Αν δεν έχεις γυρίσει τη Μάνη πέρα από την «πρόσοψη» των πιο γνωστών προορισμών, ίσως να μην έχεις ακούσει ποτέ για το Φλομοχώρι, που άλλωστε δεν νοιάζεται για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή, προτιμώντας να ζει ήσυχα στην ανατολική πλευρά της ιστορικής περιοχής. Όσοι πέρασαν από εκεί για εκδρομή, όμως, θαύμασαν και τους ψηλούς του, παραδοσιακούς πύργους, αλλά και την ωραία θέα που απολαμβάνει στον Λακωνικό Κόλπο.
Τμήμα της Μάνης που υπάγεται στη Λακωνία, το Φλομοχώρι είναι χτισμένο σε υψόμετρο 120 μέτρων, στους πρόποδες του βουνού Μακρύναρος, που θεωρείται κομμάτι του Σαγγιά (ή Σαγιά), άρα και του Κάτω Ταϋγέτου. Πλέον αριθμεί 151 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Παλιότερα, ωστόσο, γνωρίζουμε ότι ήταν μεγαλύτερο και πιο πυκνοκατοικημένο χωριό, έχοντας διατελέσει και έδρα δήμου, επί σειρά ετών.
Το τοπίο γύρω από το Φλομοχώρι είναι το τυπικώς «άγριο» που συναντάμε στη Μάνη, αν και η εντύπωση σπάει λόγω της θέας στη θάλασσα. Τα δρομάκια, αλλά και τα περισσότερα σπίτια, είναι παραδοσιακά και κατασκευασμένα από πέτρα, με τους χαρακτηριστικούς πύργους να δεσπόζουν επιβλητικά. Εδώ, μάλιστα, θα δείτε κι έναν από τους ψηλότερους και πιο καλοδιατηρημένους ανάμεσά τους.
Τριγυρίζοντας στο Φλομοχώρι
Όπως συμβαίνει και με άλλους οικισμούς της Μάνης, η ίδρυση του χωριού χάνεται στον χρόνο. Η ύπαρξη της εκκλησίας του Άγιου Ασώματου και η χρονολόγησή της στα τέλη του 13ου αιώνα ίσως αποτελεί μια ασφαλή ένδειξη κατοίκησης. Γεγονός είναι, πάντως, ότι τα εντυπωσιακά πυργόσπιτα που βλέπει ο σημερινός επισκέπτης είναι κατασκευασμένα κατά τον 17ο και τον 18ο αιώνα, αντανακλώντας την παραδοσιακή μανιάτικη αρχιτεκτονική της εποχής, η οποία ήθελε τις κατοικίες να συγκροτούν μικρά οχυρά. Μάλιστα, αρκετά από αυτά εξακολουθούν να λειτουργούν ως σπίτια.
Μετά την επιτυχή έκβαση της Επανάστασης του 1821 και την οργάνωση ελληνικού κράτους το Φλομοχώρι αποτέλεσε έδρα δύο διαδοχικών δήμων, κάτι που αντανακλά το παλαιότερο κύρος του στην περιοχή. Βαθμιαία μα σταθερά, ωστόσο, υποσκελίστηκε από τον γειτονικό Κότρωνα, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Το σύγχρονο χωριό ζει από τις καλλιέργειες ελιάς και από την κτηνοτροφία.
Πέρα από την ιστορική εκκλησία του Αγίου Ασώματου, αν τριγυρίσετε στα πετρόχτιστα σοκάκια, θα σταθείτε και στον ναό της Αγίας Τριάδας που βρίσκεται στο κέντρο του Φλομοχωρίου. Αξίζει όμως να περάσετε και από τον Άνικο (Άγιος Νίκων), που σώζει εντοιχισμένα υλικά από αρχαίο ιερό, αλλά και από τον δίδυμο ναό των Ασωμάτων, ο οποίος διαθέτει τοιχογραφίες βυζαντινής αισθητικής του 13ου και 14ου αιώνα. Επιπλέον, αν ανεβείτε πιο ψηλά στο βουνό Μακρύναρος, θα συναντήσετε τον Άγιο Γεώργιο τον Μακρυνιώτη (ή Μακρυναριώτη), που σώζει κι αυτός ωραία τοιχογράφηση και συνδέεται με την οικογένεια των Δημακόγιαννων-Λεκκάκου. Ένα ακόμα κτήριο που θα τραβήξει την προσοχή σας είναι το μεγάλο πέτρινο διώροφο προς την κατεύθυνση που τελειώνουν τα όρια του οικισμού, στο οποίο στεγάζεται πλέον ο Εκπολιτιστικός Σύλλογος Φλωμοχωριτών «Αγία Τριάς».
