«Κήποι όνομα και πράγμα» λένε πολλοί από όσους έχουν επισκεφθεί αυτό το γραφικό χωριό των Ιωαννίνων, στο οποίο αφθονούν πράγματι οι κήποι. Και δεν υπάρχει καλύτερη εποχή για να τους θαυμάσει κανείς από τις ηλιόλουστες μέρες της άνοιξης, όταν αναγεννιέται όλη η γύρω φύση, μαζί με τα λουλούδια και τα οπωροφόρα δέντρα που στολίζουν τις αυλές των κατοίκων.
Χτισμένοι σε υψόμετρο 750 μέτρων σε έναν βραχώδη λόφο στους νότιους πρόποδες της κορυφής Καζάρμα (που είναι μέρος του ορεινού συγκροτήματος της Τύμφης), οι Κήποι εντοπίζονται στην «καρδιά» του κεντρικού Ζαγορίου, μετρώντας 86 μόνιμους κατοίκους –σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Μοναδικό τους χαρακτηριστικό είναι δε ο ποταμός Μπαγιώτικος: ένας τοπικός παραπόταμος του (γνωστότερου) Βίκου, ο οποίος περνάει μέσα από το χωριό, τροφοδοτώντας την πλούσια βλάστηση εντός και εκτός αυτού.
Πέρα από γραφικό, όμως, το χωριό είναι και αρκετά αναπτυγμένο, αποτελώντας προορισμό για όλους τους μήνες του χρόνου –ειδικά για τους κατοίκους και τους επισκέπτες των Ιωαννίνων, οι οποίοι το έχουν για εύκολη και αγαπημένη εκδρομή, με δεδομένο ότι είναι το κοντινότερο Ζαγοροχώρι στην πόλη τους.
Ένα ιστορικό χωριό, με μοναδικά αξιοθέατα
Πριν μετονομαστεί επισήμως σε Κήπους (1927), το χωριό ήταν γνωστό με το σλάβικο τοπωνύμιο Μπάγια, το οποίο μεταφράζεται σε «λουτρό» –απηχώντας, έμμεσα, τα πλούσια νερά της τοποθεσίας. Η ίδρυσή του χάνεται ωστόσο στους αιώνες, καθώς δεν έχουμε επαρκείς πηγές για να την προσδιορίσουμε χρονικά.
Ξέρουμε πάντως ότι υπήρχε το 1431 και εικάζουμε ότι ήταν και ανθηρό, καθώς από την περιοχή του ήταν αυτό που έστελνε τους περισσότερους βοϊνίκους (ιπποκόμους) στην Κωνσταντινούπολη. Μάλιστα, κατά τον 16ο αιώνα ο πληθυσμός αυξήθηκε λόγω της διάλυσης γειτονικών οικισμών και της μετοίκησης των κατοίκων τους εκεί. Η δε θέση του ως κεφαλοχώρι διατηρήθηκε ως και τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν αποτέλεσε διοικητικό κέντρο για όλο το κεντρικό Ζαγόρι. Ο μαρασμός θα ερχόταν αργότερα, μετά τη δεκαετία του 1960, λόγω των κυμάτων της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης.
Ο σημερινός επισκέπτης αντικρίζει έναν τόπο με παραδοσιακά, πετρόχτιστα σπίτια, λιθόστρωτα καλντερίμια, χαγιάτια και κάμποσες βρύσες (μερικές από αυτές πολύ παλιές, μάλιστα). Χαρακτηριστικό του –όπως είπαμε και πιο πριν– είναι η παρουσία του ποταμού Μπαγιώτικου, ο οποίος κατεβαίνει από τα Ριζιανά και περνάει μέσα από τον οικισμό, πριν ενωθεί με τον Βίκο λίγο παραδίπλα.
Η έντονη παρουσία των τρεχούμενων, βουνίσιων υδάτων, οδήγησε και στην κατασκευή κάμποσων γεφυριών, που στις μέρες μας συγκαταλέγονται στα κύρια αξιοθέατα των Κήπων. Στη δυτική πλευρά, ας πούμε, λίγο πριν το χωριό, θα δείτε το εκπληκτικό Γεφύρι του Πλακίδα (ή Καλογερικού), το οποίο χτίστηκε το 1748, ενώ στη δυτική είσοδο βρίσκεται το Γεφύρι του Κοντοδήμου (ή Λαζαρίδη, κατ’ άλλους) –με το φαράγγι του Μικρού Βίκου (ή αλλιώς «Βικάκι») να ξεκινάει αμέσως έπειτα. Στην ανατολική έξοδο, πάλι, θα αντικρίσετε το Γεφύρι του Μύλου, ενώ μόλις 1 χιλιόμετρο πιο πέρα προβάλλει το Γεφύρι του Πιτσιώνη.
