Χτισμένη σε μια συστάδα νησιών στις εκβολές του ποταμού Ulhas στην Αραβική Θάλασσα, στα δυτικά της Ινδίας, η πόλη που εμείς ξέρουμε ως «Βομβάη» (από το παλιό της όνομα) είναι μια πολυπρόσωπη μητρόπολη: χαοτική, εξουθενωτική, αλλά την ίδια στιγμή και απόλυτα αισιόδοξη –γεμάτη λιακάδες, φοινικόδεντρα, κίνηση, ζωή και ίχνη από το πλούσιο της ιστορικό παρελθόν.
Με πληθυσμό που υπολογίζεται σε 12,5 εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς καν να μετράμε τα περίχωρα, η Μουμπάι (όπως μετονομάστηκε η παλιά Βομβάη, το 1995), είναι η δεύτερη πολυπληθέστερη πόλη της Ινδίας μετά το Δελχί, μα και η όγδοη σε ολόκληρο τον πλανήτη. Χαρακτηρίζεται δε από έναν ανέμελο μοντερνισμό, με στοιχεία αποικιοκρατικά, αστικά, αλλά και πιο κιτς.
Αυτό το σύγχρονο, ετερόκλητο χωνευτήρι παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ποικιλία τρόπων ζωής σε όλη την Ινδία, αλλά εκπροσωπεί παράλληλα και το πιο μοντέρνο πρόσωπο της χώρας. Άλλωστε είναι το (ντε φάκτο) οικονομικό της κέντρο, το επίκεντρο της μόδας και η επίσημη πατρίδα του θρυλικού Bollywood. Μια πολύχρωμη μεγαλούπολη, στην οποία δεν θα βαρεθείτε ούτε λεπτό.
Φτάνοντας στη Μουμπάι
Φτάνουμε νωρίς το πρωί στο αεροδρόμιο κι αμέσως παθαίνουμε πολιτιστικό σοκ από το πλήθος των ανθρώπων, τα χρώματα, τις μυρωδιές των μπαχαρικών. Οι πολυσύχναστοι δρόμοι μας φαίνονται, ταυτόχρονα, εκθαμβωτικοί και συντριπτικοί: ο ακραίος πλούτος είναι σφιχτά αγκαλιασμένος με τη συνταρακτική φτώχεια και η παράδοση μιας αρχαίας χώρας συγκατοικεί με την υπερσύγχρονη παγκοσμιοποίηση.
Μουσουλμανικά τεμένη βρίσκονται δίπλα σε ινδουιστικούς ναούς και σε χριστιανικές εκκλησίες, ενώ αυτό που σίγουρα εντυπωσιάζει είναι η αρχιτεκτονική. Η Μουμπάι, άλλωστε, είναι η μοναδική πόλη της Ινδίας που διαθέτει ουρανοξύστες με κάθετη φόρμα, η οποία θυμίζει Μανχάταν. Πολυτελή σπίτια με ανθισμένες ζαρντινιέρες και σιδερόφραχτες αυλές, κατά τα λοιπά, δημιουργούν ζωηρή αντίθεση με τις παραγκουπόλεις όπου κατοικούν οι άστεγοι και οι φτωχοί.
Κατευθυνόμαστε με ένα κίτρινο ταξί στο ξενοδοχείο μας, πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης. Από εκεί ξεκινήσαμε και την εξερεύνηση, αφού αφήσαμε τις βαλίτσες. Με ταξί και πάλι –είναι η πιο φτηνή και γρήγορη λύση, εάν βρεθείτε στη Μουμπάι– κατευθυνθήκαμε στο Cuffe Parade. Μια ιστορική και σημαντική επιχειρηματική περιοχή, όπου μπορεί να δει κανείς κάθε λογής περαστικούς: άνδρες ντυμένους με πολύχρωμα πουκάμισα και άσπρες κελεμπίες και γυναίκες με εντυπωσιακά σάρι, με γυμνή κοιλιά και σκεπασμένο αστράγαλο.
Παντού σχηματίζονται ουρές, εντωμεταξύ: στα φαγάδικα, στα μαγαζιά, στα street foods. Στις εισόδους των τρένων οι άνθρωποι μοιάζουν να κρέμονται σαν τσαμπιά σταφύλι, καθώς ο συνωστισμός του πλήθους είναι απερίγραπτος. Περπατήστε τα παζάρια της Μουμπάι, χαζέψτε το ηλιοβασίλεμα στον παραλιακό της δρόμο, δείτε μια παράσταση ινδικού χορού, πηγαίνετε να δείτε μια Bollywood ταινία. Και μη χάσετε τη νυχτερινή ζωή, ασφαλώς, είτε στα μοδάτα glam bars και στα ρεστοράν που προσελκύουν τους διεθνείς επισκέπτες και τους ευκατάστατους Ινδούς, είτε στα λιγότερο λαμπερά καταγώγια, όπου συχνάζουν οι ντόπιοι. Μην ανησυχείτε, θα αισθανθείτε ασφαλείς.
