Το Λεβίδι δεν είναι μέρος που χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις: εδώ και καιρό, το όνομά του είναι ευρέως γνωστό σε όσους έχουν εξερευνήσει στην Πελοπόννησο, ενώ η δημοτικότητά του στην ορεινή Αρκαδία διατηρείται σταθερή, παρά την πληθώρα γνωστών και πολύ δημοφιλών προορισμών στην περιοχή (π.χ. Βυτίνα, Δημητσάνα, Στεμνίτσα).
Αυτό, βέβαια, οφείλεται στη στενή σύνδεσή του με κάποιες πολύ φημισμένες ταβέρνες, η οποία το έχει αναγορεύσει σε «παράδεισο» για τους καλοφαγάδες του Μοριά, προσελκύοντας έτσι επισκέπτες σε όλη τη διάρκεια του έτους. Ιδιαίτερα την άνοιξη, όταν οι λιακάδες δεν συνοδεύονται από υψηλές θερμοκρασίες και η τριγύρω βουνίσια φύση είναι στα πράσινα και στα ολάνθιστά της.
Χτισμένο σε υψόμετρο 860 μέτρων, στους ανατολικούς πρόποδες του πανέμορφου Μαινάλου, το Λεβίδι είναι κεφαλοχώρι 920 κατοίκων (σύμφωνα με την απογραφή του 2011), με σημαντικό ιστορικό παρελθόν, που κάποτε είχε αγγίξει μεγέθη κωμόπολης. Ο σημερινός πληθυσμός ασχολείται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και το εμπόριο, αλλά, ταυτόχρονα, έχει μεριμνήσει και για την τουριστική ανάπτυξη του τόπου του.
Το Λεβίδι στην ιστορία
Στα αρχαία χρόνια, σε απόσταση μόλις 2 χιλιομέτρων από την τοποθεσία όπου σήμερα στέκεται το Λεβίδι, είχε ιδρυθεί τέμενος αφιερωμένο στη θεά Άρτεμη (Ύμνια Αρτέμιδα), το οποίο υπαγόταν στην επικράτεια του Ορχομενού (δεν πρέπει να συγχέεται με την ομώνυμη πόλη-κράτος της Βοιωτίας), που με τη σειρά του βρισκόταν άλλα 3 χιλιόμετρα πιο πέρα. Πρόκειται για ένα από τα παλιότερα αστικά/πολιτικά κέντρα των αρχαίων Αρκάδων, που ίσως απόλαυσε μεγάλης δύναμης και ακτινοβολίας πριν τα κλασικά χρόνια. Οι Ορχομενείς πολέμησαν ενάντια στους Πέρσες και στις Θερμοπύλες, αλλά και στις Πλαταιές, ενώ στην Ελληνιστική Εποχή είχαν κι ένα διάσημο θέατρο, όπου διεξάγονταν και αγώνες. Έκτοτε όμως μπήκαν σε φάση παρακμής και χάθηκαν κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια.
Τον 11ο αιώνα, στη θέση του αρχαίου ιερού χτίστηκε μια βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας, η οποία εξακολουθεί να στέκεται και σήμερα, αποτελώντας αξιοθέατο για τους επισκέπτες του Λεβιδίου. Ο αρχιτεκτονικός της τύπος θεωρείται σπάνιος –είναι βασιλική με τρουλοκάμαρα– ενώ στην κατασκευή χρησιμοποιήθηκαν και υλικά από τον ναό της Άρτεμης.
