Ανακαλύπτοντας μοναδικές εμπειρίες στα Χανιά

Αναρρίχηση στο Θέρισο

Δεκαέξι χιλιόμετρα νότια των Χανίων και με μήκος περίπου 5 χιλιόμετρα, το φαράγγι του Θερίσου είναι το πιο γνωστό σημείο αναρρίχησης σε ολόκληρο τον νομό Χανίων. Με απαιτητικές διαδρομές για έμπειρους αναρριχητές, το φαράγγι του Θερίσου περιλαμβάνει διαδρομές με βαθμό δυσκολίας από πέντε έως οχτώ, ενώ οι περισσότερες είναι πολύ καλά ασφαλισμένες. Αξίζει να σημειωθεί πως το φαράγγι έχει νοτιοανατολικό προσανατολισμό και είναι σκιερό τις πρωινές ώρες και αργά το απόγευμα.

Φαράγγια Χανίων

Γνωστός για την άγρια φυσική του ομορφιά, ο νομός Χανίων φιλοξενεί μερικά από τα πιο γνωστά φαράγγια της Κρήτης. Απότομα με μοναδικά τοπία μεγάλης φυσικής αξίας, σπάνια είδη χλωρίδας – πανίδας και μονοπάτια για ορεινή πεζοπορία, τα φαράγγια του νομού Χανίων συγκαταλέγονται στα πιο σημαντικά γεωλογικά αξιοθέατα της Κρήτης προσφέροντας ανεπανάληπτες εμπειρίες και αξέχαστες εικόνες σε όσους/όσες αποφασίσουν να τα εξερευνήσουν.

Φαράγγι της Σαμαριάς

Στα νότια του οροπεδίου του Ομαλού, βρίσκεται το φαράγγι της Σαμαριάς, το γνωστότερο φαράγγι των Χανίων, το οποίο μαζί με τις γύρω πλαγιές και κάποια μικρότερα φαράγγια, αποτελεί τον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς ή Λευκών Ορέων. Χαρακτηρισμένο από την UNESCO ως μοναδικό απόθεμα βιόσφαιρας, το φαράγγι φιλοξενεί ένα βασικό μονοπάτι, το οποίο ανάγει την χάραξη του στην εποχή της Κρητικής Πολιτείας στα τέλη του 19ου αιώνα. Το φαράγγι της Σαμαριάς αποτελεί καταφύγιο για μοναδικά είδη χλωρίδας και πανίδας, ενώ είναι επισκέψιμο στο σύνολο του από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο. Για λόγους ασφαλείας των επισκεπτών, απαγορεύεται η διανυκτέρευση σε αυτό.

Φαράγγι της Αγίας Ειρήνης

Στη δυτική πλευρά των Λευκών Ορέων, στην επαρχία Σελίνου, βρίσκεται το φαράγγι της Αγίας Ειρήνης. Με μήκος περίπου 7,5 χιλιόμετρα, το φαράγγι πήρε το όνομά του από ένα μικρό χωριό που βρίσκεται κοντά στην είσοδο του φαραγγιού, ενώ το ρέμα που διαρρέει το μεγαλύτερο μέρος του φαραγγιού εκβάλει στα νερά του νότιου Κρητικού Πελάγους. Το φαράγγι της Αγίας Ειρήνης είναι το δεύτερο σε επισκεψιμότητα φαράγγι του νομού Χανίων και ξεχωρίζει για τις βυζαντινές εκκλησίες του Χριστού και του Αγίου Γεωργίου που φιλοξενεί στο εσωτερικό του.

Φαράγγι Θερίσου

Γεμάτο πικροδάφνες και πλατάνια, το φαράγγι του Θερίσου ή αλλιώς Ελευθερίου Βενιζέλου, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 6 χιλιομέτρων από την πόλη των Χανίων και έχει μήκος περίπου 9 χιλιόμετρα. Το φαράγγι διαρρέει ο Κλαδισός ποταμός που εκβάλλει στην παραλία της Νέας Χώρας, ενώ ξεχωρίζει για τα διάφορα ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας που βρίσκουν καταφύγιο στις πλαγιές του. Αξίζει να σημειωθεί πως μια επίσκεψη στο φαράγγι μπορεί να συνδυαστεί με μια βόλτα στο ομώνυμο χωριό Θέρισο που διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στα γεγονότα που οδήγησαν στην ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Φαράγγι Αράδαινας

