Ψηλά στον περιφερειακό δρόμο της Παραμυθιάς Θεσπρωτίας, ένα αριστούργημα ωρολογοποιίας δεσπόζει επιβλητικά από το 1750, σφραγίζοντας με την παρουσία του τρεις αιώνες τοπικής ιστορίας. Το εμβληματικό Ρολόι της Παραμυθιάς αποτελεί ζωντανό μνημείο τεχνικής ευφυΐας με έναν μηχανισμό που όχι μόνο αψήφησε τον χρόνο, αλλά και καθόρισε την πολιτιστική φυσιογνωμία ολόκληρης της περιοχής.

16

Ένας μοναδικός μηχανισμός

Αυτό που καθιστά το ρολόι της Παραμυθιάς τόσο ξεχωριστό είναι ο πρωτότυπος μηχανισμός του. Σε αντίθεση με τα συνηθισμένα ρολόγια της εποχής, δεν διαθέτει μεταλλικό ελατήριο αλλά μια λεπτή τριχιά που ξετυλίγεται από το βάρος μιας προσδεδεμένης πέτρας. Επιπλέον, το ρολόι δεν έχει δείκτες – η μοναδική του λειτουργία είναι να σημαίνει τις ακριβείς ώρες με το χτύπημα της καμπάνας του.

Η εσωτερική του κατασκευή είναι εξίσου εντυπωσιακή στην απλότητά της: αποτελείται από δύο μόνο γρανάζια, το εκκρεμές και τον μηχανισμό χτυπήματος των ωρών. Η κίνηση επιτυγχάνεται με τη βοήθεια δύο βαρών – το μικρότερο κινεί τη μηχανή και το μεγαλύτερο ρυθμίζει τον χτύπο της καμπάνας.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(441678)
      ["id"]=>
      int(441678)
      ["title"]=>
      string(21) "roloi paramythias (9)"
      ["filename"]=>
      string(23) "roloi-paramythias-9.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(685348)
      ["url"]=>
      string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-9.jpg"
      ["link"]=>
      string(120) "https://www.travel.gr/experiences/i-agnosti-ellada/anexereynitoi-topoi-paramythia-thespr/attachment/roloi-paramythias-9/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "24"
      ["description"]=>
      string(69) "Ένας μοναδικός μηχανισμός/Photo: Photo Brestas"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(19) "roloi-paramythias-9"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(441660)
      ["date"]=>
      string(19) "2025-02-25 11:16:03"
      ["modified"]=>
      string(19) "2025-02-25 11:23:44"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1080)
      ["height"]=>
      int(1620)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(80) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-9-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(80) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-9-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-9-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-9-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-9-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-9.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1080)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(1620)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Ένας μοναδικός μηχανισμός/Photo: Photo Brestas
Photo: Photo Brestas

Η έλευση του ρολογιού και η οικογένεια Μαρούτση

Το 1750, η τουρκοκρατούμενη τότε Παραμυθιά έγινε αποδέκτης ενός δώρου που θα σημάδευε την ταυτότητά της για τους επόμενους αιώνες. Η επιφανής οικογένεια Μαρούτση, με καταγωγή από την Παραμυθιά αλλά εγκατεστημένη στη Βενετία, ανέλαβε την πρωτοβουλία να δωρίσει το μνημειώδες ρολόι στη γενέτειρά της.

Για τη στέγαση αυτού του σημαντικού αποκτήματος, διαμορφώθηκε ειδικά μια πλατεία και κατασκευάστηκε ένας πύργος. Η τοποθεσία επιλέχθηκε με προσοχή ώστε ο ήχος της καμπάνας να φτάνει σε κάθε γωνιά της πόλης και των περιχώρων, εξυπηρετώντας τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας για χρονομέτρηση σε μια εποχή χωρίς προσωπικά ρολόγια.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(441682)
      ["id"]=>
      int(441682)
      ["title"]=>
      string(21) "roloi paramythias (7)"
      ["filename"]=>
      string(23) "roloi-paramythias-7.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(588739)
      ["url"]=>
      string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-7.jpg"
      ["link"]=>
      string(120) "https://www.travel.gr/experiences/i-agnosti-ellada/anexereynitoi-topoi-paramythia-thespr/attachment/roloi-paramythias-7/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "24"
      ["description"]=>
      string(91) "Το ρολόι δεσπόζει επιβλητικά από το 1750/Photo: Photo Brestas"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(19) "roloi-paramythias-7"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(441660)
      ["date"]=>
      string(19) "2025-02-25 11:16:45"
      ["modified"]=>
      string(19) "2025-02-25 11:28:04"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1080)
      ["height"]=>
      int(1620)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(80) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-7-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(80) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-7-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-7-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-7-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-7-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-7.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1080)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(1620)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Το ρολόι δεσπόζει επιβλητικά από το 1750/Photo: Photo Brestas
Το ρολόι άντεξε στον χρόνο και στις ιστορικές περιπέτειες/Photo: Photo Brestas

Ο Αλή Πασάς και η περιπέτεια του ρολογιού

Η φήμη του ρολογιού έφτασε στα αυτιά του Αλή Πασά κατά την επίσκεψή του στην Παραμυθιά. Ο ισχυρός Οθωμανός διοικητής εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα όταν άκουσε τους χτύπους της καμπάνας και ακόμη περισσότερο όταν πληροφορήθηκε πως επρόκειτο για έναν αυτόματο μηχανισμό που λειτουργούσε χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.

