Φημισμένο τον Μεσαίωνα, το Camino de Santiago είναι ένα προσκυνηματικό δίκτυο που εκτείνεται σε χιλιάδες χιλιόμετρα περνώντας από διάφορες χώρες της Ευρώπης, προσελκύοντας εκατομμύρια ανθρώπους. Η πορτογαλική διαδρομή, δεύτερη σε δημοφιλία, καταλήγει μάλιστα στο «τέλος της γης», το ακρωτήριο Finisterre.
Buen Camino: αυτή είναι η φράση που ανταλλάσσουν μεταξύ τους οι προσκυνητές όταν συναντώνται στον δρόμο του Αγίου Ιακώβου. Και είναι εκατομμύρια, από όλο τον πλανήτη, όλες τις εποχές του χρόνου αυτοί που περπατούν στις πολλές διαδρομές του φημισμένου δικτύου που καθιερώθηκε τον Mεσαίωνα. Όλες καταλήγουν σε ένα σημείο: στο ναό του Αγίου Ιακώβου, στο Santiago de Compostela της Πορτογαλίας.
Το Camino Frances είναι η πιο δημοφιλής διαδρομή, συνολικού μήκους 772 χλμ., και αμέσως επόμενο σε προτίμηση είναι το Πορτογαλικό που διανύει και τις ακτές του Ατλαντικού (έως 643 χλμ.). Υπάρχουν επίσης το Camino del Norte (825 χλμ.), το Ιταλικό (419 χλμ.), το Camino Ingles (120 χλμ.), το λεγόμενο Primitivo -η αρχική, όπως θεωρείται, διαδρομή που αρχίζει από το Οviedo κ.ά. Πολλές διαδρομές συνδέονται. Γιατί το προσκυνηματικό δίκτυο είναι παρόμοιο με ένα σύστημα ποταμών, όπου μικρά ρυάκια ενώνονται μεταξύ τους για να δημιουργήσουν μεγαλύτερα και ούτω καθεξής, μέχρι να φθάσουν να γίνουν ποτάμια.
Λόγω των προσιτών εισιτηρίων, πολλοί φθάνουν με αεροπλάνο στα διάφορα σημεία εκκίνησης, ή προγραμματίζουν να περπατήσουν και σε άλλα τμήματα του Camino μέσα στο χρόνο, ή στα επόμενα. Θα πρέπει να βγάλουν την ειδική Κάρτα Προσκυνητή ώστε να φιλοξενηθούν σε συγκεκριμένα ξενοδοχεία. Εφόσον περπατήσουν 100 χλμ. θα πάρουν το ειδικό πιστοποιητικό, έχοντας αποκτήσει τουλάχιστον δυο στάμπες την ημέρα από συμβεβλημένες εγκαταστάσεις που θα βρουν στο δρόμο τους -όπως εστιατόρια, εκκλησίες, καφέ κ.ά.
Γιατί το Camino του Μεσαίωνα είναι τόσο δημοφιλές μέχρι και σήμερα;
Ο Ιάκωβος, προστάτης της Ιβηρικής Χερσονήσου, ήταν ένας από τους 12 αποστόλους που θρυλείται ότι διέδωσε τον Χριστιανισμό στους Κέλτες της Ιβηρικής Χερσονήσου. Το έτος 44 θανατώθηκε και αποκεφαλίστηκε στην Ιερουσαλήμ με εντολή του Ηρώδη Αγρίππα. Στη διάρκεια του 7ου αιώνα λέγεται ότι τα οστά του μεταφέρθηκαν από κάποιους μοναχούς στην Ισπανία και το 814 ανακαλύφθηκε ο τάφος του, με θαυματουργικό -όπως θεωρείται- τρόπο. Ο επίσκοπος Θεοδόμιρος της Ίριας το αναγνώρισε όντως ως θαύμα και ενημέρωσε τον Αλφόνσο Β΄ των Αστουριών και της Γαλικίας. Ο βασιλιάς διέταξε την κατασκευή ενός ξωκλησιού και στη συνέχεια κατασκευάστηκε στο Santiago de Compostela η πρώτη εκκλησία (829) και μια δεύτερη το 899.
