O Αμερικανός συγγραφέας Χένρι Μίλερ στο έργο του «Κολοσσός του Μαρουσιού» περιγράφοντας τις εντυπώσεις του από το ταξίδι του στην Ελλάδα μεταξύ 1939-1940, γράφει για τον Πόρο: «Αφήστε με να αιωρούμαι σαν καλοσυνάτο πνεύμα πάνω από τις στέγες του Πόρου», ενώ αναφερόταν σ΄αυτόν σαν ένα «κόσμο φωτός και ομορφιάς». Ο Ρώσος ζωγράφος Μαρκ Σαγκάλ του αφιέρωσε τέσσερα έργα του, ενώ πολύ πιο γνωστός είναι ο μαγνητισμός που άσκησε το πανέμορφο νησί του Σαρωνικού στο νομπελίστα Γιώργο Σεφέρη.
Κι αν αυθόρμητα για τους περισσότερους από εμάς, ο Πόρος φέρνει συνειρμικά στο νου καλοκαιρινές στιγμές κι είναι συνυφασμένος με ηλιόλουστες μέρες ανέμελων διακοπών, αποδεικνύεται ότι κι ο γλυκός φθινοπωρινός καιρός, οι μέρες αυτής της εποχής που ακόμη κρατούν τη ζεστασιά και το φως του ήλιου, είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για να ανακαλύψουμε ακόμη περισσότερες πλευρές του, που ίσως το καλοκαίρι παραβλέπουμε για χάρη των γραφικών ακρογιαλιών του.
Ο Πύργος του Ρολογιού
Η γοητευτική Σφαιρία, το μικρότερο από τα δύο νησάκια που συνδέονται μ΄ένα στενό κανάλι για να αποτελέσουν τον Πόρο, φιλοξενεί τη γραφική πρωτεύουσα του νησιού και ενδείκνυται για χαλαρές βόλτες στα δαιδαλώδη, ανηφορικά σοκάκια και τις διαδοχικές σειρές από σκαλιά που φτάνουν ως ψηλά, στη βραχώδη κορυφή της. Στο ύψωμα αυτό και μέσα στο μικρό οχυρό Καστέλι, ήταν που είχε χτιστεί ο πρώτος οικισμός τον 15ο αιώνα, ενώ σήμερα στη θέση αυτή δεσπόζει το σύμβολο του νησιού, ο ιστορικός Πύργος του Ρολογιού, που χτίστηκε το 1927. Πρόκειται για το πιο αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό του Πόρου, που τραβά το βλέμμα του επισκέπτη καθώς προσεγγίζει το νησί και βλέπει αμφιθεατρικά κάτω του ν΄απλώνεται μια θάλασσα από κεραμιδένιες στέγες και λουλουδιασμένες αυλές.
Μην αρκεστείτε στην ομολογουμένως μαγευτική θέα του από το λιμάνι και τον παραθαλάσσιο δρόμο, επιλέξτε μία από τις απότομες κλίμακες κι ανηφορίστε ανάμεσα σε παραδοσιακά νησιώτικα και νεοκλασικά σπίτια, που συχνά μοιάζουν κολλημένα στους βράχους. Η θέα που ξεπροβάλλει ανάμεσα στις στέγες τους θα σας κάνει πολλές φορές να κοντοσταθείτε για φωτογραφίες, και το αποκορύφωμα βέβαια είναι ο βράχος του ρολογιού, με θέα 360 μοιρών που απλώνεται πέρα από τις άγριες φραγκοσυκιές και τα ψηλά πεύκα, σε όλο το νησί, τον Γαλατά και τις ακτές της Πελοποννήσου, τα ήρεμα νερά με τα αραγμένα ιστιοπλοϊκά και τους γραφικούς κολπίσκους. Ξεκουραστείτε στα παγκάκια γύρω από το ρολόι και πριν κατηφορίσετε, ρίξτε μια ματιά στη βάση του πύργου, για να παρατηρήσετε μέσα από τα ανοιχτά παράθυρα τον αυθεντικό, μεγάλης ακρίβειας μηχανισμό του ρολογιού, που κατασκευάστηκε στην Αμερική το 1915 και που τώρα εκτίθεται σε γυάλινη προθήκη.
