Μια ματιά στον χάρτη της Ευρυτανίας, δείχνει στα νότια την καρδιά της να χτυπάει ανάμεσα στα όρη Βελούχι, Χελιδώνα και Καλιακούδα με την κοιλάδα του Καρπενησιώτη και τα δημοφιλή χωριά -το Μεγάλο και Μικρό Χωριό, τον Προυσό, το Νόστιμο, του Βουτύρο, το νοτιότατο Κρίκελλο.
Στα βόρεια, βρίσκονται τα Καρπενησιώτικα Άγραφα με τα δικά τους πανέμορφα και πιο άγνωστα χωριά. Στο όριο, πριν αρχίσει ακόμα να σηκώνει τα κύματά της η βουνίσια θάλασσα των φοβερών Αγράφων, βρίσκεται η λίμνη των Κρεμαστών που είναι και το σύνορο ανάμεσα στον νομό Ευρυτανίας και στον νομό Αιτωλοακαρνανίας.
Ο προσανατολισμός της διαδρομής είναι προς τα νοτιοανατολικά και τμήμα της διασχίζει τα λεγόμενα ημιορεινά Άγραφα που ήταν και ο στόχος μας. Η μισή διαδρομή ανήκει στα χωριά του δήμου Καρπενησίου και η άλλη μισή στα χωριά του δήμου Αγράφων.
Σας προτείνουμε να ακολουθήσετε τη διαδρομή χωρίς να μένετε πολύ σε μνημεία και αξιοθέατα. Η δοξαστική φύση, η πέτρινη δωρική αρχιτεκτονική των χωριών και η ανθρώπινη απουσία που αφηγείται τη δική της ιστορία, είναι το απόλυτο, το κυρίαρχο αξιοθέατο.
Θα ξεκινήσετε από το Καρπενήσι παίρνοντας το δρόμο για το Αγρίνιο. Βάλτε βενζίνη, ελέγξτε τα λάστιχα, προμηθευτείτε αλυσίδες, ρωτήστε αν υπάρχουν κατολισθήσεις ή αν υπάρχουν κομμένοι δρόμοι από κάποιο ρέμα.
Μετά την τοποθεσία Μπαγασάκι σε μια ράχη του Τυμφρηστού (Βελούχι) στα 1.200 μ, όπου βρίσκεται το ομώνυμο ξενοδοχείο -ταβέρνα Χάνι Μπαγασάκι (2237021360) αρχίζει μια μεγάλη κατηφόρα. Απίστευτα τοπία, αλλεπάλληλα ψηλά άγρια βουνά, ατελείωτες χαράδρες, νερά παντού.
Συνεχίζοντας το δρόμο σας, περνάτε από το καταπράσινο και έρημο Άνω Καλεσμένο (900 μ.) αφού οι κάτοικοί του μετοίκησαν στο χωριό Καλεσμένο, σε χαμηλότερο υψόμετρο και πιο εύφορα εδάφη, όπου είχαν και τα χωράφια τους.
Στο Καλεσμένο, γίνεται στα τέλη του Ιουλίου η γιορτή του Μούρου και φτιάχνεται το περίφημο, πολύ δυνατό και ευωδιαστό αλκοολούχο λικέρ «Μούρο». Το Καλεσμένο είναι ένα από τα επιλεγόμενα «πολιτοχώρια» της Ευρυτανίας. Λέγονται έτσι επειδή πολλοί κάτοικοι μετανάστευσσαν τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα στην Κωνσταντινούπολη. Με τα χρήματα που έστελναν στην πατρίδα έφτιαχναν υπέροχα αρχοντικά. Αν σας ενδιαφέρει να μείνετε μέσα στην απόλυτη ησυχία και τα πανέμορφα σπίτια του χωριού, υπάρχει ο όμορφος ξενώνας «Αμαλία» (694 781 9478).
Στη γέφυρα του Μέγδοβα
Δεν αργείτε να φτάσετε στη σιδερένια γέφυρα του ποταμού Μέγδοβα. Εντυπωσιακή, αυστηρή, αποπνέει ένα «πολεμικό», δωρικό ύφος που κάπως σε γοητεύει και κάπως σε κάνει να μαζεύεσαι μπροστά στη δύναμη του τοπίου.
Αν θέλετε να κάνετε στάση για να απολαύσετε τη θέα του βουερού ποταμού, για φωτογραφίες, για καφέ, φαγητό, το “Χάνι του Μέγδοβα” του Σωτήρη Ντόκα, σας περιμένει (697 433 3535). Πέστροφες τηγανιτές με βούτυρο, κρεατικά ψητά, γλυκά του κουταλιού.
Στην έξοδο της γέφυρας και λίγο παραπάνω βρίσκεται το έρημο Παρκιό που ανήκει στον οικισμό των Μαραθιάδων. Εδώ αφήνετε το δήμο Καρπενησίου και σας καλωσορίζει ο Δήμος Αγράφων.
