Πειραιάς-Ύδρα. Ένα σύντομο θαλασσινό ταξίδι και αλλάζεις αιώνα, εικόνες και συνήθειες. Κοιτάς κι όλο κοιτάς τον αμφιθεατρικά κτισμένο οικισμό-κόσμημα με τη σπουδαία ιστορική και αρχιτεκτονική κληρονομιά. Ξεχνάς τον ήχο των αυτοκινήτων. Περπατάς και όλο περπατάς. Για να προλάβεις να γνωρίσεις το λιμάνι με την προκυμαία, τις συνοικίες, τα σοκάκια και τις μικρές πλατείες του και ύστερα την Κιάφα. Καλημερίζεις και καλησπερίζεις. Κρυφοκοιτάς από τα λίγα ανοιχτά παράθυρα το εσωτερικό των αρχοντικών και των καπετανόσπιτων που κτίστηκαν στο τέλος του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, την εποχή της οικονομικής ευμάρειας της Ύδρας χάρη στον στόλο της. Τότε που οι πολυταξιδεμένοι Υδραίοι έφεραν μαζί τους γνώσεις, εμπειρίες, χρήματα και λογιών πολύτιμα αντικείμενα.
Τριάντα αρχοντικά και τριακόσια καπετανόσπιτα εκείνων των εποχών στολίζουν τον οικισμό. Φτιαγμένα με γκρίζα πέτρα από την Ύδρα και από τον Δοκό, ξύλο και κεραμίδι, με χρωματιστές πόρτες και παράθυρα με άσπρα περιγράμματα, αφήνονται στο χάδι του φθινοπωρινού ήλιου. Όσο λιτά και αυστηρά είναι εξωτερικά, τόσο πλούσια σε διακόσμηση ήταν τα ψηλοτάβανα σαλόνια και οι κάμαρές τους, όπως θα δεις μπαίνοντας στα ξενοδοχεία που φιλοξενούνται σε πρώην αρχοντικά και στα μουσεία των Λαζάρου και Παύλου Κουντουριώτη. Οροφογραφίες και τοιχογραφίες. Μαρμάρινα δάπεδα με γεωμετρικά σχέδια. Ακριβά χαλιά, πολυτελή έπιπλα και αντίκες. Διακοσμητικά αντικείμενα και περίτεχνα σερβίτσια -όλα ήταν φερμένα από διάφορα λιμάνια της Μεσογείου και μεταμόρφωναν τους χώρους σε γενοβέζικα αρχοντικά της Αναγέννησης. Κάνοντάς σε να φαντάζεσαι τις βεγγέρες που γίνονταν στις αίθουσες μουσικής και χορού με καλεσμένη την «καλή κοινωνία» της Ύδρας.
Βόλτα στο λιμάνι με τα σπουδαία αξιοθέατα
Ένας μοναδικής ομοιομορφίας οικισμός με ανισοϋψή σπίτια τριών ή και τεσσάρων ορόφων κα μυστικούς κήπους, αντικρίζει άφοβα τη θάλασσα, ψιθυρίζοντας μαζί με το θαλασσινό αεράκι ιστορίας δόξας, ναυτοσύνης, πολέμων, καταστροφών και θριάμβων. Ιστορίες για τη Σοφία Λόρεν που έκανε την Ύδρα διάσημη το 1950 με την ταινία «Το παιδί και το δελφίνι» και όλους τους επώνυμους που πέρασαν μεταξύ 1960-70 από εδώ, δημιουργώντας τη δική τους VIP κοινότητα, «το Σεν Τροπέ του Αργοσαρωνικού». Με ονόματα-θρύλους όπως οι Λένον, Κλάπτον, Rolling Stones, Ωνάσης και Κάλλας, Τζάκι Ο, Mελίνα Μερκούρη, Ντασέν. Και φυσικά ο φίλος της Ύδρας Λέοναρντ Κοέν με δικό του σπίτι στο νησί που έχει και στίγμα στους χάρτες της Google. Εκτός από αυτούς, η γοητεία του νησιού, που είναι πατρίδα του Μίλτου Σαχτούρη, προσέλκυσε ανθρώπους του πνεύματος και των τεχνών όπως ο Χατζηκυριάκος Γκίκας, ο Σεφέρης, ο Εγγονόπουλος, ο Χένρι Μίλερ, ο Τέτσης.
