H τεράστια περιοχή της Ανατολικής Αττικής* κινείται σε off mainstream τόνους αλλά έχει τα πάντα. Η φύση παίζει ανάμεσα σε ατέλειωτες αμμουδερές παραλίες, καταπράσινους εθνικούς δρυμούς, χιλιάδες στρέμματα από αμπελώνες. Η αρχαία ιστορία της περιοχής διαβάζεται σε ένα πολιτισμό παγκόσμιας αίγλης σμιλεμένο στο μάρμαρο. Το φαγητό και το κρασί με τα ταβερνάκια και τα επισκέψιμα οινοποιεία συμπληρώνουν αυτό κομμάτι της Αττικής.
Αρχαιολογικοί χώροι
Ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο
Η θέση του ναού του Ποσειδώνα στο ακρωτήριο Σούνιο στο νοτιοανατολικό άκρο της Αττικής, κρατάει ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας. Όταν ταξιδεύουμε με το πλοίο και βλέπουμε από μακριά τις δωρικές κολώνες του ναού (Κάβο κολώνες ή Καβοκολώνες), ξέρουμε πως το ταξίδι τελείωσε πια και ότι σε πολύ λίγο θα είμαστε στον Πειραιά.
Ο ναός χτίστηκε προς τιμήν του θεού Ποσειδώνα από τοπικό μάρμαρο της Αγριλέζας πάνω στα ερείπια αρχαϊκού ναού τον 5ο π.Χ. αιώνα, στη διάρκεια του Χρυσού Αιώνα του Περικλή, την ίδια εποχή με τον Παρθενώνα.
Το τοπίο είναι πανέμορφο καθώς ο βράχος όπου είναι χτισμένος ο ναός υψώνεται σχεδόν κάθετα στην θάλασσα στα 73 μέτρα και στους πρόποδες του σχηματίζονται δύο μικροί όρμοι που χωρίζονται με ισθμό. Από εδώ πάνω, η θέα στον Σαρωνικό είναι απίστευτη. Όταν μάλιστα ο καιρός είναι καλός, μπορείτε να δείτε από το ναό του Ποσειδώνα μέχρι την Κέα, την Κύθνο, τη Σέριφο και την Αίγινα. Τα ηλιοβασιλέματα είναι μαγικά και όταν έχει πανσέληνο, σε πιάνει δέος. Το καλοκαίρι το κολύμπι στα πεντακάθαρα νερά της κοντινής παραλίας με φόντο τις αρχαίο αγέρωχο ναό είναι εμπειρία μοναδική.
Εκτός από τον αρχαιολογικό χώρο, εδώ βρίσκεται και ο Εθνικός Δρυμός Σουνίου (ιδρύθηκε τη δεκαετία του ’70) ο μικρότερος δρυμός της Ελλάδας. Πολύ εντυπωσιακό και κάπως τρομακτικό, το «Χάος», ένα σχεδόν κυκλικό βάραθρο με βάθος 55 μ. και διάμετρο 120 μέτρων.
Σύμφωνα με τον μύθο, από το Σούνιο αντίκρυσε ο Αιγέας, ο μυθικός βασιλιάς της Αθήνας, τα μαύρα πανιά του πλοίου που έφερνε πίσω το γιό του, Θησέα, ο οποίος είχε ταξιδέψει στην Κρήτη για να σκοτώσει τον τρομερό Μινώταυρο. Όμως, πάνω στη χαρά της νίκης του Θησέα, το πλήρωμα είχε ξεχάσει να βάλει τα άσπρα πανιά που σήμαιναν πως ο γιός του Αιγέα επέστρεφε στην πατρίδα του ζωντανός. Τότε ο βασιλιάς, απελπισμένος, έπεσε από τα βράχια και αυτοκτόνησε. Έτσι, η θάλασσα πήρε το όνομά του και ονομάστηκε Αιγαίο Πέλαγος.
