Ζαγόρι: Πώς θα ήταν άραγε να αποκαλείς έναν τέτοιο τόπο, τόπο σου; Μπορεί η διαμονή στο Ζαγόρι για ένα φωτογράφο τοπίου να είναι κάτι παραπάνω από παράδεισος, ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να πει ότι η μετάβαση από μία μεγάλη πόλη στον οικισμό με τους λιγοστούς κατοίκους είναι εύκολη υπόθεση.
Μπορεί η εργασία μακριά από την πολύβουη πόλη να είναι μία κατάσταση που αρκετοί την ευχόμαστε ωστόσο και πάλι αυτές οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται τόσο εύκολα. Ο Αλέξανδρος Μαλαπέτσας και η Κατερίνα Φραγκάλα, είδαν κάπως διαφορετικά τα πράγματα και γρήγορα αντιλήφθηκαν ότι η ζωή στην Αθήνα, δεν είναι αυτή που τους ταιριάζει. Και τι έκαναν για αυτό; Έφυγαν.
Τους συναντήσαμε στο Ζαγόρι, ένα απόγευμα του Οκτωβρίου. Είχαμε μιλήσει στο τηλέφωνο αρκετές φορές, και είχα ήδη καταλάβει την συνειδητή τους επιλογή να ζήσουν μακριά. «Δεν έχουμε καταγωγή από αυτά τα μέρη, δε γνωρίζαμε κανέναν εκεί, αλλά μπήκαμε στη διαδικασία να δούμε πώς θα είναι η ζωή μας εκεί» θα μου πει η Κατερίνα όταν η συζήτηση φτάνει στο πώς έγινε η επιλογή του Ζαγορίου. «Ήταν μία αγγελία για εργασία στην περιοχή. Δεν χάσαμε την ευκαιρία και έκλεισα ραντεβού για συνέντευξη. Ο Αλέξανδρος, από την άλλη, είναι ο φωτογράφος τοπίου. «Δεν μπορώ να μετρήσω τις περιπτώσεις που έχω βρεθεί μπροστά σε κάτι που με έκανε να αναφωνήσω από φωτογραφική χαρά, μόλις 10 λεπτά από το σπίτι μου. Ατελείωτες βουνοπλαγιές που απλώνονται μπροστά σου καθώς ανατέλλει ο ήλιος, πρωινές ομίχλες που σκεπάζουν και αγκαλιάζουν τα δέντρα, χρώματα και σχήματα που σε κάνουν να αναρωτιέσαι πόση ομορφιά μπορεί να κρύβεται σε κάθε εκατοστό της φύσης». Οι απαντήσεις του στη συζήτησή μας είναι πιο καλλιτεχνικές, κρύβουν μέσα τους την ευαίσθητη ματιά του καλλιτέχνη και την ίδια στιγμή, όμως, χαρακτηρίζονται από την απόλυτη βεβαιότητα του ανθρώπου που ξέρει τι θέλει, και πώς θα το διεκδικήσει. Είναι μία συζήτηση μέσα από την οποία εμφανίζονται σκέψεις που έχουμε κάνει οι περισσότεροι από όσους μένουμε σε μεγάλες πόλεις. Η διαχείριση, βέβαια, που κάνει ο καθένας διαφέρει. Πάμε να δούμε αναλυτικά τη συζήτηση, η οποία έγινε με φόντο, τι άλλο; Το φαράγγι του Βίκου.
Travel.Gr: Μία μέρα αποφασίζετε ότι η ζωή στην Αθήνα δεν σας ταιριάζει. Ποια ήταν αυτά τα μικρά καθημερινά γεγονότα που σας οδήγησαν σε αυτή την απόφαση;
Αλέξανδρος Μαλαπέτσας: Μυαλά γεμάτα από ήχους μηχανικούς και αφύσικους, φωτεινές πινακίδες και βιτρίνες. Μυαλά γεμάτα σκέψεις επιδεικτικές, βιασύνη, άγχος. Ζωές γεμάτες εφήμερες σχέσεις, γρήγορο φαγητό και τσακωμούς στο μποτιλιάρισμα. Ζωές γεμάτες από άδειες καταστάσεις. Μπορεί άραγε ένα τέτοιο περιβάλλον να θεωρηθεί υγιές ή να προσφέρει την απαιτούμενη θαλπωρή στο χτίσιμο μιας ευτυχισμένης ζωής; Για πολλούς δεν υπάρχει επιλογή, για άλλους είναι ιδανικό, για μερικούς απαγορευτικό.
