Γαύριο, Άγιος Πέτρος, Χρυσή Άμμος, Μπατσί, Υψηλή, Παλαιόπολη. Στροφές που μοιάζουν ατέλειωτες ξεδιπλώνονται μπροστά μου καθώς οδηγώ με κατεύθυνση τη Σταυροπέδα από όπου έχεις την επιλογή να πας αριστερά προς τη Χώρα και δεξιά προς τον Όρμο Κορθίου. Εξίσου ατέλειωτη είναι και η κορδέλα της τραχιάς δυτικής ακτογραμμής της Άνδρου με τον ήλιο να λαμπυρίζει στα βαθιά μπλε νερά. Όλα γύρω μου φέρνουν στο νου τη φράση με την οποία ο Ανδρέας Εμπειρίκος ξεκίνησε το λυρικό εγκώμιο στον «Μέγα Ανατολικό»: «Η αφετηρία ήταν η νήσος Άνδρος των Κυκλάδων -η νήσος η έκπαγλος, η βασιλίς του Αιγαίου…».
Στην περιοχή του Κορθίου, ανεξερεύνητη για τους πολλούς, τα τοπία αλλάζουν είναι γεμάτα ξερολιθιές, αλώνια, κονάκια, μικρούς οικισμούς, αραιά και πού περιστεριώνες και το κάστρο στο Κοχύλου, ένας παντεπόπτης που σε προσκαλεί να ανέβεις ως εκεί. Σβήνω τη μηχανή όταν έχω πια φθάσει στα Αηδόνια, ένα από τα ωραιότερα χωριά του νησιού, με αναστηλωμένα πυργόσπιτα και τον Ποταμό, μια καταπράσινη όαση με παλιά κρήνη και γούρνα με μαρμάρινες «πλύστρες» που ακόμη χρησιμοποιούνται.
Η Αριάνα Μασέλου με υποδέχεται σε ένα από αυτά τα πυργόσπιτα που αντηχεί χρόνια και χρόνια οικογενειακών διακοπών, γιορτών και παρεΐστικων καλοκαιριών. «Η πρώτη φορά που ήρθα στην Άνδρο ήταν το 1996 για να δω την έκθεση Auguste Rodin-Camille Claudel στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Χώρα. Τότε το νησί δεν υπήρχε καν στον τουριστικό χάρτη, ένιωθες σαν να ήσουν ο μοναδικός επισκέπτης. Αλλά η φύση του με γοήτευσε από την πρώτη στιγμή, ήταν τόσο πλούσια που έμοιαζε με ζούγκλα -ένα θέαμα μοναδικό στις Κυκλάδες. Μετά όλα μπήκαν σε ροή: πρότεινα στους γονείς μου να πάνε του χρόνου εκεί για διακοπές, έκαναν στάση στην πηγή στα Αηδόνια και ευχήθηκαν να βρουν σπίτι σε αυτό το χωριό. Είδαν το γκρεμισμένο πυργόσπιτο, βρήκαν τον ιδιοκτήτη και μετά από οικογενειακό συμβούλιο το αγόρασαν.
Ο πατέρας μου αφιερώθηκε στην αναστήλωσή του, το έφτιαξε ακριβώς όπως ήταν παλιά με τους ίδιους στραβούς τοίχους του ενός μέτρου πάχους». Το ξέρω καλά αυτό το σπίτι. Η Αριάνα είναι παιδική μου φίλη, αλλά χαθήκαμε για χρόνια. Όλο εκείνο το διάστημα δηλαδή που τη μεταμόρφωσε στη γυναίκα που συναντάω ξανά και έχει τον επαγγελματικό τίτλο «εμψυχωτής υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής» με ευρωπαϊκή πιστοποίηση και τη δική της ηλεκτρονική εταιρεία που λέγεται One Foot Forward και έχει έδρα στο οικογενειακό πυργόσπιτο.
Οι τίτλοι κρύβουν πίσω τους μια περιπετειώδη πορεία ζωής γεμάτη υπαρξιακές αναζητήσεις, δυσκολίες, αμφισβήτηση, χαρά και ικανοποίηση. Και κυρίως πολύ περπάτημα, ταξίδια και εντατική δουλειά. Μαζί με διαρκή εκπαίδευση και σεμινάρια σε διάφορους τομείς -στον εναλλακτικό τουρισμό, τη βιωματική ξενάγηση, αλλά και το Taichi.
«Ασχολούμαι με το Taichi από 19 χρονών, το πήρα όμως στα σοβαρά το 2004. Συμμετείχα και εξακολουθώ να παίρνω μέρος σε πολλά σεμινάρια με δασκάλους και έχω ταξιδέψει γι’ αυτό το λόγο στην Κίνα. Η φιλοσοφία του ταοϊσμού, που σε βοηθάει να συνδεθείς και με τη φύση, πάντα είχε μεγάλη σημασία για μένα. Και μέσα από αυτό άρχισαν να μου ερμηνεύονται κάποια πράγματα πιο μεταφυσικά, πιο συμπαντικά. Να εξηγώ τη ζωή μου με το γιν και το γιανγκ», μου λέει.