Η Αράδαινα είναι το βαθύτερο και το πιο απότομο φαράγγι του νομού Χανίων, ενώ το μεγάλο ύψος των βράχων καθιστά την τοποθεσία ιδανικό σημείο για ορεινή πεζοπορία και bungee jumping. Σε ορισμένα σημεία, η πεζοπορία είναι σχετικά απαιτητική εξαιτίας των μεγάλων βράχων που περιορίζουν το μονοπάτι, ενώ σε δύσκολα περάσματα, έχουν τοποθετηθεί σκάλες προς διευκόλυνση της διέλευσης των επισκεπτών. Το φαράγγι ξεκινάει κανονικά από τον υπόγειο ποταμό του σπηλαίου Δρακολάκι στις ρίζες της κορυφής Θοδωρής των Λευκών Ορέων, ενώ το πραγματικό του μήκος αγγίζει τα 15 χιλιόμετρα. Στο τέλος του φαραγγιού, υπάρχει η πολύ γνωστή μικρή παραλία Μάρμαρα που ξεχωρίζει για την γραφικότητά και τα καθαρά νερά της.

Καταφύγια – Βουνά Χανίων

Γνωστά για τις κρυστάλλινες παραλίες τους και τα αμέτρητα ιστορικά μνημεία, τα Χανιά φιλοξενούν στο έδαφος τους σπάνια οικοσυστήματα με μοναδικά είδη χλωρίδας-πανίδας και ανεπανάληπτες διαδρομές μέσα στην καταπράσινη ορεινή φύση. Φαράγγια, δάση, καταφύγια, άγριες κορυφές και τρεχούμενα νερά συνθέτουν το σκηνικό στα βουνά των Χανίων χαρίζοντας στους επισκέπτες μοναδικές εικόνες και αξέχαστες αναμνήσεις.

Οροπέδιο Ασκύφου

Πενήντα χιλιόμετρα νότια των Χανίων, σε μια ιδιαίτερη τοποθεσία στα Λευκά Όρη, βρίσκεται το οροπέδιο Ασκύφου. Έχοντας πάρει το όνομά του από τον αρχαίο ελληνικό σκύφο, το οροπέδιο θυμίζει λίμνη λόγω του σχήματος του, ενώ φιλοξενεί στο έδαφος του τέσσερις μικρούς οικισμούς με λιγοστούς κατοίκους που ασχολούνται, κατά βάση, με την κτηνοτροφία. Σήμερα, το οροπέδιο συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό βροχοπτώσεων στην Κρήτη, ενώ πολλές φορές τον χειμώνα δεν είναι σπάνιες και οι χιονοπτώσεις δημιουργώντας ένα μοναδικό θέαμα.

Καταφύγιο Ταύρης

Το καταφύγιο της Ταύρης βρίσκεται σε υψόμετρο 1200 μ. στο οροπέδιο της Ταύρης κοντά στο οροπέδιο Ασκύφου. Η πρόσβαση γίνεται με πεζοπορία από το χωριό Αμμουδάρι, ενώ από το καταφύγιο ξεκινάει μονοπάτι προς την κορυφή Κάστρο των Λευκών Ορέων. Το καταφύγιο χτίστηκε το 1992 έχοντας συνολική χωρητικότητα τα 45 άτομα, ενώ είναι διαθέσιμο κατόπιν συνεννόησης με τον ΕΟΣ Χανίων.

Καταφύγιο Σβουριχτής «Χρήστος Χολιόπουλος» Οροπέδιο Κατσιβέλι

Το καταφύγιο Χρήστος Χουλιόπουλος (ονομασία προς τιμήν του προέδρου του ΕΟΣ Χανίων που οραματίστηκε την ίδρυσή του) βρίσκεται σε υψόμετρο 1980 μέτρων στο οροπέδιο Κατσιβέλι σε ένα κομβικό σημείο στην καρδιά της Ορεινής Ερήμου των Λευκών Ορέων. Η πρόσβαση στο καταφύγιο γίνεται μέσω του μονοπατιού της Σφακιανής Μαδάρας, ενώ σε αυτό οδηγούν κι άλλα τμήματα του Ευρωπαϊκού Μονοπατιού Ε4. Από το καταφύγιο ξεκινούν διαδρομές προς την κορυφή, ενώ ο χώρος συνολικής χωρητικότητας 20 ατόμων είναι διαθέσιμος κατόπιν συνεννόησης με τον ΕΟΣ Χανίων.

