Τους πανέμορφους ορεινούς προορισμούς της χώρας μας τους έχουμε συνδέσει κυρίως με χειμερινές εκδρομές, αναζητώντας εικόνες χιονισμένων τοπίων, πίστες του σκι γεμάτες δράση, πέτρινες σάλες με τζάκια που τριζοβολούν και ζεστούς ξενώνες γεμάτους θαλπωρή. Ο αναζωογονητικός αέρας όμως των βουνών μας αποδεικνύεται σωτήριος για περιόδους αποπνικτικής ζέστης σαν αυτή που διανύουμε κι η ασύγκριτη δροσιά που προσφέρουν ακόμη και όχι ιδιαίτερα μεγάλου υψόμετρου χωριά, δίνει μια αναζωογονητική απάντηση στην ερώτηση πώς θα αντέξουμε τον καύσωνα.
Τη στιγμή που στις παραλίες -τουλάχιστον στις κοντινότερες στα αστικά κέντρα- παρατηρείται το αδιαχώρητο τα Σαββατοκύριακα και ο εγκλωβισμός στην κίνηση πλάι σε χιλιάδες άλλους που είχαν την ίδια με εμάς ιδέα, είναι ικανός να μας χαλάσει τη διάθεση, ορεινά χωριά σε κοντινή απόσταση, περιμένουν να μας χαρίσουν τη φιλοξενία και την απλόχερη δροσιά τους. Ανάμεσά τους, η γραφική Αμφίκλεια σε απόσταση 2 ωρών από την Αθήνα, προσφέρεται για μια καλοκαιρινή ημερήσια εξόρμηση, για ένα long weekend, για μια απόδραση από το διαρκές κόκκινο του υδράργυρου των αστικών περιοχών στους καταπράσινους βορειοανατολικούς πρόποδες του Παρνασσού.
Οι επισκέπτες του χιονοδρομικού κέντρου από το οποίο απέχει μόλις 17 χλμ. συχνά παραβλέπουν την χαμηλών τόνων Αμφίκλεια ή Δαδί, όπως πολλοί τη γνωρίζουν, για χάρη της κοσμικής Αράχωβας, προσπερνώντας έναν παραδοσιακό οικισμό αυθεντικής γοητείας. Αλλά και πλούσιας ιστορίας, η οποία κάνει σαφή τη σύνδεσή της με την περιοχή, ήδη πλησιάζοντας και αντικρίζοντας τον περίφημο «Λέοντα της Χαιρώνειας», το επιβλητικό μνημείο με τη μορφή λιονταριού που τιμά τους Θηβαίους πεσόντες στη γνωστή μάχη ανάμεσα στο βασίλειο της Μακεδονίας και το συνασπισμό Αθηναίων, Βοιωτών και λοιπών συμμαχικών πόλεων-κρατών. Στην ίδια την Αμφίκλεια, που το όνομά της σημαίνει «φημισμένος, ένδοξος τόπος» υπήρχε το διάσημο Μαντείο του Διονύσου που στην ακμή του είχε ξεπεράσει σε φήμη κι αυτό των Δελφών, ενώ το όνομα Δαδί αποδίδεται στους Φράγκους που προηγήθηκαν των Οθωμανών, στα χρόνια των οποίων η Αμφίκλεια εξελίχθηκε σε κεφαλοχώρι.
Στοιχεία από την αρχιτεκτονική της εποχής είναι ακόμη εμφανή στο χωριό που παρότι στην πορεία του άλλαζε ονόματα, διατήρησε έναν υπέροχο αέρα γνησιότητας. Θα τον νιώσετε ιδιαίτερα στη χαρακτηρισμένη ως διατηρητέο οικισμό από το 1977 και παραδοσιακό οικισμό από το 2005 Παλιά Συνοικία, ένα πανέμορφο πλέγμα από πέτρινα σοκάκια και καλοδιατηρημένα παραδοσιακά σπίτια γύρω από την Άνω Πλατεία, που απλώνονται βόρεια και βορειανατολικά του νεότερου οικισμού. Σε αυτό το παλαιότερο τμήμα της Αμφίκλειας, επίκεντρο του χωριού ήταν η «Χορευταρία», μια μεγάλη πέτρινη θολωτή βρύση με δύο κρήνες, όπου ακόμη και σήμερα θα δροσιστείτε με το πεντακάθαρο νερό της.