Ο ενθουσιασμός του τον οδήγησε στην απόφαση να μεταφέρει το ρολόι στα Ιωάννινα, την έδρα της εξουσίας του. Μάλιστα, για να το στεγάσει, έφτιαξε έναν πύργο στην είσοδο του κάστρου της πόλης. Ωστόσο, οι Παραμυθιώτες, απρόθυμοι να χάσουν το σύμβολο της πόλης τους, μηχανεύτηκαν έναν έξυπνο τρόπο να το διατηρήσουν. Πριν τη μεταφορά, αφαίρεσαν σκόπιμα κάποια ζωτικά εξαρτήματα του μηχανισμού, καθιστώντας αδύνατη τη λειτουργία του στη νέα του θέση. Παρά τις προσπάθειες πολλών τεχνικών που κάλεσε ο Αλή Πασάς, το ρολόι παρέμενε σιωπηλό.

Εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση, οι Παραμυθιώτες έστειλαν αντιπροσωπεία στον πασά, εξηγώντας ότι το ρολόι ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Δονάτο, προστάτη της πόλης, και γι’ αυτό δεν μπορούσε να λειτουργήσει εκτός της περιφέρειάς του. Μπροστά σε αυτό το θεολογικό επιχείρημα, ο Αλή Πασάς αναγκάστηκε να επιστρέψει το ρολόι στην Παραμυθιά.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(441686)
      ["id"]=>
      int(441686)
      ["title"]=>
      string(21) "roloi paramythias (5)"
      ["filename"]=>
      string(23) "roloi-paramythias-5.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(786205)
      ["url"]=>
      string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-5.jpg"
      ["link"]=>
      string(120) "https://www.travel.gr/experiences/i-agnosti-ellada/anexereynitoi-topoi-paramythia-thespr/attachment/roloi-paramythias-5/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "24"
      ["description"]=>
      string(144) "Το ρολόι της Παραμυθιάς στέκεται ως σύμβολο της τοπικής ταυτότητας/Photo: Photo Brestas"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(19) "roloi-paramythias-5"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(441660)
      ["date"]=>
      string(19) "2025-02-25 11:17:38"
      ["modified"]=>
      string(19) "2025-02-25 11:27:15"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1080)
      ["height"]=>
      int(1620)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(80) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-5-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(80) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-5-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-5-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-5-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-5-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(72) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2025/02/roloi-paramythias-5.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1080)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(1620)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Το ρολόι της Παραμυθιάς στέκεται ως σύμβολο της τοπικής ταυτότητας/Photo: Photo Brestas
Photo: Photo Brestas

Ένα ζωντανό μνημείο

Έτσι, το ρολόι επέστρεψε στον αρχικό του πύργο, όπου συνεχίζει αδιάλειπτα να σημαίνει τις ώρες μέχρι σήμερα, αποτελώντας ζωντανό μάρτυρα της ιστορίας της πόλης. Έχοντας επιβιώσει σχεδόν τρεις αιώνες ιστορικών αναταραχών και περιπετειών, το ρολόι της Παραμυθιάς στέκεται ως σύμβολο της τοπικής ταυτότητας και της επινοητικότητας των κατοίκων της.

Παράλληλα, ο άδειος πύργος στα τείχη του Κάστρου των Ιωαννίνων παραμένει μια υπενθύμιση του απωθημένου του Αλή Πασά και της επιτυχημένης στρατηγικής των Παραμυθιωτών να διατηρήσουν το πολύτιμο σύμβολο της πόλης τους.

Το Ρολόι της Παραμυθιάς, με τον μοναδικό μηχανισμό του και την πλούσια ιστορία του, συνεχίζει να αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα τεχνολογικής κληρονομιάς, άξιο προσοχής και μελέτης για τις επόμενες γενιές.

Φωτογραφίες: Photo Brestas | Νίκος Μπρέστας 

Διαβάστε ακόμα:

Μια αναζωογoνητική εμπειρία στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας

Παραμυθιά: Ένας προορισμός-έκπληξη στη Θεσπρωτία, με μονοπάτια, αρχαίο κάστρο και μια ζωηρή σύγχρονη αγορά

Ελαταριά Παραμυθιάς: Μονοπάτια ανάμεσα σε έλατα -Oρειβασία, πεζοπορία και εναλλακτικές δραστηριότητες