Τα Άγραφα έχουν υπάρξει από τις πιο απομονωμένες και δυσπρόσιτες περιοχές της Ελλάδας. Άλλωστε η πιο δημοφιλής εκδοχή για την προέλευση του ονόματός τους αλλά μάλλον όχι αληθινή, αναφέρει πως αυτή προέκυψε από την αδυναμία των οθωμανικών αρχών να εισπράξουν φόρους από τους κατοίκους με αποτέλεσμα να διαγράψουν την περιοχή από τους φορολογικούς καταλόγους. Επομένως, το όνομα Άγραφα σημαίνει μη εγγεγραμμένα.

14

Ο Μάραθος σίγουρα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας ανόθευτης περιοχής όπως τα Άγραφα, τα οποία το BBC αποκάλεσε «δυσπρόσιτη Ελβετία της Ελλάδας». Στεκόμαστε στην πέτρινη πλατεία του χωριού και ατενίζουμε τις κορυφογραμμές που ξεδιπλώνονται μπροστά μας. Δεν είναι μόνο τα χιονισμένα τοπία που εντυπωσιάζουν και εντυπώνονται. Πριν έρθουμε εδώ είχαμε διαβάσει πως -σύμφωνα με την UNESCΟ- τα Άγραφα έχουν από τα πιο καθαρά νερά και αέρα στην Ευρώπη και το διαπιστώνουμε με τον πιο άμεσο τρόπο. Τα αθηναϊκά πνευμόνια μας είχαν καιρό να νιώσουν τέτοια αίσθηση.

Το χωριό υπήρξε η πατρίδα του Κατσαντώνη, του θρυλικού κλέφτη της Ρούμελης που σκοτώθηκε από τις δυνάμεις του Αλί Πασά και θεωρείται πρωτομάρτυρας της Ελληνικής Επανάστασης. Ο Κατσαντώνης τιμάται με μια προτομή στην πλατεία του χωριού. Στα χρόνια εκείνα, στις αρχές του 19ου αιώνα, το χωριό είχε περίπου 30 οικογένειες. Στην απογραφή του 1907 αναφέρονται 403 κάτοικοι. Φυσικά, το χωριό ακολούθησε την εγκατάλειψη της ορεινής υπαίθρου που κορυφώθηκε τις πρώτες δεκαετίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα, οι μόνιμοι κάτοικοι είναι πάρα πολύ λίγοι αλλά το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, γεμίζει κόσμο πάλι καθώς τότε γίνεται γιορτή προς τιμήν του Κατσαντώνη με την επωνυμία Κατσαντώνεια. Έτσι, όσοι κατάγονται από τον Μάραθο, επιστρέφουν στον τόπο τους και γιορτάζουν. 

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(312762)
      ["id"]=>
      int(312762)
      ["title"]=>
      string(21) "006 eisagwgh marathos"
      ["filename"]=>
      string(25) "006-eisagwgh-marathos.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(515429)
      ["url"]=>
      string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/006-eisagwgh-marathos.jpg"
      ["link"]=>
      string(124) "https://www.travel.gr/experiences/i-agnosti-ellada/marathos-enas-aneggichtos-topos-sta-eyr/attachment/006-eisagwgh-marathos/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "11"
      ["description"]=>
      string(39) "Photo: Περικλής Μεράκος "
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(21) "006-eisagwgh-marathos"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(312721)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-12-19 09:43:09"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-12-19 10:45:38"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1181)
      ["height"]=>
      int(1772)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/006-eisagwgh-marathos-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(82) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/006-eisagwgh-marathos-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(83) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/006-eisagwgh-marathos-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(83) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/006-eisagwgh-marathos-682x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(682)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(84) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/006-eisagwgh-marathos-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/006-eisagwgh-marathos.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1181)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(1772)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Περικλής Μεράκος
Η ομίχλη είναι συνηθισμένο φαινόμενο/Photo: Περικλής Μεράκος

Όμως, τώρα που ήρθαμε εμείς εδώ είναι μια χειμωνιάτικη μέρα και το χωριό είναι ουσιαστικά έρημο αλλά αυτό μας έδωσε την ευκαιρία να θαυμάσουμε τα θολωτά γεφύρια, τους νερόμυλους, τα πέτρινα σπίτια και τα σοκάκια του Μάραθου. Ήταν σε καλύτερη κατάσταση από ότι θα υπέθετε κανείς σε έναν τόσο μικρό τόπο καθώς ακόμα και όσοι δεν μένουν πια εδώ, αγαπούν αυτό τον τόπο ιδιαίτερα και τον φροντίζουν.

Στο νερόμυλο συναντάμε έναν από τους ελάχιστους μόνιμους κατοίκους και μας εξηγεί πόσο δύσκολη είναι η καθημερινότητα σε έναν τέτοιο τόπο, ειδικά το χειμώνα. Βέβαια, για εκείνον δεν τίθεται θέμα μετακόμισης, έχει απόλυτα ταυτίσει τη ζωή του με τα βουνά και τα νερά της περιοχής.

