Στο κεντρικό Ζαγόρι, ένα μικρό, πολύ γραφικό χωριό διαφέρει από όλα τα υπόλοιπα Ζαγοροχώρια. Τι είναι, λοιπόν, αυτό που κάνει το Μονοδένδρι τόσο διαφορετικό, έναν must σταθμό σε μία χορταστική περιήγηση στους παραδοσιακούς οικισμούς της Ηπείρου;
Αρχικά η συγκλονιστική του τοποθεσία, έτσι όπως μοιάζει να «κρέμεται» από τις πλαγιές της Πίνδου και να αιωρείται πάνω από το θεαματικό φαράγγι του Βίκου. Και η αλήθεια είναι πως αν υπάρχει ένα Ζαγοροχώρι από το όποιο η θέα προς τη χαράδρα είναι πραγματικά αποστομωτική αυτό είναι σίγουρα το Μονοδένδρι με την πανέμορφη, αλλά ερειπωμένη πια, Μονή της Αγίας Παρασκευής, αλλά και τις ξακουστές αλευρόπιτες τις οποίες οι γυναίκες του χωριού φτιάχνουν με την κλασική, τοπική συνταγή εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Θα καθίσετε σε ένα από τα τραπεζάκια της κεντρικής πλακόστρωτης πλατείας και θα απολαύσετε τις καλύτερες ντόπιες γεύσεις, καλό καφέ και πεντανόστιμα σπιτικά γλυκά κάτω από τον πλάτανο που σκορπά γλυκιά σκιά.
Στη συνέχεια θα κάνετε μία βόλτα στα στενάκια του χωριού για να δείτε τα ιστορικά κτήρια, ανάμεσα τους το ανακαινισμένο αρχοντικό Πανταζή που λειτουργεί σαν εκθεσιακό χώρος και, βέβαια, τη Ριζάρειο Σχολή ένα σημαντικό κληροδότημα δύο εύπορων εμπόρων με καταγωγή από το Μονοδένδρι.
Τίποτα, ωστόσο, δεν μπορεί να συγκριθεί με την αξέχαστη εμπειρία της πεζοπορίας στο φαράγγι του Βίκου, αλλά και από τη θέα που θα αντικρύσετε αν σταθείτε στη θέση Οξυά για να παρατηρήσετε αυτή τη βαθιά, άγρια χαράδρα πανοραμικά. Σίγουρα μιλάμε για ένα από τα πιο φωτογενή πράγματα που θα απαθανατίσετε ποτέ στη ζωή σας.
Το Μονοδένδρι δεν είναι σίγουρα το μεγαλύτερο Ζαγοροχώρι, ούτε, φυσικά, το πιο δημοφιλές. Είναι, όμως, ένα σταθερό σημείο συνάντησης για τους τακτικούς επισκέπτες της περιοχής, όπου θα βρείτε μάλιστα και ένα από τα πιο κουλ μπαρ όλης της Ηπείρου και μπόλικο εξαιρετικό φαγητό ως το ιδανικό συμπλήρωμα ενός έτσι κι αλλιώς ονειρεμένου ταξιδιού.
Τι θα κάνετε
Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής
Στην άκρη του φαραγγιού του Βίκου, λες και αιωρείται πάνω από τα σύννεφα, το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής αποτελεί ένα από τα πιο γραφικά και όμορφα αξιοθέατα σε όλα τα Ζαγοροχώρια. Η μονή, που είναι πλέον εγκαταλελειμμένη, ιδρύθηκε την πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα και πιο συγκεκριμένα μεταξύ του 1413 και του 1414 από τον τοπικό ηγέτη και Δεσπότη της Ηπείρου Κάρολο Α’ Τόκκου με την πολύτιμη βοήθεια των κατοίκων του κοντινού χωριού Βίτσα και προσωπικά έξοδα του ντόπιου εύπορου άρχοντα Μιχαήλ Θεριανού. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, ο Θερανιός έχτισε το μοναστήρι για να ευχαριστήσει την Αγία Παρασκευή για την θεραπεία της μοναχοκόρης του που έπασχε από μία σοβαρή ασθένεια.
