Σεργιανώ ράθυμος δίπλα στη λίμνη της Καστοριάς. Το αργό πέταγμα των πουλιών με ηρεμεί. Το βλέμμα μου ακολουθεί τη γραμμή που σχηματίζουν στον ορίζοντα τα σμήνη. Ένα σύμπαν ολόκληρο που δίνει τον ρυθμό του σε όλη την πόλη. Στρέφω το βλέμμα μου στον οικιστικό ιστό και από το μεγαλείο της φύσης αντικρίζω το μεγαλείο της ανθρώπινης δημιουργίας. Το Αρχοντικό Τσιατσιαπά στέκει αγέρωχο, αποκατεστημένο και επισκέψιμο για να μου ψιθυρίσει τις ιστορίες της παλιάς Καστοριάς.

12

Από το 1754

Ακριβώς μπροστά στη λίμνη, στη συνοικία Απόζαρι, το 1754, όπως μαρτυρά μια πέτρα στη νοτιοδυτική πλευρά του σπιτιού, ένας Καστοριανός άρχοντας, ο Μόραλης, θεμελίωσε αυτό το λαμπρό κτίσμα. Πλησιάζω και είναι σαν να ακούω τη βαβούρα από τις εποχές που το σπίτι είχε ζωή. Στο ισόγειο του αρχοντικού, ο επιστάτης θα έλεγχε στις αποθήκες τα τρόφιμα και τα γεννήματα. Θα σημείωνε στο τεφτέρι του τις ανάγκες και στα γρήγορα, αν και πρωί ακόμη, θα δοκίμαζε λίγο κρασί από τα ξύλινα βαρέλια. Στο μεσοπάτωμα, στους βοηθητικούς χώρους, οι υπηρέτες που είχαν ξυπνήσει αξημέρωτα, θα είχαν ξεκινήσει τις δουλειές.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(323807)
      ["id"]=>
      int(323807)
      ["title"]=>
      string(11) "EC3_3440n_1"
      ["filename"]=>
      string(22) "EC3_3440n_1-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(554124)
      ["url"]=>
      string(71) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/EC3_3440n_1-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(97) "https://www.travel.gr/experiences/apostoli-stin-kastoria-mesa-se-ena-arch/attachment/ec3_3440n_1/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(34) "Photo: Ηλίας Κοσίντας"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(11) "ec3_3440n_1"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(323796)
      ["date"]=>
      string(19) "2024-01-18 12:56:08"
      ["modified"]=>
      string(19) "2024-01-18 12:56:17"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1706)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/EC3_3440n_1-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/EC3_3440n_1-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/EC3_3440n_1-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/EC3_3440n_1-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/EC3_3440n_1-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/EC3_3440n_1-1365x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1365)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Ηλίας Κοσίντας
Photo: Ηλίας Κοσίντας

Τα βιενέζικα κουζινικά

Στους δύο ορόφους του αρχοντικού, η οικογένεια θα οργάνωνε τις δραστηριότητες της μέρας. Όλο και κάποιος σημαντικός της εποχής θα είχε κανονίσει μια επίσκεψη. Ήχοι από γυαλικά και μαχαιροπίρουνα, φερμένα από τη Βιέννη, θα γέμιζαν την κουζίνα. Ένας υπηρέτης θα μπαινοέβγαινε στους χώρους τροφοδοτώντας τα μαγκάλια για να διατηρήσει ζεστούς τους χώρους.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(323820)
      ["id"]=>
      int(323820)
      ["title"]=>
      string(11) "DSC09713n_1"
      ["filename"]=>
      string(22) "DSC09713n_1-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(991466)
      ["url"]=>
      string(71) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09713n_1-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(97) "https://www.travel.gr/experiences/apostoli-stin-kastoria-mesa-se-ena-arch/attachment/dsc09713n_1/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(34) "Photo: Ηλίας Κοσίντας"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(11) "dsc09713n_1"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(323796)
      ["date"]=>
      string(19) "2024-01-18 12:59:07"
      ["modified"]=>
      string(19) "2024-01-18 12:59:35"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1708)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09713n_1-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09713n_1-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09713n_1-768x1151.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1151)
        ["large"]=>
        string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09713n_1-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09713n_1-1025x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1025)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09713n_1-1366x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1366)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "bottom"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Ηλίας Κοσίντας
Photo: Ηλίας Κοσίντας