Το Marine Drive
Πρόκειται για έναν πεζόδρομο με φοίνικες, μήκους 3 μιλίων, που εκτείνεται από το Nairman Point έως το καταπράσινο Malabar Hill, δίπλα στο Back Bay. Είναι περισσότερο γνωστός με το παρατσούκλι «The Queen’s Necklace», από την ομοιότητά του με σειρά από μαργαριτάρια, όταν τον βλέπει κανείς το βράδυ από μακριά. Εμείς ξεκινήσαμε από το νότιο άκρο και περάσαμε ένα απόγευμα περπατώντας χαλαρά προς την παραλία Chowpatty στα βόρεια, απολαμβάνοντας τα δεκάδες εστιατόρια, τις καφετέριες, τα καταστήματα και τα εκπληκτικά αρ ντεκό κτήρια, που είναι στριμωγμένα κατά μήκος της διαδρομής.
Το Marine Drive προσφέρει λίγο από όλα: θέα στη θάλασσα και στον απέραντο ορίζοντα, αλλά και μια ιδέα από πρώτο χέρι για την ασταμάτητη κίνηση και την απίστευτη βαβούρα της Μουμπάι. Όπως είπαμε και πιο πάνω, ο συνωστισμός του πλήθους είναι ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο για όσους ερχόμαστε από κάποιο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Και τα συνεχή κορναρίσματα είναι κάτι που δεν συνηθίζεται ποτέ. Μια βόλτα εδώ, πάντως, σου δίνει την πραγματική «γεύση» της πόλης.
Παραλία Chowpatty
Η παραλία Chowpatty (προφέρεται Τσοουπάτι) λειτουργεί σαν νυφοπάζαρο. Μη φανταστείς πως μπορείς να κολυμπήσεις σε αυτά τα βρώμικα νερά. Ωστόσο θα δεις παιδιά από τις γύρω περιοχές να βουτάνε από την προκυμαία, σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Κατά τα λοιπά, εδώ θα βρεθείτε σε ένα σημείο-κλειδί της πόλης, όπου θα ζήσετε τον παλμό της, γνωρίζοντας, παράλληλα, όλες τις αντιφάσεις της. Θα δείτε, π.χ., γιάπηδες με πολυτελή αυτοκίνητα να συμβιώνουν με ζητιάνους ή ρημαγμένα αρ ντεκό κτίρια από τις αρχές του 20ού αιώνα να στέκονται πλάι σε μοντέρνα, πανάκριβα διαμερίσματα.
Το ηλιοβασίλεμα, νεαρά ζευγάρια περπατάνε νωχελικά στην άμμο, άνδρες πιασμένοι χέρι-χέρι (συχνό φαινόμενο εδώ) διασχίζουν την παραλία κατά μήκος, οικογένειες βηματίζουν αργά στη προκυμαία. Δεκάδες πάγκοι με μικροπωλητές πουλάνε ό,τι μπορείς να φανταστείς: αντικείμενα, φρούτα, φαγητά που μαγειρεύονται επί τόπου. Ακόμα και υπαίθριοι μασέρ υπάρχουν, οι οποίοι προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με λίγες ρουπίες. Παντού γέλια, φωνές, νερά.
Αυτοί οι πάγκοι των πλανόδιων που πουλάνε street food ή χυμούς, ωστόσο, θέλουν προσοχή γιατί τα νερά και τα παγάκια είναι αμφιβόλου ποιότητας για τα δικά μας στομάχια, τα οποία δεν είναι συνηθισμένα στους μικροοργανισμούς που κυκλοφορούν στην Ινδία. Εμείς, επίσης, δεν αγοράσαμε τίποτα από αυτά τα φαγητά του δρόμου, παρότι μας πρότειναν το μπελ πουρί: ένα σνακ από φουσκωμένο ρύζι, λαχανικά και πικάντικη σάλτσα ταμαρίντ. Ο κίνδυνος είναι πολύ αυξημένος αν καταναλώσετε φαγητό μακριά από κατάστημα αποδεδειγμένης παραγωγής, δηλαδή κάποιο ξενοδοχείο ή κάποιο εστιατόριο όπου βλέπεις ότι τρώνε κι άλλοι Δυτικοί. Ακόμη και τα παγάκια προσπαθούσαμε να είναι μέσα σε πλαστικό περίβλημα.