Η μικρή μονή αποτελείται από ένα τοσοδούλι παρεκκλήσι με μία χαρακτηριστική βασιλική, το οποίο περιβάλλεται από τα υπερυψωμένα κελιά των μοναχών που ζούσαν εκεί. Αξίζει να παρατηρήσετε τις τοιχογραφίες που χρονολογούνται πίσω στις αρχές του 15ου αιώνα και οι οποίες λειτουργούν ηθογραφικά για τον επισκέπτη. Μάλιστα στην τοιχογραφία που αναπαριστά τον δωρητή του ναού και την οικογένεια του οι ιστορικές λεπτομέρειες, όπως οι παραδοσιακές φορεσιές, έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Τα ρούχα του Θεριανού, της συζύγου και των παιδιών τους είναι πολυτελή με πλούσια κεντημένα υφάσματα, φαρδιές πλεξούδες και κρόσσια, ενώ η κόρη του, Θεοδώρα, φοράει λευκό μαντήλι στο κεφάλι της, το οποίο είναι τυλιγμένο γύρω από το λαιμό της. Σε ορισμένα σημεία είναι εμφανές πως η εκκλησία είχε καταστραφεί εν μέρει, με αποτέλεσμα να χρειαστεί να ξανακτιστεί ο νότιος τοίχος.
Η διαδρομή από το Μονοδένδρι είναι υπέροχη και θα χρειαστείτε μόνο 15 λεπτά με τα πόδια για να φτάσετε στο μοναστήρι, ενώ αξίζει πραγματικά να ανεβείτε στη βεράντα του παρεκκλησίου, απ’ όπου η θέα προς το φαράγγι είναι μοναδική.
Ριζάρειος Σχολή και Αρχοντικό Πανταζή
Η ίδρυση της Ριζαρείου Σχολής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της οικογένειας του Μάνθου και του Γιώργου Ριζάρη, δύο πολύ εύπορων εμπόρων οι οποίοι ξενιτεύτηκαν σε παιδική ηλικία στη Ρωσία. Εκεί δημιούργησαν μία τεράστια περιουσία, την οποία ξόδεψαν ολόκληρη προκειμένου να στηρίξουν με κάθε οικονομικό μέσο το νεοσύστατο τότε, ανεξάρτητο ελληνικό κράτος.
Πριν από αυτό, όμως, είχαν βοηθήσει ενεργά τη Φιλική Εταιρία καθώς και τον αγώνα της ελληνικής επανάστασης με πολύ μεγάλα χρηματικά ποσά τη δεκαετία μεταξύ του 1814 και του 1824. . Ο Μάνθος Ριζάρης μάλιστα υπήρξε από τα πρώτα μέλη της Φιλικής Εταιρείας και ήταν γνωστός στους Φιλικούς με το συνθηματικό όνομα “Πρόθυμος”.
Τα δύο αδέλφια, με καταγωγή το Μονοδένδρι της Ηπείρου, επισκέφθηκαν την Αθήνα προκειμένου να συντάξουν εκεί τη διαθήκη τους στην οποία γινόταν σαφής η επιθυμία τους για την ίδρυση της ομώνυμης Εκκλησιαστικής Σχολής, η οποία στην εποχή της, μαζί με το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, τη Σχολή Ευελπίδων και το Αρσάκειο, αποτελούσαν τα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας. Σήμερα η σχολή στεγάζεται σε σύγχρονες εγκαταστάσεις στο Χαλάνδρι και λειτουργεί ως οικοτροφείο, ενώ από το 1979 στο Μονοδένδρι λειτουργεί η φημισμένη, πλέον, Ριζάρειο Χειροτεχνική Σχολή με σκοπό την εκπαιδευτική, πολιτιστική καθώς και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής του Ζαγορίου, γενέτειρας των μεγάλων Εθνικών Ευεργετών Μάνθου και Γεωργίου Ριζάρη.