Για το πότε ιδρύθηκε το Λεβίδι, ωστόσο, παραμένουμε στο σκοτάδι. Θεωρείται πιθανό να ξεκίνησε ως οικισμός στα χρόνια της Φραγκοκρατίας στην Πελοπόννησο, επειδή στα περίχωρά του, στη θέση του υψώματος Μύτηκας, έχουν βρεθεί λείψανα κάστρου της εποχής. Το μόνο σίγουρο είναι ότι γύρω στο 1700 ήταν ένα ήδη ανθηρό χωριό, το οποίο έλαβε έπειτα ενεργό μέρος στην Επανάσταση του 1821. Η αντίδραση των Τούρκων, μάλιστα, οδήγησε στη Μάχη του Λεβιδίου (Απρίλιος 1821), που έληξε με νίκη των επαναστατών, παρά τον θάνατο του οπλαρχηγού Αναγνώστη Στριφτόμπολα. Το άγαλμά του κοσμεί σήμερα την κεντρική πλατεία.
Ως τμήμα έπειτα του νεότευκτου ελληνικού κράτους, το Λεβίδι γνώρισε ακμή και σημαίνουσα πληθυσμιακή αύξηση από το 1860 και μετά, χάρη στην οποία έφτασε να θεωρείται κωμόπολη –το 1940, ας πούμε, είχε 3.142 κατοίκους. Εκεί, επιπλέον, γεννήθηκε και ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο οποίος διατέλεσε δύο φορές πρωθυπουργός (1924, 1932) και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην εγκαθίδρυση της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας. Η παρακμή, όπως και για την υπόλοιπη ελληνική ύπαιθρο, θα ξεκινούσε από τη δεκαετία του 1960 και μετά, λόγω της μαζικής μετακόμισης προς τα μεγάλα αστικά κέντρα. Η ανάπτυξη τουριστικών υποδομών, όμως, συνέβαλλε καίρια ώστε να μην υπάρξει πλήρης μαρασμός στο Λεβίδι.
Τριγυρίζοντας στο σύγχρονο Λεβίδι
Φτάνοντας στο Λεβίδι, το πρώτο που θα τραβήξει το μάτι σας είναι το υπέροχο τοπίο, με τις δασωμένες, γεμάτες έλατα πλαγιές που περιβάλλουν το χωριό, το οποίο θα προβάλλει ενώπιόν σας ξαφνικά, μετά από μια στροφή. Στην είσοδό του, κατόπιν, σας υποδέχεται ένα περιποιημένο άλσος (τα λεγόμενα «Πευκάκια»), με δέντρα και πέτρινες καμάρες. Ένα ωραίο πάρκο είναι κι αυτό της Κάτω Βρύσης, σε μια άλλη πλευρά, προς το κοιμητήριο Λεβιδίου. Καρδιά των πάντων, βέβαια, είναι η κεντρική πλατεία, όπου βρίσκονται και τα περισσότερα μαγαζιά. Καθισμένοι εκεί, θα θαυμάσετε τη θέα προς το Μαίναλο και τον λόφο της Ανάληψης.
Περπατώντας το χωριό, το βλέμμα στέκεται στα παλιά, πετρόχτιστα σπίτια και σε κάποια ξεχωριστά οικοδομήματα, όπως π.χ. αυτό του πρώην Δημαρχείου: πλέον ο αυτοτελής Δήμος Λεβιδίου έχει καταργηθεί και η περιοχή υπάγεται διοικητικά στην Τρίπολη. Στα πέριξ, επίσης, θα δείτε και την πάλαι ποτέ Γεωργική Σχολή, η οποία ιδρύθηκε από τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου όταν διατέλεσε Υπουργός Γεωργίας (1926-1928) και λειτούργησε τελικά ως Γυμνάσιο, ως το 1969 (γι’ αυτό και είναι γνωστό ως «Παλιό Γυμνάσιο»). Πρόκειται για μνημείο νεοελληνικής αρχιτεκτονικής, δείγμα των μοντέρνων ανησυχιών που διέκριναν την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της εποχής.