Στους μεσαιωνικούς χρόνους η πόλη έγινε σημαντικότερος τόπος προσκυνήματος, μετά την Ιερουσαλήμ και τη Ρώμη. Το 1078 ανεγέρθηκε ο σημερινός καθεδρικός ναός, όπου σε μια κρύπτη κάτω από την Αγία Τράπεζα υπάρχουν τα οστά του Αγίου Ιακώβου. Κατά τη διάρκεια του 11ου αιώνα, η προσέλευση των προσκυνητών ήταν τόσο μεγάλη, ώστε ο ναός θεωρήθηκε ο πιο δημοφιλής από όλους τους προορισμούς χριστιανικού προσκυνήματος.
Από τον 14ο αιώνα, το προσκύνημα άρχισε να παρακμάζει λόγω πολέμων, επιδημιών και διάφορων φυσικών καταστροφών. Η ανάκαμψη άρχισε στα τέλη του 19ου αιώνα και από το τελευταίο τέταρτο του 20ού οργανώθηκε με τη μορφή που βλέπουμε σήμερα. Οι κοινωνικές, τουριστικές, πολιτιστικές ή και αθλητικές συνιστώσες έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην αναμόρφωση και αναζωογόνηση της jacobea. Οι λόγοι που παρακινούν κάποιον να ξεκινήσει ένα ταξίδι πεζοπορίας που μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες ή μήνες, θέτοντας στο σώμα του προκλήσεις που δεν είχε αντιμετωπίσει ποτέ ως τότε, δεν έχουν να κάνουν μόνο με τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.
Είναι η ευρύτερη πνευματική αναζήτηση και η δυνατότητα της ενδοσκόπησης που δίνει ο άπλετος χρόνος που έχει στη διάθεσή του καθώς περπατά. Είναι οι φυσιολατρικές εξερευνήσεις, καθώς οι διαδρομές περνούν από αμέτρητα και διαρκώς εναλλασσόμενα τοπία, χωριά και πόλεις. Είναι η έννοια το κοινού σκοπού και η συντροφικότητα μεταξύ των προσκυνητών που παρακολουθούν μαζί λειτουργίες σε μονές και εκκλησίες, μένουν στα ξενοδοχεία, γνωρίζουν τα έθιμα και απολαμβάνουν τις ιδιαίτερες γεύσεις κάθε χώρας. Αυτή η συνύπαρξη ανθρώπων από δεκάδες διαφορετικές χώρες, ηλικίες και κουλτούρες συχνά δημιουργεί δια βίου φιλίες. Και όπως πολλοί έχουν δηλώσει, η εμπειρία το Camino ήταν τόσο καθοριστική, ώστε τους άλλαξε για πάντα.
Camino Portugués: Από το Πόρτο στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα
Είναι το δεύτερο σε δημοφιλία Camino του κόσμου και δίνει τη δυνατότητα στους ταξιδιώτες να βαδίσουν δίπλα στον ωκεανό. Η πλήρης διαδρομή ξεκινά από τη Λισαβόνα (616 χλμ.). Επειδή όμως το τμήμα Λισαβόνα-Πόρτο υπολείπεται σε υποδομές, οι περισσότεροι προτιμούν να ξεκινήσουν από το δεύτερο (συνολική απόσταση ως το Santiago 240 χλμ.) ή από την Tui, που βρίσκεται στα σύνορα Ισπανίας-Πορτογαλίας. Οι προσκυνητές περνούν μέσα από την υπέροχη φύση της ενδοχώρας και από γοητευτικές παραθαλάσσιες πόλεις, χωριά και αμμώδεις παραλίες της βόρειας Πορτογαλίας και της νότιας Γαλικίας. Βασικοί σταθμοί από το Porto μέχρι το Santiago de Compostela, είναι το Santarem, το Tomar, η Coimbra, η Viana do Castelo, το Vigo, η Pontevedra.