Οι κρήνες εξάλλου είναι χαρακτηριστικό του χωριού, συχνά θα συναντήσετε κι από μια έξω από κάποια λουλουδιασμένη αυλή, ενώ με τη σειρά τους και οι κατάφυτες αυλές των σπιτιών έχουν το δικό τους γνώρισμα: κοιτάξτε προσεκτικά και θα δείτε ότι σχεδόν καθεμιά έχει το δικό της περήφανο, πανύψηλο έλατο. Εντυπωσιακότερα όλων, τα πετρόκτιστα σπίτια και αρχοντικά που παρατάσσονται στα φιδωτά, ανηφορικά, πλακόστρωτα σοκάκια -τα καλντερίμια αποκαλούνται «στριμούλες» στη ντοπιολαλιά-, αρκετά με καμάρες που μαρτυρούν την τουρκική επιρροή και τη χρήση τους από τους Οθωμανούς αγάδες της περιοχής και τα περισσότερα με βουκαμβίλιες και τριανταφυλλιές που αναρριχώνται δίπλα στις βαριές ξύλινες πόρτες τους.
Κατηφορίζοντας από την Άνω Πλατεία με το χαρούμενο σιντριβάνι, ο δρόμος που κάθε άνοιξη πλημμυρίζει από δρομείς οι οποίοι τερματίζουν στους αγώνες «Μονοπάτι Παρνασσού» και «Μονοπάτι Αμφίκλειας», οδηγεί στην πολυσύχναστη Πλατεία 25ης Μαρτίου, τη λεγόμενη Κάτω Πλατεία. Γύρω από τα σκιερά πλατάνια της βρίσκεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση καφέ και εστιατορίων και η γαργαλιστική μυρωδιά των ψητών της σούβλας θα σας ανοίξει την όρεξη, αξίζει όμως προηγουμένως μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα στάση ακριβώς πάνω στην πλατεία για να επισκεφθείτε τα δύο μικρά, αλλά περιεκτικά και επιμελώς στημένα μουσεία της Αμφίκλειας που συστεγάζονται στο Πνευματικό -Πολιτιστικό Κέντρο: το Μουσείο Άρτου και το Μουσείο Επαγγελμάτων.
Κεντρικό θέμα του πρώτου είναι φυσικά το αγαθό που δεν λείπει από κανένα τραπέζι καμιά εποχή του χρόνου, ενώ η ιδέα για τη δημιουργία ενός μονοθεματικού μουσείου αφιερωμένου στο ψωμί είχε ξεκινήσει από τη «Μεσοσπορίτισσα», τη γιορτή των γεωργών και της σποράς των δημητριακών, έθιμο που με τη σειρά του είχε οδηγήσει κάθε δεύτερο Νοέμβριο, μαζί με τα Εισόδια της Θεοτόκου στη διοργάνωση τριήμερης έκθεσης αρτοσκευασμάτων. Στη μόνιμη όμως αυτή συλλογή, που εκπλήσσει με τα αρτοποιήματα -σωστά έργα οικιακής τέχνης, κάθε αντικείμενο που σχετίζεται με την παρασκευή του ψωμιού αποτελεί μάρτυρα των δραστηριοτήτων της τοπικής κοινωνίας. Θα εντυπωσιαστείτε σίγουρα με τις παραδοσιακές κουλούρες, διακοσμημένες τόσο περίτεχνα που μοιάζουν με κέντημα και με τόσες αναφορές σε λαϊκές παραδόσεις και έθιμα που γίνονται αφηγητές της λαογραφικής ιστορίας το τόπου.