Κοσμική ζωή, ήπια, χωρίς τα ξέφρενα πάρτι των παλιών δεκαετιών, εξακολουθεί να υπάρχει. Τα εγκαίνια εκθέσεων, οι γιορτές του καλοκαιριού, συνέδρια, γάμοι και events κάνουν το λιμάνι να γεμίζει με γιοτ και τα πλακόστρωτα με πρόσωπα που βλέπεις στο διαδίκτυο αφιερωμένα στον κόσμο των επιχειρήσεων και των celebrities. Πολλοί Έλληνες και ξένοι επιχειρηματίες, μάλιστα, έχουν κάνει επενδύσεις στην Ύδρα και έχουν αναπαλαιώσει παλιά αρχοντικά για να τα κάνουν θερινές κατοικίες.
Οι απόηχοι του καλοκαιριού έχουν σβήσει ωστόσο, αυτό το πρωινό του Νοεμβρίου που έχω την τύχη να κάνω το μικρό μου ταξίδι στην Ύδρα. Τώρα γύρω μου ξεδιπλώνεται η καθημερινότητα των ανθρώπων που την κατοικούν. Στα μανάβικα και στα μπακάλικα του κεντρικού στενού και στο Καστροδημαρχείο κόσμος μπαινοβγαίνει. Οι ντόπιοι πίνουν τον καφέ τους στην προκυμαία κάνοντας απολογισμούς για το καλοκαίρι και μεταφέροντας ο ένας στον άλλο νέα της ημέρας. Μαγαζιά και εστιατόρια ετοιμάζονται να κλείσουν για τον χειμώνα και άλλα, που θα μείνουν ανοιχτά, κάνουν τις προετοιμασίες για το μεσημέρι και το βράδυ.
Κατευθύνομαι στην ανατολική άκρη της προκυμαίας, στο άγαλμα του Μιαούλη, όπου υπάρχει ο ένας από τους δυο προμαχώνες με τα κανόνια. Το άγαλμα στήθηκε το 1993 και στη βάση του είναι θαμμένα τα οστά του διάσημου κανονιέρη που μεταφέρθηκαν στην Ύδρα το 1985. Ατενίζω τον οικισμό από αυτή την πλευρά και σιγά σιγά επιστρέφω προς το κέντρο του λιμανιού έχοντας αριστερά μου τα δίδυμα ενετικά κτίρια που ήταν νοσοκομείο και μπαρουταποθήκη. Σήμερα, στο ένα στεγάζεται η αίθουσα τέχνης και συναυλιών του δήμου Μελίνα Μερκούρη και στο άλλο το λιμεναρχείο.
Κοντά του βρίσκεται το εντυπωσιακό κτίριο του Ιστορικού Αρχείου-Μουσείου στις αίθουσες του οποίου θα περιηγηθώ. Ιδρύθηκε το 1918 και ήταν από τα πρώτα της Ελλάδας μαζί με το Γενικό Αρχείο του Κράτους. Το αρχικό κτίριο κατεδαφίστηκε το 1972 και το τωρινό εγκαινιάστηκε το 1996. Περιλαμβάνει την ιστορική πινακοθήκη με έργα του 19ου αιώνα, κειμήλια του Αγώνα του 1821, υδραίικες φορεσιές, χάρτες, όργανα ναυσιπλοΐας και εντυπωσιακά ξυλόγλυπτα ακρόπρωρα. Στη συλλογή του Ι.Α.Μ.Υ. υπάρχουν επίσης 18.000 ιστορικά έγγραφα του 18ου και του 19ου αιώνα, μαζί με φωτογραφικό υλικό.
Στο κέντρο του λιμανιού θα μπω στο Μοναστήρι με το Καστροδημαρχείο και τον ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, που είναι η μητρόπολη της Ύδρας. Η μονή ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα και το εσωτερικό της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο είναι αληθινά εντυπωσιακό. Εκτός από το ανάγλυφο μαρμάρινο τέμπλο και το παλιό προσκυνητάρι με την εικόνα της Παναγίας, υπάρχουν πολυέλαιοι εξαιρετικής τέχνης που ανάβουν με κεριά. Ο πιο πολύτιμος είναι ο χρυσός εξάφωτος κοντά στην ωραία πύλη, που μεταφέρθηκε από τη Γαλλία ή την Ισπανία και έχει επάνω του τις κεφαλές των Λουδοβίκων της Γαλλίας.
