Η εορταστική περίοδος προσφέρει αρκετές ευκαιρίες απόδρασης προς τα χειμερινά θέρετρα της χώρας μας. Κι ένα από όσα θα συναντήσετε πιο συχνά σε οποιαδήποτε σχετική έρευνα είναι σίγουρα και ο Παλαιός Άγιος Αθανάσιος στη Μακεδονία, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί μέχρι και σαν «Αυστρία της Βόρειας Ελλάδας».
Ωστόσο, ενώ πρόκειται για έναν από τους πιο προβεβλημένους προορισμούς, είναι ταυτόχρονα και κάπως παρεξηγημένος. Αρκετοί, δηλαδή, ίσως νομίζουν ότι πρέπει να είναι κανείς λάτρης του σκι προκειμένου να βρεθεί εκεί, λόγω του δικαίως πολυσυζητημένου Χιονοδρομικού Κέντρου του Καϊμακτσαλάν. Όμως το χωριό έχει κι άλλα πράγματα να δείτε και να κάνετε, εγγυόμενο έτσι ότι οι γιορτές σας εκεί δεν θα κυλήσουν μονότονα.
Ο Παλαιός Άγιος Αθανάσιος στην περιφερειακή ενότητα Πέλλας, πολύ κοντά στα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία. Απέχει 123 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη και 28 χιλιόμετρα από την Έδεσσα και έχει μεγάλη ιστορία, καθώς φαίνεται να ιδρύθηκε κατά τον 16ο αιώνα. Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.200 μέτρων στο βουνό Βόρας, το τρίτο ψηλότερο στην Ελλάδα. Ψηλότερη δε κορυφή αυτού είναι το Καϊμακτσαλάν, που σημαίνει «Γη Απαλή σαν Κρέμα».
Κατά τη δεκαετία του 1980 οι κάτοικοι μετακόμισαν προς τα πιο πεδινά μέρη, όπου ίδρυσαν τον Νέο Άγιο Αθανάσιο. Ως τη δεκαετία του 1990 το παλιό χωριό είχε εγκαταλειφθεί σχεδόν εντελώς, έμελλε όμως να ξαναζήσει λόγω του ότι χαρακτηρίστηκε επισήμως σαν παραδοσιακός οικισμός (1992). Το άνοιγμα έπειτα του χιονοδρομικού κέντρου στο Καϊμακτσαλάν (1995) στάθηκε ο καταλύτης που το μεταμόρφωσε σε τουριστικό προορισμό, μετά φυσικά από τις απαραίτητες ανοικοδομήσεις και τις επισκευές στα ήδη υπάρχοντα κτίρια.
Πού να μείνετε
Αν ψάχνετε για μια πιο «σπιτική» εμπειρία μέσα στον ίδιο τον Άγιο Αθανάσιο, μια ανερχόμενη επιλογή των τελευταίων χρόνων είναι το Rouga Mountain Boutique Suites & Spa, μόλις 70 μέτρα από την κεντρική πλατεία του χωριού. Το μόνο θέμα είναι αν θα προλάβετε κάποιον από τους 15 ανεξάρτητους χώρους που διαθέτει. Μπορείτε επίσης να κατευθυνθείτε στις αυτόνομες κατοικίες που προσφέρει ο ξενώνας Nemesis, οι οποίες βρίσκονται πολύ κοντά στον κεντρικό δρόμο. Στο κέντρο επίσης του χωριού βρίσκεται και το Αρχοντικό Ταρσούνα, χτισμένο από ξύλο και πέτρα, αλλά και το ξενοδοχείο Chalet Sapin με το ιδιαίτερο σαλόνι και τη θέα στο βουνό.
Αν πάλι αναζητάτε κάτι που να βρίσκεται εγγύτερα στο Χιονοδρομικό Κέντρο του Καϊμακτσαλάν, ένας στάνταρ προορισμός είναι το πέτρινο ξενοδοχείο Kaimak Inn Spa & Resort. Επιλογή πρώτης τάξης, ωστόσο, είναι και το Miramonte Chalet Hotel Spa με την εσωτερική θερμαινόμενη πισίνα, το οποίο διαθέτει επίσης γυμναστήριο, σάουνα, χαμάμ, ακόμα και κομμωτήριο.
Πού θα φάτε
Όσοι επισκέπτονται συχνά τον Άγιο Αθανάσιο, λένε πως δεν νοείται να μη φάτε στην ταβέρνα «Καταφύγιο». Βρίσκεται στην άκρη του χωριού, διαθέτει μεγάλη πέτρινη σάλα με τζάκι και συστήνεται να δοκιμάσετε τόσο το χοιρινό με δαμάσκηνα στη γάστρα –για μια πιο γκουρμέ εμπειρία– όσο και την παραδοσιακή φασολάδα του. Πηγαίνοντας ωστόσο για Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά θα έχετε λογικά την ευκαιρία να γευτείτε και κυνήγι.
