Γαλαξίδι: Νησιωτικός αέρας και γαλανά νερά στα παράλια του Κορινθιακού

Στο αρχοντικό Γαλαξίδι

Η ιστορική ναυτική πολιτεία αναπαύεται ήσυχα στον μυχό του Κρισσαίου όρμου, στα νότια της Φωκίδας, επάνω στον Κορινθιακό κόλπο. Κοιτάζοντας από το λιμάνι προς την κωμόπολη βλέπεις πίσω της τα βουνά της ορεινής Ναυπακτίας και αριστερά, προς την Ιτέα, τις δασωμένες πλαγιές του Πάρνωνα. Μπροστά στο Γαλαξίδι, εντωμεταξύ –στολισμένο με τις βάρκες και τα κατάρτια των ιστιοπλοϊκών– το ήσυχο λιμάνι αφηγείται τη θαλασσινή εποποιία των σπουδαίων ντόπιων καραβοκυραίων του παρελθόντος.

Για καλή του τύχη (και ημών), το Γαλαξίδι χαρακτηρίστηκε διατηρητέος οικισμός ήδη από το 1978. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με τη μακρά απομόνωσή του από τις στεριανές στράτες (μέχρι το 1963 που τελείωσε ο δρόμος Ιτέας-Ναυπάκτου, επικοινωνούσε με τον έξω κόσμο μόνο με βάρκες), είχε ως αποτέλεσμα να διατηρηθεί αναλλοίωτη η παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών, αλλά και η ήσυχη γραφικότητά του.

Το Γαλαξίδι καθρεφτίζεται γοητευτικά στην κλειστή, ήρεμη θάλασσα, με τις βραχονησίδες και τα εκκλησάκια. Τα λιθόστρωτα δρομάκια που ξεκινούν από το λιμάνι περνούν δίπλα από μεγαλοπρεπή, πετρόκτιστα αρχοντικά και περήφανα καπετανόσπιτα με βοτσαλωτές αυλές –τα λεγόμενα «αγλιά». Κάποια δε οικοδομήματα διατηρούν ακέραια την ομορφιά τους: π.χ. το κτήριο Τσαλαγγύρα, όπου πλέον στεγάζεται το Δημαρχείο, το κτήριο του Παρθεναγωγείου (χτίστηκε το 1880 και λειτούργησε ως σχολείο θηλέων μέχρι το 1929), το κτήριο Μπουρζέικο.

Αν θελήσετε να βιώσετε τον απόηχο από όλη τούτη την αρχιτεκτονική ομορφιά και τη θέληση των παλιών καραβοκυραίων να κυριαρχήσουν στο γύρω τοπίο, μπορείτε να μείνετε σε κάποιο από αυτά τα αρχοντικά, αφού ορισμένα έχουν μετατραπεί σε φροντισμένους, ατμοσφαιρικούς ξενώνες. Έτσι, θα σταθείτε μπροστά σε επιβλητικές ξύλινες πόρτες, θα χαρείτε τα κόκκινα και τα μπλε παραθυρόφυλλα, θα ανασηκώσετε το κεφάλι για να θαυμάσετε τα ανεμοδαρμένα μπαλκόνια κάτω από τις κοκκινωπές κεραμοσκεπές.

Οι Γαλαξιδιώτες ασχολούνταν σοβαρά με τη ναυτιλία ήδη πριν την Επανάσταση του 1821. Οι αλλεπάλληλες καταστροφές της πόλης από τους Τούρκους θάμπωσαν για λίγο τη θαλάσσια ακμή της, μα η ξακουστή ναυτοσύνη των κατοίκων την επανέφερε στο προσκήνιο σχεδόν αμέσως μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας. Έτσι η ναυτιλία συνεχίζει να μεσουρανεί κατά τον 19ο αιώνα, όταν τα γαλαξιδιώτικα ιστιοφόρα όργωναν τη Μεσόγειο φτάνοντας ως το Λιβόρνο, τη Μασσαλία, τη Μαύρη Θάλασσα, την Αζοφική θάλασσα, τον Δούναβη, ακόμα και την Αγγλία.

Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα το Γαλαξίδι διέθετε γύρω στα 300 πλοία. Ιδρύθηκε λοιπόν Ναυτικό Σχολείο, τα ναυπηγεία πολλαπλασιάστηκαν, ενώ σε όλα τα μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια βρίσκονταν εγκατεστημένοι Γαλαξιδιώτες ναυτιλιακοί πράκτορες. Στις αρχές του 20ου αιώνα, ωστόσο, η εμφάνιση των ατμόπλοιων έκαμψε αυτή την ακμή. Οι ντόπιοι καραβοκύρηδες δεν κατόρθωσαν να ανταποκριθούν στην πρόκληση της νέας τεχνολογίας, ενώ η κατασκευή του Ισθμού της Κορίνθου άλλαξε τον ρου των εμπορικών πλοίων, που πλέον δεν χρειαζόταν να σταματούν για ανεφοδιασμό στο Γαλαξίδι. Το αποτέλεσμα ήταν η παρακμή της πόλης, με το μεγαλοπρεπές παρελθόν να επιβιώνει μόνο στα υπέροχα ίχνη που βλέπει ο σημερινός επισκέπτης.

Αξιοθέατα

Θα ανηφορίσετε προς το ύψωμα όπου στέκει αγέρωχη η επιβλητική εκκλησία του Αγίου Νικολάου (του πολιούχου της πόλης), με τους δύο τρούλους και τα δύο καμπαναριά. Σε ένα από αυτά, μάλιστα, βρίσκεται και το Μέγα Ωρολόγιον του Γαλαξιδίου. Σε όποια γωνιά κι αν σταθείτε, ο Άγιος Νικόλαος δεν σας αφήνει από τα μάτια του. Η σημερινή εκκλησία χτίστηκε το 1902 πάνω σε βυζαντινό ναό του 7ου αιώνα, που θεωρείται ότι είχε οικοδομηθεί σε ερείπια από προϋπάρχον τέμενος της αρχαιότητας.

Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του Αγίου Νικολάου είναι εκπληκτικής τέχνης και αποδίδεται στον Μετσοβίτη τεχνίτη Αναστάσιο Μόσχο. Είναι επίσης μεγάλη η συγκίνηση να βλέπεις τα πάμπολλα τάματα των ντόπιων ναυτικών στον προστάτη τους άγιο: Σχεδόν ακούς την αγωνία τους –τη δική τους και των αγαπημένων τους– για ασφαλές ταξίδι κι έναν σίγουρο γυρισμό.

Στην Αγία Παρασκευή, πάλι, η ατμόσφαιρα είναι πιο μυστικιστική. Μικρή, πετρόκτιστη και ταπεινή, η εκκλησία χτίστηκε το 1667 και κοσμείται με πολύ παλιές εικόνες. Αυτό που την κάνει μοναδική, όμως, είναι ο κύκλος (στο σχήμα ηλιοτρόπιου) με τους 12 µήνες και τα σύµβολα των ζωδίων στο μαρμάρινο δάπεδο. Τον σκάλισε το 1911 ο καπετάνιος Ηλίας Σκούρτης –άνθρωπος ευρυμαθής και πολυπράγμων, προφανώς διαθέτοντας υψηλού επιπέδου αστρονομική παιδεία, αλλά και γνώση της τέχνης της μαρμαρογλυπτικής. Μια οπή ειδικά κατασκευασμένη στη στέγη επιτρέπει στο φως του ήλιου να πέφτει κάθε μέρα στις 12 το μεσημέρι πάνω στον ζωδιακό κύκλο, δείχνοντας την ακριβή ημερομηνία. Δημιουργείται έτσι ένα υπέροχο ηλιακό ρολόι.

Από την πετρόστρωτη κεντρική πλατεία Μάμα κοντά στη θάλασσα, με τις προτομές του ευεργέτη της πόλης Νικολάου Μάμα και του αγωνιστή Γιάννη Μητρόπουλου, ο κεντρικός δρόμος κατηφορίζει στην Αγορά, το κυρίως λιμάνι της πόλης. Στην πλατεία Μάμα βρίσκεται εντωμεταξύ και η λεγόμενη σπηλιά-ψυγείο: μια πραγματική σπηλιά, που μετατράπηκε σε ψυγείο και χρησιμοποιήθηκε από την κοινότητα κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Το Γαλαξίδι ζει και αναπνέει στην Αγορά και στο άλλο λιμάνι, τον Χηρόλακα –με τα καπετανόσπιτα πάνω στο νερό. Εδώ μαζεύονται τόσο οι ντόπιοι, όσο και οι επισκέπτες, χαρίζοντας ιδιαίτερη κίνηση στα ταβερνάκια και στα καφέ. Μια μεγάλη βόλτα μέχρι το πευκόδασος απέναντι από το λιμάνι θα σας δώσει την ευκαιρία να χαρείτε την Πέρα Πάντα (τον παραλιακό δρόμο), είτε την επιχειρήσετε με τα πόδια, είτε με το ποδήλατο. Μάλιστα, μπορεί να πετύχετε και καΐκια που μόλις έχουν φέρει την ψαριά τους ή κάποιο ιστιοπλοϊκό να μπαίνει στο λιμάνι. Ακόμα μία βόλτα που θα κατευχαριστηθείτε είναι αυτή στον πευκόφυτο λόφο της Σχολής Τουριστικών Επαγγελμάτων, στο τέρμα της παραλίας, όπου μπορείτε να ρομαντσάρετε με θέα στο νησάκι του Αγίου Γεωργίου.