Τα ιστορικά κτίρια που αφηγούνται την ιστορία του νησιού
Πολλά ακόμη ιστορικής και αρχιτεκτονικής σημασίας κτίσματα περιμένουν τον επισκέπτη, σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις εκπλήσσουν με την ιστορία και τα χαρακτηριστικά τους. Ολόκληρος ο οικισμός της Σφαιρίας είναι εξάλλου ανακηρυγμένο διατηρητέο ιστορικό μνημείο και η περιπλάνηση ανάμεσα στα ασβεστωμένα ή σε απαλούς τόνους σπίτια, με τις πόρτες σε έντονα χρώματα, τα λουλουδιασμένα μπαλκόνια και τις φροντισμένες αυλές, αποζημιώνει σε κάθε ανηφορικό βήμα. Ανάμεσά τους, θα εντοπίσετε από τη μαρμάρινη πλάκα στην πρόσοψή του, και το διώροφο οίκημα που το 1828 αποτέλεσε την κατοικία του Καποδίστρια στο νησί.
Το πλέον αναγνωρίσιμο κτίριο είναι όμως το χτισμένο το 1844 Θερινό Παλάτι του Όθωνα, διοικητήριο του πρώτου Ναυστάθμου, που σήμερα φιλοξενεί το Κέντρο Εκπαίδευσης του Πολεμικού Ναυτικού στον Πόρο. Το διώροφο νεοκλασικό κόσμημα χτίστηκε σε σχέδιο του Δανού αρχιτέκτονα Χανς Κρίστιαν Χάνσεν, υπεύθυνου και για το σχεδιασμό του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου της Αθήνας και μπορείτε καλύτερα να το θαυμάσετε από τον περιφερειακό δρόμο που οδηγεί στο Μικρό Νεώριο.
Ένα ακόμη αξιοπρόσεκτο κτίριο που συνδέεται με τη ναυτική παράδοση του Πόρου, απαντάται στον παραδοσιακό οικισμό κυριολεκτικά πάνω σ΄έναν απότομο βράχο, τον οποίο ενσωματώνει στην υδραίικη αρχιτεκτονική του. Πρόκειται για το κτίριο Δεϊμέζη, που χτίστηκε γύρω στα 1830 από τον ναυμάχο του ΄21 Γεώργιο Σαχτούρη και αποτέλεσε τη λέσχη αξιωματικών του πρώτου Ναυστάθμου στον Πόρο. Μπροστά στο λιμάνι και απέναντι από το κομψό άγαλμα μιας μικρής γοργόνας, θα τραβήξει σίγουρα την προσοχή σας ένα ακόμη εντυπωσιακό νεοκλασικό κτίριο, με το χαρακτηριστικό, εξάστηλο προστώο του. Πρόκειται για το πρώην 1ο δημοτικό σχολείο του νησιού που χτίστηκε το 1910 με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού – γι΄αυτό και φέρει το όνομά του – και σήμερα στεγάζει το πολιτιστικό κέντρο του νησιού.
Αξίζει τέλος να αναζητήσετε στον παραλιακό δρόμο στη γειτονιά της Πούντας, το αξιοθαύμαστο κτίριο του 1910 που σχεδίασε ο Έρνεστ Τσίλλερ, παλιό κτίριο της Εθνικής Τράπεζας και νυν υποκατάστημα της Τράπεζας Πειραιώς, που το βράδυ εντυπωσιάζει ακόμη περισσότερο με τον εξαιρετικό φωτισμό του.
Θρησκευτικά μνημεία και μοναδικά καταστήματα
Κατά τη βόλτα σας στην άνω πόλη, θα εντοπίσετε εύκολα στο κέντρο της το μητροπολιτικό ναό Αγ. Γεωργίου, σε μια μικρή πλατεία με ένα πλάτανο 200 ετών, περιτριγυρισμένο από μερικά ακόμη όμορφα νησιώτικα σπίτια. Αξίζει να δείτε το εσωτερικό του, που έχει κάνει το ναό φημισμένο χάρη στις εξαιρετικές βυζαντινές αγιογραφίες που φιλοτέχνησε το 1907 στο τύμπανο του τρούλου ένας από τους πλέον σημαντικούς νεοέλληνες ζωγράφους, ο Κωνσταντίνος Παρθένης.
