Αφήσαμε πίσω μας την Έφεσο, την αρχαία πόλη-θαύμα της Ιωνίας, με το μυαλό ακόμη γεμάτο από τις εικόνες της μεγαλοπρεπούς βιβλιοθήκης του Κέλσου. Ήταν νωρίς το απόγευμα όταν πήραμε τον δρόμο για τον Κιρκιντζέ, ένα χωριό φωλιασμένο στις καταπράσινες πλαγιές των λόφων, μόλις οκτώ χιλιόμετρα ανατολικά του Σελτσούκ.
Ο δρόμος ανηφόριζε ελικοειδής, περνώντας ανάμεσα από πυκνά δάση και μικρούς ελαιώνες. Καθώς απομακρυνόμασταν από την πεδιάδα της Εφέσου, η ατμόσφαιρα άλλαζε σταδιακά. Ο αέρας γινόταν πιο δροσερός, μύριζε υγρή γη, θυμάρι και ελιές. Στο βάθος του ορίζοντα, οι κορυφογραμμές των βουνών σχημάτιζαν ένα εντυπωσιακό σκηνικό.
Και τότε, σε μια στροφή του δρόμου, αντικρίσαμε τον Κιρκιντζέ -το σημερινό Şirince. Από μακριά έμοιαζε με ένα σύμπλεγμα από κεραμιδένιες στέγες και λευκούς τοίχους, που ξεπρόβαλλαν μέσα από το πράσινο των δέντρων. Τα πρώτα σπίτια με τα λευκά τους χρώματα και τα ξύλινα μπαλκόνια τους έμοιαζαν βγαλμένα από παλιά ελληνική γειτονιά, μια εικόνα που έρχεται σε αντίθεση με την τουρκική ύπαιθρο που μας περιέβαλλε.
Ένα χωριό με ελληνική ψυχή
Αφήνοντας το αυτοκίνητο στην είσοδο του χωριού, ξεκινήσαμε την περιήγησή μας στους στενούς πλακόστρωτους δρόμους. Η πρώτη αίσθηση ήταν ότι περπατούσαμε σε ένα μέρος όπου ο χρόνος είχε σταματήσει. Ο Κιρκιντζές, η «Ορεινή Έφεσος», ήταν κάποτε ένα ακμαίο ελληνικό χωριό, με χιλιάδες κατοίκους, τις δικές του εκκλησίες, σχολεία και τεχνίτες.
«Εδώ, γεννήθηκαν και μεγάλωσαν γενιές Ελλήνων που μιλούσαν τουρκικά αλλά έγραφαν με ελληνικούς χαρακτήρες», μας εξήγησε ο Μεχμέτ, ένας ηλικιωμένος κάτοικος που συναντήσαμε στην κεντρική πλατεία. Περπατώντας στα πέτρινα σοκάκια, νιώσαμε ότι γυρίζουμε πίσω στον χρόνο. Τα σπίτια, με τις ξύλινες χρωματιστές πόρτες και τα καφασωτά παράθυρα, στέκονταν περήφανα, έχοντας διατηρήσει τον χαρακτήρα τους παρά τις όποιες αλλαγές. Αρκετά μικρά καταστήματα πουλούσαν τοπικά προϊόντα -ελαιόλαδο, κρασί, γλυκά του κουταλιού, χειροποίητα κεντήματα.
Στο σπίτι της Διδώς
Ένας από τους βασικούς λόγους της επίσκεψής μας ήταν το σπίτι όπου έζησε η Διδώ Σωτηρίου. Η συγγραφέας που ύμνησε τη γη της Μικράς Ασίας, γεννήθηκε εδώ και έγραψε με αγάπη για τον τόπο της. Ακολουθώντας τις οδηγίες των ντόπιων, φτάσαμε σε ένα διώροφο πέτρινο σπίτι με μπλε παράθυρα. Σήμερα είναι κατοικία μίας οικογένειας. ωστόσο ακόμη και αυτή η επίσκεψη στον εξωτερικό χώρο είναι μία ωραία εμπειρία.
Οι εκκλησίες που επέζησαν
Αφήνοντας το σπίτι της Διδώς, κατευθυνθήκαμε προς τις δύο εκκλησίες του χωριού που επέζησαν από την εποχή των Ελλήνων. Η πρώτη, ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου, στέκεται επιβλητική στο δυτικό τμήμα του οικισμού. Το κτίριο, χτισμένο το 1805, έχει αναστηλωθεί και διατηρεί την αρχική του μορφή με τους δύο ημισφαιρικούς τρούλους. Στην είσοδο, η κτητορική επιγραφή μαρτυρά την ιστορία του: «Ο ναός χτίστηκε με τη μέριμνα του επισκόπου Ηλιουπόλεως κ. Καλλινίκου του Σιφνιού και των κατοίκων του χωριού».