Εθνικό Πάρκο Λευκά Όρη

Το Εθνικό Πάρκο Δρυμών Σαμαριάς και Λευκών Ορέων απλώνεται σε μεγάλη έκταση του νομού Χανίων καλύπτοντας σχεδόν το ⅕ του νομού. Μαζί με το φαράγγι της Σαμαριάς, το Πάρκο έχει μια συνολική έκταση 51.000 στρεμμάτων, όπου διαβιούν σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας μοναδικά στον ελλαδικό χώρο. Ενδεικτικά, αναφέρεται πως στο Εθνικό Πάρκο Λευκών Ορέων έχουν εντοπιστεί περισσότερα από 100 είδη πτηνών και 70 είδη φυτών. Το Εθνικό Πάρκο ξεχωρίζει διεθνώς για τις καθαρές πηγές γλυκού νερού, αλλά και για τα πολλά σπήλαιά του που βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορα σημεία στο εσωτερικό του. Αν και παλαιότερα το Πάρκο περιελάμβανε μόνο το φαράγγι της Σαμαριάς και κάποιες παρακείμενες εκτάσεις, σήμερα περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος των Λευκών Ορέων προστατεύοντας τον φυσικό πλούτο των Χανίων.

Μονοπάτια Χανίων

Φαράγγι Σαμαριάς

Το Φαράγγι της Σαμαριάς: Ένα μοναδικό πεζοπορικό μονοπάτι στην καρδιά της Κρήτης

Το Φαράγγι της Σαμαριάς, το διασημότερο πεζοπορικό φαράγγι της Ευρώπης, αποτελεί ένα φυσικό θαύμα που προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Αυτό το εντυπωσιακό γεωλογικό μνημείο, που εκτείνεται για περίπου 16 χιλιόμετρα στη νότια πλευρά του Νομού Χανίων, προσφέρει μια μοναδική εμπειρία πεζοπορίας μέσα στην άγρια ομορφιά της κρητικής φύσης. Η διαδρομή ξεκινά από το οροπέδιο του Ομαλού, σε υψόμετρο 1.250 μέτρων, και καταλήγει στις ακτές του Λιβυκού Πελάγους στην Αγία Ρουμέλη. Η πορεία, που διαρκεί 5-7 ώρες ανάλογα με το ρυθμό του περιπατητή, περνά μέσα από ποικίλα τοπία, από πυκνά δάση κυπαρισσιών και πεύκων μέχρι στενά περάσματα ανάμεσα σε ψηλούς βράχους.

Το πιο εντυπωσιακό σημείο του φαραγγιού είναι οι «Πόρτες» ή «Σιδερόπορτες», όπου τα τοιχώματα του φαραγγιού στενεύουν σε απόσταση μόλις 4 μέτρων, ενώ υψώνονται σε ύψος 500 μέτρων. Αυτό το θεαματικό πέρασμα προσφέρει μια αίσθηση δέους στους πεζοπόρους καθώς διασχίζουν αυτό το στενό κομμάτι του μονοπατιού. Το Φαράγγι της Σαμαριάς δεν είναι μόνο ένα γεωλογικό θαύμα, αλλά και ένα σημαντικό οικοσύστημα. Από το 1962 έχει ανακηρυχθεί Εθνικός Δρυμός, λειτουργώντας ως καταφύγιο για τον απειλούμενο Κρητικό αίγαγρο (αγρίμι), καθώς και για πολλά άλλα ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας.

Στην καρδιά του φαραγγιού βρίσκεται το εγκαταλελειμμένο χωριό της Σαμαριάς, που έδωσε το όνομά του στην περιοχή. Το χωριό, που εκκενώθηκε το 1962 για τη δημιουργία του Εθνικού Δρυμού, προσφέρει στους πεζοπόρους μια ευκαιρία να ξεκουραστούν και να εξερευνήσουν τα απομεινάρια της παλιάς κρητικής ζωής. Η καλύτερη εποχή για να επισκεφθείτε το φαράγγι είναι η άνοιξη, όταν ο καιρός είναι δροσερός, η βλάστηση στο απόγειό της και το ποτάμι γεμάτο νερό. Ωστόσο, λόγω της μεγάλης δημοτικότητάς του, το φαράγγι μπορεί να γίνει πολυσύχναστο, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Για να αποφύγετε τα πλήθη, συνιστάται να ξεκινήσετε νωρίς το πρωί ή αργά το μεσημέρι.

Η πεζοπορία στο Φαράγγι της Σαμαριάς δεν είναι μόνο μια φυσική περιπέτεια, αλλά και ένα ταξίδι στην ιστορία και τον πολιτισμό της Κρήτης. Κατά μήκος της διαδρομής, οι πεζοπόροι συναντούν αρχαίες εκκλησίες, ερείπια παλαιών οικισμών και σημάδια της μακραίωνης ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή. Παρά τις προκλήσεις που μπορεί να παρουσιάζει, η διάσχιση του Φαραγγιού της Σαμαριάς παραμένει μια αξέχαστη εμπειρία. Προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να βιώσουν από κοντά την άγρια ομορφιά της κρητικής φύσης, να ανακαλύψουν μοναδικά οικοσυστήματα και να συνδεθούν με την πλούσια ιστορία του νησιού. Είναι πραγματικά ένα μονοπάτι που οδηγεί στην καρδιά της Κρήτης, τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά.