Ξεκινώντας από το σπόρο και καταλήγοντας στο αλεύρι, ένας ολόκληρος κύκλος ξετυλίγεται μπροστά μας από την καλλιέργεια των σιτηρών ως το άλεσμα, ενώ μια δεύτερη ενότητα φτάνει ως το πλάσιμο, το διάκοσμο και το ψήσιμο. Σημαντικές στιγμές όπως η γέννηση κι ο γάμος και γιορτές όπως τα Χριστούγεννα, το Πάσχα κι ο θερισμός, εκπροσωπούνται με ανάγλυφα σχέδια απίστευτης λεπτομέρειας πάνω σε «λαμπροκουλούρες» με κόκκινα αυγά που προορίζονται για βαφτιστήρια, «πρεβέντες του τσοπάνη» με βουκολικό διάκοσμο ή «του σπιτιού» που ζυμώνονται για την Πρωτοχρονιά, «κοκόσια» όπως αποκαλούνται οι μικρές κουλουρίτσες με καρύδια για τα παιδιά που λένε τα κάλαντα, «σαραντοκουλούρες» που καταναλώνονται στη νηστεία της Σαρακοστής, «Χριστόψωμα», «Μαγιοκουλούρες» και άλλα ακόμη πιο ευφάνταστα ψωμιά που σχετίζονται με τους νεόνυμφους. Γύρω τους, τοπικές ενδυμασίες, κεντήματα, υφαντά και παλιά οικιακά σκεύη εμπλουτίζουν την έκθεση, δημιουργώντας ένα παραδοσιακό, όχι και τόσο μακρινό σκηνικό.
Ένα επίπεδο πιο κάτω, στο Μουσείο Επαγγελμάτων Αμφίκλειας, κοινή προσπάθεια κατοίκων και μελών του Λαογραφικού-Χορευτικού Συλλόγου «Η Δαδιώτικη Εστία», ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με επαγγέλματα και καθημερινές ασχολίες που τείνουν να εκλείψουν ή σίγουρα έχουν εξελιχθεί πάρα πολύ. Άριστα διατηρημένα σύνεργα του πεταλωτή, του σαμαρά, του υφαντουργού και της υφάντρας, αλλά και καθημερινά σκεύη όπως το χαβάνι του καπνού, μια παγωτομηχανή χειρός, ένα σίδερο με κάρβουνο, μας θυμίζουν πως ήταν η καθημερινότητα δεκαετίες πριν και όχι μόνο στην περιοχή του Παρνασσού.
Η επίσκεψη στο Μουσείο Άρτου σίγουρα ανοίγει την όρεξη και ντόπιες σπεσιαλιτέ όπως μάσκουρι με πρόβειο γιαούρτι και κατσικίσια φέτα, ζυμαρόπιτες, κολοκυθόπιτες, χορτόπιτες και τηγανόψωμα συνοδεύουν προβατίνες, κοντοσούβλι και νόστιμα κρεατικά που σερβίρονται σε ψητοπωλεία, μεζεδοπωλεία κι εστιατόρια με αξιόλογη κουζίνα, όπως τα «Μη σε μέλλει» ανηφορίζοντας για την Παλιά Συνοικία, «Δαδί» στην Κάτω Πλατεία και «Καλιφόρνια» επί της κεντρικής οδού Εθνικής Αντιστάσεως. Απέναντι από την τελευταία, μην παραλείψετε μια δροσιστική όσο και απολαυστική στάση για χειροποίητο αυθεντικό παγωτό παρφέ στο Ζαχαροπλαστείου Γκενεράλης, από όπου θα προμηθευτείτε και εξαιρετικούς βουτυράτους κουραμπιέδες όλο το χρόνο καθώς και ολόφρεσκο εκμέκ.