Μια εξαίρεση, αν βρείτε εστιατόριο που το παρασκευάζει, είναι το vada pav, το κλασικό street food της Μουμπάι. Πρόκειται για πικάντικους πατατοκεφτέδες σε μαλακό ψωμάκι ή, αλλιώς, για το καλύτερο «βρώμικο» αυτής της πόλης. Εμείς αρκεστήκαμε σε εμφιαλωμένο χυμό από ζαχαροκάλαμο κι έπειτα σταθήκαμε σε ένα σημείο στην άμμο, ώστε να απολαύσουμε τον ήλιο να δύει στην Αραβική Θάλασσα. Στη Μουμπάι δεν νιώσαμε μιζέρια πουθενά –ούτε στις φτωχογειτονιές, ούτε στις παραγκουπόλεις. Ίσως επειδή οι άνθρωποι εδώ είναι εξοικειωμένοι με τη μοίρα τους και ζουν το σήμερα σαν να μην υπάρχει αύριο. Αντιλαμβάνεσαι επίσης ότι υφέρπει μια ψυχολογία που πιστεύει στο κάρμα, στη μετεμψύχωση, στην επόμενη ζωή.
Πύλη της Ινδίας, Kala Ghoda και Elephanta
Αξίζει οπωσδήποτε η επίσκεψη στην Πύλη της Ινδίας, μια θριαμβευτική αψίδα ύψους 26 μέτρων, η οποία βρίσκεται στην άκρη του Apollo Bunder στο λιμάνι της Μουμπάι, όντας στραμμένη προς τη θάλασσα. Χτισμένη για να τιμήσει την απόβαση του βασιλιά της Αγγλίας Γεωργίου Ε΄ και της βασίλισσας Μαίρης το 1911, ήταν το πρώτο πράγμα που έβλεπαν οι επισκέπτες όταν έφταναν στην Ινδία με βάρκα, εξ ου και το όνομά της. Αποτέλεσε σύμβολο της δύναμης της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, ταυτόχρονα, όμως, υπήρξε κι ένας φόρος τιμής στην ινδο-ισλαμική τέχνη και αρχιτεκτονική.
Η Kala Ghoda είναι μια μοντέρνα, καλλιτεχνική περιοχή με καφέ, γκαλερί και πάγκους με έργα τέχνης παραταγμένους στα πεζοδρόμια. Επισκεφτείτε τη γκαλερί Jehangir Art Gallery και τη National Gallery of Modern Art, που φιλοξενούν σύγχρονα εικαστικά, αλλά και το μουσείο Chhatrapati Shivaji Maharaj Vastu, το οποίο συνδυάζει ιστορικά και καλλιτεχνικά εκθέματα. Εδώ γίνεται κι ένα ετήσιο φεστιβάλ –το Kala Ghoda Arts Festival– που φημίζεται για τις ιδιαίτερες εγκαταστάσεις, τις παραστάσεις και τις συζητήσεις του.
Περπατήστε επίσης στο Heritage Mile, όπου βρίσκονται μερικά από τα αρχιτεκτονικά «διαμάντια» της Μουμπάι, όπως η κρήνη Flora, η Αγορά Crawford και ο σιδηροδρομικός σταθμός Chhatrapati Shivaji (το παλιό Victoria Terminus): είναι ένα πανέμορφο δείγμα βικτωριανής αρχιτεκτονικής γοτθικού τύπου, χτισμένο το 1887, που παραμένει ο μεγαλύτερος και πιο πολυσύχναστος σταθμός της Μουμπάι, όντας συνάμα και Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Σκαρφαλώστε όμως και προς το Mount Mary, όπου θα δείτε τη βασιλική εκκλησία του Όρους της Αγίας Μαρίας. Βρίσκεται σε έναν λόφο με υψόμετρο 80 (περίπου) μέτρα, απολαμβάνοντας θέα στην Αραβική Θάλασσα. Κάθε χρόνο προσελκύει χιλιάδες πιστούς και προσκυνητές.
Τέλος, μη χάσετε τις σπηλιές της Elephanta: δύο σπηλαιώδη συμπλέγματα από βασάλτη, πάνω στον οποίον έχουν σκαλιστεί υπερφυσικού μεγέθους θεότητες, που λογίζονται πλέον ανάμεσα στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Θα μεταβείτε σε αυτές με καραβάκι.