Ακτογραμμή Σφακίων

Μονοπάτι Μαρμάρων – Σφακίων: Ένα παραθαλάσσιο οδοιπορικό στη νότια Κρήτη

Στις νότιες ακτές της Κρήτης, ανάμεσα σε γραφικούς κολπίσκους και απόκρημνα βράχια, ξετυλίγεται μια μαγευτική πεζοπορική διαδρομή που συνδέει τα Μάρμαρα με τη Χώρα Σφακίων. Το μονοπάτι, μήκους 11,8 χιλιομέτρων, αποτελεί ένα αυθεντικό κομμάτι της κρητικής φύσης και ιστορίας, προσφέροντας στους πεζοπόρους μια αξέχαστη εμπειρία. Η διαδρομή, που αποτελεί τμήμα του διεθνούς μονοπατιού Ε4, ξεκινά από την ειδυλλιακή παραλία των Μαρμάρων. Οι πεζοπόροι μπορούν να φτάσουν στο σημείο εκκίνησης είτε δια θαλάσσης, είτε μέσω του εντυπωσιακού φαραγγιού της Αράδαινας, είτε ακολουθώντας το μονοπάτι από τον οικισμό Λιβανιανά.

Καθώς το μονοπάτι ελίσσεται κατά μήκος της ακτογραμμής, οι πεζοπόροι απολαμβάνουν εναλλασσόμενες εικόνες γαλάζιας θάλασσας και άγριας ορεινής ομορφιάς. Η διαδρομή περνά από γραφικές παραλίες όπως ο Φοίνικας και τα Γλυκά Νερά, ενώ διασχίζει το ιστορικό χωριό Λουτρό, γνωστό για το βενετσιάνικο του κάστρο. Η πορεία, που διαρκεί περίπου 4 ώρες, χαρακτηρίζεται ως μέτριας δυσκολίας. Παρουσιάζει συνολική υψομετρική ανάβαση 690 μέτρων και κατάβαση 662 μέτρων, με το υψηλότερο σημείο να φτάνει τα 106 μέτρα. Το μονοπάτι είναι ως επί το πλείστον καλά σηματοδοτημένο με τα χαρακτηριστικά κίτρινα-μαύρα σήματα του Ε4, αν και απαιτείται προσοχή σε ορισμένα σημεία για την αποφυγή ολισθήσεων.

Κατά μήκος της διαδρομής, οι πεζοπόροι θα συναντήσουν μικρές εκπλήξεις, όπως το γραφικό παραθαλάσσιο εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού. Η πορεία προσφέρει επίσης την ευκαιρία να παρατηρήσουν κανείς την τοπική χλωρίδα και πανίδα, καθώς και να βιώσουν στιγμιότυπα της παραδοσιακής κρητικής ζωής, όπως μαρτυρούν οι πόρτες σε φράχτες για τα ζώα που θα συναντήσουν. Το μονοπάτι καταλήγει στη Χώρα Σφακίων, ένα ιστορικό χωριό γνωστό για τον πρωταγωνιστικό του ρόλο σε πολλούς αγώνες για την ανεξαρτησία της Κρήτης.

Εδώ, οι πεζοπόροι μπορούν να απολαύσουν την τοπική κουζίνα και να εξερευνήσουν τα στενά δρομάκια που αποπνέουν την αύρα μιας άλλης εποχής. Αυτή η διαδρομή αποτελεί μια ιδανική επιλογή για όσους επιθυμούν να ανακαλύψουν την αυθεντική ομορφιά της νότιας Κρήτης, συνδυάζοντας την πεζοπορία με το μπάνιο σε κρυστάλλινα νερά και την εξερεύνηση παραδοσιακών οικισμών. Προσφέρει μια μοναδική σύνθεση φυσικής ομορφιάς, ιστορικής σημασίας και παραδοσιακής κουλτούρας, καθιστώντας την μια αξέχαστη εμπειρία για τους λάτρεις της πεζοπορίας και της φύσης.

