Τα μάτια γέμισαν μπλε. Ένα μπλε βαθύ, εκτυφλωτικό. Ακόμη και αν έχεις οργώσει το Αιγαίο, όσο πλησιάζει το καράβι στην Αμοργό, ξαφνιάζεσαι με το χρώμα που έχει η θάλασσα. Οι γεωλόγοι θα μιλήσουν για τα πετρώματα του βυθού και το βάθος του νερού. Δεν σε νοιάζει η αιτία. Θέλεις μόνο να χορτάσεις ομορφιά. Το ανατολικότερο νησί των Κυκλάδων έχει δύο λιμάνια, τα Κατάπολα και την Αιγιάλη, είναι ορεινό, με τη ψηλότερη κορφή τον Κρίκελλο ή Κρούκελο, να φτάνει τα 822 μέτρα. Στα δυτικά του νησιού θα βρείτε πιο απάνεμους ορμίσκους ενώ η ανατολική πλευρά είναι πιο απόκρημνη. Στο τέλος, δεν θα ξέρετε τι σας γοήτευσε περισσότερο.
Κατάπολα
Θα φτάσετε στα Κατάπολα. Δεν σε συνεπαίρνει η ομορφιά τους, αλλά όσο σεργιανάς, όλο και ανακαλύπτεις γωνιές. Θα καθίσετε για καφέ στου Πρέκα. Καφεζυθεστιατόριον «Ναυτιλία», της Ειρήνης Πρέκα. Πρώτη σειρά, στη θάλασσα. Εδώ, εκδίδεις τα εισιτήριά σου, εδώ τα αλλάζεις, τουλάχιστον δύο φορές, για να μείνεις λίγες μέρες ακόμη, εδώ δοκιμάζεις τις πρώτες σου αμοργιανές ρακές και μπαίνεις στο σύμπαν ενός νησιού που θα σου κλέψει την καρδιά. Συνεχίζετε κατά μήκος της θάλασσας, για τη γειτονιά με το όνομα Ξυλοκερατίδι. Γκουρμέ ψαροταβέρνες, με λιαστά χταπόδια και άφθονη κινόα στις σαλάτες, και έχεις ήδη εθιστεί στη γλυκιά βαβούρα του λιμανιού.
Αν έχετε λίγη ακόμη αντοχή για εξερεύνηση, φτάστε έως την Αρχαία Μινώα, πάνω ακριβώς από το λιμάνι των Καταπόλων. Στην κορυφή του λόφου της Μουντουλιάς, σε μία μοναδική τοποθεσία -παρατηρητήριο, σώζονται τα ερείπια του οικισμού της Μινώας, που ιδρύθηκε από Σάμιους αποίκους τον 7ο αιώνα π.Χ. Περιηγήσου στο Γυμνάσιο, στη Ρωμαϊκή Δεξαμενή, στην Ακρόπολη. Μια μνημειακή πύλη λαξευμένη σε φυσικό βράχο μιλάει για το παρελθόν του νησιού και τον ηγετικό του ρόλο στο κέντρο του Αιγαίου.
Η Χώρα της ομορφιάς
Επόμενη στάση η Χώρα του νησιού. Τα έχει όλα. Γραφικά στενά, ανθισμένες βουκαμβίλιες, δεκάδες κάτασπρα εκκλησάκια, μικροσκοπικές πλατείες με καφενεδάκια και μοντέρνα εστιατόρια. Χτισμένη μακριά από τη θάλασσα καλά κρυμμένη από τους πειρατές, είναι ένας πανέμορφος οικισμός με το κάστρο του 13ου αιώνα στο κέντρο του. Την στεφανώνουν δεκάδες ανεμόμυλοι που κάποτε άλεθαν τα σιτηρά του νησιού. Τώρα η ανάβαση στη γειτονιά τους επιβάλλεται για την υπέροχη θέα στο ηλιοβασίλεμα. Τα σχολεία της Χώρας, στην είσοδο του οικισμού, μικρά αρχιτεκτονικά διαμάντια, νεοκλασικού ρυθμού, υπογραμμίζουν την μέριμνα των απανταχού Αμοργιανών για τα γράμματα και την πρόοδο των παιδιών τους. Μια ανάσα από τα σχολεία, ο Φωτοδότης Χριστός είναι μία βυζαντινή πανέμορφη εκκλησία με μοναστηριακά κελιά, αποθήκες και ένα αμπελάκι. Μία από τις πιο όμορφες γωνιές του νησιού. Αν είστε στο νησί στις 6 Αυγούστου το πανηγύρι είναι λαμπρό. Συνεχίζετε για ένα καφεδάκι στο «Απόσπερο». Καφέ και εστιατόριο σε ένα πλατειάκι, περικυκλωμένο από 4 εκκλησάκια. Έτσι όπως ονειρευτήκατε τον καφέ σας στις Κυκλάδες.
