Αν βρεθείτε στην πανέμορφη Δράμα, αξίζει να ανηφορίσετε βορειοανατολικά προς το Κάτω Νευροκόπι και τα σύνορα με τη γειτονική Βουλγαρία. Μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από την όμορφη φύση και την πλούσια ιστορία. Σχεδόν 4 χιλιόμετρα πριν από τον μεθοριακό σταθμό της Εξοχής, δεσπόζει το ομώνυμο χωριό που οι περισσότεροι προσπερνούν βιαστικά. Όμως, είναι από τις «πινέζες» στον χάρτη της Ελλάδας, που κρύβουν όμορφα μυστικά που εκπλήσσουν ευχάριστα.
Το χωριό είναι κτισμένο στους ανατολικούς πρόποδες του όρους Περίβλεπτος (1.270 μ.), το χαμηλότερο της οροσειράς του Ορβήλου, που μοιράζονται Ελλάδα και Βουλγαρία. Βρίσκεται στο άκρο του οροπεδίου του Κάτω Νευροκοπίου, που συνήθως είναι καλυμμένο από ομίχλη, και φημίζεται για τις ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα και πολλοί αποκαλούν «Σιβηρία» της Ελλάδας. Ο μόνιμος πληθυσμός δεν ξεπερνάει τους 100 κατοίκους, με τους περισσότερους να ασχολούνται με την καλλιέργεια της φημισμένης πατάτας Κάτω Νευροκοπίου και φασολιών, που συνοδεύουν όλα τα τοπικά πιάτα και αξίζει να προμηθευτείτε από ντόπιους παραγωγούς.
Μπαίνοντας στην Εξοχή, διακρίνονται από μακριά οι λεγόμενοι «πυρήνες». Περισσότερα από 50 δίχωρες κατοικίες, που κατασκευάστηκαν μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου -στο πλαίσιο του σχεδίου Μάρσαλ- αλλά ουδέποτε κατοικήθηκαν μια και κρίθηκαν πως δεν μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του μόνιμου πληθυσμού. Η εικόνα τους σήμερα θυμίζει χωριό φάντασμα και κινηματογραφικό σκηνικό.
Λόγω της θέσης του το χωριό βρέθηκε στη δίνη της γερμανικής επίθεσης και εισβολής στην Ελλάδα, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, της Βουλγαρικής Κατοχής (1941-1944) και του καταστροφικού Εμφυλίου Πολέμου που ακολούθησε. Τα ξημερώματα της 6ης Απριλίου 1941 από εδώ εισήλθαν σε ελληνικό έδαφος οι μηχανοκίνητες γερμανικές δυνάμεις με στόχο να κατηφορίσουν προς την πόλη της Δράμας. Ωστόσο, τα σχέδια τους απέτρεψαν οι φρουρές των φημισμένων οχυρών της «Γραμμής Μεταξά», γύρω από το οροπέδιο του Κάτω Νευροκοπίου (Λίσσε, Περιθώρι, Παρταλούσκα, Ντάσαβλι κ.ά.), τα οποία δεν κατάφεραν να κυριεύσουν.
Σήμερα, τα σημάδια εκείνων των γεγονότων είναι ακόμη ζωντανά στην περιοχή. Μια επίσκεψη στο Οχυρό – Πάρκο «Λίσσε», λειτουργεί ως ιστορικό θεματικό πάρκο (Τηλ. 2523023822), στο κοντινό χωριό Οχυρό επιβάλλεται και συγκινεί. Επίσης, ένα λιτό μνημείο στο νεκροταφείο του χωριού, υπενθυμίζει τη φρίκη του Εμφύλιου Πολέμου, επίκεντρο του οποίου υπήρξε η περιοχή το καλοκαίρι του 1948. Επί Τουρκοκρατίας η ονομασία της Εξοχής ήταν Βέσμη, ίσως από την εύοσμη περιβάλλουσα τοποθεσία όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές. Ακόμη διασώζονται παλιά οθωμανικά σπίτια, με τη χαρακτηριστική ντόπια παραδοσιακή αρχιτεκτονική, στα οποία εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την περιοχή του Πόντου μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών (1923). Μεγάλα διώροφα σπίτια κτισμένα με πέτρες και πλιθιά. Επάνω τα τρία δωμάτια και μια μεγάλη ανοιχτή σάλα και κάτω το μεγάλο χαγιάτι, για τις αγροτικές δουλειές, και πίσω ακριβώς ο στάβλος.
