Ένα από τα χαρακτηριστικά που κάνουν τη Ρώμη τόσο μοναδική κι συναρπαστική, είναι η αδιάκοπη αφήγηση της καλοδιατηρημένης ιστορίας της από την ίδια την πόλη, στοιχείο που συνοδεύει τον επισκέπτη σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού του. Όπως έγραφε ο Γκαίτε, είναι απίστευτο ότι σε ένα κομμάτι γης τόσο μικρό που θα μπορούσες να το ζωγραφίσεις σε ένα χαρτί, χωράνε τόσα παλάτια, τόσα ερείπια, τόσα αξιοθέατα. Και παρότι συνυπάρχουν εμφανή μνημεία και θησαυροί από όλες τις ιστορικές περιόδους σε ένα τόσο αρμονικό σύνολο, κάθε γειτονιά – rione – έχει μια ιδιαίτερη, ξεχωριστή ατμόσφαιρα.
Έτσι συμβαίνει και με τη μικρή περιοχή του πάλαι ποτέ Εβραϊκού γκέτο, ένα σωστό λαβύρινθο από δαιδαλώδη μεσαιωνικά σοκάκια, ογκώδη παλάτια, μικροσκοπικές πλατείες και σημαντικά αρχαιολογικά μνημεία. Πρόκειται για το κέντρο μιας από τις παλαιότερες παγκοσμίως εβραϊκές κοινότητες και παρότι ίσως δεν είναι τόσο γνωστή και εκθαμβωτική όσο άλλα κομμάτια της πόλης, παραμένει μια γειτονιά γεμάτη ιστορία, ένας τόπος γεμάτος μνήμες, πλούσιος σε κουλτούρα, ζωντανός, γραφικός και ιδιαίτερα ατμοσφαιρικός καθώς πέφτει η νύχτα.
Μια καλή αφετηρία για να εξερευνήσετε τη γειτονιά αυτή, που βρίσκεται ανάμεσα στο Campo de’ Fiori και την αρχαία Ρωμαϊκή Αγορά, είναι ξεκινώντας από το νότιο, παραποτάμιο άκρο της, απέναντι από τη γέφυρα Ponte Fabricio του μικρού νησιού του Τίβερη, της Isola Tiberina. Εδώ δεσπόζει ο θόλος του συγκροτήματος της Μεγάλης Συναγωγής, οπότε προκειμένου να εμβαθύνετε στην ιστορία της Εβραϊκής κοινότητας επισκεφθείτε το Museo Ebraico di Roma, που στεγάζεται εντός της και παρουσιάζει πολλές πλευρές της θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής στην αρχαία Εβραϊκή συνοικία. Εκατοντάδες εκθέματα, από υφάσματα έως ασημένια σκεύη, διηγούνται μια τραγική ιστορία, από το 1555 όταν ένα παπικό διάταγμα περιόρισε αυστηρά τους Εβραίους εντός των ορίων του Γκέτο, αποκλείοντας τους από την άσκηση ορισμένων επαγγελμάτων, ως τις ανατριχιαστικές, ρατσιστικές ομαδικές εκδιώξεις κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Έχοντας αποκτήσει μια σαφή εικόνα της ιστορίας της περιοχής, ήρθε η ώρα να εξερευνήσετε τα γραφικά δρομάκια, τις οδούς και τις πλατείες που σχηματίζουν ένα δαίδαλο τόσο γοητευτικό που μπορείτε να περιδιαβαίνετε για ώρες. Η Via del Portico d’ Ottavia είναι ο κύριος δρόμος που διατρέχει την περιοχή και συνδυάζει αρχαία απομεινάρια και παραδοσιακά εστιατόρια kosher που τιμούν την αυθεντική ρωμαιοεβραϊκή κουζίνα.