Το πατρικό σπίτι του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, τώρα, έχει επεκταθεί και έχει μετατραπεί σε μουσείο, περιλαμβάνοντας διάφορα προσωπικά του αντικείμενα. Λειτουργεί από το 1976 και ο επισκέπτης μπορεί να δει σπάνιες οικογενειακές και προσωπικές φωτογραφίες, τη μεγάλη του βιβλιοθήκη –με κάποιους σπάνιους τόμους και με τα δικά του επιστημονικά συγγράμματα– τις επιστολές και τους πολιτικούς του λόγους, αλλά και την ομπρέλα του, ένα σακάκι και το κομπολόι του. Το χωριό, ωστόσο, διατηρεί και Λαογραφικό Μουσείο, αφιερωμένο σε μια καθημερινή ζωή παλιότερων καιρών, ενώ φιλοξενεί και το ιδιαίτερο Μουσείο Αρκαδικής Τέχνης & Ιστορίας, όπου εκτίθεται η συλλογή του Γιώργου Ι. Χριστοδουλόπουλου με πάνω από 500 σχέδια και χαρακτικά σπουδαίων Ευρωπαίων και Ελλήνων δημιουργών γύρω από την Αρκαδία. Πριν τα επισκεφθείτε, όμως, επικοινωνήστε με το ΚΕΠ της Δημοτικής Ενότητας (27960 29022) για να δείτε πότε είναι ανοιχτά.
Τέλος, για όσους θέλουν να έχουν το Λεβίδι ως βάση γνωριμίας της υπόλοιπης περιοχής, υπάρχουν αρκετές ωραίες διαδρομές εάν έρθετε εδώ με δικό σας αυτοκίνητο, τις οποίες μπορείτε να χαρείτε την άνοιξη και το καλοκαίρι: τον χειμώνα, αν τις κάνετε, θα πρέπει να δείξετε μεγάλη προσοχή λόγω του πάγου που σχηματίζεται στον δρόμο. Η καλύτερη από αυτές διαρκεί περίπου 1,5 ώρα και θα σας ταξιδέψει στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Μαινάλου και σε χωριά σαν τη Βλαχέρνα, την Αλωνίσταινα και το Λιμποβίσι –κάντε μια στάση εδώ, για να δείτε το σπίτι του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Εύκολα, επίσης, θα φτάσετε και στη Βυτίνα, ενώ μπορείτε να επιλέξετε να πάτε και προς τον Καρδαρά και το Χιονοδρομικό Κέντρο του Μαινάλου, περνώντας ενδιάμεσα από το σπήλαιο Κάψια. Έχετε υπόψη, ωστόσο, ότι αν θέλετε να προσεγγίσετε στο χιονοδρομικό μέσα από το δάσος (και όχι από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς Καρδαρά), είναι εφικτό μόνο αν διαθέτετε όχημα 4×4.
Επιλογές για διαμονή, καφέ και φαγητό
Όπως ειπώθηκε και πιο πριν, το Λεβίδι είναι ένα τουριστικά αναπτυγμένο μέρος, με πολλές επιλογές για τους επισκέπτες που θα θελήσουν να περάσουν λίγες ή περισσότερες ημέρες εδώ. Ως προς τη διαμονή, λοιπόν, υπάρχουν κάμποσες ευκαιρίες τύπου Airbnb, θα βρείτε όμως και καταλύματα που λειτουργούν ως ξενοδοχεία και ξενώνες.
Σε μια καθαρά ενδεικτική επιλογή, το τετράστερο ξενοδοχείο «Villa Vager» προσφέρει πετρόκτιστα δωμάτια και έπιπλα από σκούρο ξύλο, ενώ το «Menalia Villas & Suites» εντοπίζεται 1 χιλιόμετρο έξω από το χωριό και παρέχει πέτρινα καταλύματα με ξύλινες οροφές, θέα στο Μαίναλο, μα και δωρεάν ποδήλατα. Το «Αρχοντικό Πάρχα», από την άλλη, είναι ξενώνας ιδανικός για όσους θέλουν να μείνουν δίπλα στην κεντρική πλατεία, περιβαλλόμενοι από έναν περιποιημένο κήπο. Λίγα μέτρα από το κέντρο, επιπλέον, θα δείτε και την οικογενειακή επιχείρηση «Νεφέλη» –με στούντιο και διαμερίσματα– ενώ αξίζει να τσεκάρετε και τον ξενώνα «Έπαυλη».