Το εσωτερικό του ναού ήταν σκοτεινό αλλά εντυπωσιακό. Παρά την απουσία των περισσότερων εικόνων, διατηρούνταν ακόμη τμήματα του τέμπλου και μερικές τοιχογραφίες. Το φως έμπαινε από τα ψηλά παράθυρα, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα κατάνυξης. Λίγα μέτρα μακρύτερα, ο ναός του Αγίου Δημητρίου, μικρότερος και πιο απλός, διατηρούσε επίσης μέρος της παλιάς του αίγλης. Χτισμένος το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, με ορθογώνιο σχήμα και ημικυλινδρική οροφή, φιλοξενούσε ακόμη μερικές μεταβυζαντινές τοιχογραφίες.
Γεύσεις με ιστορία
Καθώς ο απογευματινός ήλιος χρωμάτιζε τους λόφους με χρυσές αποχρώσεις, επισκεφτήκαμε τον χώρο οινογνωσίας ενός οινοποιείου και δοκιμάσαμε τα κρασιά της περιοχής. Ο Κιρκιντζές φημιζόταν ανέκαθεν για τα αμπέλια και το κρασί του, μια παράδοση που επιβιώνει ακόμη και σήμερα. «Τα αμπέλια μας βρίσκονται στις ίδιες πλαγιές που καλλιεργούσαν οι Έλληνες πριν από εκατό χρόνια», μας εξήγησε. «Προσπαθούμε να διατηρήσουμε τις παραδοσιακές μεθόδους οινοποίησης, συνδυάζοντάς τες με σύγχρονες τεχνικές».
Η γευσιγνωσία που ακολούθησε ήταν μια αποκάλυψη. Δοκιμάσαμε ένα λευκό κρασί από το τοπικό σταφύλι Sultaniye, με αρώματα εσπεριδοειδών και λουλουδιών, ένα ροζέ με γεύσεις φράουλας και κερασιού, και ένα βαθύ κόκκινο από την ποικιλία Boğazkere, πλούσιο σε τανίνες και αρώματα μπαχαρικών.
Το χωριό σήμερα
Καθώς έπεφτε το σούρουπο, περπατήσαμε στην κεντρική πλατεία του χωριού, αλλά και στο παλαιό σχολείο που έχει μετατραπεί σε μουσείο και εστιατόριο. Τα μικρά καφενεία και τα εστιατόρια είχαν γεμίσει με τουρίστες και ντόπιους. Οι μυρωδιές από τα παραδοσιακά φαγητά -ντολμάδες, μουσακά, μεζέδες- γέμιζαν τον αέρα.
Ο Κιρκιντζές έχει μεταμορφωθεί τα τελευταία χρόνια. Από ένα ημι-εγκαταλελειμμένο χωριό τη δεκαετία του 1990, έχει εξελιχθεί σε έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Πολλά από τα παλιά σπίτια έχουν ανακαινιστεί και λειτουργούν ως μπουτίκ ξενοδοχεία, ξενώνες και εστιατόρια. «Το χωριό αναγεννήθηκε χάρη στον γλωσσολόγο Sevan Nişanyan και τη σύζυγό του», μας εξήγησε μια ντόπια. «Εγκαταστάθηκαν εδώ τη δεκαετία του 1990 και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να κηρυχθεί το χωριό εθνική πολιτισμική κληρονομιά».
Παρά την τουριστική ανάπτυξη, ο Κιρκιντζές διατηρεί ακόμη την αυθεντικότητά του. Οι περίπου 600 μόνιμοι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία -ελαιόλαδο, ροδάκινα, κρασί- και τον τουρισμό.
Επιστροφή στο παρόν
Καθώς ο ήλιος έγερνε πίσω από τους λόφους, πήραμε τον δρόμο της επιστροφής. Τα φώτα του χωριού άρχισαν να ανάβουν ένα-ένα, δημιουργώντας ένα μαγευτικό σκηνικό κόντρα στο σκοτεινιασμένο τοπίο.
Ο Κιρκιντζές ήταν μια εμπειρία που μας ταξίδεψε στο παρελθόν. Είδαμε από κοντά τον τόπο που ενέπνευσε τη Διδώ Σωτηρίου να γράψει ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Περπατήσαμε στους δρόμους όπου κάποτε ακουγόταν ελληνικά τραγούδια και προσευχές. Αγγίξαμε τους τοίχους που έχουν απορροφήσει τόσες ιστορίες χαράς και πόνου.
Φεύγοντας, θυμηθήκαμε τα λόγια της Διδώς: «Κείνες οι καμπάνες δεν ηχούν πια. […] Ο Κιρκιντζές σώπασε. Έσβησε. Μα οι θύμησες ζουν ακόμα. Και θα ζουν όσο υπάρχουν άνθρωποι για να τις διηγούνται». Στον Κιρκιντζέ, οι θύμησες όντως ζουν ακόμα. Και εμείς είχαμε την τύχη να τις αφουγκραστούμε, έστω για λίγες ώρες.
Διαβάστε ακόμα:
Έφεσος: Η αρχαία πόλη-διαμάντι της Μικράς Ασίας
Μiniaturk, ένα αξιοθέατο που προσελκύει επισκέπτες από όλο τον κόσμο στην Κωνσταντινούπολη