Πρώτα απ΄όλα, παρατηρήστε το χώρο του Portico d’ Ottavia, ό,τι απομένει από μια αρχαία στοά με κολώνες εκατέρωθεν, το οποίο περιελάμβανε δύο ναούς και μια βιβλιοθήκη και ήταν αφιερωμένο από τον αυτοκράτορα Αύγουστο στην αδερφή του Οκταβία.
Περπατώντας πάνω σε ράμπες σε διάφορα επίπεδα ανάμεσα στα ερείπια, θα έχετε υπέροχη θέα προς το γειτονικό αρχαίο Teatro di Marcello όσο και στο Ναό του Απόλλωνα Σοσιανού. Προχωρήστε ως τις τρεις κολώνες που είναι οι μόνες που απομένουν από τον κάποτε λαμπρό ναό, που συνδυάζει το όνομα του θεού Απόλλωνα στον οποίο ήταν αφιερωμένος, με το όνομα του Γάϊου Σοσιανού, του Ρωμαίου στρατηγού που ήταν υπεύθυνος για την τελευταία αναστήλωση του ναού. Έτσι, θα αποκτήσετε μια σαφή εικόνα αυτής της αρχαίας περιοχής και θα συνειδητοποιήσετε το μεγαλείο της από την εποχή της Δημοκρατίας και για πολλούς μεταγενέστερους αιώνες.
Η τελευταία χρήση της Στοάς της Οκταβίας ήταν ως μέρος της ψαραγοράς κατά τα μεσαιωνικά χρόνια και είναι εμφανής και από το όνομα της παρακείμενης εκκλησίας Sant’ Angelo in Pesceria (pescheria=ψαραγορά ). Πρόκειται για μια λιτή στην πρόσοψη εκκλησία, με ρίζες που φτάνουν στον 8ο αι., η οποία έχει υποστεί πολλές ανακαινίσεις και μετατροπές.
Πίσω στην Via del Portico d’ Ottavia, για έναν περίπατο παράλληλα με μερικά από τα πιο καταξιωμένα εστιατόρια ρωμαιοεβραϊκών σπεσιαλιτέ, όπως το περίφημο Da Giggetto με γνωστά πιάτα όπως τα Carciofi ala Guidia, Crocchette di baccala and Fiori di zucchina, τραγανές τηγανιτές αγκινάρες, αφράτες κροκέτες μπακαλιάρου και νόστιμοι γεμιστοί κολοκυθανθοί, που πρέπει σίγουρα να δοκιμάσετε. Αν μπορείτε να συγκρατήσετε την όρεξή σας, συνεχίστε κατά μήκος του ίδιου δρόμου και ενδώστε σε ένα μικρότερο σνακ: ένα παραδοσιακό εβραϊκό γλυκό από την Pasticceria Boccione. Αυτός ο φούρνος που λειτουργεί από το 1815, είναι πασίγνωστος κι αγαπημένος των ντόπιων για τα kosher γλυκά του, ειδικά για την pizza ebraica, ένα είδος γλυκού ψωμιού, γεμισμένο με καβουρδισμένα αμύγδαλα, κουκουνάρι, αμυγδαλόπαστα, κεράσια γλασσέ και σταφίδες.