Κάπου τριγύρω, θα δείτε και την υπογραφή του λόρδου Μπάιρον (έγραψε ποίημα για την περιοχή) που όπως πολλοί άλλοι ξένοι περιηγητές είχε γοητευτεί από την ατμόσφαιρα του χώρου.
Ο ναός της Αρτέμιδας στη Βραυρώνα
Κοντά στον παραθαλάσσιο δήμο της Αρτέμιδος (Λούτσα) ο ναός της Βραυρωνίας Αρτέμιδος, ένα από τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα της αρχαιότητας, βρίσκεται σε ένα χώρο ήπιο και γαλήνιο, αθέατο αν δεν τον αναζητήσεις επί τούτου. Ο ποταμός Ερασίνος σχεδόν περιβάλλει το χώρο του ναού δημιουργώντας στο πίσω μέρος του έναν υγρότοπο με σχεδόν οργιώδη βλάστηση (που κινδυνεύει να εξαφανιστεί αφού σχεδιάζεται να κοπεί η πλούσια βλάστηση και να ανακοπεί η ανακόπτοντας τη ροή του με φράγματα). Προς το παρόν, θα δείτε στα νερά του βατραχάκια, χελώνες, νερόφιδα (ακίνδυνα) και τριγύρω μονοπάτια για περπάτημα και για ποδήλατο που σας φέρνουν στη θάλασσα. Το τοπίο ταιριάζει απολύτως στη φύση της θεάς, αφού κυριαρχούσε σε χώρους που δεν είχαν “εξημερωθεί” (ή αλωθεί) από το ανθρώπινο χέρι: άγρια δάση, απρόσιτες ποταμιές, τενάγη, έλη.
Στον αρχαιολογικό χώρο, κυριαρχεί ο μικρός δωρικός ναός της Αρτέμιδος, που χτίστηκε στη θέση παλαιοτέρου αρχαϊκού ναού στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. Εδώ, λατρευόταν και η Ιφιγένεια. Η καταδικασμένη σε σφαγή προς τιμήν της θεάς κόρη του Αγαμέμνονα, που η ίδια η Άρτεμις την έσωσε την τελευταία στιγμή και την μετέφερε στην Ταυρίδα ως ιέρειά της. Η φυγή της από την Ταυρίδα μαζί με τον αδελφό της Ορέστη και το ξύλινο ξόανο της θεάς για να έλθει στη Βραυρώνα και να γίνει ιέρεια στον ναό, καταγράφηκε συγκλονιστικά στο έργο του Ευριπίδη Ιφιγένεια εν Αυλίδι.
Σε απόσταση μόλις 200 μ. από τον αρχαιολογικό χώρο βρίσκεται το πολύ ενδιαφέρον Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας, που ιχνηλατεί ολόκληρη σχεδόν την ιστορία των Μεσογείων από την ύστερη νεολιθική εποχή. Τα αναθήματα που αποκάλυψαν οι ανασκαφές δείχνουν πως η Άρτεμις λατρευόταν ως θεά της φύσης, προστάτιδα των παιδιών, του γάμου, του τοκετού και γενικά των σημαντικών στιγμών της ζωής των γυναικών. Από το μουσείο ξεκινά μονοπάτι που οδηγεί στον παρακείμενο υγρότοπο, εξοπλισμένο με ειδικό σύστημα ξενάγησης για άτομα με προβλήματα όρασης. Κάθε 5 χρόνια γιορτάζονταν τα Βραυρώνια με μια μεγαλοπρεπή πομπή που ξεκινούσε από την Ακρόπολη Αθηνών (όπου βρισκόταν ναός της Βραυρωνίας Αρτέμιδας) μέχρι το ιερό της θεάς στη Βραυρώνα. Στο ιερό της Βραυρωνίας Αρτέμιδος πραγματοποιούνταν και η «Αρκτεία».
