Το αρχαίο Παγγαίο όρος είναι ένας ορεινός όγκος που χαρακτηρίζεται από μεγάλης αισθητικής αξίας και φυτοποικιλότητας τοπία. Μάλιστα, μετά το 2019 μέρος του βουνού έχει αναγνωριστεί ως προστατευόμενη περιοχή Natura.
Ο Διοσκουρίδης αναφέρεται στο «χρυσό βουνό» γνωστό για τα αρχαία μεταλλεία και τους πολύτιμους λίθους του, που αποτελεί μέχρι και σήμερα έναν τόπο αφθονίας γεμάτο πηγές, άγριους καρπούς και βότανα. Ένα μυστικιστικό μέρος που, σύμφωνα με τη μυθολογία, ήταν το αγαπημένο βουνό του Διόνυσου, που εκτός από τους δρόμους του κρασιού, συνδέεται και με τα θεραπευτικά ελιξίρια. Κατά την αρχαιότητα, θεωρείται πως υπήρχε στις κορυφές του φημισμένο ιερό και μαντείο του θεού.
Η Δέσποινα Ζαμπίογλου γνωρίζει και αξιοποιεί τα φυτά του αγαπημένου της Παγγαίου συνδυάζοντας την παράδοση με τη σύγχρονη τεχνογνωσία. Ως Μηχανικός Βιομηχανικών Εφαρμογών, δημιούργησε τo «Paggea Professional Laboratory», ένα πιστοποιημένο αποστακτήριο και εργαστήριο παραγωγής. Σκοπός της να συνδυάσει την τεχνολογία, την έρευνα και τα πρωτόκολλα παραγωγικών διαδικασιών και τυποποίησης με τις παραδοσιακές τεχνικές. Παράγοντας, έτσι, καινοτόμα προϊόντα αποκλειστικά από άγρια αυτοφυή βότανα που συλλέγονται με γνώση, προσοχή και κυρίως σεβασμό. Με έγκριση από το Πράσινο Ταμείο και ενημέρωση από το Δασαρχείο την εκάστοτε χρονιά, συλλέγει την προβλεπόμενη ποσότητα από το βουνό και μεταποιεί τα βότανα σε εκχυλίσματα, βάμματα, αιθέρια έλαια και προϊόντα εξωτερικής χρήσης. Βάση προσωπικής φιλοσοφίας, ως «ηθικό αντιστάθμισμα» για τις πρώτες ύλες που παίρνει, η Δέσποινα με το σύζυγο της επιστρέφουν στο βουνό σπόρια, κοτσάνια και κουκούτσια, όπως επίσης, πολλαπλασιάζουν ρίζες και φυτεύουν στο Παγγαίο νέα φυτά.
Το πρώτο βότανο του βουνού που ξεχωρίζει, είναι ο κίστος ή λαδανιά (Cistus incanus), που το συλλέγει σε δύο φάσεις. Μαζεύει τα νεαρά φύλλα και τους βλαστούς στην αρχή της άνοιξης και τα ανθισμένα μωβ λούλουδια τον Ιούνιο. Ένα από τα πιο αντιοξειδωτικά βότανα, με σπουδαία αντιική, αντιμικροβιακή και αντιβακτηριδιακή δράση. Επιπλέον, αποτοξινώνει το σώμα και αποβάλλει τα βαρέα μέταλλα. Ένας πολύ ενδιαφέρον τρόπος χρήσης που μας προτείνει, είναι ο συνδυασμός βάμματος λαδανιάς και βάμματος πρόπολης σε μείγμα σε μορφή σπρέι. Εκτός από την πόσιμη χρήση, δηλαδή, μπορούμε να πάρουμε τα οφέλη που έχει αυτός ο δυναμικός συνδυασμός, με το ψεκασμό. Ένα ακόμη εξαιρετικό βότανο που θα ξεχώριζε είναι η αχίλλεια (Αchillea millefolium), ιδανική για το δέρμα σε μορφή φυτικής κρέμας, χάρη στις περίφημες επουλωτικές της ιδιότητες. Είναι, επίσης, ένα από τα σπουδαία γυναικεία βότανα. Το γνωρίζουμε παραδοσιακά, αλλά είναι και επιστημονικά τεκμηριωμένο πλέον, μας εξηγεί η Δέσποινα, ως ένα σημαντικό ορμονορυθμιστικό. Τονώνει την έμμηνο ρύση, βοηθά στην εμμηνόπαυση και το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο. Θεωρείται πως μαζί με τη λυγαριά και το δυνατό φασκόμηλο που θα χρησιμοποιούσαμε σε μικρότερο ποσοστό, δημιουργούν μια πολύτιμη συνέργεια.