Πριν συνεχίσουμε το ταξίδι μας θα κάνουμε μια στάση στον ναό των Ταξιαρχών ο οποίος στέκει στη θέση του για εκατοντάδες χρόνια και στο εσωτερικό του υπάρχουν υπέροχες τοιχογραφίες. Πριν μπούμε στο αυτοκίνητο για να συνεχίσουμε την περιπλάνησή μας απολαμβάνουμε ακόμα μια φορά τη δροσιά και τον καθαρό αέρα του βουνού. Νιώθουμε τυχεροί που καταφέραμε να έρθουμε σε αυτό το πραγματικά παρθένο μέρος. Ίσως το μοναδικό στην Ελλάδα που η καθημερινότητα παραπέμπει τόσο πολύ σε άλλες εποχές. 

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(312758)
      ["id"]=>
      int(312758)
      ["title"]=>
      string(30) "004 marathos agalma katsantwni"
      ["filename"]=>
      string(34) "004-marathos-agalma-katsantwni.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(435486)
      ["url"]=>
      string(83) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/004-marathos-agalma-katsantwni.jpg"
      ["link"]=>
      string(133) "https://www.travel.gr/experiences/i-agnosti-ellada/marathos-enas-aneggichtos-topos-sta-eyr/attachment/004-marathos-agalma-katsantwni/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "11"
      ["description"]=>
      string(84) "Η προτομή του Κατσαντώνη/Photo: Περικλής Μεράκος"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(30) "004-marathos-agalma-katsantwni"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(312721)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-12-19 09:42:56"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-12-19 13:26:06"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1248)
      ["height"]=>
      int(1872)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(91) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/004-marathos-agalma-katsantwni-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(91) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/004-marathos-agalma-katsantwni-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(92) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/004-marathos-agalma-katsantwni-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(92) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/004-marathos-agalma-katsantwni-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(93) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/004-marathos-agalma-katsantwni-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(83) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/004-marathos-agalma-katsantwni.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1248)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(1872)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Η προτομή του Κατσαντώνη/Photo: Περικλής Μεράκος
Ναός Ταξιαρχών/Photo: Περικλής Μεράκος

Μερικά tips για μια εκδρομή στα Ευρυτανικά Άγραφα

Καλό θα είναι να έρθετε εδώ με ένα όχημα στο οποίο έχετε απόλυτη εμπιστοσύνη, ακόμα καλύτερα αν διαθέτει τετρακίνηση καθώς είναι δεδομένο πως θα χρειαστεί να οδηγήσετε σε χωματόδρομο.

Οι φίλοι της πεζοπορίας θα βρεθούν σε έναν πραγματικό παράδεισο. Άλλωστε τα μονοπάτια της περιοχής αποτελούν ακόμα και σήμερα κόμβο επικοινωνίας για τους κατοίκους.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(312767)
      ["id"]=>
      int(312767)
      ["title"]=>
      string(24) "014 marathos pros agrafa"
      ["filename"]=>
      string(43) "014-marathos-pros-agrafa-e1702993331613.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(697566)
      ["url"]=>
      string(92) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/014-marathos-pros-agrafa-e1702993331613.jpg"
      ["link"]=>
      string(127) "https://www.travel.gr/experiences/i-agnosti-ellada/marathos-enas-aneggichtos-topos-sta-eyr/attachment/014-marathos-pros-agrafa/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "11"
      ["description"]=>
      string(38) "Photo: Περικλής Μεράκος"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(24) "014-marathos-pros-agrafa"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(312721)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-12-19 09:43:22"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-12-19 13:42:17"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(973)
      ["height"]=>
      int(1247)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(100) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/014-marathos-pros-agrafa-e1702993331613-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(100) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/014-marathos-pros-agrafa-e1702993331613-234x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(234)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(100) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/014-marathos-pros-agrafa-e1702993331613-768x984.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(984)
        ["large"]=>
        string(101) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/014-marathos-pros-agrafa-e1702993331613-799x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(799)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(87) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/014-marathos-pros-agrafa-1536x1024.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1536)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1024)
        ["2048x2048"]=>
        string(92) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/12/014-marathos-pros-agrafa-e1702993331613.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(973)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(1247)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Περικλής Μεράκος
Άγραφα/Photo: Shutterstock

Τα Ευρυτανικά Άγραφα είναι πραγματικά «απείραχτα» από τον μαζικό τουρισμό. Όταν την επισκεφθείτε φροντίστε να δείξετε τον απαραίτητο σεβασμό στη φύση.

Και μερικά νούμερα για να γίνει σαφές πόσο δυσπρόσιτη είναι αυτή η πανέμορφη περιοχή. Ο Μάραθος απέχει περίpoυ 5 ώρες οδήγησης από την Αθήνα, περίπου μιάμιση ώρα από το Καρπενήσι, κάτι λιγότερο από 2 ώρες από το τουριστικά αναπτυγμένο Μεγάλο Χωριό, καθώς και 50 λεπτά από το κεφαλοχώρι Άγραφα όπου υπάρχουν υποδομές διαμονής και εστίασης. Τέτοιες υποδομές υπάρχουν και στο Κερασοχώρι σε απόσταση περίπου μιας ώρας.

Διαβάστε ακόμα:

Ο Θολωτός Τάφος του Μινύα: Eκεί όπου ο Έλγιν απέτυχε

Στα βήματα του Αριστοτέλη: Ο υγρότοπος της Καλλονής με τα φλαμίνγκο και τη μεγάλη ιστορία

Βασκίνα: Ένα ρουστίκ Τσακωνοχώρι στις πλαγιές του Πάρνωνα