Την υπόλοιπη μέρα αξίζει να την αφιερώσετε στη βαθιά αναζωογονητική φύση της πνιγμένης στο πράσινο Αμφίκλειας, που όπως και τα γύρω χωριά ξεπροβάλλουν μέσα από πυκνά δάση ελάτης και κέδρων. Ένα βατό μονοπάτι τριών χιλιομέτρων θα σας οδηγήσει στο Φαράγγι Κεραμιδίου, ενώ στο μικρό καταρράκτη και τη λίμνη που σχηματίζεται, αν υπάρχει αρκετό νερό μπορείτε να βουτήξετε για να δροσιστείτε. Από εδώ μπορείτε να συνεχίσετε ανηφορίζοντας το μονοπάτι της χαράδρας του Κεραμιδίου, ως τα 850 μέτρα υψόμετρο, για ένα από τα ωραιότερα αξιοθέατα της περιοχής, το εκκλησάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ ή Αγιαρσαλής.
Και μόνο το θέαμα της πέτρινης μονής που κυριολεκτικά είναι λαξευμένη σε μια εσοχή στην αγκαλιά του κάθετου βράχου, είναι συναρπαστικό, η δε ιστορία της θα δώσει άλλη διάσταση στην επίσκεψή σας: αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η μονή φέρεται να ιδρύθηκε από Ναΐτες ιππότες της Δ’ Σταυροφορίας τον 12ο αιώνα, ενώ την περίοδο της Τουρκοκρατίας εκτός από καταφύγιο των κατοίκων της Αμφίκλειας, αποτελούσε και καραούλι του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Εντός της τοξωτής, λιθόκτιστης μονής εντυπωσιακό είναι το πέτρινο τέμπλο, και είναι εδώ που την Τρίτη του Πάσχα γίνεται πανηγυρική λειτουργία και ακολουθούν εκδηλώσεις με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια.
Οι εμπειρίες στην Αμφίκλεια δεν εξαντλούνται στις παραπάνω. Από την αρχαία Ακρόπολη λίγο έξω από το χωριό διατηρούνται τμήματα του τείχους κι ένας μεσαιωνικός πέτρινος πύργος. Στο μικρό λόφο όπου βρίσκονται, φτάνετε εύκολα πεζοπορώντας, ενώ τα 6 χλμ. ως την ιστορική και φημισμένη Ιερά Μονή Δαδίου -κέντρο δράσης του Αθανασίου Διάκου και του Οδυσσέα Ανδρούτσου κατά τον απελευθερωτικό αγώνα- μπορείτε να τα καλύψετε οδικώς.
Για όσους δε επιθυμήσουν να διανυκτερεύσουν, ανάμεσα στους περιποιημένους ξενώνες, η «Αμφίκαια» σας προσφέρει τη μοναδική εμπειρία διαμονής σε ένα ολοζώντανο αγρόκτημα και συμμετοχής στο πρόγραμμα και τις δουλειές της αγροτικής ζωής με δραστηριότητες όπως η κηπουρική, το φύτεμα, το βοτάνισμα και το μάζεμα των φρούτων. Εδώ, η δροσιά παίρνει τη μορφή μιας βουτιάς στη μεγάλη γούρνα με το καθαρό, κρυστάλλινο νερό που έρχεται από τον Παρνασσό, ενώ τα παιδιά θα ξετρελαθούν με τις καθαρόαιμες θεσσαλικές φοράδες, και τα μικρόσωμα Σκυριανά πόνυ που ζουν στο αγρόκτημα. Ακόμη όμως κι αν πάρετε αυθημερόν το δρόμο των 170 χλμ. που οδηγούν στην Αθήνα, και πάλι θα έχετε απολαύσει μια ολόδροση μέρα πλήρη εμπειριών και πανέμορφων εικόνων. Σαν αυτές που κάνουν τόσο την Αμφίκλεια, όσο και τα γύρω χωριά του Παρνασσού, προορισμό ιδανικό και αγαπημένο οποιαδήποτε εποχή του χρόνου.
Διαβάστε ακόμα:
Εκδρομή στην Αμφίκλεια -Ένα χαλαρό διήμερο σε έναν Παραδοσιακό Οικισμό
Ένας άλλος τρόπος να ζεις στη Μενδενίτσα Φθιώτιδας -Τι είναι η Αγαποκοινότητα και το Οικοχωριό της
