) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/K-2-Νεαρό-Potamon-Rhodium-scaled-e1723105656580-927x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(927)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(115) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/K-2-Νεαρό-Potamon-Rhodium-scaled-e1723105656580-1390x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1390)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(105) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/08/K-2-Νεαρό-Potamon-Rhodium-scaled-e1723105656580.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1544)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(1706)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Νεαρό Potamon Rhodium/Photo: Νεκτάριος Καλογήρου
Ενήλικο Potamon Rhodium/Photo: Νεκτάριος Καλογήρου

Το καβούρι με το…τατουάζ

Μόνιμος κάτοικος της Κοιλάδας των Πεταλούδων είναι ο κάβουρας με την λατινική ονομασία Potamon Rhodium, είδος εγγεγραμμένο στο «Κόκκινο Βιβλίο» των απειλούμενων ζώων της Ελλάδας. Το χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι το σχέδιο που μοιάζει με πεταλούδα στο καβούκι του, αποτύπωση οφειλόμενη στις χιλιετίες προσαρμογής του στο περιβάλλον. Δεν υπάρχουν καταγραφές για το εάν πραγματικά εξακολουθούν να ξεγελιούνται οι πεταλούδες από το σχέδιο και τον αφήνουν να πλησιάσει όσο αυτές ερωτοτροπούν. Ωστόσο, επειδή στη διάρκεια της ημέρας αυτές κοιμούνται χαμηλά, κοντά στην κοίτη του ποταμού, ο Potamon Rhodium δεν δυσκολεύεται ιδιαίτερα να επιλέξει την τροφή του.

Ευτυχώς για τις πεταλούδες, η αναλογία του πληθυσμού τους με την αντίστοιχη των καβουριών είναι απείρως ασφαλής και ο αριθμός τους δεν κινδυνεύει με υποβάθμιση. Απεναντίας, ο πληθυσμός των καβουριών απειλείται, κυρίως λόγω της λειψυδρίας, των φυτοφαρμάκων από τις αγροτικές καλλιέργειες, αλλά και της τσιμεντοποίησης των περιοχών μετακίνησής του. Η απειλή του είδους του είναι έντονη κατά τον Νοέμβριο, καθώς τότε ο δεκάποδος καρκινοειδής υπακούει στα αρχέγονά του ένστικτα και ακολουθεί πορεία προς τις βορειότερες περιοχές της Ρόδου. Οι προαιώνιες διαδρομές του συναντούν την ανθρώπινη ανάπτυξη και διασταυρώνονται σε ασφαλτοστρωμένους δρόμους, το εγκάρσιο πέρασμα των οποίων σπάνια έχει επιτυχή κατάληξη.

Το ασφαλέστερο μέρος για τον Potamon Rhodium είναι η Κοιλάδα των Πεταλούδων. Παρότι η Ρόδος διανύει ίσως το πιο θερμό καλοκαίρι όλων των εποχών και οι βροχές του περασμένου χειμώνα ήταν ελάχιστες, εν τούτοις εκεί το νερό συνεχίζει ανεξάντλητο να κυλά στο ποτάμι. Ολόκληρη Κοιλάδα των Πεταλούδων διέπεται από μια συνέπεια έναντι όλων των πλασμάτων που κατοικούν στους κόλπους της. Η δροσιά παραμένει σταθερή, η θερμοκρασία υπό σκιά σπάνια ξεπερνά τους 28 βαθμούς Κελσίου, όταν στο υπόλοιπο νησί καταγράφονται διαρκώς τιμές καύσωνα.

Ο πολύς κόσμος θεωρεί την Κοιλάδα των Πεταλούδων ως ένα από τα ατελείωτα αξιοθέατα της Ρόδου. Ωστόσο, η πραγματικότητα θέλει εκείνον τον τόπο να είναι ένας από τους σημαντικότερους βιότοπους που διαθέτει σήμερα η Ευρώπη. Το πλήθος των ειδών πανίδας και χλωρίδας που απαντώνται στα 600 της στρέμματα περιλαμβάνει μια λίστα με εκατοντάδες διαφορετικές ονομασίες και χιλιάδες χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Για το λόγο αυτό συγκαταλέγεται στον κατάλογο των περιοχών Natura 2000. Για όλους αυτούς του λόγους και για πολλούς άλλους η επίσκεψη στην Κοιλάδα, δεν είναι απλώς μια είσοδος σε μια περιοχή για sightseeing, αλλά συνιστά το πέρασμα σε ένα λιβάδι αισθήσεων και μια αφετηρία αφύπνισης, αγώγιμης για τη ζωή.

Πληροφορίες

–butterfliesrhodes.gr
-Κοιλάδα των Πεταλούδων, εισιτήριο 6 ευρώ.
-Φορέας διαχείρισης: Εταιρεία του Δήμου Ροδίων με την επωνυμία «ΔΕΡΜΑΕ»
-Σύνδεση με αστική συγκοινωνία: ΔΕΣ ΡΟΔΑ, Τηλ: 2241026300

Διαβάστε ακόμα:

Η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Ρόδου

Δραστηριότητες στη Ρόδο

Εμπειρίες που αξίζει να ζήσετε στη Ρόδο