Πολλά κειμήλια της εκκλησίας εκτίθενται στο Εκκλησιαστικό και Βυζαντινό Μουσείο μέσα στο χώρο του μοναστηριού και στον περίβολο υπάρχουν οι προτομές των Λάζαρου Κουντουριώτη και Ανδρέα Μιαούλη. Μπροστά από το Μοναστήρι βρίσκεται η πλατεία Παύλου Κουντουριώτη με την προτομή του.
Στη συνέχεια, περπατάω στη δυτική πλευρά στο λεγόμενο Πέταλο και βρίσκομαι κάτω από το αρχοντικό του Παύλου Κουντουριώτη. Το ιστορικό και διατηρητέο κτίριο που θα επισκεφθώ αργότερα, φιλοξενεί το ένα από τα δύο ωραιότερα μουσεία στην Ύδρα. Κατασκευάστηκε από τον Γεώργιο Κουντουριώτη πριν από το 1821. Μετά έγιναν εκτεταμένες επισκευές από τον εγγονό του Παύλο Κουντουριώτη -μετέπειτα ναύαρχο, υπουργό των Ναυτικών, αντιβασιλέα και πρόεδρο της δημοκρατίας. Το 1991 αγοράστηκε από το ΥΠΠΟ και αργότερα έγινε μουσείο. Περιηγούμενη στο εσωτερικό του αντιλαμβάνομαι πώς ακριβώς ήταν τα περίφημα υδραίικα αρχοντικά με την οικοσκευή τους και τα περίτεχνα διακοσμητικά αντικείμενα. Στο κυρίως κτίσμα έχουν διατηρηθεί οι χώροι υποδοχής, η τραπεζαρία, το γραφείο και το υπνοδωμάτιο του ναυάρχου (Τηλ. 22980 52245).
Συνεχίζοντας την παραλιακή βόλτα φθάνω στο Περίπτερο, το δυτικό κανονιοστάσιο του λιμανιού, όπου λέγεται πως κατέβαινε από το αρχοντικό του ο Παύλος Κουντουριώτης για να αγναντέψει το πέλαγος. Είναι το σημείο όπου όλοι κάνουν στάση για να θαυμάσουν τη θέα πλάι στα τεράστια κανόνια που ακόμη σημαδεύουν το πέλαγος. Οι προβλήτες της Σπηλιάς και της Υδρονέτας, πολυφωτογραφημένα σημεία της Ύδρας, σήμερα είναι σχεδόν άδειες. Ωστόσο τα καλοκαίρια γεμίζουν ασφυκτικά με κόσμο που κάνει βουτιές και μπάνιο, ή κάθεται ως το δειλινό για καφέ-φαγητό στα all day restaurants πάνω από το νερό.
Στα Καμίνια και στα μουσεία
Περνώντας πάνω από την μικρή παραλία Αυλάκι, συνεχίζω κάνοντας την ωραιότατη βόλτα προς τα Καμίνια. Εκεί βρίσκεται ένα ακόμη υπέροχο αρχιτεκτονικό σύμπλεγμα σπιτιών πολλά από τα οποία είναι βίλες για παραθερισμό, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και μικρά ξενοδοχεία. Η μεγαλύτερη και η μικρή παραλία των Καμινιών με το Castello είναι πολύ δημοφιλείς το καλοκαίρι, όταν εδώ λειτουργούν και διάφορες ταβέρνες.
Ο οικισμός αυτός άρχισε να κτίζεται παράλληλα με το λιμάνι, όταν οι κάτοικοι κατέβηκαν από την παλιά συνοικία της Κιάφας κοντά στη θάλασσα και θεωρείται πως πήρε το όνομά του όταν εγκαταστάθηκαν εδώ Σιφναίοι αγγειοπλάστες μαζί με τα καμίνια τους. Το έμβλημα των Καμινιών είναι το παλιό σπίτι των Μιαούληδων, το «Κόκκινο Σπίτι» όπως το αποκαλούν ακόμη, το οποίο κτίστηκε το 1786. Στο παρελθόν εκεί γυρίστηκαν σκηνές για ταινίες όπως «το Παιδί και το Δελφίνι», ή το «Γοργόνες και μάγκες» και για ένα διάστημα είχε νοικιαστεί από το ίδρυμα Verena Foundation.