Βγαίνοντας από το φούρνο με το γλυκό σας στο χέρι, στρίψτε δεξιά στη γραφική Piazza Costaguti προκειμένου να αρχίσετε να εξερευνάτε το γοητευτικό πλέγμα από σοκάκια που την περιβάλλει, ώσπου ο δρόμος να σας βγάλει στην Via dei Felegnami, μια οδό ήσυχη, γεμάτη μικρά μαγαζάκια. Προχωρήστε ανατολικά, ώσπου να ακούσετε τον παφλασμό του νερού που διακόπτει τη γαλήνια ατμόσφαιρα της περιοχής. Προέρχεται από την Fontana delle Tartarughe, ένα κομψό αναγεννησιακό σιντριβάνι στο κέντρο της Piazza Mattei, που με τη σειρά της είναι μια από τις πιο γραφικές πλατείες της Ρώμης. Αυτό το σύμπλεγμα γλυπτικής που αποτελείται από μάρμαρο, τραβερτίνη και μπρούντζο, απεικονίζει μια χαρούμενη σκηνή με τέσσερα νεαρά αγόρια που κάθονται πάνω σε μικρές βάθρες σε σχήμα κοχυλιού και παίζουν με δελφίνια και χελώνες, οι οποίες δίνουν και στο σιντριβάνι το όνομά του. Το έργο που χρηματοδοτήθηκε από την οικογένεια ευγενών Mattei προκειμένου να τοποθετηθεί μπροστά στην οικία τους, σχεδιάστηκε από τον Giacomo della Porta και ολοκληρώθηκε με τα γλυπτά του Taddeo Landini και αργότερα του Bernini που προσέθεσε τις λεπτομερέστατες χελώνες.
Η κρήνη στέκει στο κέντρο όχι μόνο της πλατείας Piazza Mattei, αλλά και της περιοχής που αποκαλείται Isola Mattei (το Νησί των Mattei) λόγω των έξι συνολικά κατοικιών που η ισχυρή αυτή οικογένεια τραπεζιτών και πολιτικών, διέθεταν στην περιοχή. Ο σχεδιασμός της πιο πολυτελούς από αυτές, του Palazzo Mattei, είχε ανατεθεί στον Carlo Maderno, ενώ στέγαζε και μια σημαντική συλλογή έργων τέχνης.
Από την Piazza Mattei που βρίσκεστε τώρα, προσπαθήστε να βρείτε και να ακολουθήσετε το στενό δρομάκι Via della Reginella όπου μπορείτε να δείτε την τώρα σφραγισμένη, περίτεχνη είσοδο του Palazzo Costaguti. Ύστερα, επιστρέψτε στην Fontana delle Tartarughe κι ακολουθήστε προς τα ανατολικά τη Via dei Funari, το δρόμο που έχει πάρει το όνομα των σχοινοποιών των οποίων τα εργαστήρια ήταν εγκαταστημένα εδώ. Αυτό είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά τμήματα της περιοχής του Γκέτο, όπως είναι εμφανές από τα πολυάριθμα τριγύρω παλάτια. Πράγματι, στρίβοντας αριστερά στη Via Caetani, στο σημείο που θα δείτε την εκκλησία Santa Caterina dei Funari με το περίτεχνο καμπαναριό, θα συναντήσετε το υπέροχο Palazzo Mattei di Giove, ένα μνημειώδες παλάτι που είναι σίγουρα η πιο θεαματική κατοικία των Mattei και ένα από τα εντυπωσιακότερα κτίρια της Ρώμης.
Σύμφωνα με το σχέδιο του Carlo Maderno περιλαμβάνει δύο αυλές και δύο περίστυλες στοές, πλούσια εξωτερική διακόσμηση με αγάλματα, προτομές και ανάγλυφα με τη μορφή αυτοκρατόρων, δημιουργώντας μια εικόνα εφάμιλλη ενός ανοιχτού μουσείου. Σήμερα στο χώρο αυτό στεγάζονται δύο ιδρύματα, το Κέντρο Αμερικανικών Σπουδών και η Βιβλιοθήκη Μοντέρνας και Σύγχρονης Ιστορίας, ενώ μπορείτε να περιηγηθείτε ελεύθερα στις γοητευτικές αυλές και στις πέργκολες.
Επιστρέφοντας στη Via dei Funari θα συναντήσετε ένα ακόμη παλάτι, το Palazzo Caetani Lovatelli, όπου πάνω από τις δύο κύριες εισόδους του φέρει ανάγλυφες επιγραφές με τα ονόματα δύο οικογενειών που κατοίκησαν σε αυτό: των Caetani, μιας από τις παλαιότερες ρωμαϊκές οικογένειες και των Lovatelli που αγόρασαν το παλάτι τον 19ο αιώνα.