Το Porto, πατρίδα του ομώνυμου φημισμένου παγκοσμίως κρασιού, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Πορτογαλίας. Απλώνεται στις εκβολές του ποταμού Douro, είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1996 και η ιστορία του ξεκινάει από τον 4ο αιώνα. Η μπαρόκ εκκλησία Clerigos (των κληρικών), με το ύψους 75 μέτρων καμπαναριό-πύργο που είναι ορατός από διάφορα σημεία της πόλης, αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τοπόσημα του Porto. Το άλλο είναι η γέφυρα Ponte de Dom Luís I που κατασκεύασε ένας μαθητής του Γουστάβου Άιφελ το 1886. Ενώνει την πόλη με την απέναντί της Vila Nova de Gaia: εκεί βρίσκονται τα επισκέψιμα κελάρια με τα βαρέλια του φημισμένου γλυκού και αρωματικού κρασιού που παράγεται στην κοιλάδα του Ντούρο και του Μίνιο. Η ιδιαίτερη γεύση του οφείλεται στην προσθήκη αποστάγματος σταφυλιών στον μούστο, ή brandy, κατά τη διάρκεια της ζύμωσης. Μια κρουαζιέρα στον Douro, τον «Χρυσό Ποταμό», όπως αποκαλείται, δίνει την ευκαιρία να θαυμάσει κανείς τους αμπελώνες της κοιλάδας του που εκτείνονται σε 100 χλμ. Είναι η παλαιότερη οριοθετημένη περιοχή κρασιού στον κόσμο και Μνημείο της UNESCO.
Σκαρφαλωμένη σε έναν λόφο με θέα τον ποταμό Mondego, η Coimbra είναι μια μικρή, γοητευτική πόλη. Ήταν η μεσαιωνική πρωτεύουσα της Πορτογαλίας και φιλοξενεί ένα από τα παλαιότερα πανεπιστήμια στον κόσμο, που ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα και έχει εγγραφεί στη λίστα των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Καθώς τα κτήρια του πανεπιστημίου είναι διασκορπισμένα γύρω από την παλιά πόλη (Cidade Alta), χαρακτηρίζεται ολόκληρη ως μνημείο. Άλλα αξιοθέατα είναι το μοναστήρι της Santa Clara-a-Velha και ο καθεδρικός ναός.
«Havemos de ir a Viana» (θα πάμε στη Viana), τραγούδησε η Amália Rodrigues, βασίλισσα του fado, κάνοντας τη Viana do Castelo διάσημη. Το Camino περνά από τη μεγάλη παραλία της πόλης που βρίσκεται στην πανέμορφη Costa Verde. Η πόλη ξεχωρίζει για τις επαύλεις της, τα φρούρια και τα άλλα μεγαλοπρεπή κτήρια του 16ου αιώνα, που ήταν η χρυσή της εποχή. Έκπληξη αποτελεί η Ponte Eiffel, μια γέφυρα που -όπως καταλαβαίνει κανείς- σχεδιάστηκε από τον μηχανικό που κατασκεύασε τον Πύργο του Άιφελ. Διασχίζει τον ποταμό Λίμα και είναι ένα σπουδαίο παράδειγμα μηχανικής του 19ου αιώνα.
Η Viana έχει και σημαντικά εκκλησιαστικά μνημεία, όπως η Capela das Malheiras του 16ου αιώνα, η das Almas του 13ου αιώνα, η μπαρόκ Igreja da Senhora da Agonia, o καθεδρικός ναός του Sé, που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα. Ένα ακόμη αξιοθέατο είναι η βασιλική της Santa Luzia, στο ομώνυμο βουνό επάνω από την πόλη, από όπου η θέα είναι καταπληκτική. Κτισμένη στην καρδιά της ομώνυμης χερσονήσου, η Pontevedra στο τελευταίο τμήμα του Πορτογαλικού Camino, έχει σημαντικό ναυτικό και εμπορικό παρελθόν και διαθέτει μια κομψή παλιά πόλη. Εκεί, οι δρόμοι έχουν πάρει το όνομά τους από συντεχνίες και επαγγέλματα, μια παράδοση που χρονολογείται από τον Μεσαίωνα. Ονομαστές είναι η, χαρακτηριστικά γαλικιανή, Praza da Leña, η da Verdura και η da Ferrería (των σιδηρουργών), καθώς και το μουσείο της πόλης.