Διάσχιση της Ορεινής Ερήμου (Λευκά Όρη)

Η Ορεινή Έρημος των Λευκών Ορέων: ένα μοναδικό αλπικό τοπίο στην καρδιά της Κρήτης

Στην καρδιά των Λευκών Ορέων της Κρήτης, πάνω από τα 2000 μ. υψόμετρο, απλώνεται ένα τοπίο μοναδικό στο Βόρειο Ημισφαίριο: η Ορεινή Έρημος. Πρόκειται για ένα σεληνιακό υψίπεδο που χαρακτηρίζεται από δεκάδες κωνοειδείς κορυφές, γνωστές ως «Σωροί», δημιουργώντας ένα θέαμα που προκαλεί δέος και θαυμασμό. Η περιοχή, γνωστή και ως «Μαδάρα» στην τοπική διάλεκτο, φιλοξενεί την υψηλότερη κορυφή των Λευκών Ορέων, τις Πάχνες, που φτάνει τα 2453 μ. Οι Σωροί, με την χαρακτηριστική τους κλίση 30 μοιρών, φαίνονται γυμνοί από βλάστηση, δίνοντας στην περιοχή την εντύπωση ερήμου. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πιο πολύπλοκη, καθώς πολλά είδη φυτών έχουν προσαρμοστεί σε αυτό το αφιλόξενο περιβάλλον. Η πρόσβαση στην Ορεινή Έρημο γίνεται κυρίως μέσω του δρόμου της Μαδάρας, που ξεκινά από την Ανώπολη Σφακίων.

Αυτή η διαδρομή χρησιμοποιείται και από τους τοπικούς βοσκούς, τους Μαδαρίτες, για να φτάσουν στα «μιτάτα» τους – παραδοσιακά πέτρινα τυροκομεία όπου παράγουν την περίφημη γραβιέρα της περιοχής. Η πεζοπορία στην Ορεινή Έρημο αποτελεί μια πρόκληση ακόμα και για έμπειρους ορειβάτες. Η έλλειψη σαφών μονοπατιών, σε συνδυασμό με το ασταθές έδαφος γεμάτο ρωγμές και βάραθρα (γνωστά τοπικά ως «τάφκοι»), καθιστά την εξερεύνηση της περιοχής επικίνδυνη χωρίς την κατάλληλη καθοδήγηση και εμπειρία. Η ανάβαση στις κορυφές των Σωρών είναι ιδιαίτερα απαιτητική, λόγω της μεγάλης κλίσης και του ασταθούς εδάφους. Παρά τις δυσκολίες, η περιοχή κρύβει πολλά μυστικά και εκπλήξεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ανακάλυψη μεταλλικής αιχμής από μεσαιωνικό κυνηγετικό βέλος, που αποδεικνύει ότι οι Σφακιανοί κυνηγοί έφταναν σε πολύ μεγαλύτερα υψόμετρα από ό,τι πιστευόταν μέχρι πρόσφατα.

Τον χειμώνα, η Ορεινή Έρημος, μεταμορφώνεται σε ένα αλπικό τοπίο, καλυμμένη με αρκετά μέτρα χιόνι που σε ορισμένα σημεία διατηρείται μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού. Αυτή η εποχική μεταμόρφωση προσθέτει ακόμα μια διάσταση στη μοναδικότητα και την ομορφιά αυτού του εντυπωσιακού ορεινού τοπίου. Η Ορεινή Έρημος των Λευκών Ορέων αποτελεί ένα φυσικό θαύμα που συνδυάζει την άγρια ομορφιά με την πλούσια ιστορία και παράδοση της Κρήτης. Παρότι η εξερεύνησή της απαιτεί προσοχή και σεβασμό, προσφέρει μια αξέχαστη εμπειρία σε όσους τολμούν να την ανακαλύψουν, αποκαλύπτοντας ένα κομμάτι της Κρήτης που παραμένει σχεδόν άγνωστο στο ευρύ κοινό.

Σημεία ενδιαφέροντος Χανίων

Η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων είναι από τις πιο προικισμένες περιοχές της χώρας όσον αφορά τα μεσαιωνικά μνημεία και όχι μόνο. Το πολυπολιτισμικό ιστορικό παρελθόν έχει αφήσει προίκα ιδιαίτερα σημαντικά αρχιτεκτονήματα, τόσο στην πόλη των Χανίων όσο και στην ευρύτερη περιοχή της. Παρακάτω παρουσιάζονται εν συντομία ορισμένα σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος τα οποία «οφείλετε» να δείτε από κοντά σε μία επίσκεψή σας στη Δυτική Κρήτη.

