Η Λέσβος είναι το νησί του ούζου, του ελαιόλαδου και της σαρδέλας. Το νησί των χωριών με παραδοσιακή αρχιτεκτονική, τα παλιών καφενείων που διατηρούν τον χαρακτήρα τους και φιλόξενων ανθρώπων. Το πιο όμορφο από αυτά τα χωριά δεν είναι παραθαλάσσιο.
Η Αγιάσος, απέχει 27 χιλιόμετρα από την πόλη της Μυτιλήνης και είναι χτισμένη σε υψόμετρο 460 μέτρων, στις πλαγιές του βουνού Όλυμπος.
Σύμφωνα την επικρατέστερη άποψη, η ιστορία του χωριού ξεκινά πριν 12 αιώνες, την περίοδο της Βυζαντινής Εικονομαχίας. Τότε έφτασε στην περιοχή ο εικονόφιλος ιερέας των ανακτόρων Αγάθων, προερχόμενος από τα Ιεροσόλυμα. Είχε μαζί του Τίμιο Ξύλο, μία εικόνα της Παναγίας και ένα χειρόγραφο Ευαγγέλιο. Εγκατέστησε εκεί τη σκήτη του και αυτός ο τόπος απέκτησε μεγάλη φήμη σε όλη τη Λέσβο για τους προσκυνητές. Σιγά σιγά η σκήτη του Αγάθωνα εξελίχθηκε σε μοναστήρι. Και το μοναστήρι σε οικισμό. Όλα αυτά χάρη στην περίφημη εικόνα της Βρεφοκρατούσας Παναγίας με την χαρακτηριστική επιγραφή «Μήτηρ Θεού Αγία Σιών». Σύμφωνα με την παράδοση από παραφθορά της επιγραφής προέκυψε το όνομα Αγιάσος.
Μεταφερόμαστε εκατοντάδες χρόνια μετά, στις αρχές του 18ου αιώνα. Το χωριό αποκτά προνόμια με σουλτανικό φιρμάνι. Οι κάτοικοι της Αγιάσου απαλλάσσονται από την πληρωμή φόρων τόσο στο οθωμανικό κράτος όσο και στη δημογεροντία της Μυτιλήνης. Αυτό προκαλεί μαζική μετανάστευση από ικανούς τεχνίτες από όλη τη Λέσβο που μετακομίζουν εκεί για να πωλούν αφορολόγητα τα προϊόντα τους.
Το χωριό γνωρίζει τεράστια ανάπτυξη. Το φιρμάνι καταργήθηκε το 1783 αλλά η Αγιάσος έχει ήδη γίνει ξακουστή για τους τεχνίτες της και τα προϊόντα της. Όταν η Λέσβος πέρασε στην επικράτεια του ελληνικού κράτους, το 1912, το χωριό είχα παραπάνω από 7.000 κατοίκους. Σήμερα φυσικά δεν έχει τόσους αλλά παραμένει ένα από τα ομορφότερα χωριά των νησιών της Ελλάδας.
Η σημερινή του αρχιτεκτονική εικόνα με τα πέτρινα σπίτια με τα χρωματιστά παράθυρα και μπαλκόνια είναι σε μεγάλο βαθμό συνέπειας της πυρκαγιάς του 1877 που κατέστρεψε μεγάλο μέρος του χωριού. Τα σπίτια ξαναφτιάχτηκαν και το χωριό απέκτησε την εικόνα που έχει σήμερα. Όποιος περπατήσει στους δρόμους της Αγιάσου θα εντυπωσιαστεί από τα πολλά χρώματα, τα οποία λειτουργούν απολύτως αρμονικά με τη βλάστηση.
Περπατήστε στα σοκάκια του χωριού, καθίστε σε κάποιο καφενείο, απολαύστε την ωραία αρχιτεκτονική. Και αγοράστε κάποιο παραδοσιακό αντικείμενο ή σουβενίρ από τα πολλά καταστήματα με τα κομψά προϊόντα.
Το Αναγνωστήριο
To κτιριακό συγκρότημα του Αναγνωστηρίου Αγιάσου «Η Ανάπτυξη», βρίσκεται στην πλατεία του Δημαρχείου στην κάτω είσοδο του χωριού. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα και ιστορικότερα πνευματικά κέντρα της χώρας. Ιδρύθηκε το 1894, την εποχή που το νησί ήταν υπό οθωμανική κυριαρχία και βοήθησε τα μέγιστα στην μόρφωση και την πολιτιστική ανάπτυξη του χωριού και της ευρύτερης περιοχής. Σήμερα διαθέτει βιβλιοθήκη με πάνω από 25.000 βιβλία, κινηματοθέατρο και λαογραφικό μουσείο στο οποίο μπορεί να μάθει κανείς πολλά για την ιστορία του χωριού και της Μυτιλήνης.