Επιστρέφω προς το λιμάνι και στρίβω δεξιά στην Α. Λιγνού για να φτάσω στο μουσείο Λαζάρου Κουντουριώτη, σε ένα υπέροχο οίκημα που χρονολογείται στο τέλος του 18ου αιώνα. Λειτουργεί ως παράρτημα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου που διατήρησε αναλλοίωτα τα ιστορικά και αρχιτεκτονικά του χαρακτηριστικά και διαμόρφωσε τους εκθεσιακούς χώρους. Φιλοξενεί έπιπλα, σκεύη, ζωγραφικούς πίνακες και προσωπικά αντικείμενα της οικογένειας, μαζί με εκθέματα από τις λαογραφικές συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Στα παλιά κελάρια εκτίθενται έργα του Περικλή Βυζάντιου και του γιου του Κωνσταντίνου (Τηλ. 22980 52421).
Ανέβασμα στην Κιάφα
Η κατοίκηση της Ύδρας ξεκίνησε στα 1460 με τον ερχομό προσφύγων, κάτι που συνεχίστηκε τον 16ο και 17ο αιώνα. Αρχικά εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Προφήτη Ηλία και στη συνέχεια στην Κιάφα, από όπου, όταν πέρασαν οι κίνδυνοι επιδρομών, οι άνθρωποι κατέβηκαν στη θάλασσα κτίζοντας σταδιακά τον σημερινό οικισμό. Η Κιάφα έχει αμυντικά χαρακτηριστικά, ψηλούς μαντρότοιχους και στενά σοκάκια. Κατοικήθηκε σχεδόν αδιάλειπτα, εκτός από την περίοδο του 1940 όταν πολλοί κάτοικοι έφυγαν από το νησί και αρκετά σπίτια εγκαταλείφθηκαν.
Ανηφορίζω και εξερευνώ τη δαιδαλώδη συνοικία με τα μανάβικα, τα μπακάλικα και τα ξυλουργεία που λειτουργούν στο κεντρικό στενό. Μου τραβούν την προσοχή οι βαμμένες με ωραία χρώματα εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη του Νηστευτή, που θεωρείται από τις παλαιότερες του νησιού και έχει αγιογραφίες του 17ου αιώνα, της Αγίας Παρασκευής -κοντά στην οποία υπάρχει ένα εξαιρετικό σημείο θέας του λιμανιού από ψηλά- και ο ιδιωτικός ναός των Τριών Ιεραρχών. Στην κορυφή βρίσκεται ο Άγιος Κωνσταντίνος ο Υδραίος.
Συνεχίζω να ανεβοκατεβαίνω στα σοκάκια με τα θολοσκέπαστα «διαβατικά» που συνδέουν τα σπίτια μεταξύ τους. Αρκετά είναι βαμμένα με έντονα χρώματα, δίνοντας χαρούμενη νότα στον οικισμό. Από τα παράθυρα και τις αυλές ακούγονται συζητήσεις σε διάφορες γλώσσες καθώς πολλά από αυτά νοικιάζονται σε ξένους, όπως θα μάθω μιλώντας με τους ντόπιους.
Κατηφορίζοντας ξανά προς το λιμάνι για να πάρω το τελευταίο ταχύπλοο της ημέρας, θαυμάζω τον Υδραίικο οικισμό που έχει κηρυχθεί Ιστορικός Τόπος και προστατεύεται ως Παραδοσιακός (όλο το νησί είναι χαρακτηρισμένο ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλους). Χαίρομαι, γιατί ξέρω ότι παρεμβάσεις και άναρχη δόμηση εδώ δεν μπορούν να υπάρξουν. Κι έτσι κάθε φορά που θα ερχόμαστε, θα μπαίνουμε σε αυτή τη μικροκάψουλα που προστατεύει μέσα της τα έργα των ανθρώπων και την αύρα της σπουδαίας ιστορίας αυτού του μοναδικού στην Ελλάδα τόπου που μας κάνει να ξεχνάμε για τα καλά τη θορυβώδη ζωή των πόλεων.
Διαβάστε ακόμα:
Οι τοπ δραστηριότητες στην Ύδρα