Ενετικό Λιμάνι – Παλιά Πόλη Χανίων

Το Ενετικό Λιμάνι αποτελεί μάλλον το γνωστότερο σημείο της πόλης των Χανίων και συγκεντρώνει επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Είναι έργο του 14ου αιώνα που εξυπηρετούσε εμπορικούς σκοπούς ενώ οι οχυρώσεις του, όπως το Φρούριο Φιρκά, προστάτευαν από τις πειρατικές επιδρομές. Το γνωστότερο οικοδόμημα στο λιμάνι είναι ο λεγόμενος «Αιγυπτιακός Φάρος», πολυφωτογραφημένος και από τους παλαιότερους σωζόμενους φάρους στον κόσμο. Σήμερα, το παλαιό λιμάνι είναι ένα ιδιαίτερα γοητευτικό σημείο με κομψά καφέ, μπαρ, καταστήματα τέχνης, εστιατόρια και ταβέρνες που αποθεώνουν την κρητική κουζίνα. Μία βόλτα σε αυτό αποτελεί μία εξαιρετική πρώτη εμπειρία στην Παλαιά Πόλη των Χανίων, μία από τις ομορφότερες στην Ελλάδα. Περπατήστε στα στενά σοκάκια της και θα νιώσετε την διαχρονική γοητεία που ασκούν πάντα τα Χανιά. Μία πόλη με πολυπολιτισμικές επιρροές, αραβικές, βενετσιάνικες, οθωμανικές, εβραίικες, οι οποίες έχουν αποτυπωθεί στην αρχιτεκτονική και την γενικότερη αύρα της πόλης.

Κάστρο Γραμβούσας

Στο δυτικό άκρο της Κρήτης κοντά στο ακρωτήριο Γραμβούσα, υπάρχουν δύο ακατοίκητα νησάκια. Η Ήμερη Γραμβούσα και η Άγρια Γραμβούσα. Η Ήμερη Γραμβούσα είναι γνωστή για τα υπέροχα νερά της παραλίας της, ένα ναυάγιο που βρίσκεται εκεί από το 1968, κυρίως όμως για το επιβλητικό ενετικό της κάστρο. Πρόκειται για έναν εντυπωσιακό πύργο φρουριακού τύπου, ύψους 137 μέτρων, με ακανόνιστο τρίπλευρο σχήμα με τείχη και προμαχώνες από 3 πλευρές, ενώ η άλλη πλευρά καλύπτεται από τα απροσπέλαστα τείχη. Κτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα υπό την επίβλεψη του Latino Orsini στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού οχύρωσης της Κρήτης την Ύστερη Περίοδο της Ενετοκρατίας. Εκτός από το μνημειακό ενδιαφέρον αξίζει να το επισκεφθείτε και για την εκπληκτική θέα που προσφέρει.

Φραγκοκάστελλο

Στη νότια ακτή της Κρήτης, περίπου 12 χιλιόμετρα ανατολικά από τη Χώρα Σφακίων βρίσκεται αυτό το σημαντικό δείγμα ενετικής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής. Το Φραγκοκάστελλο χτίστηκε τον 14ο αιώνα, η αρχική βενετική του ονομασία ήταν Άγιος Νικήτας, όμως τελικά επικράτησε η ονομασία Φραγκοκάστελλο (δηλαδή κάστρο των Φράγκων όπως αποκαλούσαν οι ντόπιοι όλους τους καθολικούς). Επί Οθωμανικής κυριαρχίας το κάστρο υπέστη μεγάλες ζημιές και τον 19ο αιώνα έγινε ριζική ανακατασκευή. Το σχήμα του είναι ορθογώνιο και έχει έναν πύργο σε κάθε πλευρά του. Στην κύρια πύλη του σώζεται το ανάγλυφο λιοντάρι το Αγίου Μάρκου, το έμβλημα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας.

Σώζονται επίσης και οικόσημα σημαντικών βενετικών οικογενειών. Τον Μάιο του 1828, 600 Έλληνες υπό τον Χατζημιχάλη Νταλιάνη οχυρώθηκαν εκεί πολεμώντας τους Τούρκους. Πάνω από τους μισούς άντρες σκοτώθηκαν στη μάχη και τα σώματα τους έμεινα άταφα. Σύμφωνα με τον μύθο, φύσηξε δυνατός αέρας και τα σώματα σκεπάστηκαν με άμμο. Έκτοτε, κάποιες χρονιές τα πρωινά στα τέλη Μαΐου οι σκιές τους φαίνεται να περπατούν έξω από το κάστρο και να χάνονται στη θάλασσα. Οι σκιές εμφανίζονται με την ανατολή και χάνονται με την πρωινή δροσιά γι’ αυτό και το φαινόμενο ονομάστηκε δροσουλίτες.