T.gr: Εσείς, σε ποια κατηγορία ανήκετε;
Αλ.Μ.: Τυχαίνει με τη σύντροφό μου, την Κατερίνα, να βρισκόμαστε στην τελευταία κατηγορία, αυτή που νιώθει τα ψηλά τείχη της πόλης έτοιμα να τους πλακώσουν και τα δεσμά να στενεύουν σε σημείο που ασφυκτιούν, με μόνη διέξοδο την φυγή προς τόπους μακρινούς.
T.gr: Και πως κάποιοι τη θεωρούν ιδανική;
Αλ.Μ.: Ως εξωτερικός παρατηρητής της πόλης, μπορεί κανείς να αντιληφθεί πιο σφαιρικά τα κακώς κείμενα που συμβαίνουν εντός της. Φαίνεται ότι την σκεπάζουν με έναν τρόπο που τα κάνει αόρατα για τους εμπλεκόμενους, ή ακόμη τα μετατρέπει σε προτερήματα. Τα θεάματα είναι πολλά και ικανά να σε κρατήσουν απασχολημένο καθώς η ζωή σε προσπερνά χωρίς να το καταλάβεις.
T.gr.: Και έρχεται η ώρα να επιλέξετε τον επόμενο προορισμό που θα είναι και μόνιμη κατοικία. Το Ζαγόρι με ποιο τρόπο μπαίνει στην εξίσωση;
Αλ.Μ.: Ένα φωτογραφικό ταξίδι στη περιοχή πριν 4 χρόνια ήταν και η πρώτη επαφή με το Ζαγόρι. Είχε διάρκεια 7 ημέρες αλλά το μυαλό μου έμεινε εκεί για πολύ καιρό αφότου έφυγα. Ήταν μέσα φθινοπώρου, οι ουρανοί συννεφιασμένοι με τα χρώματα στα φύλλα των δέντρων να καλύπτουν σχεδόν ολόκληρο το φάσμα του ουράνιου τόξου. Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε το τελευταίο πρωινό της διαμονής μου, όταν αντίκρισα το πρώτο χιόνι της χρονιάς να καλύπτει τις πολυάριθμες κορυφές της Τύμφης.
T.gr.: Μπορούμε να το παρουσιάσουμε ως κεραυνοβόλο έρωτα;
Αλ.Μ.: Ναι πράγματι. Ήταν ένας επαναλαμβανόμενος κεραυνοβόλος έρωτας με την πρώτη και κάθε επόμενη ματιά, μέχρι την τελευταία. Με τη βοήθεια των φωτογραφιών που γύρισαν πίσω μαζί μου, χαρτογραφήθηκε και απομνημονεύθηκε μέσα μου κάθε σημείο που επισκέφτηκα, ταυτόχρονα όμως γεννήθηκε και μια ιδέα: πώς θα ήταν άραγε να αποκαλείς έναν τέτοιο τόπο «σπίτι σου»; Οι σκέψεις και οι συζητήσεις πολλές, πού θα μπορούσαμε να πάμε φεύγοντας από την πόλη; Περίπου ενάμιση χρόνο μετά, η σύντροφος μου βρέθηκε μπροστά σε μια αγγελία για δουλειά στο Ζαγόρι. Δεν έχουμε καταγωγή από αυτά τα μέρη, δε γνωρίζουμε κανέναν εκεί, αλλά μπορούμε να εξετάσουμε εάν είναι καλή επιλογή για μια νέα ζωή. Κανονίστηκε συνέντευξη και ανηφορίσαμε για τον τόπο πίσω απ’ το βουνό.
T.gr.: Κατερίνα, πώς πήγε η συνέντευξη για την εργασία;
Κατερίνα Φραγκάλα: Πήγε πολύ καλά, είπαν όμως πως θέλουν να ξεκινήσω σε 5 μέρες.