Όλα τριγύρω μιλούν για άξια ναυτοσύνη, πελαγίσια κατορθώματα, οικονομικά επιτεύγματα. Μιλούν όμως και για τη δύσκολη ζωή της γυναίκας (ή ευρύτερα της οικογένειας) του ναυτικού. Στο λιμάνι βρίσκεται λ.χ. το Διεθνές Μνημείο της Γυναίκας του Ναυτικού, έργο του γλύπτη Κώστα Ανανίδα, φορτισμένο συναισθηματικά στη λιτότητά του. Αναπαριστά τη ναυτική οικογένεια, τη γυναίκα με ένα μαντήλι στο χέρι και τα παιδιά, να ατενίζουν τη θάλασσα και να κατευοδώνουν τον σύζυγο και πατέρα που φεύγει για ένα ακόμα ταξίδι. Άλλωστε σε αυτή την προσμονή και την αγωνία οφείλει το όνομά του και το λιμάνι Χηρόλακας, γιατί εκεί µαζεύονταν οι γυναίκες των ναυτικών για να τους αποχαιρετήσουν κουνώντας ένα λευκό μαντήλι (το οποίο είναι ορατό και στο άγαλμα). Πολλοί, όμως, δεν επέστρεφαν ποτέ, με τις συζύγους τους να απομένουν χήρες –γι’ αυτό και η δυσοίωνη ονομασία.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Ναυτικό Ιστορικό Μουσείο (22650-41795), το πρώτο του είδους του στην Ελλάδα, το οποίο στεγάζεται σε κτήριο του 1870. Στα εκθέµατά του ο επισκέπτης «διαβάζει» τη ναυτική ιστορία σχεδόν ολόκληρης της Μεσογείου: αντικείμενα από πλοία, αρχαιολογικά ευρήµατα, λιθογραφίες και υδατογραφίες ιστιοφόρων, µακέτες από σκαριά, ακρόπρωρα, ηµερολόγια καταστρώµατος, χάρτες. Ανάμεσα στα εκθέματα βρίσκεται και σχέδιο του προαναφερθέντος ηλιακού ημερολογίου που χάραξε ο Σκούρτης στο δάπεδο της Αγίας Παρασκευής. Για τους ερευνητές πολύ σημαντικό είναι και το χειρόγραφο «Χρονικό του Γαλαξιδίου», που έγραψε το 1703 ο ιεροµόναχος Ευθύµιος.

Μεγαλοπρεπές, με λιτές γραμμές, το Αρχοντικό Αγγελή στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο (22650 41910), αποτελώντας από μόνο του αξιοθέατο της πόλης. Μέσα θα εντυπωσιαστείτε από τις (πανέμορφες) γυναικείες, τοπικές φορεσιές. Σε απόσταση 4,5 χιλιομέτρων από την κωμόπολη και σε υψόμετρο 300 μέτρων βρίσκεται η Μονή Μεταµορφώσεως του Σωτήρος, με πανοραμική θέα στο Γαλαξίδι και σε ολόκληρη την περιοχή. Εδώ βρέθηκε και το «Χρονικό του Γαλαξιδίου», το 1864.

Το «Καφφενείον ο Θεµιστοκλής» (Ακτή Οιάνθης 55, 22650-41315) χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα κι έχει ανακηρυχθεί σε μνημείο των νεότερων χρόνων από το Υπουργείο Πολιτισµού. Είναι ισόγειο, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής και στα τραπεζάκια του θα πιείτε το καφεδάκι σας όπως παλιά. Αν θέλετε επίσης να αγγίξετε το παρελθόν της ναυτοσύνης, θα πάτε στον φάρο Ψαρομύτα, 7 χιλιόμετρα έξω από το Γαλαξίδι. Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1894 με πετρέλαιο και ηλεκτροδοτήθηκε το 1982. Ανεμοδαρμένος, φωτίζει τη μέση του Κορινθιακού κόλπου, ολομόναχος και ισχυρός μέσα στα χρόνια.