Ο αριθμός των γεφυριών αντανακλά τις παλιότερες μέρες ακμής, όταν λόγω της εξέχουσας θέσης των Κήπων και της σχετικά μικρής απόστασης από τα Γιάννενα θεωρούνταν συγκοινωνιακός κόμβος τόσο για τους ανθρώπους, όσο και για τη μεταφορά εμπορικών αγαθών. Στις δικές μας ημέρες, πάλι, περισσότερη σημασία έχουν οι πεζοπορικές ευκαιρίες που προσφέρει το γύρω περιβάλλον στους επισκέπτες. Μια δημοφιλής διαδρομή, που την προτιμούν ακόμα και αρχάριοι, είναι προς το διάσημο Γεφύρι του Κόκκορου (ή Νούτσου), στα όρια των Κήπων με τα χωριά Δίλοφο και Κουκούλι. Εκεί, μάλιστα, θα δείτε και μια σπηλιά, όπου η τοπική παράδοση λέει πως κρυβόταν ο διαβόητος λήσταρχος Νταβέλης κατά τον 19ο αιώνα. Η όλη πορεία θα σας πάρει γύρω στις 2 ώρες.
Ένα ακόμα αξιοθέατο είναι το λαογραφικό μουσείο «Αγάπιος Τόλης» (Τετάρτη με Κυριακή 10.00-16.00, 6944 815 482), που φιλοξενεί πλήθος αντικειμένων σχετικών με τον παλιότερο τρόπο ζωής των κατοίκων του χωριού, με τα χειροποίητα έπιπλα και τις παραδοσιακές φορεσιές να ξεχωρίζουν ανάμεσά τους. Όλα προέρχονται από την ιδιωτική συλλογή του Αγάπιου Τόλη, ο οποίος διατέλεσε κοινοτάρχης Κήπων για πολλές δεκαετίες. Περάστε όμως και από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου (χρονολογείται στα 1779), ώστε να δείτε από κοντά το ψηλό, όμορφο καμπαναριό με το ρολόι.
Επιλογές για διαμονή
Παρά το μικρό τους μέγεθος οι Κήποι είναι ένα τουριστικά αναπτυγμένο και οργανωμένο χωριό, στο οποίο θα βρείτε κάμποσες επιλογές για διαμονή –τόσο μικρά ξενοδοχεία, όσο και καταλύματα προς ενοικίαση.
Ενδεικτικά, το ξενοδοχείο «Μαχαλάς» είναι ένα μεγάλο συγκρότημα διαμερισμάτων στην κεντρική πλατεία του χωριού, το οποίο έχει διαμορφωθεί σαν ξεχωριστή γειτονιά, διαθέτοντας δηλαδή δική του ταβέρνα, αρτοποιείο, παντοπωλείο, ακόμα και ζαχαροπλαστείο. Καλή επιλογή, δημοφιλής στα ζευγάρια, είναι και το boutique hotel «Rodia» –με κήπο, εστιατόριο και κοινόχρηστο lounge. Το «Kipi Suites», πάλι, προσφέρει ωραία θέα στα βουνά και στο ποτάμι, ενώ το 4 αστέρων «Kipi Mountain Resort» είναι κατάλληλο για όσους επιθυμούν λίγη περισσότερη ησυχία μέσα στην τριγύρω φύση.
Επιλογές για φαγητό
Δημοφιλής προορισμός για φαγητό στους Κήπους είναι το οικογενειακό εστιατόριο «Στου Μιχάλη», το οποίο βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού και λειτουργεί σε όλη τη διάρκεια του έτους (τον χειμώνα ο εσωτερικός χώρος διαθέτει και τζάκι).
Ειδικεύεται σε παραδοσιακή, ζαγορίσια κουζίνα, ενώ τον χειμώνα θα βρείτε και κυνήγι (αγριογούρουνο, λαγό κ.ά.). Καλή φήμη, όμως, έχει και η ταβέρνα που φιλοξενείται στο ξενοδοχειακό συγκρότημα «Μαχαλάς», η οποία σερβίρει και σπιτικά μαγειρευτά.
Πώς θα έρθετε στους Κήπους
Οι Κήποι είναι εύκολα προσβάσιμοι από τα Γιάννενα, από τα οποία θεωρούνται άλλωστε ως το κοντινότερο Ζαγοροχώρι, όπως είπαμε και στην αρχή: βρίσκονται στα 38 χιλιόμετρα απόσταση, τα οποία θα διανύσετε οδικώς μέσα σε περίπου 40 λεπτά.
Βγαίνοντας από τα Γιάννενα στη διαδρομή για Κοζάνη, θα κάνετε δεξιά προς Ασπραγγέλους. Μετά τον Ελαφότοπο θα κινηθείτε πάλι δεξιά, προς Τσεπέλοβο και μετά πάλι δεξιά στη διασταύρωση για Νεγάδες και Κουκούλι, όπου θα στρίψετε αριστερά. Λίγο μετά θα δείτε τους Κήπους.
Η διαδρομή είναι πολύ εύκολη και αρκετά ειδυλλιακή, καθώς θα περάσετε μέσα από πλούσια φύση, χαρακτηριζόμενη από βελανιδιές, κέδρους, κουμαριές και πουρνάρια.
Διαβάστε ακόμα:
Long weekend στο Μονοδένδρι, το μικρό χωριό που κρέμεται πάνω από το φαράγγι του Βίκου
Καπέσοβο: Ένα καταπράσινο ησυχαστήριο στις πλαγιές του όρους Τύμφη
Νεγάδες: Ένα πέτρινο, πράσινο και low profile Ζαγοροχώρι στα 1.060 μέτρα