Από τη βιομηχανία του κινηματογράφου, όπου δούλεψε για χρόνια, δραπέτευσε το 2008, γιατί η ζωή εκτός Αθήνας την καλούσε από τότε που γνώρισε την Άνδρο και την περπάτησε από άκρου εις άκρο. «Το μικρόβιο μου το κόλλησαν φίλοι μου από τη Γαλλία και μαζί τους εξερεύνησα για πρώτη φορά τα μονοπάτια του νησιού. Καταλήγαμε συνήθως σε απόμερες παραλίες για να είμαστε μόνοι μας -αλλά στην Άνδρο ούτως ή άλλως μπορείς να βρεις σημεία για να είσαι μόνος, ακόμη και τον Δεκαπενταύγουστο. Το 2010-11 αποφάσισα, λοιπόν, να κάνω το αγαπημένο μου χόμπι επάγγελμα. Σε μια Άνδρο ακόμη αφανή στον τουριστικό χάρτη, όμως με ένα εξαιρετικά πλούσιο περιβάλλον. Τότε υπήρχαν 12 μονοπάτια με 85 χλμ. συνολικό μήκος. Έβγαλα λοιπόν μια κάρτα που την έδωσα στα ξενοδοχεία. Από τη μια πλευρά έλεγε μαθήματα Taichi και από την άλλη πεζοπορία στην Άνδρο», λέει χαμογελώντας.
Χαμογελάω κι εγώ γιατί ξέρω πόση τόλμη χρειάζεται για έναν Αθηναίο να μείνει και να δουλέψει εδώ. Και να μπει σε μια κοινωνία κλειστή, ειδικά στην περιοχή της Χώρας, που απέτρεπε μέχρι πριν από λίγα χρόνια τον τουρισμό. Ωστόσο, η Αριάνα το τόλμησε. Με επιμονή αντοχή θαυμαστή. «Η αλήθεια είναι ότι είχα στη φαρέτρα μου 3 ξένες γλώσσες, την επαφή με τον ΣΕΤΕ όπου είχα δουλέψει για 4 χρόνια και το ότι ούτως ή άλλως ταξίδευα πάρα πολύ και περπατούσα στους προορισμούς. Κατέληξα μέσα μου ότι το όνειρο για τη ζωή μου στην Άνδρο θα το έκανα πραγματικότητα, όσο δύσκολο και αν φαινόταν τότε».
Ξεκινώντας ήδη από πρώτο εκείνο καλοκαίρι του 2010 με πελάτες Γάλλους περιπατητές που την ανακάλυψαν, συνέχισε την προσπάθεια κάνοντας επαφές με μεγάλα γραφεία της Αθήνας αλλά και του εξωτερικού. «Τα 4-5 χρόνια ήταν πολύ δύσκολο, δεν μπορούσα να ζήσω από τη δουλειά μου. Γιατί η Άνδρος ήταν άγνωστη και το πλαίσιο αυτού του είδους τουρισμού στην Ελλάδα δεν υπήρχε -ή θα ήσουν ξεναγός, ή συνοδός βουνού. Ωστόσο, συνόδευα ανθρώπους στα μονοπάτια και ήταν χαρά μου να μοιράζομαι τις γνώσεις που απέκτησα όλα αυτά τα χρόνια κάνοντας έρευνα στις βιβλιοθήκες της Άνδρου, συγκεντρώνοντας βιβλιογραφία και ερχόμενη σε επαφή με τους ντόπιους. Τελικά όμως, ήταν και το κατάλληλο momentum, καθώς το πεζοπορικό ρεύμα στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο άρχισε να αλλάζει και ο κόσμος ενδιαφέρθηκε για διαδρομές πιο πολιτιστικές με φυσιολατρικό περιεχόμενο, ξεπερνώντας τους ορειβατικούς στόχους. Και το 2012 κατοχυρώθηκε θεσμικά πλέον η ύπαρξη εταιρειών υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής, με πρωτοστάτη τον Μιχάλη Τσουκιά της Trekking Hellas, και με τη δημιουργία του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων Υπαίθριων Δραστηριοτήτων Αναψυχής (ΣΕΤΕΥΔΑ). Και τότε συνειδητοποίησα ότι ο δρόμος που είχα πάρει ήταν ο σωστός».