Αναφέρεται, επίσης, στο βερμπάσκο ή φλώμο (Verbascum thapsus), ένα πολύτιμο βοήθημα για το βήχα, την καταρροή και τη βρογχίτιδα. Ένα αξιοσημείωτο βότανο για την ιδιότητα του να μειώνει το σχηματισμό της βλέννας και να διεγείρει την αποβολή φλέγματος με το βήχα. Η Δέσποινα συλλέγει τα πάνω φύλλα και τα νεαρά άνθη, συνήθως τον Σεπτεμβριο. Παραδοσιακά οι ντόπιοι το συνδύαζαν με άλλα αποχρεμπτικά βότανα, όπως το βηχάνι (Tussilago farfala) και το θυμάρι (Thymus Vulgaris) ως ένα δυνατό σύμμαχο για το χειμώνα. Η Δέσποινα μεταποιεί, επίσης, το βαλκανικό τριβόλι (tribulus terrestis) που έρευνες δείχνουν πως σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή είναι ακόμη πιο δυνατό λόγω αυξημένων σαπωνίνων. Φύλλα, κίτρινα λουλούδια και φυσικά τα αγκαθάκια συλλέγονται στα μεσα του καλοκαιριού. Ένα φυσικό αφροδισιακό για άνδρες και γυναίκες που αναζωογονεί το σώμα, ενισχύει τη γονιμότητα, αλλά και τις αθλητικές επιδόσεις. Και αυτό λειτουργεί ορμονορυθμιστικά, βοηθώντας στα συμπτώματα του προεμμηνορησιακού συνδρόμου και της εμμηνόπαυσης. Ακόμη, δρα ευεργετικά στο πεπτικό και ουροποιητικό σύστημα, σε περιπτώσεις πονοκεφάλου, δυσκοιλιότητας και ιλίγγου.
Σπουδαίο συστατικό στις παρασκευές και η ρητίνη των δέντρων, που χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα για την επούλωση τραυμάτων. Πρακτικά, μπορούμε να την εφαρμόσουμε απευθείας στο τραύμα, αντί για ιώδιο, καθώς σταματά την αιμορραγία και εμποδίζει την είσοδο και ανάπτυξη πολλών ειδών βακτηρίων. Σε πρόσφατη μελέτη, μας αναφέρει, χρησιμοποιήθηκε αλοιφή από ρητίνη για την επούλωση εγχειρητικού τραύματος σε ασθενείς που κάτι τέτοιο καθυστερούσε. Στο Παγγαίο βρίσκουμε το μακεδονικό ή βαλκανικό πεύκο (Pinus peuce), που από τους ανθούς και τα νεαρά πράσινα κουκουκουνάρια που συλλέγει η Δέσποινα τέλος Αυγούστου, παρασκευάζει βάμμα, αιθέριο έλαιο και ανθόνερο. Με βάση αυτά δημιουργεί κρέμες εξωτερικής χρήσης με σπουδαία αντιγηραντική δράση. Συνεργεί θαυμάσια με την πρόπολη και πάλι, υποστηρίζοντας το αναπνευστικό και το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Υπάρχουν αναφορές στην περιοχή πως, παλιά, μασούσαν τη ρητίνη ή τη διέλυαν σε ρόφημα για έλκη στομάχου και ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Ένα μείζον θέμα στο οποίο επανέρχεται η κουβέντα μας, είναι η διασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων, που φτάνουν στον καταναλωτή. Εδώ συμπληρώνει η Δήμητρα Ιωαννίδου, Τεχνολόγος τροφίμων, ιδιοκτήτρια της Foodlaw