T.gr.: Οι πρώτες σκέψεις;
Κ.Φ.: Δεν υπήρχε χρόνος. Ούτε για πρώτες, ούτε για δεύτερες σκέψεις. Επιστρέψαμε στην Αθήνα και ξεκινήσαμε με συνοπτικές διαδικασίες τις ετοιμασίες. Ολόκληρη η ζωή μας μπήκε τόσο απλά, μέσα σε 5 ημέρες, σε ένα αυτοκίνητο. Αφήνουμε πίσω τα σίδερα και τα τσιμέντα, εκεί που πάμε είναι όλα φτιαγμένα στο χέρι. Βγαίνουμε στις εθνικές οδούς και όσο μειώνεται η απόσταση αυξάνεται η προσμονή, μαζί της ψηλώνουν τα βουνά και αγριεύουν τα τοπία, αγριάδα όμορφη, ομορφιά άγρια. Ο προορισμός μας άλλωστε είναι γεμάτος αγρίμια, όχι από αυτά που σε περιμένουν σε ένα σκοτεινό σοκάκι μιας κακόφημης γειτονιάς, αλλά από αυτά που συναντάς σε έναν περίπατο στο δάσος και σε αφήνουν άναυδο με την χάρη και την ελευθερία τους.
T.gr.: Και που μείνατε;
Κ.Φ.: Στα Άνω Πεδινά. Φτάνουμε στο χωριό χωρίς να έχουμε δει το σπίτι, παρά μόνο σε 2 παλιές φωτογραφίες. Το πρώτο βράδυ κατευθυνόμαστε με τη βοήθεια του gps σε μια ταβέρνα 100 μέτρα παραπάνω, κουβαλάμε ακόμη μαζί μας την πόλη και οι κινήσεις μας το φανερώνουν. Σήμερα, 3 χρόνια μετά, βρισκόμαστε ακόμη στο ίδιο χωριό, μέσα μας όμως έχουν αλλάξει πολλά.
T.gr.: Αλέξανδρε, ποιες είναι οι κυριότερες διαφορές μεταξύ της ζωής στην πόλη και στο χωριό;
Αλ. Μ.: Τα σπίτια ερήμωσαν, οι πλατείες άδειασαν και τα καφενεία σφράγισαν τις πόρτες τους. Συγχρόνως, όσοι έμεινα στα χωριά, βρέθηκαν αποκομμένοι από όλες τις εξελίξεις που λάμβαναν χώρα στις μεγαλουπόλεις. Στη σύγχρονη εποχή όμως έχει επανέλθει μια σχετική ισορροπία με την πρόοδο της τεχνολογίας να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος. Έχουν δημιουργηθεί πλέον νέες ευκαιρίες απασχόλησης κυρίως στον κλάδο του τουρισμού και των παράπλευρων δράσεων που επιφέρει. Η τεχνολογία δίνει δυνατότητες και φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά με τις εξελίξεις. Παρ’ όλα αυτά έχουν παραμείνει κάποιες σημαντικές διαφορές που διαχωρίζουν τη ζωή των κατοίκων της πόλης από αυτή στο χωριό.
T.gr.: Κάποια παραδείγματα;
Κ.Φ.: Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ πόλης και χωριού είναι το περιβάλλον στο οποίο ζούμε την καθημερινότητα μας, το φυσικό τοπίο σε σύγκριση με το αστικό. Η φύση μεγαλουργεί όταν αφήνεται ελεύθερη χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, ξαναγεννιέται και ακμάζει προσφέροντας στέγη σε κάθε λογής χλωρίδα και πανίδα. Στο Ζαγόρι, η φύση αγκαλιάζει το κάθε χωριό, και κάθε χωριό συνδέεται εκ των θεμέλιων υλικών του με τη φύση. Εδώ κυριαρχεί η αρμονία με το περιβάλλον, μια εξελικτική σχέση που πορεύεται χέρι-χέρι και όχι με μια κυρίαρχη πλευρά που ξεριζώνει τον αντίπαλο της για να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση. Με αυτόν τον αμοιβαίο σεβασμό δημιουργείται μια βαθιά σύνδεση με τον τόπο σου, σε βαθμό που νιώθεις πως όλα γύρω σου συμβάλλουν σε μια πιο ποιοτική ζωή. Αν συγκρίνουμε ένα καθημερινό παράδειγμα όπως η διαδρομή που κάνουμε για τα ψώνια ή τη δουλειά θα διαπιστώσουμε πως εδώ, σε σχέση με την αρχή της συζήτησης μας, ισχύουν τα αντίθετα: Μυαλά γεμάτα από ήχους ζωντανούς και φυσικούς, δέντρα και ζώα. Μυαλά γεμάτα σκέψεις ονειροπόλες, ηρεμία, γαλήνη. Ζωές γεμάτες ουσιαστικές σχέσεις, παραδοσιακό φαγητό και άδειους δρόμους. Ζωές μεστές από γεμάτες καταστάσεις.