Οι γονείς αφιέρωναν τα κοριτσάκια ηλικίας 7 έως 10 ετών, πριν την ήβη δηλαδή που υπηρετούσαν στο ιερό για ένα χρόνο. Συμμετείχαν σε μυητικές τελετές ντυμένα με κίτρινους χιτώνες και ονομάζονταν οι “άρκτοι” (η αρκούδα ήταν ένα από τα ιερά ζώα της θεάς). Όταν τα κορίτσια έφταναν στην ηλικία της ήβης, παρέμεναν για 8 έως 10 μέρες στο ιερό. Σκοπός αυτού του εθίμου ήταν η κάθαρση πριν το γάμο.
Αμφιαράειο Ωρωπού
Πολλοί λίγοι ξέρουν – και ακόμα λιγότεροι επισκέπτονται – το Αμφιαράειο του Ωρωπού. Είναι ένα από τα δώδεκα Αμφιαράεια θεραπευτήρια της αρχαιότητας, αφιερωμένο στον χθόνιο θεό και ήρωα του Άργους ήρωα Αμφιάραο. Μια πολύ γοητευτική οντότητα, που έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία και στο κυνήγι του Καληδόνιου Κάπρου, και υποχρεώθηκε να συμμετάσχει στην αδελφοκτόνο εκστρατεία των Επτά επί Θήβας (ανάμεσα στα αδέλφια Εμπεδοκλή και Πολυδεύκη) προβλέποντας το οικτρό της τέλος. Ο Δίας τον γλίτωσε από το θάνατο την τελευταία στιγμή ανοίγοντας ένα χάσμα όπου ο Αμφιάραος βυθίστηκε σύσσωμος μαζί με το ιππήλατο άρμα του στα έγκατα της γης αποκτώντας τη θέωση.
Προφήτης και γιατρός, λατρευόταν ως άλλος Ασκληπιός και στο ιερό του χώρο, στο Αμφιαράειο, πήγαιναν ασθενείς ελπίζοντας στην ίαση.
Για να φτάσετε στο Αμφιαράειο Ωρωπού, στη μικρή κοιλάδα Μαυροδήλεσι, στις όχθες του χειμάρρου Χαράδρα, περνάτε μέσα από ένα υπέροχο κατάφυτο δάσος. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι καταπράσινος και εκτεταμένος, γαλήνιος και με την αίσθηση της ιερότητας παρούσα. Αναπτύσσεται σε αναβαθμίδες, και σεργιανίζοντας, θα δείτε το δωρικό ναό του θεού (4ος αιώνας π.Χ), το μεγάλο βωμό κοντά στην ιερή πηγή και τα λουτρά κάτω από μεγάλα πλατάνια.
Στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο (5ος π.Χ αιώνας) θα δείτε τα ενεπίγραφα βάθρα αγαλμάτων (σώζονται περίπου 25) που πάνω τους στέκονταν αναθηματικά αγάλματα ηρώων, ιερέων, του βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίου Δ’ και άλλων ευεργετών του ιερού.
Ανεβαίνοντας λίγα σκαλοπατάκια θα φτάσετε στο θέατρο με την αναστηλωμένη κιονοστοιχία του «προσκηνίου», του χώρου μπροστά από τη σκηνή. Eκεί βρίσκονται πέντε μαρμάρινοι θρόνοι του 1ου αιώνα π.Χ. Ακόμη, υπήρχαν δωμάτια όπου κοιμόντουσαν οι ασθενείς περιμένοντας να εμφανιστεί ο Αμφιάραος στα όνειρά τους για να τους θεραπεύσει ή για να τους συμβουλεύσει για τη θεραπεία τους. Στο τέλος της στοάς θα δείτε ένα τετράγωνο κτήριο που, ίσως, ήταν το λουτρό.