Από την Piazza Lovatelli συνεχίστε κατά μήκος της Via dei Funari ώσπου να συναντήσετε τη μικρή πλατεία Piazza di Campitelli, με την εντυπωσιακή μπαρόκ πρόσοψη της εκκλησίας Santa Maria in Campitelli ή Santa Maria in Portico, από το Portico d’ Ottavia που βρίσκεται κοντά. Τα σχέδια του Carlo Reinaldi είχαν σαν αποτέλεσμα μια διώροφη πρόσοψη με πολλές κολώνες κι έντονες κάθετες γραμμές. Η εκκλησία χτίστηκε για να στεγάσει μια θαυματουργή εικόνα της Παναγίας με το Θείο Βρέφος, η οποία είχε λιτανεύσει στους γύρω δρόμους βοηθώντας τη λήξη της επιδημίας πανώλης που μάστιζε την πόλη.
Μόλις βρεθείτε στο πίσω μέρος της εκκλησίας θα διαπιστώσετε ότι απέχετε μόλις λίγα βήματα από τη Στοά της Οκταβίας κι έτσι θα φτάσετε πάλι στην κεντρική αρτηρία του Γκέτο. Αφήστε τη Via del Portico d’ Ottavia να σας οδηγήσει δυτικά, στη μικροσκοπική πλατεία Piazza delle Cinque Scole με τη μαρμάρινη κρήνη Fontana del Pianto. Η πλατεία οφείλει το όνομά της στις πέντε εβραϊκές σχολές που λειτουργούσαν εδώ, αλλά ο βασικός λόγος για να την επισκεφτείτε είναι η καταπληκτική, παραδοσιακή trattoria Sora Margherita. Για πολλά χρόνια ήταν το καλά φυλαγμένο μυστικό των ντόπιων για εξαιρετικό φαγητό, χωρίς καν ταμπέλα στην είσοδο, ένας νόστιμος προορισμός για λίγους γνώστες. Από στόμα σε στόμα η φήμη της μεγάλωσε κι έτσι σήμερα οι επισκέπτες αυτού του απλού κι απροσποίητου μαγαζιού τρώνε περιτριγυρισμένοι από φωτογραφίες αφοσιωμένων πελατών από όλο τον κόσμο, ανάμεσά τους κι ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος Bill Clinton.
Τα αποκλειστικά χειροποίητα ζυμαρικά όπως fettuccine, ravioli και agnolotti είναι εξαιρετικά, ενώ το πιάτο cacio e pepe με έξτρα τυρί ρικόττα είναι ένα από τα καλύτερα της Ρώμης. Οι κεφτέδες με σάλτσα ντομάτας πάνω σε ένα βουνό ζυμαρικών θα σας κάνουν να γλύφετε τα δάχτυλά σας, ενώ από τα υπόλοιπα παραδοσιακά πιάτα που αξίζει να δοκιμάσετε είναι το ψητό αρνάκι alla scottadito, η ουρά βοδινού σε σάλτσα κρασιού coda alla vaccinara κι αφού βρίσκεστε στο Γκέτο, οι τηγανιτές αγκινάρες alla giudia που είναι οι σταρ των ορεκτικών. Ένα από τα μεγάλα κομμάτια σπιτικού tiramisu που σερβίρονται εδώ, είναι ο καλύτερος τρόπος για να κλείσετε το γεύμα σας αλλά και τη βόλτα σας, στην τόσο ιδιαίτερη, ενδιαφέρουσα και γοητευτική αυτή περιοχή.
Διαβάστε ακόμα:
Μια περιήγηση στο Foro Boario, την περιοχή της αρχαίας αγοράς της Ρώμης
Fontana di Trevi: Τα μυστικά του διασημότερου συντριβανιού στον κόσμο
Περιπλάνηση γύρω από την κομψή Piazza Farnese, μια από τις πιο ατμοσφαιρικές περιοχές της Ρώμης