Στο χωριό διασώζονται το μουσουλμανικό τέμενος και το παρακείμενο λουτρό-χαμάμ. Το τέμενος, που έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο, χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα αποτελώντας αξιόλογο δείγμα της εποχής αυτής. Στο εσωτερικό του υπάρχει περίτεχνος διάκοσμος στο θόλο, καθώς και σπαράγματα στους περιμετρικούς τοίχους. Το υπουργείο Πολιτισμού έχει δρομολογήσει εργασία αποκατάστασης, ώστε στο μέλλον το μνημείο να είναι επισκέψιμο για το κοινό. Εντυπωσιακό είναι και το λουτρό – χαμάμ, το οποίο δυστυχώς παραμένει αναξιοποίητο.
Από τα κτήρια που ξεχωρίζουν μέσα στο χωριό επίσης, έστω και εγκαταλελειμμένα είναι το παλιό προπολεμικό τελωνείο, που λειτουργούσε την περίοδο 1924-1940 για τον έλεγχο των μετακινήσεων προσώπων και την διακίνηση εμπορευμάτων και ζώων με τη γειτονική Βουλγαρία, το πάλαι ποτέ «Σπίτι Παιδιού», το Δημοτικό Σχολείο και το παρακείμενο νηπιαγωγείο. Αν και μισοερειπωμένα μαρτυρούν τις εποχές που η Εξοχή έσφυζε από ζωή και φωνές. Η εκκλησία του χωριού, μια τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, είναι αφιερωμένη στον Άγιο Αθανάσιο και χρονολογείται από το 1866.
Βορειανατολικά του χωριού δεσπόζουν οι μαθητικές κατασκηνώσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας και η τεχνητή λίμνη της Εξοχής, καλύπτει τις αρδευτικές ανάγκες, που οι όχθες της είναι ιδανικοί για πεζοπορία και πικ νικ στην πανέμορφη φύση. Οι πολλοί δασικοί δρόμοι στους γύρω ορεινούς όγκους, δημιουργούν ένα ιδανικό τερέν για τους λάτρεις της ποδηλασίας στην άγρια φύση. Ειδικά, δίπλα στις μεθοριακές πυραμίδες, με θέα την ενδοχώρα στις δύο πλευρές των συνόρων.
Η Εξοχή απέχει σχεδόν 4 χιλιόμετρα από τον μεθοριακό σταθμό, που λειτουργεί από το 2006, με μια σήραγγα σχεδόν 450 μέτρα να ενώνει τις δύο πλευρές των συνόρων. Η κατασκευή της «σήραγγας ελληνοβουλγαρικής φιλίας» όπως ονομάζεται, κρίθηκε αναγκαία για τη προστασία των αρκούδων που ζουν στην περιοχή και δεν είναι και λίγες.
Σχεδόν 20 χιλιόμετρα μετά τον μεθοριακό σταθμό, βρίσκεται η μικρή βουλγαρική πόλη Γκότσε Ντέλτσεφ που αριθμεί 30.000 κατοίκους, ανάμεσά τους και πολλοί μουσουλμάνοι. Η πόλη ονομαζόταν Νευροκόπι και το 1951 μετονομάστηκε προς τιμή του Βούλγαρου κομιτατζή Γκότσε Ντέλτσεφ. Σχεδόν 3 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης βρίσκεται το χωριό Ογκνιάνοβο με τα φημισμένα ιαματικά λουτρά. Νότια του χωριού διέρχεται ο ποταμός Νέστος, πριν εισέλθει στην Ελλάδα, και τα ερείπια της ρωμαϊκής πόλης Νικόπολις επί του Νέστου (Nicopolis ad Nestum), τη μία από τις δύο οχυρωμένες πόλεις, οι οποίες ιδρύθηκαν σε ανάμνηση της νίκης του αυτοκράτορα Τραϊανού επί των Δακών το 105-106 μ.Χ.
Πληροφορίες:
Διαβάστε ακόμα:
Δράμα: 9 εμπειρίες που αξίζει να ζήσετε στη δραμινή φύση
Αποστολή στη Δράμα: Ονειρούπολη, το «Ροβανιέμι της Ελλάδας»
Η Δράμα και οι γεύσεις της: Μία πόλη με πολυποίκιλη γαστρονομική κληρονομιά