Επισκέψιμα οινοποιεία
Κτήμα Κοκοτού
Η ιστορία του κτήματος ξεκινά από τα μέσα της δεκαετίας του ‘70. Στην έρημη τότε περιοχή της Σταμάτας, στη μέση του πουθενά πάνω σ’ έναν λόφο, ο Γιώργος Κοκοτός αποφάσισε να εγκαταλείψει την ζωή της πόλης, να χτίσει εκεί το σπίτι του και παράλληλα με το κύριο επάγγελμά του πολιτικού μηχανικού, να ασχοληθεί με την καλλιέργεια της γης και την παραγωγή κρασιού.
Σήμερα, το οικογενειακό επισκέψιμο οινοποιείο Κοκοτού, στο υψηλότερο σημείο του Κτήματος με πανοραμική θέα την Πεντέλη, την Πάρνηθα και την Εύβοια, υποδέχεται οινόφιλους από όλον τον κόσμο. Τα βιολογικά πιστοποιημένα κρασιά του Κτήματος ωριμάζουν σε γαλλικά βαρέλια στην κλιματιζόμενη υπόγεια κάβα. Το Κτήμα οργανώνει τακτικά γευστικές δοκιμές στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο – δοκιμαστήριο, ανάμεσα στ’ αμπέλια, με θέα τα βουνά της Πεντέλης και της Πάρνηθας. Θα απολαύσετε τη δοκιμή των κρασιών γύρω από τα μοναστηριακά τραπέζια, δίπλα στο τζάκι όταν κάνει κρύο, με τη συνοδεία κατάλληλων πιάτων για μια ολοκληρωμένη οινική εμπειρία.
Κάθε πρώτη Κυριακή του μήνα διοργανώνεται ξενάγηση στους αμπελώνες και στο οινοποιείο, ενώ για τα παιδιά οργανώνονται εκπαιδευτικές δραστηριότητες στη φύση ανάλογα με την εποχή, όπως τρύγο ή μάζεμα της ελιάς.
.Στις αρχές Νοεμβρίου οργανώνεται φιλανθρωπικό bazaar για τη γιορτή του Άη-Γιώργη του Μεθυστή, στον οποίο είναι αφιερωμένο το παρεκκλήσι του Κτήματος.
Σταμάτα, 2108145113, καθημερινά εκτός από αργίες, 12.00 το μεσημέρι -17.00 το απόγευμα, κατόπιν ραντεβού, 6946 068010, https://kokotosestate.gr/)
Οινοποιείο Παπαγιαννάκου
Είναι το πρώτο βιοκλιματικό οινοποιείο με ειδικό σχεδιασμό και κατασκευή στην Ελλάδα, στην καρδιά του Αττικού Αμπελώνα στο Μαρκόπουλο, δίπλα σε μερικές από τις ομορφότερες παραλίες των Μεσογείων και στον αρχαιολογικό Χώρο της Βραυρώνας.
Στο υπόγειο του κτιρίου βρίσκονται οι χώροι οινοποίησης, εμφιάλωσης, παλαίωσης και αποθήκευσης. Οι χώροι γευσιγνωσίας βρίσκονται ανάμεσα στο υπόγειο και στο ισόγειο επιτρέποντας την οπτική επαφή με την κάβα παλαίωσης με τα βαρέλια και του αμπελώνα των Μεσογείων. Στο ισόγειο βρίσκεται το εκθετήριο και το πωλητήριο προϊόντων καθώς και οι χώροι υποδοχής, ενώ ο υπαίθριος χώρος προσφέρεται για καλοκαιρινές εκδηλώσεις.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε την παραγωγική διαδικασία, να επισκεφθείτε την κάβα παλαίωσης, να δοκιμάστε τα κρασιά του κτήματος και να τα αγοράσετε από το κατάστημα.
Ακόμα, έχετε τη δυνατότητα να κλείσετε ραντεβού για εξειδικευμένες ξεναγήσεις στο οινοποιείο και το κελάρι που συνοδεύονται από δοκιμές όλων των ετικετών του οινοποιείου.