Το θαυμαστό πεζοπορικό δίκτυο της Άνδρου
Ένα πλούσιο δίκτυο μονοπατιών, σε αρκετές περιπτώσεις λιθόστρωτο, συνέδεε από την αρχαιότητα τους οικισμούς του νησιού μεταξύ τους, με μοναστήρια, εκκλησίες και τα λιμάνια. Αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας με τη δημιουργία μεγάλων «δρόμων» (στράτες). Σήμερα, η Άνδρος εξακολουθεί να διαθέτει ένα πολύ μεγάλο δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών που υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 300 χλμ. σε μήκος. Το 1997 η τότε Νομαρχία Κυκλάδων σε συνεργασία με την Αναπτυξιακή Εταιρεία Άνδρου υλοποίησε ένα πρώτο έργο καθαρισμού και σήμανσης 12 πεζοπορικών διαδρομών, συνολικού μήκους 85 χλμ.
Στη συνέχεια, ένας μη κερδοσκοπικός φορέας, η Andros Routes, φρόντισε για τη συντήρηση, τους καθαρισμούς και την πλήρη σήμανση με ευρωπαϊκές προδιαγραφές των παλαιότερων και νέων διαδρομών που προστέθηκαν, ολοκληρώνοντας ένα δίκτυο 160 χλμ. Τον Οκτώβριο του 2015, 100 χλμ. από το παραπάνω δίκτυο με κατεύθυνση από βορρά προς νότο πήρε Ευρωπαϊκή πιστοποίηση Leading Quality Trails -Best of Europe, βάζοντας την Άνδρο στον διεθνή χάρτη ποιοτικής πεζοπορίας.
«Το δίκτυο των μονοπατιών της Άνδρου διαρθρώνεται σε πέντε βασικές ενότητες: δύο μικρά πλέγματα στο βορρά και στο νότο, δύο κεντρικά δίκτυα που συνδέονται με τη Χώρα, και ένα ακόμη ανάμεσα στη Χώρα και το Κόρθι. Παρόλο που η Άνδρος είναι μεγάλο νησί, ένας έμπειρος και αποφασισμένος πεζοπόρος θα μπορούσε να το διασχίσει σε μία μόνο ημέρα, από άκρη σε άκρη. Ξεκινώντας από τη Χώρα και φθάνοντας στο Μπατσί -περίπου 20 χιλιόμετρα απόσταση- έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε δύο διαδρομές και να συνδυάσει 3-4 μονοπάτια για μια ολοκληρωμένη εμπειρία».
Για τους λιγότερο εκπαιδευμένους στην πεζοπορία, η Αριάνα προτείνει τη διαδρομή 8 του δικτύου. «Ξεκινά από τα Αποίκια, κατευθύνεται προς τα Γιάλια με τον υδροβιότοπο και καταλήγει στη Χώρα. Περνά από μοναδικά φυσικά τοπία και σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος -τους καταρράκτες της Πυθάρας, τον πύργο Μπίστη, τον νερόμυλο στη Φάμπρικα των Στενιών». Στη διαδρομή αυτή έχει προστεθεί -τα τελευταία χρόνια- ο Βοτανικός Κήπος στον πύργο του Αγαδάκη στα Απατούρια και έχει γίνει πολύ δημοφιλής. Το οικοδόμημα είναι του 18ου αιώνα και περιμετρικά του υπάρχει ένα περιβόλι 8 στρεμμάτων με παραδοσιακό ελαιοτριβείο που αποτελεί σπουδαίο δείγμα προβιομηχανικής παραγωγής λαδιού. Η Καΐρειος Βιβλιοθήκη ανέλαβε την αναστήλωση των κτισμάτων και στο περιβόλι, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, γίνονται βιολογικές καλλιέργειες, ενδεικτικές της χλωρίδας του νησιού.
«Στα 7ήμερα προγράμματα που είναι τα πιο συνήθη περπατάμε τουλάχιστον από ένα μονοπάτι σε όλα τα μέρη της Άνδρου. Στα βόρεια θα δούμε τον νερόμυλο των Φρουσαίων (διαδρομή 14), στα κεντρικά θα πάμε από το Μπατσί στον Άνω Πιτροφό -ένα μαγικό ενετικό μονοπάτι με θέα στη θάλασσα. Για να γνωρίσουμε το πιο πράσινο τμήμα του νησιού θα φθάσουμε στους Μένητες (1), περνώντας από χωριά και τη μονή Παναχράντου. Αυτό που δεν μπορούμε να παραλείψουμε φυσικά είναι το περπάτημα από τη Χώρα στο Κόρθι (διαδρομή συνολικά 12 χλμ). Στα Διποτάματα τα οποία θα διασχίσουμε υπήρχαν άλλοτε 22 νερόμυλοι, σπάνια δείγματα προβιομηχανικής αρχιτεκτονικής. Έκαναν το νησί να ξεχωρίζει από όλες τις Κυκλάδες, καθώς για να αλέθουν τα σιτηρά τους οι Ανδριώτες αξιοποιούσαν ως τις αρχές του20ου αιώνα τη δύναμη του νερού και όχι του αέρα. Τα Διποτάματα είναι και καταφύγιο άγριας ζωής, καθώς εκεί ζει ένα από τα τρία ζευγάρια σπιζαετού που έχουμε στο νησί», θα μου πει η Αριάνα.