Στόχος της Σχολής είναι η διατήρηση των παραδοσιακών τεχνών, που σήμερα τείνουν να εξαφανιστούν. Παράλληλα, όμως, στοχεύει να δώσει στα κορίτσια της ευρύτερης περιοχής επαγγελματική κατάρτιση, ένα μεγάλο όραμα της οικογένειας Ριζάρη.
Από το καλοκαίρι του 2000 στο Αρχοντικό Πανταζή, στο κέντρο του οικισμού και δίπλα στη σχολή, λειτουργεί και ένα εκθεσιακό κέντρο με επίκεντρο την προώθηση της τέχνης της φωτογραφίας. Το Αρχοντικό Πανταζή, χτίστηκε γύρω στα 1900 και αποτελεί ένα από τα ωραιότερα δείγματα της αρχιτεκτονικής του Ζαγορίου. Από αυτή την άποψη είναι χαρακτηριστικό ότι στην επιβλητική διώροφη κατοικία με την περίτεχνη λιθοδομή, τον ψηλό πέτρινο περίβολο, τις πλακοστρωμένες αυλές, τους βοηθητικούς χώρους, στον κάτω όροφο και τα υπόγεια, καθώς και με τους άνετους χώρους υποδομής με τα πολλά παράθυρα στον δεύτερο όροφο, έχει καταργηθεί ο ρόλος της παλιάς Ζαγορίσιας «κρεβάτας», ενώ έχουν διατηρηθεί απλούστερες ξυλόγλυπτες οροφές και έχει προτιμηθεί ένα ψυχρότερο εσωτερικό στυλ με λευκούς τοίχους, ανοιχτά χρώματα και ορισμένα κλασσικιστικά στοιχεία.
Η εκθαμβωτική θέα από τη θέση Οξυά
Από τα πιο φημισμένα αξιοθέατα της Ηπείρου, το φαράγγι του Βίκου δεν είναι απλώς μία συναρπαστική διαδρομή για την οποία χιλιάδες άνθρωποι ταξιδεύουν κάθε χρόνο σε αυτή την πλευρά της Ελλάδας. Είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό τοπόσημο, 30 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης των Ιωαννίνων, και το βαθύτερο φαράγγι στον κόσμο, σε αναλογία μήκους- πλάτους- ύψους (το συνολικό μήκους του φαραγγιού είναι 11 χιλιόμετρα με το βάθος να ξεπερνάει σε αρκετά σημεία τα 1.000 μέτρα). Άλλωστε δεν είναι τυχαίο πως έχει κερδίσει και επίσημα τη θέση που του αναλογεί στο βιβλίο Guinness.
Για τους έμπειρους περιπατητές η διαδρομή στο φαράγγι του Βίκου διαρκεί 4 με 5 ώρες και είναι μία ολοκληρωτικά μαγευτική εμπειρία. Για την καλύτερη θέα σταθείτε στο χωριό Βραδέτο, στη θέση Μπελόη ή, αν βρίσκεστε στο Μονοδένδρι περίπου 6 χιλιόμετρα μακριά από το χωριό θα κάνετε μία στάση στη θέση Οξυά. Από εκεί θα αντικρύσετε κάτι το αληθινά μαγευτικό, την πιο συναρπαστική, εντυπωσιακή και ινσταγκραμική θέα σε ολόκληρο το φαράγγι. Για την ιστορία σημειώστε πως στη θέση Οξυά είναι το πιο στενό σημείο του φαραγγιού του Βίκου, ένα καθηλωτικό σημείο που κόβει την ανάσα.