Μαρκόπουλο Μεσογαίας, Πούσι /Καλογέρι, 22990.25206
Δευτέρα μέχρι και Σάββατο 8.30 π.μ. – 16.00 μ.μ., Κυριακή κατόπιν συνεννοήσεως, https://www.papagiannakos.gr/
Ποτοποιία D’ Artemis
Η ιστορία του καταστήματος ξεκινάει από το 1892, όταν στην στην οδό Ευριπίδου 25, στην καρδιά του παλιού εμπορικού κέντρου της Αθήνας, ο Όθωνας Παναγιωτάκης άνοιξε ένα μικρό ουζοπωλείο. Με τον καιρό το μαγαζάκι εξελίχθηκε σε μια φημισμένη ποτοποιία χάρη στο θαυμάσιο ούζο και τα ιδιαίτερα λικέρ του. Την ιστορική επιχείρηση ανέλαβε το 1977 ο Βλάσης Φιλιππόπουλος, ο οποίος κληρονόμησε όλα τα μυστικά και τις τεχνικές παραγωγής της Ποτοποιίας Παναγιωτάκη.
Σήμερα η επιχείρηση έχει δημιουργήσει τη νέα σειρά προϊόντων “D’ARTEMIS”: Ούζο Black, Oύζο Blue, Λικέρ σε 15 διαφορετικές γεύσεις, Raisin Brandy (απόσταγμα μαύρης Κορινθιακής σταφίδας), Μαστίχα, Κέρασμα (σύνθεση από 15 διαφορετικά εκχυλίσματα, το παλιό FRUMEL του Παναγιωτάκη). Όλα είναι 100% φυσικά, προϊόντα απόσταξης ή εκχύλισης από προσεκτικά επιλεγμένες πρώτες ύλες, σε περιορισμένες ποσότητες αριθμημένων φιαλών.
Παλλήνη, Λ. Μαραθώνος 251, 2106030172-3
http://www.dartemis.gr
Φαγητό
Το Κουτούκι
Σχεδόν αθέατη η οικογενειακή ταβέρνα, έτσι όπως βρίσκεται σε ένα σοκάκι. Όταν έχει καλό καιρό τα τραπεζάκια στρώνονται στην αυλή με τα δέντρα δημιουργώντας την εντύπωση πως βρίσκεσαι σε νησί. Θα έρθετε κυρίως για τα κρεατικά (χοιρινά μπριζολάκια, αρνίσια παϊδάκια, μπιφτέκι, λουκάνικο) συν τα κλασικά συμπαρομαρτούντα -σαλάτες, πατάτες, χόρτα, συν μια πολύ συμπαθητική τυρόπιτα.
Σταμάτα, 25ης Μαρτίου 13, 21 0621 8108)
Μαρίδα
Σε λίγα χιλιόμετρα απόσταση από τον Ναό του Ποσειδώνα η οικογενειακή ιστορική ψαροταβέρνα, στρώνει από το 1930 τραπεζάκια στην αλέγρα αυλή της με τη ρομαντική θαλασσινή θέα. Φρέσκα ψάρια που έρχονται με καΐκια και ανεμότρατες από το Λαύριο και θα τα διαλέξετε από το ψυγείο και κλασικοί ψαρομεζέδες σπεσιαλιτέ τους είναι φυσικά οι τηγανιτές μαρίδες, αλλά και οι γαρίδες σαναγάκι και η σουπιά με το μελάνι της. Αν τύχει και βρείτε κάπως χαλαρό τον ιδιοκτήτη Αντώνη Ζαγουρή, τρίτη γενιά στην επιχείρηση, και έχει χρόνο και διάθεση θα ακούσετε καταπληκτικά πράγματα για την ιστορία ολόκληρης της περιοχής.