Στη γωνία ακριβώς απέναντι από την εκκλησία, μη χάσετε την ευκαιρία να θαυμάσετε έναν ακόμη αρχιτεκτονικό θησαυρό του Πόρου, το θαυμάσιο διατηρητέο «παλιό κατάστημα του Γρίβα» – σημερινό κατάστημα Συλλογή. Χτισμένο το 1890 και λειτουργώντας σχεδόν αδιάκοπα από τότε, αποτελούσε το μοναδικό πολυκατάστημα των αρχών του προηγούμενου αιώνα και διατηρεί αμιγώς το νεοκλασικό χαρακτήρα του, ενώ ανήκει ακόμη στην ίδια οικογένεια εμπόρων. Περάστε τις ψηλές πόρτες του και θα εντυπωσιαστείτε ακόμη περισσότερο από το πανέμορφο εσωτερικό του, φτιαγμένο εξ΄ολοκλήρου από ξύλο, με τα παλιά πλακάκια να διατηρούνται στο δάπεδο, το υπέροχο ζωγραφιστό ταβάνι, την ξύλινη σκάλα που οδηγεί στον επάνω όροφο, τα παλιά ράφια φορτωμένα κάποτε με υφάσματα προς πώληση και τα μεγάλα συρτάρια που αποθήκευαν χύμα τρόφιμα. Πρόκειται για ένα πραγματικό νοσταλγικό ταξίδι στο χρόνο.
Κατηφορίζοντας την οδό Μητροπόλεως προς την παραλιακή περατζάδα, οι ευκαιρίες για μοναδικές αγορές είναι άφθονες. Ένα κατάστημα που αποπνέει αέρα άλλης εποχής με το αυθεντικό μωσαϊκό του, και το παλιό ξύλινο ταμείο, μια νταμιτζάνα και παλιά βάρη ζύγισης στη βιτρίνα, εντυπωσιάζει ταυτόχρονα με τη σύγχρονης αντίληψης μινιμαλιστική αισθητική του και τα μοναδικά χειροποίητα είδη του. Πρόκειται για το Olivelab, του οποίου η ευγενική ιδιοκτήτρια θα σας μυήσει πρόθυμα στον κόσμο των χειροποίητων αγνών σαπουνιών, που παρασκευάζει η ίδια με βάση το ελαιόλαδο και εμπλουτίζει με έλαια βοτάνων και φυτών, όπως λεβάντα, βασιλικό και ρόδι.
Εκείνη επιμελείται και τη σύνθεση των φυσικών καλλυντικών που παρασκευάζονται σε εγκεκριμένα εργαστήρια, πλέκει τις τσάντες και τα καλάθια που διατίθενται εντός του χώρου, ενώ τα καλαίσθητα ξύλινα αντικείμενα που θα δείτε στα ράφια είναι χειροποίητες δημιουργίες του συζύγου της. Η γκάμα των μοναδικών προϊόντων συμπληρώνεται με μια εντυπωσιακή σειρά ξυριστικών αξεσουάρ, από ιαπωνικού τύπου λεπίδες, φαλτσέτες με ξύλινες λαβές και δερμάτινες θήκες, έως πινέλα και μπολ, φτιαγμένα εξ΄ολοκλήρου στο χέρι από το έναν και μόνο τεχνίτη, το γιό της ιδιοκτήτριας.