Για καφέ, μπορείτε να κατευθυνθείτε προς το καφενείο του χωριού ή προς τις πιο μοντέρνες καφετέριες, που τις προτιμούν οι νεότεροι Λεβιδιώτες. Η «Αγορά», λ.χ., θεωρείται κλασικό στέκι για πρωινό καφέ, ενώ ο «Λίθος», πέρα από τη μεγάλη επιλογή ροφημάτων και τα ωραία γλυκά ταψιού, μαζεύει αρκετό κόσμο και τα βράδια, όταν μεταμορφώνεται σε μπαρ –τακτικά, μάλιστα, διοργανώνει και events με ζωντανή μουσική.
Κακά τα ψέματα, όμως, στο Λεβίδι (όπως γράφτηκε ήδη από την εισαγωγή) θα έρθετε κυρίως για το φαγητό, αφού εδώ εδρεύουν κάποιες ταβέρνες που έχουν γίνει θρυλικοί προορισμοί για τις ψητές τους γουρουνοπούλες και τα λοιπά κρεατοκαλούδια τους.
Το πλέον κλασικό μαγαζί για καλοψημένη γουρουνοπούλα με ξεροψημένη, λαχταριστή πέτσα είναι ο «Κουμπούρης» (27960 22425), ο οποίος υπάρχει από το 1970 –έχει βέβαια και ωραίο κοντοσούβλι, κοκορέτσι και χειροποίητες πατάτες τηγανητές. Σε στέκι κρεατοφάγων εξελίσσεται και το «Βαρελάδικο» (27960 22455), αλλά και η ταβέρνα «Σκούρκος» (27960 22231), όπου θα βρείτε νόστιμο χοιρινό πουγκί, άγρια χόρτα εποχής και αγριογούρουνο κυνήγι (όταν είναι ο καιρός του). Αξίζει, πάντως, να μετακινηθείτε και λίγο έξω από τα όρια του χωριού, ώστε να εντοπίσετε το «Χάνι της Κανδύλας», στο Κεφαλόβρυσο Κανδύλας: ένα περίφημο οικογενειακό οινομαγειρείο, το οποίο υπάρχει από το 1950 και θα σας φτιάξει και χήνα γκιούλμπασι ή κόκορα με χωριάτικες χυλοπίτες, αρκεί να έχετε δώσει έγκαιρα τη σχετική παραγγελία συνεννοούμενοι στο 27960 22350.
Πώς θα έρθετε στο Λεβίδι
Το Λεβίδι απέχει μόλις 25 χιλιόμετρα από την Τρίπολη (προς τα βόρεια), ενώ αν ξεκινήσετε από την Αθήνα δεν θα χρειαστείτε παρά (περίπου) 2 ώρες για να φτάσετε εδώ, καλύπτοντας τα 164 χιλιόμετρα της απόστασης.
Η οδική πρόσβαση είναι πολύ εύκολη. Θα βγείτε στην εθνική οδό για Πάτρα και θα στρίψετε αριστερά στην έξοδο προς Κόρινθο, Τρίπολη και Καλαμάτα, παίρνοντας τη διαδρομή Α7 προς Τρίπολη. Κατόπιν θα στρίψετε δεξιά στην έξοδο προς Βυτίνα και αρχαία Ολυμπία και θα συνεχίσετε στην επαρχιακή οδό Νεστάνης-Λεβιδίου. Μετά από μια δεξιά στροφή, θα αντικρίσετε το χωριό.
Διαβάστε ακόμα:
Φωκιανό: Η ήσυχη, κατάφυτη παραλία του Μυρτώου με τα κυανοπράσινα νερά
Λιμποβίσι: Το χωριό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην πανέμορφη «καρδιά» της ορεινής Αρκαδίας
Περδικονέρι: Το χωριό στο κατάφυτο Μαίναλο με τη θαυμάσια θέα στη λίμνη του Λάδωνα