Συνεχίζετε για λίγο ακόμη πολιτισμό. Η Αμοργός ακολουθώντας τη μοίρα των Κυκλάδων, στις αρχές του 13ου αιώνα έπεσε στα χέρια των Ενετών και αποτέλεσε τμήμα του Δουκάτο του Αιγαίου. Ένα όμορφο δείγμα κοσμικής αρχιτεκτονικής, από αυτή την περίοδο είναι ο Πύργος του Γαβρά. Κτίσμα του 16ου αιώνα, φιλοξενεί την Αρχαιολογική Συλλογή Αμοργού, με ευρήματα από τις ανασκαφές στις τρεις αρχαίες πόλεις του νησιού,την Αιγιάλη, την Αρκεσίνη και τη Μινώα. Ανάμεσα στα εκθέματα ξεχωρίζουν ο κορμός κούρου και κόρης του 6ου π.Χ. αιώνα, τα υπέροχα μαρμάρινα ακροκέραμα και ο μετρητής υγρών κάποιου αρχαίου εμπόρου.
Μια ανάσα από τον Πύργο του Γαβρά, το Λαογραφικό Μουσείο του νησιού στεγάζεται στο σπίτι του Θεόδωρου Πάσσαρη, ο οποίος πολέμησε δίπλα στον Κωνσταντίνο Κανάρη. Το 1824 έχασε τη ζωή του από οβίδα πυροβόλου, στη Ναυμαχία των Τρικέρων, στον Παγασητικό κόλπο. «Ξυλόγλυπτοι αποκρέβατοι», ο αργαλιός, οι πολύτιμες στέρνες, ο ξυλόφουρνος, τα γεωργικά εργαλεία, οι σπόροι που καλλιεργούσαν στο νησί. Μια γεύση από ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Θα καθίσετε για φαγητό στον Πάρβα, γα αμοργιανά τυριά, καλοτηγανισμένο γοπάκι, δροσερές σαλάτες και την ευγένεια και τη σβελτάδα της Νίκης και αξίζει να κοιμηθείτε στην «Εμπροστιάδα». Η κυρία Ευαγγελία έκανε ένα μικρό θαύμα. Έχτισε έναν παραδοσιακό ξενώνα με όλη τη δύναμη της παράδοσης, τη φινέτσα της Αμοργού και την λειτουργικότητα που χρειάζεστε.
Απέραντο Γαλάζιο και η Παναγιά η Χοζοβιώτισσα
Κοντά στη Χώρα, θα απολαύσετε τις βουτιές σας στην Αγία Άννα. Δύο μαγικοί ορμίσκοι, ένα κατάλευκο εκκλησάκι και το Big Blu Café, να σας θυμίζει ότι σε αυτά τα νερά γυρίστηκε η ταινία Απέραντο Γαλάζιο. Μετά τις βουτιές, την ώρα που θα γλυκάνει ο ήλιος, θα πάρεις την ανηφόρα για την Παναγιά τη Χοζοβιώτισσα. Τάμα στην ομορφιά του Αιγαίου, την περισυλλογή, το πείσμα των ανθρώπων. Μια προσευχή στο γαλάζιο των Κυκλάδων και στην απεραντοσύνη της ψυχής μας. Μια αετοφωλιά ανάμεσα στο πέλαγος και τον ουρανό. Περίπου 300 λιθόστρωτα σκαλιά σε οδηγούν στο Μοναστήρι, ένα από τα πιο σημαντικά θρησκευτικά μνημεία του Αρχιπελάγους.
Χτισμένη τον 8ο αιώνα και ανακαινισμένη τον 11ο, με μέριμνα του αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού, κάποτε φιλοξενούσε περισσότερους από 100 μοναχούς. Βυζαντινές εικόνες, πλούσια βιβλιοθήκη με χειρόγραφους κώδικες, μαρμάρινες λεπτομέρειες σε όλο το οικοδόμημα, όλα μαρτυρούν την δύναμη του Μοναστηριού. Θα σκαρφαλώσετε τους 5 ορόφους, θα βγείτε στο ταρατσάκι του ναού και θα γεμίσετε τα μάτια σας με το μπλε του Αιγαίου. Όλο και κάποια υπόσχεση θα σιγοψιθυρίσετε. Θα καθίσετε μετά στο αρχονταρίκι για τη ρακή και το λουκούμι και για λίγη ακόμη ιστορία. Η Μονή γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου, στα Εισόδια της Θεοτόκου, και το πανηγύρι συγκεντρώνει όλο το νησί.