Μοναδικής αισθητικής χειροτεχνήματα θα βρείτε και στο κατάστημα – εργαστήρι υφαντουργίας Ergani, με είδη ξεχωριστής δεξιοτεχνίας υφασμένα στους δύο αργαλειούς που θα δείτε εντός. Τις υφαντές τσάντες, τις χαριτωμένες πάνινες και πλεχτές κούκλες, τα μαξιλάρια και τις στάμπες που ράβονται πάνω σε T-shirts σχεδιάζει και δημιουργεί η οικογένεια των ιδιοκτητών, συμπληρώνοντας με διακοσμητικά μικροαντικείμενα, παιχνίδια και κοσμήματα, όλα φτιαγμένα από ντόπιους χειροτέχνες. Για αγνό μέλι κατευθυνθείτε στο Μελίτεχνον, όπου μια οικογένεια μελισσοκόμων ανάλογα με την εποχή παρασκευάζει μόνο από δικά της μελίσσια, εκτός από κλασσικό μέλι ανθέων, καστανιάς και θυμαριού, αντιοξειδωτικό μέλι βελανιδιάς, ευκαλύπτου που βοηθά στο κρυολόγημα, χαμηλό σε σάκχαρα μέλι κουμαριάς και αρωματικό πορτοκαλιάς.
Αν πάλι, κάνοντας τη βόλτα σας, σας παρασύρει το βουτυράτο άρωμα φρεσκοψημένων γλυκών, τότε σίγουρα βρίσκεστε κοντά στο Γλύκισμα, αγαπημένο γλυκό προορισμό του Πόρου, με εξαιρετικά νόστιμα και πάντα φρέσκα σιροπιαστά γλυκά ταψιού. Δοκιμάστε οπωσδήποτε το απίθανο γαλακτομπούρεκο, το μπακλαβά αμυγδάλου που είναι η σπεσιαλιτέ, ή αν προλάβετε τα ρυζόγαλα ημέρας που τιμούν ιδιαίτερα οι ντόπιοι, πάρτε ένα και καθίστε απέναντι, έξω από την Ανοιχτή Δανειστική Βιβλιοθήκη, για να το απολαύσετε ξεφυλλίζοντας κάποιο από τα διαθέσιμα βιβλία.
Μουσεία και πλούσιες πολιτιστικές συλλογές
Από την πρωτεύουσα του Πόρου δεν λείπουν φυσικά ούτε τα μουσεία και τα πολιτιστικά ιδρύματα, που προσφέρουν μια διαφορετική όψη του πλούσιου σε ιστορία νησιού. Ξεκινήστε από το Αρχαιολογικό Μουσείο που στεγάζεται στο πατρικό σπίτι του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κορυζή, στην πλατεία Κορυζή, στο νότιο τμήμα της παραλιακής οδού. Στους δύο ορόφους του εκτίθεται πλήθος ευρημάτων από το ιερό του Ποσειδώνα που βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, αλλά και από τους αρχαιολογικούς χώρους της Τροιζήνας και των γύρω περιοχών.
Ιωνικά και δωρικά κιονόκρανα, πλήθος αναθηματικών και επιτύμβιων στηλών που ανάγονται στον 6ο αι. π.Χ., κι ανάμεσά τους το πόδι ενός υπερφυσικού μεγέθους ρωμαϊκού αγάλματος που βρέθηκε από μαθητή γυμνασίου στην Καλαυρεία και αποτέλεσε το πρώτο απόκτημα του μουσείου, αποτελούν τη συλλογή του ισογείου. Συνεχίζοντας στον πρώτο όροφο, μελανόμορφα αγγεία, ευρήματα από αρχαία ναυάγια, μικρογραφικά λυχνάρια, παιδικές πήλινες κούκλες και σκεύη της αρχαίας καθημερινότητας, πλαισιώνουν ένα εξαίσιο μαρμάρινο αγαλματίδιο του Ασκληπιού που βρέθηκε στο νησί και καλύπτουν την περίοδο από τους προϊστορικούς στους βυζαντινούς χρόνους.