T.gr.: Έχοντας πλέον μείνει στα Άνω Πεδινά λίγο περισσότερο από τρία χρόνια, είναι μία απόφαση που αν γυρνούσε ο χρόνος πίσω θα την λαμβάνατε και πάλι;
Αλ. Μ.: Θεωρώ ότι εάν κάποιος λάβει σοβαρά και μετά από σκέψη την απόφαση να αλλάξει με έναν τέτοιο τρόπο τη ζωή του, δύσκολα θα μετανιώσει γι’ αυτό. Όσο περνάει ο καιρός καταλαβαίνουμε πως δενόμαστε ακόμη περισσότερο με αυτόν το τόπο και τον τρόπο ζωής του, σε σημείο που μια επίσκεψη λίγων ημερών στην Αθήνα μας κάνει να αναπολούμε το χωριό μας και να ανυπομονούμε για τη στιγμή που θα το δούμε να φανερώνεται μέσα από τη πυκνή βλάστηση.
T.gr.: Πώς είναι η καθημερινότητα;
Αλ.Μ.: Η καθημερινότητά μας αλλάζει διαρκώς σύμφωνα με τις συνθήκες που επικρατούν γύρω μας. Τα βράδια του χειμώνα όταν η θερμοκρασία φτάνει στους -15°C, οι σωλήνες παγώνουν και έτσι έχουμε βρεθεί χωρίς νερό για πολλές μέρες, αντίστοιχα μια φθινοπωρινή καταιγίδα μπορεί να μας αφήσει χωρίς ρεύμα για όλο το βράδυ. Η αποθήκη και η σκεπή μας δέχονται συχνές επισκέψεις από ζωηρά και ταραχοποιά σκιουράκια, ενώ πριν μπούμε στο μπάνιο καλό είναι να κάνουμε έναν έλεγχο για σκορπιούς για να μην βρεθούμε ξυπόλητοι προ εκπλήξεως. Από την άλλη πλευρά, το καλοκαίρι από την αυλή μπορείς να δεις τον γαλαξία μας στον έναστρο ουρανό, τον χειμώνα να φτιάξεις χιονάνθρωπο έξω από τη πόρτα σου. Αν έχεις όρεξη για περπάτημα, ξεκινάει μονοπάτι για το δίπλα χωριό ακριβώς έξω από το σπίτι, αν θέλεις μια γρήγορη βόλτα με το αυτοκίνητο μπορείς να επισκεφθείς το φαράγγι του Βίκου ή κάποιο από τα ξακουστά πέτρινα γεφύρια. Σε κάθε περίπτωση, τα πνευμόνια σου θα γεμίσουν με πεντακάθαρο ορεινό αέρα.
T.gr.: Πώς έχεις καταφέρει να συνδυάζεις τη δουλειά σου ως φωτογράφος με τη διαμονή σου στο Ζαγόρι;
Αλ.Μ.: Η διαμονή στο Ζαγόρι για έναν φωτογράφο τοπίου και φύσης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μονάχα με έναν τρόπο: παράδεισος. Σε απόσταση λίγων λεπτών βρίσκονται αμέτρητα τοπία εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Μπορώ να τα επισκέπτομαι ξανά και ξανά βρίσκοντας κάθε φορά κάτι καινούριο και τελειοποιώντας τη δουλειά μου. Είναι ευτυχία να μπορείς να το κάνεις αυτό.