Consulting, απευθυνόμενη σε όλους εμάς που αγοράζουμε συσκευασμένα παρασκευάσματα βοτάνων. Αξιόπιστο και ασφαλές μπορεί να θεωρηθεί, λοιπόν, ένα προϊόν που έχει «ταυτότητα». Αναφέρεται, φυσικά, στην ετικέτα, που χρειάζεται να συνάδει με την ισχύουσα Νομοθεσία Τροφίμων και να επικοινωνεί συγκεκριμένες πληροφορίες. Απαραίτητα στοιχεία είναι η ονομασία προϊόντος, η χώρα προέλευσης (ειδικά αν θέλουμε να χρησιμοποιούμε ελληνικά βότανα), η επωνυμία-διεύθυνση παραγωγού/συσκευαστή που φέρει την ευθύνη, το καθαρό βάρος, η ανάλωση κατά προτίμηση πριν από (που σημαίνει πως και μετά το πέρας της ημερομηνίας το σκεύασμα παραμένει ασφαλές, αρχίζοντας όμως να χάνει οργανοληπτικά χαρακτηριστικά), καθώς και τα συστατικά του (εφόσον πρόκειται για μίγμα βοτάνων) με ειδική επισήμανση στα αλλεργιογόνα που μπορεί να περιέχονται. Νομοθετικά, διευκρινίζει, πως απαγορεύονται οι ισχυρισμοί που σχετίζονται με ίαση ή θεραπεία. Δηλαδή, δεν είναι σωστό να αναγράφονται ιδιότητες βοτάνων στην ετικέτα ή προτεινόμενες δοσολογίες σε σχέση με την ίαση, εκτός και αν είναι συγκεκριμένοι, νομοθετημένοι και προκύπτουν βάσει εργαστηριακών αναλύσεων με την αντίστοιχη τεκμηρίωση.
Για αυτόν το λόγο, όπως συχνά τονίζουμε, είναι σημαντικό κάποιος να είναι εξοικειωμένος με τις ιδιότητες των βοτάνων, μέσα από την προσωπική του έρευνα από αξιόπιστες πηγές. Και, φυσικά, όταν θέλει να αντιμετωπίσει στοχευμένα θέματα υγείας σε επίπεδο θεραπείας, και όχι απλά πρόληψης ή ευεξίας, να μη διστάσει να απευθυνθεί σε κάποιον εξειδικευμένο βοτανολόγο. To εγχείρημα της Δέσποινας, όπως μας μοιράζεται, είναι ένας τρόπος ανάδειξης και κατανόησης της χρήσης των αυτοφυών φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών & ρητινών, έτσι ώστε να αντικαταστήσουν σταδιακά τη στάση ζωής που έχει επιβάλει ο μαζικός καταναλωτισμός που προωθείται τα τελευταία χρόνια και αποδεικνύεται, πλέον, ότι βλάπτει εμάς και το περιβάλλον μας. Με κύριο στόχο να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος του 21ου αιώνα ότι έχει επιλογές. Διαλέγοντας ασφαλή προϊόντα, βασισμένα στη σοφία της φύσης, που μπορούν να οδηγήσουν προς ένα γενικότερο «ευ ζην» και μια καλύτερη κατάσταση συνύπαρξης με το περιβάλλον και τα δώρα που μας προσφέρει.
Διαβάστε ακόμα:
Τα βότανα της Σαμοθράκης -Οι παραδόσεις ενός τόπου με μεγάλο γαστρονομικό πλούτο
Τα βότανα των Σερρών: Αρωματικά, θεραπευτικά, κατάλληλα για ευφάνταστες συνταγές
Τα βότανα του Πηλίου -Εξερεύνηση στο «Βουνό των Κενταύρων» με τον φυτικό πλούτο