Η περιήγηση στο Κόρθι συνήθως περιλαμβάνει και το κάστρο της Φανερωμένης (Επάνω Κάστρο, ή Παλαιόκαστρο) κοντά στο χωριό Κοχύλου. Όταν ανέβεις τα 100 σκαλοπάτια και περπατήσεις στο κάστρο με τα ερειπωμένα σπίτια, τις υπόγειες δεξαμενές και την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου απολαμβάνεις το προνόμιο να μένεις αθέατος, ενώ ταυτόχρονα έχεις απεριόριστη θέα στο πέλαγος και όλη τη γύρω περιοχή. Κατασκευάστηκε στον μεσαίωνα -παρόλο που υπάρχουν και ίχνη ρωμαϊκής οχύρωσης- επάνω σε ένα μεγάλο οροπέδιο και είναι σημαντικό δείγμα αμυντικής αρχιτεκτονικής της εποχής.
Διασχίζοντας τα αγροτικά τοπία της Άνδρου ανακαλύπτεις πολλούς λαογραφικούς θησαυρούς -από περιστεριώνες στο Κόρθι, μέχρι αλώνια, κονάκια, κρήνες, μύλους και τις καταπληκτικές αιμασιές- τις ξερολιθικές μάντρες που τις βλέπεις παντού. Είναι φτιαγμένες με τη χαρακτηριστική μεγάλη κάθετη πέτρα, το στήμα, στο οποίο στηρίζονται οι οριζόντιες πλάκες. Όπως μάλιστα θα μου πει γελώντας η Αριάνα, εάν ένα drone μπορούσε να μετρήσει όλο το δίκτυο των ξερολιθικών τοίχων στο νησί μπορεί το σύνολο να είναι μεγαλύτερο σε χιλιόμετρα και από το Σινικό Τείχος.
Τα προγράμματα της One Foot Forward εδώ και λίγα χρόνια περιλαμβάνουν και άλλα Κυκλαδονήσια, ή ορεινούς προορισμούς της Ελλάδας όπως τα Τζουμέρκα και το Πήλιο. Αυτό το καλοκαίρι, η Αριάνα έφτασε μέχρι τη Νορβηγία καθοδηγώντας ένα γκρουπ στα μονοπάτια της σκανδιναβικής χώρας.
Παρότι έχει ομάδα συνεργατών, δεν σταματάει το περπάτημα -όπως υπολογίσαμε μάλιστα ο μέσος όρος είναι 10-15 χιλιόμετρα κάθε μέρα, είτε δουλεύει, είτε κάνει διακοπές. Το Taichi συνεχίζει να είναι μέρος της ζωής της, αλλά και των πεζοποριών με τους πελάτες της «Είτε είναι πρόγραμμα που εμπεριέχει ένα είδος workshop, είτε όχι, όταν ξεκινάμε μια πεζοπορία κάνουμε συνήθως προθέρμανση με Taichi ή Qigong. Είναι σαν δώρο στους επισκέπτες, επειδή εγώ ούτως ή άλλως έτσι ξεκινάω την ημέρα μου».
Η Τήνος έχει μπει επίσης στα προγράμματα της One Foot Forward και η Αριάνα περπατάει και κάνει διάφορες δραστηριότητες με τα γκρουπ της στο γειτονικό νησί. Εκεί, οι λιθόστρωτες ή πλακόστρωτες στράτες με τις ξερολιθικές πεζούλες αποτελούν ένα εξαιρετικό και σηματοδοτημένο δίκτυο 150 χλμ. και 12 διαδρομών. Συνδέουν μεταξύ τους τα χωριά και περνάνε από λαογραφικά μνημεία όπως περιστεριώνες, μύλους, ξωκλήσια, κρήνες και πολλά άλλα.
-«Μεταξύ Άνδρου -Τήνου πλέον ποια προτιμάς;», θα ρωτήσω τη συνομιλήτριά μου.
-«Ας μου επιτρέψει ο σύντροφός μου τον ευφημισμό: η Άνδρος είναι ο σύζυγός μου και η Τήνος ο εραστής μου…».
Διαβάστε ακόμα:
Φθινοπωρινό Σαββατοκύριακο στην Άνδρο για πεζοπορία και sightseeing
Χώρα, Mπατσί, Μαίνητες, Στενιές: 4 προορισμοί στην αρχοντική Άνδρο