Santiago de Compostela: Εκεί που συγκλίνουν όλοι οι δρόμοι
Η ζωή στην πόλη της Γαλικίας, το ιστορικό κέντρο της οποίας είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, περιστρέφεται όπως είναι φυσικό γύρω από Plaza del Obradoiro. Εκεί, κυριαρχεί ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ιακώβου μαζί με το παλάτι Raxoi και το Hostal de los Reyes Católicos. Ο μνημειακός ναός, ο τελευταίος σταθμός του ταξιδιού των προσκυνητών, άρχισε να κτίζεται επάνω στα ερείπια παλαιότερων εκκλησιών αφιερωμένων στον Άγιο Ιάκωβο, το 1075, και είχε έκταση περίπου 8300 τ.μ. Οι αμέτρητες επεκτάσεις προσέθεσαν στις προσόψεις του ρωμανικού ρυθμού κτιρίου, πολυάριθμα αρχιτεκτονικά στυλ -γοτθικό, μπαρόκ, νεοκλασικό κ.ά.
Όλες οι προσόψεις και πύλες, είναι μεγαλοπρεπώς και περίτεχνα διακοσμημένες με δεκάδες αγάλματα και εμβλήματα. Η Πύλη της Δόξας είναι η κύρια είσοδος και θεωρείται μία από τις κορυφαίες εκφράσεις του ισπανικού μπαρόκ. Εκεί βρίσκονται και οι δύο πύργοι με ύψος 75-80 μέτρα. Στην πύλη αυτή δημιουργήθηκαν 200 μορφές -όπως φανταστικά ζώα και αγάλματα των αποστόλων- που αναφέρονται στην Αποκάλυψη και την Παλαιά Διαθήκη. Υπάρχει το τύμπανο του Παντοκράτορα και στο κεντρικό κίονα ένα γλυπτό του καθήμενου αγίου Ιακώβου. Στο εσωτερικό βρίσκεται η μπαρόκ Αγία Τράπεζα και από κάτω η κρύπτη του Αποστόλου Ιακώβου.
Αξιοθέατο είναι το τεράστιο θυμιατήρι (botafumeiro), ένα από τα μεγαλύτερα του κόσμου με βάρος 80 κιλά και ύψος 1,6 μέτρα. Χρησιμοποιείται σε ειδικές περιπτώσεις, χωράει 40 κιλά κάρβουνο και λιβάνι και προσαρτάται σε ένα μηχανισμό με τροχαλίες στο κέντρο της εκκλησίας. Το μουσείο του Αγίου Ιακώβου φιλοξενεί αρχαιολογικά ευρήματα, γλυπτά και πίνακες ζωγραφικής, έργα χρυσοχοΐας, ταπισερί και χαλιά, κεραμικά και έπιπλα. Οι συλλογές εκτίθενται σε πολλές αίθουσες -μια από τις οποίες είναι αφιερωμένη στον Γκόγια.
Στην Plaza del Obradoiro δεσπόζει επίσης το παλάτι Raxoi. Παραγγέλθηκε από τον ομώνυμο αρχιεπίσκοπο το 1766 και έχει κομψή νεοκλασική πρόσοψη. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως ιεροδιδασκαλείο για τους εξομολογητές και σήμερα φιλοξενεί το δημαρχείο. Το άλλο σημαντικό οικοδόμημα της πλατείας είναι το Hostal de los Reyes Católicos, το οποίο ιδρύθηκε το 1499 ως ξενώνας για τους προσκυνητές που είχαν ολοκληρώσει το δρόμο του Αγίου Ιακώβου. Στο όμορφο γοτθικό κτίριο στεγάζεται το ιστορικό ξενοδοχείο Parador.