Λεγρενά, 64,5 χλμ. Λ. Αθηνών-Σουνίου, 2292 051221
“Η καντίνα του Γιάννη” -”Στις Ελιές”
Είναι μια κλασική καντίνα που πιο κλασική δεν γίνεται, σε μια μικρή αυτοσχέδια αυλή στρωμένη με χαλικάκι και με λουλούδια και δέντρα τριγύρω. Μπροστά στην καντίνα που κοιτάζει το δρόμο βρίσκεται μια ψησταριά. Αυτός το απλούστατος χώρος είναι ο παράδεισος για τους afficionados της προβατίνας – φιλέτο προβατίνας ζουμερό και καλοψημένο χωρίς καμία μυρωδιά- και σημείο αναφοράς για τους εναλλακτικούς της καλής κρεατοφαγίας. Όσοι δεν θέλουν προβατίνα, μπορούν να πάρουν κεμπάπ στα κάρβουνα, σουβλάκια χοιρινού και κοτόπουλου, μοσχαρίσιο μπιφτέκι, χοιρινά μπριζολάκια, σπαλομπριζόλες, συκώτι.
Σπάτα, Αγίου Θωμά 24, 6983387046
Το Περιβόλι στη Βάρη
Το Περιβόλι είναι ένα farm-to-fork εστιατόριο μέσα σε ένα πραγματικό περιβόλι, που καλλιεργεί την τροφή και την προσφέρει στους θαμώνες του. Παράλληλα, διοργανώνει διάφορες δραστηριότητες όπως γευσιγνωσίες, ξεναγήσεις, συγκεντρώσεις και πολλά άλλα. Όσα υλικά δεν προέρχονται από το ίδιο το Περιβόλι, τα προμηθεύονται από παραγωγούς που σέβονται τις αρχής της φυσικής καλλιέργειας, την εποχικότητα των υλικών και την τοπική παράδοση. Εκτός από ένα ωραίο γεύμα στο εστιατόριο, μπορείτε να αγοράσετε προϊόντα και να μάθετε να ετοιμάζετε παλιές συνταγές. Κλείνοντας εγκαίρως ραντεβού μπορείτε να φέρετε και τις ελιές σας, όσο λίγες κι αν είναι, και να πάρετε αυθημερόν το ελαιόλαδό σας από το μικρό ελαιοτριβείο ψυχρής έκθλιψης που διαθέτει η επιχείρηση. Η είσοδος επιτρέπεται σε άτομα άνω των 11 ετών.
Βάρη, Kυρηνείας (π. Κυργίων) 15, 2108963000 https://www.perivolivari.gr/
*Περιοχές Ανατολικής Αττικής:
Ωρωπού (Ωρωπός, Αυλώνα, Κάλαμος, Συκάμινος, Πολυδένδρι, Μαρκόπουλο Ωρωπού, Μαλακάσα, Καπανδρίτι, Αφίδνες), Μαραθώνος (Μαραθώνας, Νέα Μάκρη, Γραμματικό, Βαρνάβας), Ραφήνας – Πικερμίου, Διονύσου (Άγιος Στέφανος, Δροσιά, Διόνυσος, Άνοιξη, Σταμάτα, Κρυονέρι Ροδοπόλεως), Αχαρνών (Αχαρνές, Θρακομακεδόνες), Παλλήνης (Παλλήνη, Γέρακας, Ανθούσα), Παιανίας (Παιανία, Γλυκά Νερά), Σπάτων – Αρτέμιδος, Λαυρεωτικής (Λαυρεωτική, Κερατέα, Άγιος Κωνσταντίνος),Σαρωνικού (Καλύβια Θορικού, Ανάβυσσος, Σαρωνίδα, Κουβαράς, Παλαιά Φώκαια),Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Κρωπίας, Μαρκοπούλου – Μεσογαίας
Διαβάστε ακόμα:
Ψαθόπυργος: Παραθαλάσσια ουζερί, πεντακάθαρα νερά και κατάφυτοι λόφοι, 2 ώρες από την Αθήνα
Γραφικοί οικισμοί, καταπράσινα βουνά, καταπληκτικό φαγητό: Εκδρομή στην ορεινή Εύβοια