Οι λαογραφικές παραδόσεις του νησιού αναδεικνύονται χάρη στο εξαιρετικό εθελοντικό έργο των 180 γυναικών μελών του Πολιτιστικού Συλλόγου «Η Ποριώτισσα», με τη Λαογραφική Συλλογή να στεγάζεται στο κτίριο Συγγρού και να περιλαμβάνει έπιπλα, κεντήματα, είδη οικιακής χρήσης, χαλιά, σερβίτσια, παλιές οικογενειακές φωτογραφίες, πορτρέτα, παλιούς χάρτες, νυφικά και καθημερινά ενδύματα, παλιές στολές και βλάχικες στολές από το Γαλατά. Τα εκθέματα που έχουν συγκεντρωθεί στην πορεία του χρόνου με δωρεές μελών και φίλων του συλλόγου, αποτελούν απτά δείγματα της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής παράδοσης του Πόρου, σημαντικό λαογραφικό υλικό που κρατά ζωντανή την ιστορική μνήμη του νησιού.
Ολοκληρώστε την πολιτιστική σας περιήγηση στη Σφαιρία με μια επίσκεψη στην πρωτότυπη έκθεση «Κοχύλια και Θάλασσα» που στεγάζεται στο ισόγειο της Χατζοπουλείου Δημοτικής Βιβλιοθήκης, κτίριο που οικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια του καποδιστριακού σχολείου του 1830. Η συλλογή, μοναδική του είδους της στην Ελλάδα, αποτελεί δωρεά του ζεύγους Κανελλάκη, και εκτός από γεωλογικά και ηφαιστειολογικά στοιχεία και απολιθώματα, παρουσιάζει κοχύλια των θαλασσών του Πόρου, των ελληνικών βυθών και άλλων περιοχών του κόσμου, από ναυτίλους και αμμωνίτες έως στρείδια ελευθέρας βοσκής που δημιουργούν τα καλύτερα μαργαριτάρια, πίνες και σπάνια κοχύλια των ωκεανών. Πρόκειται για μια εμπειρία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα που ευαισθητοποιεί το κοινό το θέμα της προστασίας των υδάτινων πόρων και της διαφύλαξης του θαλάσσιου πλούτου.
Η παραλιακή περατζάδα
Πάντα πλαισιωμένη από σκάφη κάθε τύπου που βρίσκουν ιδανικό αγκυροβόλι στο πιο απάνεμο λιμάνι του Αργοσαρωνικού, η παραθαλάσσια οδός που διατρέχει τη Σφαιρία, θα σας χαρίσει σε κάθε βήμα μοναδικές εικόνες με φόντο το Γαλατά και το στενό κανάλι που χωρίζει τα εκατέρωθεν παράλια. Ενδιάμεσα, δεκάδες ιστιοπλοϊκά λικνίζονται στα ήρεμα νερά και βαρκάκια-ταξί μεταφέρουν επισκέπτες απ΄τη μια ακτή στην άλλη. Η περατζάδα του Πόρου είναι ολοζώντανη κάθε στιγμή της μέρας και η πολυσύχναστη μαρίνα της διατρέχει σχεδόν όλο το μήκος της.
Αξίζει να την περπατήσετε απ΄ άκρη σ΄άκρη, από το λιμάνι ως τη γραφική συνοικία της Πούντας, όπου τα σκάφη δίνουν τη θέση τους στα καΐκια με τα στοιβαγμένα δίχτυα και τις γάτες που περιμένουν καρτερικά ένα μεζέ. Εδώ θα βρείτε και το εξαιρετικό ζαχαροπλαστείο Βεσσαλά, απαραίτητη στάση για κορυφαίας ποιότητας παγωτό με αυστηρά εποχιακά, φρέσκα υλικά, την τέχνη του οποίου η ιδιοκτήτρια σπούδασε στην Ιταλία.
Απολαύστε το στο χέρι, συνεχίζοντας τη βόλτα σας πριν ολοκληρώσετε τη μέρα σας με νόστιμους ψαρομεζέδες όλων των ειδών, στις ταβέρνες και τα ουζερί που απλώνουν τα τραπεζάκια τους μπροστά στα σκάφη , μια χαρακτηριστική εικόνα της Σφαιρίας, του μικρότερου τμήματος του νησιού που ο Αμερικανός λογοτέχνης του 20ου αιώνα, James Merril, αποκάλεσε «το διπλό νησί».
Διαβάστε ακόμα:
Μοναστήρι Πόρου: Ένας γραφικός κόλπος με γαλήνια νερά στη σκιά μιας ιστορικής μονής