Μητρόπολη Χανίων

Στην Παλιά Πόλη των Χανίων και στην οδό Χάληλων βρίσκεται ο καθεδρικός ναός της πόλης, αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου. Στη συγκεκριμένη θέση υπήρχε παλαιότερος ναός του 14ου αιώνα, αλλά για ένα μεγάλο διάστημα την Οθωμανική περίοδο μετατράπηκε σε σαπωνοποιείο. Σύμφωνα με τον θρύλο, ένα θαύμα της Παναγίας που έσωσε το παιδί του Πασά, διοικητή των Χανίων, ήταν ο λόγος που ο ναός λειτούργησε ξανά ως εκκλησία. Η κατασκευή του οικοδομήματος που υπάρχει σήμερα, μία τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος, ολοκληρώθηκε το 1860.

Τοπία ενδιαφέροντος Χανίων

Σε οποιοδήποτε σημείο του τόπου αυτού και αν ο επισκέπτης σταθεί θα συναντήσει εικόνες φυσικής κληρονομιάς. Από γαλάζιες λίμνες, σε απάτητα βουνά και από την ακτή του Λιβυκού Πελάγους, μέχρι τα βαθιά δασωμένα φαράγγια, ο Νομός Χανίων με τον ποικιλόμορφο χαρακτήρα του αναδεικνύει την κρητική ύπαιθρο με τον καλύτερο τρόπο. Αξιοθέατα, με δημιουργό τη φύση, εξιστορούν το παρελθόν του τόπου και συγκεντρώνουν πολλά από αυτά που προσφέρει η Κρήτη.

Φαράγγι της Σαμαριάς

Το δεύτερο μεγαλύτερο σε μήκος φαράγγι της Ευρώπης βρίσκεται στην ξεχωριστή Κρήτη. «Ένας είναι ο Φάραγγας της Σαμαριάς. Τα άλλα, είναι φαράγγια» λένε οι κάτοικοι των Σφακίων για το επιβλητικό στολίδι του νησιού. Νότια από το οροπέδιο Ομαλού, στην καρδιά των Λευκών Ορέων, στη θέση Ξυλόσκαλο στα 1200 μ. ξεκινάει το Φαράγγι της Σαμαριάς. Αποτελεί μέρος του διεθνούς μονοπατιού Ε4 και του Εθνικού Δρυμού των Λευκών Ορέων ή Σαμαριάς (ένα από τα παλαιότερα φυσικά πάρκα της Ελλάδας). Η άλλη άκρη του φαραγγιού βρίσκεται 16 χλμ. περίπου μακριά και καταλήγει στην Αγία Ρουμέλη, χωριό στις ακτές του Λιβυκού Πελάγους. Ένα από το πιο όμορφα τμήματα της διαδρομής είναι το σημείο Σιδερόπορτες όπου οι δύο πλευρές έρχονται σε απόσταση 4 μέτρων και με ύψος που ξεπερνά τα 400 μ. Η περισσότερη απόσταση είναι κατάβαση ενώ η διάρκεια της πεζοπορίας είναι περίπου 5-7 ώρες, ανάλογα πάντα με την εμπειρία του καθενός.

Στη διαδρομή υπάρχουν μικρά σπήλαια όπως ο Δαιμονοσπήλιος, είκοσι δύο πηγές πεντακάθαρου νερού, πυκνά δάση, και εκκλησιές όπως εκείνη που βρίσκεται στο έρημο σήμερα χωριό της Σαμαριάς. Το χωριό και το φαράγγι παίρνουν το όνομά τους από την αρχαία εκκλησία, την Οσία Μαρία, η οποία κτίστηκε το 1379. Στην περιοχή παρατηρείται σημαντική ποικιλία χλωρίδας με 450 είδη και μοναδικής πανίδας. Εκεί, «φιλοξενείται» το αγριοκάτσικο Κρι-Κρι, ο κρητικός ασβός, η κρητική νυφίτσα και αρκετά είδη πουλιών όπως χρυσαετοί και όρνια. Συνήθως, το φαράγγι μένει ανοιχτό από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο, με την άνοιξη να είναι η καλύτερη εποχή για να διασχιστεί, αποφεύγοντας έτσι την πολυκοσμία και περπατώντας μέσα στη βλάστηση με τον καιρό να διατηρεί την κατάλληλη θερμοκρασία.

