Αν και είναι ένα από τα πιο ορεινά χωριά της Πελοποννήσου, το Χρυσοβίτσι της Αρκαδίας δεν απολαμβάνει της διασημότητας που συνοδεύει κοντινούς προορισμούς σαν τη Βυτίνα, τη Στεμνίτσα ή τη Δημητσάνα. Προσφέρει ωστόσο τις ίδιες ομορφιές, όπως και την ευκαιρία χαλάρωσης μακριά από τα πιο πολυσύχναστα μέρη στο Μαίναλο.
Το Χρυσοβίτσι είναι εύκολα προσβάσιμο από την Τρίπολη, από την οποία απέχει μόλις 21 χιλιόμετρα. Χτισμένο σε υψόμετρο 1.073 μέτρων, σε μια πλαγιά του Μαινάλου κατάφυτη από έλατα, έχει πληθυσμό 33 μόνιμων κατοίκων, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Από το 1998 συγκαταλέγεται και επισήμως ανάμεσα στους παραδοσιακούς οικισμούς της Πελοποννήσου.
Παρά το μικρό του μέγεθος, το Χρυσοβίτσι ανήκει στα πιο ιστορικά χωριά της Αρκαδίας. Θεωρείται ότι χτίστηκε τον 15ο αιώνα, έχοντας από την αρχή το όνομα αυτό, καθώς σε φορολογικό κατάλογο των Βενετών γύρω στο 1700 αναγράφεται ως Chrissovizzi.
Την ιστορική του φήμη, ωστόσο, τη χρωστά στην ιδιαίτερη διασύνδεσή του με την Επανάσταση του 1821: εκεί έδρευε το γραφείο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη (ο οποίος καταγόταν από το γειτονικό Λιμποβίτσι), το οποίο λειτουργούσε με γραμματέα τον Αναγνώστη Ζαφειρόπουλο –επίσης αγωνιστή και αργότερα πολιτικό.
Πού να μείνετε
Αν και λόγω της κοντινής απόστασης από την Τρίπολη πολλοί επιλέγουν το Χρυσοβίτσι απλά για ημερήσια εκδρομή, υπάρχουν και υποδομές διαμονής για όσους θα ήθελαν να περάσουν κάποιο διάστημα εκεί. Στο 4ο χιλιόμετρο της επαρχιακής οδού Χρυσοβιτσίου-Στεμνίτσας θα βρείτε το ξύλινο, πολυτελώς επιπλωμένο σαλέ «All Seasons Paradise». Υπάρχει όμως και ο ξενώνας «Χρυσοβίτσι» στο ίδιο το χωριό, με υπέροχη θέα στο Μαίναλο.
Πού να κάτσετε για φαγητό
Στο κέντρο του Χρυσοβιτσίου θα συναντήσετε δύο ταβέρνες, οι οποίες θα καλύψουν τις ανάγκες σας για φαγητό και με το παραπάνω. Στο «Στέκι Του Μωριά» θα πάτε για θαυμάσιο τραχανά, σαλάτα μπρόκολο, αλλά και ψαρονέφρι γεμιστό με πουρέ γλυκοπατάτας, ενώ στον «Πλάτανο» θα βρείτε μαγειρευτά και εξαιρετικές πίτες.
3 πράγματα που αξίζει να κάνετε, αν βρεθείτε στο Χρυσοβίτσι
Παρά το μικρό του μέγεθος, το Χρυσοβίτσι έχει τα δικά του ιδιαίτερα αξιοθέατα, όντας περήφανο όχι μόνο για το τοπίο του, μα και για τη διασύνδεσή του με την Ελληνική Επανάσταση και για το γεγονός ότι ήταν το πρώτο χωριό της περιοχής που γνώρισε τον ηλεκτρισμό.
Κάντε μια βόλτα στο ίδιο το χωριό
Αν και μικρό, το Χρυσοβίτσι θα σας αποζημιώσει με τα γραφικά, πετρόκτιστα σπίτια του και τις βρύσες του, δίνοντάς σας την ευκαιρία περιήγησης σε έναν αυθεντικό παραδοσιακό οικισμό. Το γύρω δασικό τοπίο, επιπλέον, είναι μεγαλοπρεπές, χαρακτηριστικό της φυσικής ομορφιάς που έχει κάνει διάσημο το Μαίναλο.
Επισκεφθείτε τη συνδεδεμένη με το 1821 εκκλησία της Παναγίας
Η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στην είσοδο του χωριού έχει ανακαινιστεί και φαίνεται νεότερης κατασκευής, ωστόσο στέκεται εκεί από τον 19ο αιώνα. Τον Απρίλιο του 1821, λίγο μετά την πυρπόληση της Καρύταινας από τους Οθωμανούς –σε αντίποινα για τον ξεσηκωμό της περιοχής στην Επανάσταση που μόλις είχε ξεκινήσει– ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μπήκε εκεί σκεφτικός και περίλυπος, θέλοντας να προσκυνήσει την εικόνα της Παναγίας. Και βγήκε με εντελώς διαφορετική διάθεση, έτοιμος να βάλει μπροστά τα σχέδιά του για την πολιορκία της Τρίπολης.
Σήμερα, δίπλα στην εκκλησία βρίσκεται προτομή του Κολοκοτρώνη σε ανάμνηση του περίφημου εκείνου συμβάντος, ενώ κάθε Μάη γίνονται και σχετικές εκδηλώσεις.
Δείτε το Μουσείο Δασικής Ιστορίας
Το Χρυσοβίτσι υπήρξε σημαντικό υλοτομικό κέντρο σε προηγούμενες δεκαετίες, διαθέτοντας δικό του εργοστάσιο ξυλείας από το 1939 –ένα από τα μόλις 7 σε όλη την Ελλάδα, τότε– το οποίο πρόσφερε ζωτικής σημασίας θέσεις εργασίας στην ευρύτερη περιοχή. Εξαιτίας μάλιστα της ατμομηχανής που κινούσε τα μηχανήματά του, το χωριό απόκτησε ηλεκτρικό ρεύμα από το 1940, κάτι που τα γειτονικά μέρη θα έβλεπαν 25 χρόνια αργότερα.
Το εργοστάσιο αυτό έκλεισε το 1972, έχοντας ξεπεραστεί από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Το κτήριο έμεινε εντούτοις στην ιδιοκτησία του Υπουργείου Γεωργίας και διεκδικήθηκε το 2003 από τις τοπικές αρχές, προκειμένου να μετατραπεί σε μουσείο.
Σήμερα, λοιπόν, στεγάζει το Μουσείο Δασικής Ιστορίας, το οποίο προβάλλει και αναδεικνύει τη χλωρίδα και την πανίδα των δασών του Μαινάλου, όπως και τον κύκλο ζωής αυτών και την οικολογική τους σημασία –μάλιστα, κατά καιρούς διοργανώνονται και περιβαλλοντολογικά σεμινάρια ευαισθητοποίησης του κοινού. Παράλληλα, ο επισκέπτης έρχεται και σε επαφή με το παλιό εργοστάσιο, έχοντας την ευκαιρία να δει τον συντηρημένο/αποκαταστημένο του εξοπλισμό και να κατανοήσει πώς ακριβώς γινόταν η αξιοποίηση της ξυλείας για ένα μεγάλο κομμάτι του 20ου αιώνα.
