Για τα δεδομένα της χώρας μας, η οποία ακόμα και στα βορειότερα τμήματά της δεν γνωρίζει πολύ βαρείς χειμώνες, οι χαμηλές θερμοκρασίες που έχουν επανειλημμένα καταγραφεί στο Κάτω Νευροκόπι της Δράμας αρκούν για να του δοθεί ο τίτλος της «Σιβηρίας της Ελλάδας».
Μοιάζει βέβαια με ένα ακόμα δημοσιογραφικό πυροτέχνημα, που στοχεύει στον εύκολο εντυπωσιασμό και στο κυνήγι των ιντερνετικών κλικ. Όμως δεν είναι έτσι: το αναφέρει και η Βικιπαίδεια στο σχετικό λήμμα –γράφοντας για τη χαρακτηριστική ψυχρότητα των χειμώνων της περιοχής– ενώ το προσυπόγραψε και ο ίδιος ο δήμαρχος Κάτω Νευροκοπίου μέσα στο 2021, σε επίσημη επιστολή που απηύθυνε στο Υπουργείο Οικονομικών (και αναδημοσιεύτηκε ευρέως στον Τύπο), γράφοντας ότι είναι κάτι «πανελληνίως γνωστό».
Μια ματιά στις καταγραφές θερμοκρασίας των τελευταίων χρόνων, δείχνει αποκαλυπτική: το Κάτω Νευροκόπι γιόρτασε τα Χριστούγεννα του 2021 με -11 βαθμούς Κελσίου, μπήκε στο 2019 με -21, ενώ το 2017 έκλεινε τις τελευταίες μέρες του Γενάρη με -18. Στους -21 είχε επίσης βρεθεί και τον Δεκέμβριο του 2005, ενώ φημολογείται ότι έχει υπάρξει και τιμή υδράργυρου στους -28.
Αυτό ελέγχεται, ωστόσο. Το λέει μεν η Βικιπαίδεια και θα το βρείτε και σε διάφορα δημοσιεύματα, μα έρχεται σε καταφανή αντίφαση με την ιστορικά χαμηλότερη θερμοκρασία στη χώρα μας, η οποία σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας ήταν το -27,8 της Πτολεμαΐδας τον Ιανουάριο του 1963, κατά τον λεγόμενο «Χειμώνα των Πάγων». Τη δε δεύτερη θέση κατέχει ο Αμυγδαλεώνας της Καβάλας με -25, τον Ιανουάριο του 1954. Συνεπώς το -28 του Κάτω Νευροκοπίου, όσο κι αν δείχνει πιστευτό βάσει των δεδομένων της περιοχής, δεν είναι παρά ένας διαδεδομένος μύθος.
Πάντως δεν είναι μόνο η ένταση του κρύου που οδηγεί σε παραλληλισμούς με τη Σιβηρία. Είναι και η διάρκεια του χειμώνα, η οποία έχει φτάσει σε εξίσου παροιμιώδη ρεκόρ. Την περίοδο λ.χ. που ο Σπύρος Παπαδόπουλος παρουσίαζε το δημοφιλές τηλεπαιχνίδι Ποιος Θέλει να Γίνει Εκατομμυριούχος στο MEGA (1999-2002), μια ερώτηση έλεγε: «Υπάρχει περιοχή της Ελλάδας στην οποία να έχει χιονίσει τέλη Ιουνίου»; Φαινόταν αδιανόητο, ωστόσο ήταν και πάλι το Κάτω Νευροκόπι. Το φαινόμενο σημειώθηκε το 1996, σε μια εποχή που αρκετοί είχαν ήδη ξεκινήσει τα μπάνια στα νοτιότερα σημεία της χώρας.