Τα σαχνισιά και τα ξυλόγλυπτα ταβάνια

Ο Μόραλης σίγουρα ανέθεσε το χτίσιμο του αρχοντικού του στους καλύτερους μαστόρους. Και αυτοί, ακολουθώντας τα πρότυπα των αρχοντικών σπιτιών της Μακεδονίας του 18ου αιώνα, έφτιαξαν ένα σπίτι με «ηλιακό», τον ανοιχτό ξύλινο εξώστη του δευτέρου ορόφου, «σαχνισιά», τις αρχιτεκτονικές προεξοχές, πέτρινο στο κάτω του μέρος και ξύλινο τους δύο ορόφους, ώστε η κατασκευή να είναι πιο ελαφριά. Στο εσωτερικό του, μεγάλοι χώροι ανάπαυσης, υποδοχής των καλεσμένων και διασκέδασης διαδέχονται τους χώρους ύπνου και ξεκούρασης της οικογένειας.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(323838)
      ["id"]=>
      int(323838)
      ["title"]=>
      string(11) "DSC09710n_1"
      ["filename"]=>
      string(22) "DSC09710n_1-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(954060)
      ["url"]=>
      string(71) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09710n_1-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(97) "https://www.travel.gr/experiences/apostoli-stin-kastoria-mesa-se-ena-arch/attachment/dsc09710n_1/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(34) "Photo: Ηλίας Κοσίντας"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(11) "dsc09710n_1"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(323796)
      ["date"]=>
      string(19) "2024-01-18 13:02:05"
      ["modified"]=>
      string(19) "2024-01-18 13:02:09"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1706)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09710n_1-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09710n_1-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09710n_1-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09710n_1-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09710n_1-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09710n_1-1365x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1365)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Ηλίας Κοσίντας
Photo: Ηλίας Κοσίντας

Οι κορυφαίοι ζωγράφοι, το μπαρόκ και το ροκοκό

Μόλις τελείωσε το σπίτι, κορυφαίοι ζωγράφοι και διάσημοι ξυλογλύπτες έφθασαν με τα σύνεργά τους και έπιασαν δουλειά για μήνες. Το σπίτι είχε ξυλόγλυπτες και ζωγραφισμένες οροφές και πλούσιο ζωγραφικό διάκοσμο στους τοίχους του και στις εσωτερικές πόρτες. Ευτυχώς, ειδικά στον δεύτερο όροφο, έχει διασωθεί μεγάλο μέρος της ζωγραφικής, η οποία είναι ένα εξαιρετικό δείγμα εκλεκτικισμού. Έντονα στοιχεία από την τέχνη της Ανατολής συνδυάζονται με τους δυτικότροπους ρυθμούς του μπαρόκ και του ροκοκό που κυριαρχούσαν στις πρωτεύουσες της Δυτικής Ευρώπης που επισκέπτονταν συχνά οι Καστοριανοί έμποροι. Όλες οι καλλιτεχνικές επιλογές στο αρχοντικό δηλώνουν την οικονομική ευμάρεια αλλά και τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της οικογένειας.
Κάποια στιγμή το αρχοντικό ήρθε στα χέρια του Δ. Τσιατσιαπά και πήρε το όνομά του από αυτόν.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(323830)
      ["id"]=>
      int(323830)
      ["title"]=>
      string(11) "DSC09690n_1"
      ["filename"]=>
      string(22) "DSC09690n_1-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(812814)
      ["url"]=>
      string(71) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09690n_1-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(97) "https://www.travel.gr/experiences/apostoli-stin-kastoria-mesa-se-ena-arch/attachment/dsc09690n_1/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(34) "Photo: Ηλίας Κοσίντας"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(11) "dsc09690n_1"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(323796)
      ["date"]=>
      string(19) "2024-01-18 13:01:01"
      ["modified"]=>
      string(19) "2024-01-18 13:01:26"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1706)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09690n_1-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09690n_1-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09690n_1-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09690n_1-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09690n_1-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/01/DSC09690n_1-1365x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1365)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Ηλίας Κοσίντας
Photo: Ηλίας Κοσίντας

Διατηρητέο μνημείο

Το Υπουργείο Πολιτισμού το κήρυξε διατηρητέο και από τότε που ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης, είναι επισκέψιμο και φιλοξενεί εκθέσεις και πολιτιστικές δράσεις. Στο ισόγειο του χώρου, μία μόνιμη έκθεση με εξαιρετικές μακέτες από τα δεκάδες αρχοντικά της Καστοριάς μας χαρίζει μια πλήρη γεύση για την αρχιτεκτονική ιστορία της πόλης και παράλληλα, μαρτυρά την κοινωνική και οικονομική της ιστορία.

Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε, ακριβώς πίσω από το Αρχοντικό, τον βυζαντινό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου, με υπέροχες αγιογραφίες.

Αρχοντικό Τσιατσιαπά: Νίκης 114, Καστοριά, Τηλ: 24670 28150

Διαβάστε ακόμα:

Αποστολή στον τόπο όπου φυτρώνουν τα διάσημα φασόλια Καστοριάς

Αυτά είναι τα «κόκκινα χωριά» της Καστοριάς

Αποστολή στην Καστοριά: Πώς είναι η ζωή ενός μελισσοκόμου στα Κρύα Νερά