T.gr.: Πώς καθορίζεις την πορεία της μέρας σου;
Αλ.Μ.: Οι μεγάλοι ρυθμιστές της φωτογραφικής καθημερινότητας στο Ζαγόρι είναι σίγουρα οι εποχές του χρόνου και ο καιρός. Το καλοκαίρι, είναι προσωπικά η λιγότερο αγαπημένη εποχή καθώς οι κορυφές χάνουν το χιόνι τους, τα ποτάμια στερεύουν, οι πλαγιές ντύνονται με ένα ενιαίο πράσινο χρώμα, και ο ουρανός μένει τις περισσότερες ημέρες χωρίς σύννεφα. Όταν όμως ξεκινούν τα φθινοπωρινά πρωτοβρόχια και μαζί τους η μεταλλαγή των χρωμάτων στα φύλλα των δέντρων, ξεκινάει και η μαγεία του Ζαγορίου. Για τους επόμενους 9 μήνες, κάθε μέρα αλλάζουν όλα γύρω σου σε ταχύτατους ρυθμούς. Πριν ακόμη πέσουν όλα τα φύλλα στο έδαφος, έχουν έρθει τα πρώτα χιόνια στα μεγαλύτερα υψόμετρα. Αν είναι βαρύς ο χειμώνας, θα στολίζουν τις κορυφές μέχρι την αρχή του καλοκαιριού, κάνοντας πιο δύσβατη την πρόσβαση αλλά συμβάλλοντας σε εμπειρίες που σε ανταμείβουν όσο λίγες. Πριν ακόμη λιώσουν τα χιόνια, θα ξεπεταχτούν ανθοί μέσα από το έδαφος ώσπου να γεμίσουν κάθε ελεύθερο τετραγωνικό του εδάφους, τα ποτάμια θα ξεχειλίσουν από παγωμένο μα πεντακάθαρο νερό, και τα ζώα θα ξυπνήσουν από τη χειμερία νάρκη τους.
Καθ’ όλη αυτή τη μαγεία, τα χωμάτινα λάστιχα του αυτοκινήτου έχουν γράψει πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα σε διαδρομές που χρησιμοποιούνται κυρίως από κυνηγούς και υλοτόμους. Μέσα στους χωματόδρομους που ενώνουν τα ατελείωτα δάση και τα πέτρινα χωριά μπορείς να χαθείς για μέρες, εβδομάδες, ανακαλύπτοντας κάθε φορά κάποιον καινούργιο θησαυρό. Η καθημερινότητα εδώ έχει την εξής ιδιαιτερότητα: μπορεί σε κάθε μικρή και ανύποπτη στιγμή να σε εκπλήξει, να σε εντυπωσιάσει, να ξυπνήσει μέσα σου συναισθήματα που δε φανταζόσουν καν πως υπάρχουν. Ο ήχος μιας χιονοστιβάδας, η λάμψη ενός κεραυνού μέσα στο σκοτάδι, ένας κρυμμένος καταρράκτης στο τέλος του μονοπατιού, ένα ζευγάρι ζαρκάδια που περπατούν αγέρωχα ανάμεσα στα δέντρα, μαγικές στιγμές που συνθέτουν με τον καιρό μια αλλιώτικη καθημερινότητα.
T.gr.: Καταλαβαίνω ότι ένας φωτογράφος τοπίου δεν μπορεί να ζει στην πόλη
Αλ.Μ.: Η δουλειά του φωτογράφου είναι να βλέπει τον κόσμο με ξεχωριστό μάτι. Όταν τα πάντα γύρω του είναι ξεχωριστά τότε κάθε μικρή μετακίνηση και κάθε επαφή με τη φύση που υπάρχει ολόγυρα, συνδυάζει άρτια τη διαμονή με τη δουλειά. Η καθημερινότητα αποκτά βαθύτερο νόημα από τη στιγμή που διατηρεί ουσιαστική και αδιάκοπη επικοινωνία με το περιβάλλον της.
T.gr.: Καταλαβαίνω καλά ότι αυτό το βήμα άλλαξε όλη σας τη ζωή
K.Φ.: Απόλυτα. Έχουμε αλλάξει ως άνθρωποι. Σκεφτόμαστε διαφορετικά. Αισθάνομαι ότι έχανα ένα μεγάλο μέρος από την πραγματική ζωή.
Αλ.Μ.: Πιστεύω ότι με αυτό τον τρόπο κατάλαβα πλήρως την ανάγκη μας να έρθουμε σε επαφή με τις αληθινές αξίες. Κάπως σαν να είχαμε χάσει την ουσία. Ναι ξεκάθαρα. Αυτή μας η απόφαση έχει αλλάξει τη ζωή μας, και ταυτόχρονα έχει αλλάξει και εμάς προς το καλύτερο.