Όμως οι εκκλησίες αυτές δεν είναι το κυρίως αξιοθέατο του Φλομοχωρίου. Γιατί, όπως εύκολα θα διαπιστώσετε εάν βρεθείτε εδώ, τίποτα άλλο δεν δεσπόζει τόσο επιβλητικά, όσο ο Πύργος του Παντελεάκου. Ξεκίνησε να χτίζεται το 1810 και ολοκληρώθηκε το 1835, αρθρωνόμενος σε 5 ορόφους (6 αν υπολογιστεί και το «λιακό», δηλαδή η ταράτσα), με συνολικό ύψος τα 18,5 μέτρα. Όσο ψηλώνει, μάλιστα, στενεύει. Στον προαύλιο χώρο του, επίσης, κατασκευάστηκε φούρνος και διαμορφώθηκε στέρνα, ώστε να υπάρχει αυτάρκεια σε τροφή και νερό, σε περίπτωση παρατεταμένης πολιορκίας. Όπως είπαμε και πιο πριν, είναι ένας από τους ψηλότερους και πιο καλά διατηρημένους πύργους σε όλη τη Μάνη, ο οποίος στην εποχή του αντανακλούσε την ισχύ και το γόητρο των Παντελεάκων –μίας από τις παλιότερες οικογένειες της περιοχής. Μια τοπική διήγηση, μάλιστα, θέλει τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη να συνάντησε εκεί τους οπλαρχηγούς της λεγόμενης Προσηλιακής Μάνης, λίγο πριν την έκρηξη της Επανάστασης του 1821.
Διαμονή-καφές-φαγητό
Όπως σημειώσαμε και στην αρχή, το Φλομοχώρι ζει μακριά από την τουριστική ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει ότι, ερχόμενοι εδώ, δεν θα βρείτε υποδομές για διαμονή: όσοι υποψιασμένοι το έχουν επισκεφθεί, περνάνε απλά για εκδρομή, προκειμένου να δουν τον Πύργο των Παντελεάκων. Το καλοκαίρι, ωστόσο, έρχεται πολύς κόσμος, καθώς ανθίζει και το κοντινό παραλιακό μέτωπο.
Φτάνοντας εκεί, πάντως, θα βρείτε κάποια στέκια για καφέ, μεζέδες ή φαγητό. Αν είστε φίλοι των κρεατικών, ας πούμε, αξίζει να κάνετε μια στάση στην «Πλατεία της Μάνης», που λειτουργεί κυρίως ως ψησταριά και snack bar, βγάζοντας και τραπεζάκια έξω παραπλεύρως της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας. Οι ντόπιοι συχνάζουν και στο «Καφενείο του Πότη», ενώ θα βρείτε και το «Πιθάρι» –σε στυλ μεζεδοπωλείου.
Πώς θα έρθετε εδώ
Το Φλομοχώρι εντοπίζεται 68 χιλιόμετρα νότια της Σπάρτης, από την οποία θα φτάσετε οδικώς μέσα σε 1 ώρα και 10 λεπτά. Ο δρόμος είναι ασφαλτοστρωμένος και ομαλός. Δίκτυο υπάρχει βέβαια και με γειτονικά χωριά της Μάνης, με την επαρχιακή οδό Χωσιαρίου-Γερολιμένα, λ.χ., να εξυπηρετεί για εύκολη πρόσβαση, εάν εδρεύετε στον τελευταίο.
Αν και το χωριό δεν είναι παράκτιο, η θάλασσα (Λακωνικός Κόλπος) βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τα όριά του. Η κοντινότερη παραλία, μάλιστα, είναι η πανέμορφη Χαλίκια Βάττα με τα ανοιχτοπράσινα νερά και τα κάτασπρα μικρά βότσαλα, στα οποία οφείλει και το όνομά της. Το καλοκαίρι αποτελεί προορισμό για πολλούς επισκέπτες της Λακωνικής Μάνης, ενώ λειτουργεί και ως αυτόνομος οικισμός, με ταβερνάκια και μερικά ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Διαβάστε ακόμα:
Χαριά: Ρουστίκ εμπειρίες σε έναν ήσυχο οικισμό της Μάνης
Κρεμαστή: Ένα γραφικό χωριό μέσα στα πεύκα και στα έλατα της ορεινής Λακωνίας