Ο Πύργος της Κάτω Μεριάς
Την άλλη μέρα, ξεκινάτε για το νότο. Για την Κάτω Μεριά. Δεν έχουν περάσει ούτε 20 χρόνια από τότε που η περιοχή συνδέθηκε με ασφαλτόδρομο με τη Χώρα. Μέχρι τότε, μονοπάτια, και ένας αγροτικός χωματόδρομος ήταν οι στεριανοί δρόμοι. Τα καΐκια έκαναν δρομολόγια, όπως την εποχή του Ομήρου. Θα κάνετε μπάνιο στο Μούρο ή θα πάρετε το καΐκι από τον όρμο της Καλοταρίτισσας για να πάτε στο νησάκι της Γραμβούσας. Θα σταματήσετε για φαγητό στο παραδοσιακό ταβερνάκι Πύργος, στην Αγία Τριάδα, και μέχρι η Βαγγελίτσα να φέρει στο τραπέζι σας το ψητό κατσικάκι, θα ανακαλύψετε, ακριβώς δίπλα, ίσως το πιο εντυπωσιακό αρχαιολογικό χώρο του νησιού.
Το αρχαιότερο μνημείο του νησιού, που στέκει όρθιο, είναι ένας πύργος με περίκλειστη αυλή και δεκάδες βοηθητικά κτίσματα, έξω από τον περίβολο. Ο πύργος χρησιμοποιόταν και ως κατοικία, αλλά και ως φρυκτωρία, για να στέλνει σήματα στα γειτονικά νησιά. Η επιγραφή «ΚΤΗΣΙΦΩΝΤΟΣ» που βρέθηκε στον τοίχο της κυρίας εισόδου, μάλλον μας δηλώνει τον κάτοχο του οικοδομήματος. Με τους αιώνες, γύρω του αναπτύχθηκαν κτίσματα μιας οργανωμένης αγροικίας, με το πατητήρι, το ελαιοτριβείο, ένα μικρό αλωνάκι και αποθηκευτικούς χώρους με πιθάρια για τα γεννήματα. Δεκαετίες, επίμονοι αρχαιολόγοι, πάλευαν να αναστήσουν τα διαδοχικά στρώματα χρήσης αυτού του εντυπωσιακού συμπλέγματος.
Αιγιάλη
Θέλετε να πάρετε έστω και μία μυρωδιά από τον βορρά του νησιού. Ξεκινάτε για Αιγιάλη αλλά στα μισά του δρόμου ο όρμος του Αγίου Παύλου σας σταματά. Απέναντι η νησίδα της Νικουριάς φτιάχνει ένα μικρό αιγαιοπελαγίτικο σύμπαν. Παίρνετε το καΐκι για να κάνετε τη βουτιά σας στη Νικουριά ή αρκείστε στον Άγιο Παύλο. Συνεχίζεις προς βορρά. Τα Χωριά της Αιγιάλης, Θολάρια, Λαγκάδα και Ποταμός, σκαρφαλωμένα πάνω από τον όρμο, λαμπυρίζουν. Άλλη μια βουτιά στην παραλία της Λεβρωσού και παγωμένες μπίρες στο ομώνυμο ταβερνάκι.
Φεύγετε με την κλασική υπόσχεση ότι θα επιστρέψετε. Για να δεχθεί κάπως πιο εύκολα ο εαυτός σας την αναχώρηση. Αν τα καταφέρετε, να αναχωρήσετε από την Αμοργό με τον Σκοπελίτη. Καθίστε στο πάνω κατάστρωμα και απολαύστε όλες τις στάσεις στις Μικρές Κυκλάδες: Κουφονήσι, Σχοινούσα, Ηρακλειά. Περισσότερες από έξι δεκαετίες, αυτό το δρομολόγιο ενώνει τους ντόπιους και αποκαλύπτει στους επισκέπτες το σύμπαν των Μικρών Κυκλάδων.
Διαβάστε ακόμα:
Μούρος: Μία από τις ωραιότερες παραλίες των Κυκλάδων βρίσκεται στην Αμοργό