Στην πόλη, που διαθέτει δεκάδες καφέ, εστιατόρια και καταστήματα, υπάρχουν και άλλες, πολύ όμορφες πλατείες όπως η Praterías και η Quintana. Στις αγορές και τα εστιατόρια μπορεί κανείς να δοκιμάσει φρέσκα θαλασσινά, τυριά και πιπεριές Padrón. Η Calle Franco και η Raiña οδηγούν στην καρδιά της παλιάς πόλης, όπου ντόπιοι και επισκέπτες απολαμβάνουν τάπας, χταπόδι «a feira», χτένια και κρασιά – όπως τα Albariño που παράγονται από την καλύτερη λευκή ποικιλία σταφυλιού της Γαλικίας.
Την πιο σύγχρονη πλευρά του Santiago θα την ανακαλύψει ο ταξιδιώτης περπατώντας γύρω από την περιοχή του Πανεπιστημίου, επισκεπτόμενος τις γκαλερί, το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Γαλικίας σε οικοδόμημα που κτίστηκε το 1758 σε ρυθμό μπαρόκ και το Cidade da Cultura του Νεοϋορκέζου αρχιτέκτονα Peter Eisenman, ένα εκπληκτικό παράδειγμα σύγχρονης αρχιτεκτονικής.
Μέχρι το «τέλος της γης»
Το Camino Santiago προς το Finisterre επεκτείνει την Jacobea μέχρι το ακρωτήριο που οι Ρωμαίοι ονόμασαν το «τέλος της Γης». Για να φθάσουν εκεί οι ταξιδιώτες διασχίζουν την Costa da Morte (Ακτή του Θανάτου) με τους απόκρημνους βράχους και τους γκρεμούς. Αυτό το τμήμα της βόρειας Ισπανίας ήταν η πιο μακρινή γνωστή ξηρά, μέχρι να σαλπάρουν τα πλοία των εξερευνητών τον Μεσαίωνα. Στα προ-ρωμαϊκά χρόνια οι άνθρωποι πίστευαν ότι αυτό ήταν το σημείο από όπου οι ψυχές ανέβαιναν στον ουρανό.
Η διαδρομή μπορεί να γίνει με στάσεις για διανυκτέρευση. Από το Santiago de Compostela, ο δρόμος περνάει μέσα από καταπράσινα δάση, οικισμούς και μια ρωμαϊκή γέφυρα μέχρι την πόλη Ponte Maceira. Ακολουθεί ανάβαση στην κορυφογραμμή και περπάτημα σε όμορφα δασικά μονοπάτια μέχρι το χωριό Santa Mariña, και από εκεί στο Olveiroa και στο Cee: αυτό το γραφικό ψαροχώρι στον μικρό όρμο με τις πολύχρωμες παραδοσιακές βάρκες, είναι η αφετηρία για το τελευταίο τμήμα της διαδρομής (16 χλμ.), η οποία μετά από μια ανάβαση στο Concorbión ακολουθεί λίγο πολύ την ακτογραμμή. Περνάει από την εκτεταμένη παραλία Langosteira και οδηγεί προς το Finisterre, προσφέροντας μαγευτική θέα στο ακρωτήριο. Η «άκρη του κόσμου» σηματοδοτείται με έναν φάρο. Όσοι μένουν μέχρι αργά στην άκρη της χερσονήσου για να παρακολουθήσουν το ηλιοβασίλεμα στον απέραντο ωκεανό, συχνά περιγράφουν την εμπειρία ως μεταμορφωτική.
Διαβάστε ακόμα:
Ταξίδι στο Πόρτο, μια πόλη χρωμάτων, τέχνης και διάσημων κρασιών
10 μαγευτικές πόλεις που πρέπει να επισκεφθείτε στην Πορτογαλία