Λίμνη Κουρνά

Γεμάτη με γλυκό νερό, η φυσική λίμνη Κουρνά ξεχωρίζει και δεσπόζει για την μοναδικότητά της ανάμεσα σε άλλες λίμνες του νησιού. Βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Δαφνομαδάρα, με έκταση 579 στρεμμάτων και με μέγιστο βάθος 22,5 μέτρα, ενώ τροφοδοτείται από δύο φυσικές πηγές. Το παχύ στρώμα της χαρακτηριστικής λευκής άμμους, που περιτριγυρίζει τις όχθες της, σε συνδυασμό με τις ακτές του Λιβυκού Πελάγους που βρίσκονται 2,5 χιλιόμετρα μακριά δημιουργεί στον επισκέπτη μια «θαλασσινή» αίσθηση. Εξαιτίας αυτού, τους καλοκαιρινούς μήνες αναδεικνύεται ως παραθεριστικός προορισμός και ο επισκέπτης συναντά ομπρέλες και υδροποδήλατα. Το όνομά της πιστεύεται ότι προέρχεται από την αραβική λέξη «κουρνά» που σημαίνει λίμνη ενώ στην αρχαιότητα ονομαζόταν Κορήσια. Στον υγροβιότοπό της παρατηρούνται πάπιες, χήνες,130 είδη πουλιών και η σπάνια δίχρωμη χελώνα Εμύδη (Malaclemys terrapin). Ξεκινώντας από τα Χανιά, μέσω της Εθνικής Οδού απέχει 43 χλμ. μακριά.

Μονοπάτι Ε4

Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να γνωρίσεις έναν τόπο από το να τον περπατήσεις. Σηματοδοτημένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση Περιπατητών, στην Κρήτη διέρχεται το Μονοπάτι Ε4 το οποίο διασχίζει το νησί και όλους τους μεγάλους ορεινούς του όγκους. Η διαδρομή ξεκινάει από τον Κίσσαμο Χανίων, κατεβαίνει προς το Ελαφονήσι, φτάνει έως την κάτω Ζάκρο και τέλος ανεβαίνει προς τον Βορρά καταλήγοντας στην Σητεία. Περιλαμβάνει 91 διαφορετικές πεζοπορικές διαδρομές δίνοντας στους πεζοπόρους τη δυνατότητα να εξερευνήσουν την ποικιλομορφία του φυσικού κάλλους της Κρήτης. Τμήματα διαδρομών διατρέχουν την ακτογραμμή, φαράγγια, μοναστήρια, κοιλάδες, ζωντανά και ξεχασμένα χωρία, αρχαιολογικούς χώρους, τα Λευκά Όρη, τον Ψηλορείτη, και άλλα ψηλά βουνά. Η χάραξη και η σηματοδότηση (κίτρινη και μαύρη) έγινε με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Κρήτης σε συνεργασία με τους ορειβατικούς συλλόγους των τεσσάρων νομών την περίοδο 1993-1994. Αυτό το ταξίδι από τη μία άκρη της Κρήτης στην άλλη αποζημιώνει την επίπονη πορεία προσφέροντας μια ολοκληρωτική εικόνα των τοπίων της.

Λίμνη Αγυιάς

Μόλις 9 χλμ. μακριά από την πόλη των Χανίων βρίσκεται η λίμνη Αγυιάς, έκτασης 450 στρεμμάτων, δίπλα στο ομώνυμο χωριό. Ως τεχνητή λίμνη έχει κατασκευαστεί με σκοπό την άρδευση και ύδρευση της περιοχής του Αλικιανού. Η κοιλάδα Φασά, με την οποία επικοινωνεί, θεωρείται από τις πιο υγρές της Κρήτης καθώς τροφοδοτείται από τα Λευκά Όρη και τις πηγές του ποταμού Ξεκωλωμένου. Στον υγροβιότοπο της λίμνης παρατηρείται το ιδανικό είδος χλωρίδας για να βρουν καταφύγιο μεγάλοι πληθυσμοί ορνιθοπανίδας, ενώ επίσης αποτελεί στάση αποδημητικών πουλιών.

Η οικολογική σημασία της λίμνης είναι αδιαμφισβήτητη καθώς περιλαμβάνεται στο δίκτυο Natura 2000. Το νερό της χρησιμοποιείται για την ύδρευση της πόλης των Χανίων αλλά και για καλλιέργειες της γύρω περιοχής. Κοντά στις όχθες της λίμνης, μπορείτε να αξιοποιήσετε το µονοπάτι και να περιπλανηθείτε μέσα στο πράσινο γύρω από το μοναδικό οικοσύστημά της, παρατηρώντας τα διαφορετικά είδη πτηνών. Στον Μικρό Υδροηλεκτρικό Σταθµό, που λειτούργησε στην περιοχή από το 1928, μπορείτε να µάθετε για την ιστορία ηλεκτροδότησης των Χανίων αλλά και για τον τρόπο εξηλεκτρισμού όλης της χώρας.

Κείμενα: Γιάννης Κουτρούδης, Δημήτρης Σταθόπουλος