Πώς εξηγούνται όμως όλα αυτά; Για την επιστήμη της μετεωρολογίας, δεν υπάρχει κάποιο μυστήριο. Είναι τέτοια δηλαδή η διάταξη των βουνών γύρω από το Κάτω Νευροκόπι, ώστε εμποδίζει τη διέλευση θερμών αέριων μαζών στο οροπέδιο όπου βρίσκεται χτισμένο (σε υψόμετρο 559 μέτρων). Ως αποτέλεσμα, δημιουργούνται καιρικές συνθήκες που πράγματι φέρνουν στη σιβηριανή στέπα –τηρουμένων ασφαλώς όλων των αναλογιών.
Βέβαια, η ίδια η ονομασία Κάτω Νευροκόπι δημιουργεί ορισμένα εύλογα ερωτήματα: υπάρχει δηλαδή και Άνω Νευροκόπι; Και, ως Άνω, δεν θα έπρεπε να έχει ακόμα χαμηλότερες θερμοκρασίες;
Υπάρχει όντως κάτι σαν «Άνω Νευροκόπι», αν και επισήμως η ονομασία αυτή δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ. Η πόλη που υπήρχε βορειότερα κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας λεγόταν απλώς Νευροκόπι. Με τη λήξη όμως του Β΄Βαλκανικού Πολέμου (1913) περιήλθε στη Βουλγαρία –είναι το σημερινό Γκότσε Ντέλτσεφ– οπότε οι Έλληνες κάτοικοι έφυγαν και μετοίκησαν 12 χιλιόμετρα νοτιότερα των νέων συνόρων, στην κωμόπολη Ζύρνοβο. Η οποία μετονομάστηκε τελικά σε Κάτω Νευροκόπι το 1927, στα πλαίσια ενός γενικότερου εξελληνισμού σλαβικών τοπωνυμίων.
Ασφαλώς, για τους 2.157 ανθρώπους που ζουν στο Κάτω Νευροκόπι (σύμφωνα με την απογραφή του 2011), όλα όσα εντυπωσιάζουν την υπόλοιπη Ελλάδα αποτελούν μέρος μιας οικείας εποχιακής ρουτίνας, με την οποία είναι πλήρως προσαρμοσμένοι. Τα πρώτα κρύα ξεκινούν συνήθως τον Οκτώβριο και κρατάνε μέχρι και τον Απρίλιο –καμιά φορά βαστάνε και τον Μάιο– με το χιόνι να φτάνει μέχρι και τα 2 μέτρα. Το βασικό τους ζήτημα, επομένως, είναι συνήθως το κόστος της θέρμανσης και όχι η βαρυχειμωνιά.
Η βαρυχειμωνιά, από την άλλη, φέρνει κι ένα σπάνιο δώρο στην περιοχή, «προικίζοντας» τις πατάτες Νευροκοπίου με ιδιαίτερη νοστιμιά, χάρη στην οποία αναγνωρίστηκαν και διεθνώς το 2002, ως προϊόν Π.Γ.Ε. (Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης). Η παρουσία χιονιού για τόσο μεγάλο διάστημα, ας πούμε, εμποδίζει τη διπλή σοδειά που αποτελεί νόρμα για άλλες περιοχές –κάτι ιδιαίτερα ωφέλιμο για το έδαφος. Το κρύο, επίσης, ενισχύει το άμυλο, τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία της πατάτας, συμβάλλοντας στην επίτευξη μιας ξεχωριστής γεύσης. Στις μέρες μας, το Κάτω Νευροκόπι παράγει ποικιλίες Spunta, Agria και Lizeta. Και όποιος μαγειρεύει και τις έχει φτιάξει ψητές ή τηγανητές, γνωρίζει από πρώτο χέρι ότι η φήμη τους είναι πανάξια.
Διαβάστε ακόμα:
5 μονοήμερες εκδρομές σε ελατοσκέπαστα χωριά κοντά στην Αθήνα
Ανθοχώρι -Ένας μικρός χειμερινός παράδεισος στα Άγραφα
Οι 7 πιο κρύες πόλεις του κόσμου – Εδώ το θερμόμετρο φτάνει τους -40