Κυνήγι σε τέτοια σεζόν θα βρείτε και στην «Καλύβα», μία ακόμα φημισμένη ταβέρνα πάνω στον κεντρικό δρόμο του χωριού, που μαγειρεύει με υλικά τοπικής παραγωγής. Τα ζυμαρικά τους, μάλιστα, είναι χειροποίητα. Η ταβέρνα «Ο Πέτρος», πάλι, διαθέτει ασυναγώνιστη σπιτική χορτόπιτα και αγριογούρουνο στιφάδο, ενώ σταθερή επιλογή για κλασικούς μεζέδες και γεύσεις παραμένει και το εστιατόριο «Η Μαρία», που τον χειμώνα φτιάχνει και τον δικό του τραχανά.
Πού θα πιείτε τον καφέ και το ποτό σας
Το κλασικότερο σημείο για καφέ στον Παλαιό Άγιο Αθανάσιο είναι ο «Χιονόδρομος», ο οποίος διαθέτει όμορφο εσωτερικό χώρο, τζάκι, αλλά και πολλές επιλογές σε σοκολάτα, για όσους δεν πίνουν καφέ. Μάλιστα, καθώς λειτουργεί και το βράδυ, αποτελεί και στέκι για ποτό.
Κατ’ εξοχήν βραδινό στέκι είναι το «Café & Beer Pub Πατρικό» (επίσης ανοιχτό από το πρωί), το οποίο θα σας εντυπωσιάσει με τη λίστα που διαθέτει σε μπύρα και κρασί. Ο χώρος, μάλιστα, έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε να θυμίζει αγγλική pub. Για καφέ, τσίπουρο με μεζέ ή για τσάι μαζεμένο στο βουνό, υπάρχει επίσης η «Χόβολη», που λειτουργεί ως καφέ-ουζερί.
5 πράγματα που αξίζει να κάνετε, αν βρεθείτε Χριστούγεννα στον Παλαιό Άγιο Αθανάσιο
Ο Παλαιός Άγιος Αθανάσιος είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένος με το Χιονοδρομικό Κέντρο στο Καϊμακτσαλάν, στο οποίο οφείλει άλλωστε και το γεγονός ότι έγινε διάσημος προορισμός. H τοποθεσία διαθέτει όμως κι άλλα αξιοθέατα, ενώ ειδικά κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς σας δίνει και ευκαιρίες άμεσης επαφής με την τοπική κουλτούρα.
Κάντε μια βόλτα στο ίδιο το χωριό
Πριν αρχίσετε να σκέφτεστε δραστηριότητες έξω από τα όρια του Παλαιού Άγιου Αθανάσιου, μην παραλείψετε να περπατήσετε στα πέτρινα καλντερίμια του. Τα αναστηλωμένα σπίτια με τις κεραμοσκεπές είναι χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Μακεδονίας, που βασίζεται στην πελεκημένη πέτρα και στο ξύλο. Στα δε μαγαζάκια που θα βρείτε στον δρόμο σας μπορείτε να προμηθευτείτε τοπικά προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας. Αναζητήστε το ντόπιο τσίπουρο, αν το πίνετε, αλλά και το τυρί μπάτσο και τις «τσούσκες» πιπεριές.
Επισκεφθείτε επίσης την εκκλησία της Αναλήψεως, που δεσπόζει στην άκρη του χωριού. Είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με νάρθηκα κι έχει μεγάλη ιστορία, καθώς χτίστηκε κατά τον 17ο αιώνα. Οι αγιογραφίες της είναι εξαιρετικά δείγματα της βυζαντινής τεχνοτροπίας.
Ζήστε τα τοπικά χριστουγεννιάτικα έθιμα
Η τοπική παράδοση που συνδέεται με τις εορταστικές μέρες του Δεκέμβρη είναι οι λεγόμενες «Φωτιές των Χριστουγέννων». Το έθιμο προστάζει να ανάβουν στις 23 Δεκεμβρίου, στην κεντρική πλατεία, με τους παρευρισκόμενους να φωνάζουν «κόλιντα μπάμπω» πριν αρχίσουν να γλεντούν. Πρόκειται για παμπάλαιο έθιμο, που ίσως απηχεί τη σφαγή των βρεφών από τον Ηρώδη. Στο διάβα των αιώνων, βέβαια, ο αρχικός συμβολισμός έγινε πιο γενικός, ως μια προειδοποίηση στην κοινότητα να φυλάγεται για κάθε τι κακό.