Πού θα φάτε, πού να πιείτε
Η πίτα της Κικίτσας
Ακόμα κι αν δεν μένετε στο Μονοδένδρι, ακόμα κι αν δεν μένετε καν κοντά στο χωριό, αλλά απλά κάνετε ένα χορταστικό tour στα Ζαγοροχώρια, μία στάση στο παραδοσιακό εστιατόριο Η πίτα της Κικίτσας είναι απαραίτητη σε έναν τόπο όπως η Ήπειρος που φημίζεται, έτσι κι αλλιώς, για τις πίτες της.
Στην πίτα της Κικίτσας θα δοκιμάσετε τη φημισμένη αλευρόπιτα, μία κορυφαία τοπική συνταγή, αλλά και μία ονειρεμένη, τραγανή τυρόπιτα γεμιστή με λαχταριστή φέτα. Αν απλώς περνάτε και δεν προλαβαίνετε να καθίσετε απλά πάρτε τις πίτες σας πακέτο για τον δρόμο.
Οι πίτες της Φρόσως
Εξίσου εξαιρετικές και οι Πίτες της Φρόσως σε έναν ζεστό και φιλόξενο χώρο με γρήγορη εξυπηρέτηση. Θα το βρείτε στο κέντρο της πλατείας, κάτω από έναν πλάτανο που προσφέρει παχιά σκιά. Φτιάχνει εκλεκτές χειροποίητες, φυσικά, πίτες, με τοπικές συνταγές, Και εδώ ξεχωρίζει η παραδοσιακή αλευρόπιτα, αλλά και η πολύ καλή κοτόπιτα.
Επίσης, στις Πίτες της Φρόσως θα βρείτε κι άλλα πολύ καλά πιάτα όπως μία μεγάλη ποικιλία ορεκτικών και ζουμερό κρέας. Δοκιμάστε σίγουρα το νόστιμο κοντοσούβλι και το πολύ καλό χύμα κρασί.
Διψασμένη Αρκούδα
Στον δρόμο που περνά από το Μονοδένδρι θα βρείτε και ένα από τα καλύτερα μπαρ ολόκληρου του Ζαγορίου. Λέγεται Διψασμένη Αρκούδα και στεγάζεται σε ένα μικρό πέτρινο κτήριο με θαυμάσια βεράντα που αντικρύζει τις γύρω πλαγιές. Ακριβώς πάνω στην χαράδρα του Βίκου και ακριβώς δίπλα στο δάσος της Οξυάς, το γνωστό μπαράκι στο Μονοδένδρι ήταν το μεγάλο όνειρο των ανθρώπων που το δημιούργησαν αφού επισκέπτονταν τακτικά το χωριό για πάνω από 20 χρόνια και αγάπησαν βαθιά την περιοχή.
Λειτουργεί καθημερινά από τις 4 το απόγευμα για καφέ και συνεχίζει με μία μεγάλη ποικιλία ποτών και κοκτέιλ. Η θέα από τα τραπεζάκια του είναι απλώς ονειρεμένη μέσα στην άγρια, παρθένα ομορφιά της Πίνδου.
Αέλια
Σε έναν πολύ όμορφο χώρο με rustic διακόσμηση θα βρείτε το καφέ-εστιατόρια Αέλια για μία ξεχωριστή γεύση καλής, ορεινής φιλοξενίας, Νόστιμες, σπιτικές πίτες, αλλά και υπέροχες σούπες που αποτελούν το ιδανικό comfort food τις κρύες μέρες του χειμώνα. Ξεχωρίζει η μανιταρόσουπα και από γλυκά η αφράτη μηλόπιτα και το σουφλέ σοκολάτας που λιώνει στο στόμα. Επίσης εδώ θα βρείτε και καλή πίτσα για ένα γρήγορα γεύμα.
Διαβάστε ακόμα:
Δίλοφο: Ο παραδοσιακός οικισμός στα Ζαγοροχώρια όπου απαγορεύονται τα αυτοκίνητα
Τα καλύτερα ξενοδοχεία στα Ζαγοροχώρια
Κατσανοχώρια: Τα «ήσυχα» χωριά της βόρειας Πίνδου – Απέναντι από τα διάσημα Ζαγοροχώρια