Η Παναγία και το πανηγύρι της
Ο ναός της Παναγίας, ο τρίτος στη συγκεκριμένη θέση χτίστηκε εκεί το 1815 και προσελκύει κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες προσκυνητές, όχι μόνο από τη Λέσβο, χάρη στην εικόνα της Παναγίας που η παράδοση θέλει να είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Το 1453 οι χριστιανοί κάτοικοι του χωριού βλέποντας πως η εικόνα έχει φθαρεί αρκετά λόγω του περάσματος του χρόνου ανέθεσαν σε αγιογράφο να δημιουργήσει ένα πιστό αντίγραφο της παλιάς και έκρυψαν μέσα την πρωτότυπη. Το 1838 η πρωτότυπη εικόνα βρέθηκε, όμως σε πολύ κακή κατάσταση. Η αποκατάσταση των φθορών που δημιούργησε ο χρόνος έγινε από ειδικό συντηρητή εικόνων. Η παλιά εικόνα τοποθετήθηκε από τότε σε ξύλινη θήκη με διπλό κρύσταλλο μέσα σε μαρμάρινο προσκυνητάρι μπροστά στο αντίγραφο εικόνισμα της Παναγίας που βρίσκεται στο τέμπλο.
Χάρη σε αυτή την εικόνα, διοργανώνεται εδώ κάθε χρόνο το μεγάλο πανήγυρι τον Δεκαπενταύγουστο, το οποίο προσελκύει χιλιάδες προσκυνητές, πολλοί από τους οποίους κάνουν περπατώντας την διαδρομή από τη Μυτιλήνη (27 χιλιόμετρα) και άλλα χωριά της Λέσβου. Την παραμονή και ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου στο χωριό επικρατεί το αδιαχώρητο με πλανώδιους πωλητές, να πωλούν παιχνίδια, μικροπράγματα και φαγητό. Ελπίζουμε φέτος μετά από δύο χρόνια πανδημίας το πανηγύρι να γίνει ξανά.
Ένας τόπος για τους λάτρεις της πεζοπορίας
Η φύση γύρω από το χωριό σίγουρα θα προσφέρει μία αξέχαστη εμπειρία σε όσους αγαπούν την πεζοπορία. Υπάρχουν αρκετά μονοπάτια, καλά διατηρημένα ή επισκευασμένα και με σωστή σήμανση, για πεζοπόρους όλων των επιπέδων. Υπάρχουν και άλλα σε λιγότερο καλή κατάσταση. Αν πρέπει να επιλέξουμε κάποιο, προτείνουμε εκείνο που οδηγεί στην κορυφή του όρους Όλυμπος για να απολαύσετε τη μοναδική θέα (γίνεται να φτάσετε εκεί και με το αυτοκίνητο).
Πότε να πάτε
Η Αγιάσος ως νησιωτικό αλλά και ημιορεινό χωριό είναι ένας κατάλληλος προορισμός για ταξίδια για το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Αξίζει όμως να την επισκεφθείτε ιδιαίτερα στο αποκορύφωμα της άνοιξης για να απολαύσετε τη φύση της.
Τι να δοκιμάσετε
Προφανώς αν βρεθείτε στη Λέσβο η γαστρονομική περιπλάνηση σας θα περιέχει αρκετό ψάρι και θαλασσινά. Αν μιλάμε ειδικά για την Αγιάσο όμως αξίζει να δοκιμάσετε τοπικά προϊόντα όπως κάστανα, λαδοτύρι, χάχλες (μια μορφή τραχανά που σερβίρεται σε σχήμα βαρκούλας), παξιμάδια, χόρτα του βουνού, ντολμαδάκια με ρύζι, κολοκυθοανθούς και άλλα. Και οπωσδήποτε να καθίσετε σε κάποιο από τα παραδοσιακά καφενεία του χωριού όπου ο ελληνικός καφές που θα πιείτε συνοδεύεται από γλυκό του κουταλιού.
Η Αγιάσος στο χάρτη
Επισκεφθείτε:
Διαβάστε ακόμα:
Λέσβος: Στα μονοπάτια της λάβας
Απείρανθος: Το «μαρμάρινο χωριό» της Νάξου που τον χειμώνα μεταμορφώνεται
Λέσβος: Ενας γαστρονομικός παράδεισος με τιρκουάζ νερά και αμμουδερές παραλίες