Οι φωτιές σβήνουν το πρωινό της Παραμονής των Χριστουγέννων, όταν πια γίνεται διακριτό το φως της μέρας, το οποίο συμβολίζει την έλευση του Ιησού. Τότε αρχίζουν λοιπόν να λένε τα «κόλιαντα», τα τοπικά δηλαδή κάλαντα, που συχνά μπορεί να ξεκινούν με τη φράση «κόλιντα, κόλιντα δώσ’ μου μπάμπω κλούρα». Αν τώρα μείνετε και για Πρωτοχρονιά, θα ακούσετε την Παραμονή τα «σούρβα», παραδοσιακά κάλαντα προσαρμοσμένα στην υποδοχή του Νέου Έτους. Το ρεβεγιόν λαμβάνει χώρα στην πλατεία του χωριού, σε εορταστική ατμόσφαιρα με πυροτεχνήματα.
Θαυμάστε τη θέα από το εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου
Το εκκλησάκι που έδωσε το (σημερινό) όνομα του χωριού βρίσκεται πάνω στον ομώνυμο λόφο και προσφέρει φανταστική θέα προς τη λίμνη Βεγορίτιδα και τα χωριά στις όχθες της.
Πριν φύγετε, όμως, μην χάσετε την ευκαιρία να επισκεφθείτε και το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Εκεί θα δείτε πέντε δέντρα να ενώνονται κατά ασυνήθιστο τρόπο, σε πολλούς μάλιστα δίνουν την εντύπωση ότι σχηματίζουν ένα ανθρώπινο σώμα.
Επισκεφθείτε το Καϊμακτσαλάν, ακόμα κι αν δεν σκοπεύετε να κάνετε σκι
Διαθέτοντας υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις, θεωρείται ένας από τους καλύτερους μεσαίου μεγέθους προορισμούς για σκι έξω από την «κλασική» ζώνη της Γαλλίας, της Ελβετίας και της Αυστρίας. Ξεκινάτε από τα 2.050 μέτρα, όπου θα συναντήσετε τα εκδοτήρια, το καταφύγιο και τις σχολές σκι. Μπορείτε δε να φτάσετε μέχρι και τα 2.480 μέτρα, στον σταθμό άφιξης του Κρέμαση, του ψηλότερου δηλαδή αναβατήρα της Ελλάδας.
Το χιονοδρομικό κέντρο διαθέτει και πίστες για αρχάριους αν θέλετε να δοκιμάσετε να κάνετε λίγο σκι, απευθύνεται όμως ακόμα και σε όσους δεν ενδιαφέρονται για το σπορ, οι οποίοι μπορούν να περιηγηθούν απλά στους χώρους και να απολαύσουν έναν καφέ ή ένα ποτό στο σαλέ, χαζεύοντας τη θέα από τις μεγάλες τζαμαρίες. Οι έμπειροι σκιέρ, βέβαια, θα βρουν πίστες για το δικό τους επίπεδο, ενώ σημειώστε ότι υπάρχει και πίστα για φουσκωτές σανίδες ειδικές για κίνηση στο χιόνι (airboard trails). Η περίοδος του χιονιού στο Καϊμακτσαλάν είναι αρκετά μακρά, με αποτέλεσμα η σεζόν να ξεκινά τον Νοέμβριο και να τελειώνει τις πρώτες μέρες του Μαΐου.
Ανεβείτε ψηλά στον Βόρα, στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία
Κάτι ακόμα που μπορείτε να κάνετε επισκεπτόμενοι το Χιονοδρομικό Κέντρο, είναι να αφήσετε πίσω τις εγκαταστάσεις του και να πεζοπορήσετε ανεβαίνοντας ακόμα ψηλότερα στον Βόρα. Σε υψόμετρο 2.524 μέτρων θα έχετε φτάσει στην τρίτη ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας, όπου θα συναντήσετε το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία –το οποίο πολλοί φωτογραφίζουν χιονισμένο, με αποτέλεσμα να είναι ένα από τα πιο διάσημα αξιοθέατα στον Παλαιό Άγιο Αθανάσιο.
Μπροστά στο εκκλησάκι, εντωμεταξύ, θα αντικρίσετε κι ένα μνημείο που απηχεί τη δύσκολη ιστορία της περιοχής, καθώς στα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου συγκρούστηκαν εκεί τα στρατεύματα των Σέρβων και των Βουλγάρων (1916). Το μνημείο είναι λοιπόν αφιερωμένο στους πεσόντες Σέρβους στρατιώτες και είναι φτιαγμένο από υλικά τα οποία συλλέχθηκαν από τα πεδία μάχης της περιοχής.