Παραλίες

Όλες είναι καταγάλανες και πεντακάθαρες. Μένει να επιλέξετε πόσο κοντά ή πόσο μακριά θα μετακινηθείτε κι επίσης αν θέλετε να φτάσετε από άσφαλτο με το αυτοκίνητο μέχρι το κύμα ή αν παίζει και ο χωματόδρομος ή/και το περπάτημα.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Nika Antonopoulou (@nikaantonopoulou)

Ξεκινώντας από τις πιο κοντινές, θα πάτε στην παραλία Ναυτικού Ομίλου δίπλα στο λιμάνι, στη μικρή οργανωμένη παραλία Κεντρί στα νότια της προκυμαίας, στην οργανωμένη παραλία Καλαφάτης και στη μεγάλη κοσμοπολίτικη παραλία Προφήτης Ηλίας. Για τους πιο μοναχικούς υπάρχει η Βίδαβη στους Αγίους Πάντες, ο Άγιος Βασίλειος και ο Αράπης (παράκαμψη από τους Αγίους Πάντες στο δρόμο για την Ερατεινή), η μικρούτσικη Αμμούδα (από χωματόδρομο) και οι Παραλίες Βόιδακα (με τα πόδια).

Φαγητό

Στο Γαλαξίδι θα απολαύσετε και φρέσκα ψάρια, αλλά και την ορεινή κουζίνα της Ρούμελης με τα σουβλιστά, τα κοκορέτσια και τα κοντοσούβλια. Ιδιαίτερο παραδοσιακό φαγητό θεωρούνται τα λεγόμενα «κελέμια» –κρεμμύδια γεμιστά με κιμά και ρύζι– ενώ παραδοσιακό γλυκό είναι ένα ραβανί φτιαγμένο με ρύζι.

Ο Μπεμπέλης
Νοικοκυρεμένη γραφική ταβέρνα (παλιά ήταν υφαντήριο), στο κέντρο της κωμόπολης. Πολύ νόστιμα κελέμια, κολοκυθοκεφτέδες, ντοματοκεφτέδες, συκωτάκια με κρεμμύδια, δικής τους εμπνεύσεως γλυκά.
Νικολάου Μάμα 20-22, 22650 41677

Η Kαλή Kαρδιά
Απλή ταβέρνα-ψησταριά στην πλατεία του χωριού Άγιοι Πάντες, με πεντανόστιμο φαγητό. Πίτες και ψωμί στον ξυλόφουρνο, ντόπια κρεατικά και τυροκομικά. Τραπεζάκια στη δροσερή αυλή.
Άγιοι Πάντες, 22660 81258

Μαρίτσα
Διάσημη ψαροταβέρνα με «προϋπηρεσία» 30 χρόνων. Kυριολεκτικά μέσα στο νερό, προσφέρει φρέσκο ψάρι, καραβίδες, ψαρομεζέδες αλλά και κριθαρότο µε θαλασσινά, λινγκουίνι με καραβίδες, μαύρες ταλιατέλες με σολομό.
Πέρα Πάντα, 22650 41059,6947842009

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Cooking with tatana (@cookingwithtatana)

Σκελετόβραχος
Ιδιαίτερο ουζερί πάνω στη θάλασσα με φρέσκα ψάρια, θαλασσινά και όστρακα. Προσφέρει και πιο σύγχρονα πιάτα όπως σαλάτα ρεβίθια με καπνιστό σκουμπρί, φάβα με μέλι και τζίντζερ, ταραμοσαλάτα με ταχίνι κλπ.
Παραλία, 22650 41303

Κονάκι
Το μοναδικό ζαχαροπλαστείο της πόλης, όπου θα απολαύσετε και θα αγοράσετε ραβανί με ρύζι και το γαλαξιδιώτικο γλυκό του κουταλιού αμύγδαλο, καθώς και μια ολόκληρη σειρά παραδοσιακών γεύσεων.
Μ. Νικολάου 42, 22650 41750

Διαβάστε ακόμα:

Αθανάσιος Διάκος: O παράδεισος των καλοφαγάδων της Ρούμελης

Τρία μικρά ορεινά χωριά της Φωκίδας πραγματικά ησυχαστήρια

Αχινός Φθιώτιδας: Παραδοσιακά πυργόσπιτα, θάλασσα κι ένα ονομαστό κρασί