Ψώνια και παζάρια
Από την Ινδία μπορείς να ψωνίσεις κάποια πράγματα, με προσοχή και γνώση. Τέτοια είναι: κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, τσάι, ξυλόγλυπτα, ορειχάλκινα, μαρμάρινα και χάλκινα αντικείμενα, κεραμικά, ασημικά, κοσμήματα, παιχνίδια, πίνακες ζωγραφικής, κεντήματα, μετάξι, χειροποίητα σουβενίρ τοπικού χαρακτήρα, περίτεχνα δικά τους παπούτσια, σάρι (φυσικά) και τέλος μπαχάρια –μιλάμε άλλωστε για μια χώρα με πολλούς δρόμους μπαχαρικών.
Το «Phillips Antiques» είναι ένα εμβληματικό κατάστημα που ιδρύθηκε το 1860 και φαντάζει γεμάτο με μια τεράστια σειρά από μοναδικούς θησαυρούς: ορειχάλκινα αντικείμενα και λακαρισμένα κουτιά κοσμημάτων, αλλά και έργα τέχνης ανεκτίμητης αξίας, όπως π.χ. πίνακες και ελαιογραφίες Tanjore κλπ. Το «Ravissant», παραδίπλα, είναι μαγαζί γνωστό για εξαιρετικά υφάσματα, χειροποίητα δώρα και είδη σπιτιού. Εδώ θα βρείτε εκπληκτικά σάρι και εσάρπες, όλα τοπικής παραγωγής. Σε κοντινή απόσταση θα δείτε και το «Kitabkhana», ένα από τα παλαιότερα και πιο αγαπημένα βιβλιοπωλεία της πόλης. Ανεβείτε στον επάνω όροφο για να ρίξετε μια ματιά σε μερικά από τα πιο όμορφα αντίγραφα του περίφημου Kama Sutra.
Στη συνέχεια, θα ελέγξετε τις διαπραγματευτικές σας δεξιότητες στο Colaba Causeway, όπου θα απολαύσετε το θρυλικό παζάρι της Ανατολής σε όλο του το μεγαλείο. Μη διστάσετε, γιατί αποτελεί κομμάτι της κουλτούρας τους. Ξεκινήστε από πολύ χαμηλές τιμές για να φτάσετε κάπου στη μέση, αλλά μετά από αρκετή ώρα. Προσοχή τι θα αγοράσετε, βέβαια. Από τα πιο επικίνδυνα να σας γελάσουν είναι οι πολύτιμες πέτρες (ρουμπίνια, ζαφείρια κτλ.), καθώς και τα μεταξωτά ρούχα. Μόνο αν ξέρετε ή αν υπάρχει κάποιος μαζί σας που γνωρίζει από τέτοια πράγματα.
Αξίζει επίσης να επισκεφθείτε το Chor Bazaar ή την «Κλεφτή Αγορά», όπου θα βρείτε τα πάντα: από παλιές αφίσες φημισμένων ταινιών του Bollywood μέχρι έπιπλα αντίκες –και τα πάντα στο ενδιάμεσο.
Προτάσεις για διαμονή
Η Μουμπάι μπορεί να υπερηφανεύεται για περισσότερα από 100 πολυτελή ξενοδοχεία, αλλά υπάρχουν μόνο δύο μέρη –αν τα αντέχει η τσέπη σας– όπου θα βιώσετε την απόλυτη εμπειρία διαμονής σε αυτή την πόλη. Το ένα είναι το «The Oberoi»: ένα κομψό ξενοδοχείο σε στιλ αρ ντεκό με θέα στο Back Bay, με 287 βελούδινα δωμάτια, διακοσμημένα με έπιπλα από ακατέργαστο μετάξι, λιθογραφίες και αυθεντικές αντίκες. Ακόμα κι αν τα οικονομικά σας δεν αντέχουν, περάστε ένα βράδυ στη βεράντα του, ώστε να απολαύσετε ένα κοκτέιλ με θέα στην προαναφερόμενη παραλία Chowpatty.
Το άλλο πολυτελές κατάλυμα είναι το χαϊδευτικά ονομαζόμενο «The Taj», δηλαδή το ξενοδοχείο «Taj Mahal Palace». Το οποίο, μαζί με την ξεχωριστή «Taj Mahal Tower» πτέρυγα, προσφέρει 560 δωμάτια, 44 σουίτες και 1.500 άτομα προσωπικό, συμπεριλαμβανομένων 35 μπάτλερ. Πρόκειται για ένα εμβληματικό κτήριο της πόλης, ορόσημο όσο είναι και η Πύλη της Ινδίας, το οποίο χτίστηκε το 1903, έχοντας ως πρότυπό του το θρυλικό Taj Mahal στην Άνγκρα. Όσοι έχουν μείνει, συγκρίνουν την εμπειρία με ένα πλούσιο μάθημα ιστορίας. Εδώ βρίσκεται άλλωστε και το «Harbour Bar», που άνοιξε το 1933 και ήταν το πρώτο μπαρ με άδεια στη Μουμπάι.
Πέρα όμως από την ιστορία, το καθοριστικό χαρακτηριστικό του ξενοδοχείου είναι η φιλοξενία του και η συγκλονιστική περιποίηση. Πολλοί θεωρούν, μάλιστα, ότι είναι το καλύτερο στον κόσμο. Εμείς μείναμε στο «Tower» και όχι στο «Palace». Πρώτον, διότι δύσκολα βρίσκεις δωμάτιο στο δεύτερο και, δεύτερον, επειδή οι τιμές είναι διαφορετικές: στον πύργο κυμαίνονται από 220-380 € (ανάλογα με την περίοδο), ενώ στο παλάτι ξεκινάτε από τα 380 και ανεβαίνετε. Η «Tower» πτέρυγα έχει κι αυτή θέα θάλασσα (βρίσκεται άλλωστε μπροστά στην προκυμαία), διαθέτει μια σχετικά μικρή πισίνα κι έναν τροπικό κήπο και φυσικά όλα όσα περιμένει κανείς από ένα κατάλυμα του είδους του.
Στη Μουμπάι, γενικά, θα βρείτε ξενοδοχεία για κάθε βαλάντιο. Το μόνο που χρειάζεται να προσέξετε στα πολύ φτηνά είναι το ζήτημα της καθαριότητας. Κατά τα λοιπά θα δείτε ότι εδώ δραστηριοποιούνται όλες οι μεγάλες ξενοδοχειακές αλυσίδες, προσφέροντας όλη τη γκάμα των τιμών. Με τη σημείωση, βέβαια, ότι πλέον η Ινδία δεν είναι τόσο φτηνή στη διαμονή, όσο ήταν κάποτε.
Προτάσεις για φαγητό
Στη Μουμπάι υπάρχουν πολλά κομψά εστιατόρια. Η παρακάτω επιλογή είναι ενδεικτική, βασισμένη σε όσα επισκεφθήκαμε.
Bombay Canteen
Το προτείνουμε ανεπιφύλακτα για happy hour. Δοκιμάστε ένα υπέροχο χειροποίητο punch με ρούμι, μπαχαρικά, σιρόπι αμυγδάλου, τσάι κανέλας και χυμό ανανά. Σερβίρουν επίσης δημιουργική κουζίνα βασισμένη στην παράδοση και πιάτα σε στυλ street food, όλα νοστιμότατα. Αξίζει πραγματικά τον κόπο να φάτε ένα γεύμα εδώ.
Copper Chimney
Ένα από τα καλύτερα της πόλης, ειδικευμένο στην κουζίνα της βόρειας Ινδίας. Γευστικότατα και μυρωδάτα μπιριάνι, πληθωρικά κάρι και καπνιστό ταντούρι.
Asilo
Μοδάτο bar-restaurant ευρισκόμενο στον 38ο όροφο του πολυτελούς ξενοδοχείου «St. Regis Mumbai». Είναι το μέρος για να δείτε και να σας δουν. Φοβερή θέα και ιδιαίτερη, εξωτική αισθητική.
Leopold
Αυθεντική ινδική κουζίνα της περιοχής.
Mondegar
Ένα από τα παλαιοτέρα cozy και ατμοσφαιρικά καφέ-ρεστοράν της πόλης, με ambience μιας άλλης εποχής. Χτισμένο το 1932 από Ιρανούς Ζωροαστριστές αποίκους, έχει τοίχους γεμάτους με καρτουνίστικες ζωγραφιές του Mario Miranda.
Διαβάστε ακόμα:
Μία μικρή Σαντορίνη σε μια παραλία της Ινδίας
Bαρανάσι, η πόλη όπου απαγορεύεται το κρέας
Μαλδίβες: Ο κορυφαίος φωτογράφος των εξωτικών νησιών είναι Έλληνας