Ο Μέγδοβας (Ταυρωπός) ξεκινάει από το νομό Καρδίτσας, αναχαιτίζεται από το φράγμα Ταυρωπού και σχηματίζει την Λίμνη Πλαστήρα. Συνεχίζει διατρέχοντας κάθετα ολόκληρη την Ευρυτανία και μαζί με τον Αχελώο, τον Αγραφιώτη και τον Τρικεριώτη, καταλήγει στην τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών. Αυτή ακριβώς η πορεία του Μέγδοβα στην Ευρυτανία είναι το πιο πλούσιο, το πιο όμορφο κομμάτι από τα 78 χλμ. της διαδρομής του, καθώς περνάει μέσα από τις καταπράσινα τοπία της.
Παίρνετε την ανηφόρα και στη διασταύρωση, αν θέλετε κατευθύνεστε προς την ιστορική παλιά Βίνιανη, εκεί όπου ιδρύθηκε στις 10 Μαρτίου του 1944 η ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης) ή αλλιώς, η Κυβέρνηση του Βουνού -υπάρχει και Μουσείο Εθνικής Αντίστασης στο παλιό δημοτικό σχολείο.
Μαραθιάς, Ανατολική Φραγκίστα, Άγιος Γεώργιος
Συνεχίζοντας στον κεντρικό δρόμο ακολουθείτε την ταμπέλα προς Μεσαίο Μαραθιά, άλλο ένα «πολιτοχώρι». Κατεβαίνοντας βρισκόσαστε σε ένα μαγικό χώρο. Υπέροχα πέτρινα σπίτια εγκαταλελειμμένα, μια έρημη πλατεία με την εκκλησία της, ανηφοροκατηφορικά πέτρινα καλντερίμια και ένας όμορφος παππούς, ο 80χρονος Κωνσταντίνος Διάνεμος έξω από το σπίτι του. Το χωριό έχει 9 κατοίκους. Μένει μόνος; Όχι μένει με τη “γερόντισσα” λέει. Στον Κάτω Μαραθιά; «Μένει μια κοπέλα μόνη της».
Επιστρέφετε στον κεντρικό δρόμο και κατευθύνεστε στην Ανατολική Φραγκίστα. Λίγο πριν την είσοδο του χωριού μια πλατανιά με ένα μοναχικό εκκλησάκι και τρεχούμενα νερά, θα σας συγκινήσει. Μέσα στο χωριό, «πολιτοχώρι» και αυτό, βρίσκεται η προτομή και η οικία του πρωθυπουργού Γεωργίου Καφαντάρη (1924). Υπάρχει επίσης Λαογραφικό Μουσείο (6977960232) με αντικείμενα από το αγροτικό παρελθόν του χωριού και κειμήλια από την Κωνσταντινούπολη.
Ξαναπαίρνετε το δρόμο πλησιάζοντας ήδη στη λίμνη των Κρεμαστών. Ακριβώς το επόμενο χωριό, έχοντας πάντα μπροστά σας, πίσω σας στο πλάι σας, βουνά και ποτάμια, είναι ο Άγιος Γεώργιος. Λίγο πιο πάνω, στο Νεοχώρι, και αν η ώρα είναι κατάλληλη, θα βυθιστείτε στο πιο ονειρεμένο ηλιοβασίλεμα που μπορείτε να φανταστείτε. Σε κάθε περίπτωση, η λίμνη θα σας παρουσιαστεί με όλη της τη σαγήνη. Αστραφτερή, ζαφειρένια, με το πολυσχιδές της ακτογραμμής της, τα φιόρδ, τα νησάκια, έτσι που να μην ξέρετε τι να πρωτοθαυμάσετε και πού να πρωτορίξετε τη ματιά σας.
Μια εξωτική λίμνη στην καρδιά των βουνών
Η λίμνη Κρεμαστών είναι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδος και δημιουργήθηκε με την κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος των Κρεμαστών το 1965 που συγκεντρώνει τα νερά των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη, Μέγδοβα (Ταυρωπού) και Τρικεριώτη. Η γέφυρα που ενώνει τους δύο νομούς έχει μήκος 700 μ. και πλάτος 9 μ. Στηρίζεται σε επτά κολώνες, από τις οποίες οι τρεις που βρίσκονται μέσα στο νερό, έχουν ύψος 85 μ.
Ονομάστηκε έτσι από το χωριό Επισκοπή που το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται τώρα στο βυθό της, μαζί και ο βυζαντινός ναός της Επισκοπής του 8ου αιώνα που ήταν αφιερωμένος στην Παναγία (τμήμα των τοιχογραφιών βρίσκονται στο διαδραστικό μουσείο ΚΙΠΕ στο Καρπενήσι).
Το έργο συνέβαλε τα μέγιστα στον εξηλεκτρισμό της χώρας, απαίτησε όμως τη «θυσία» 20 χωριών που ορισμένα βρίσκονται κάτω από τα νερά της και άλλα εγκαταλείφθηκαν από τους κατοίκους τους. Στο βυθό της, εκτός από το ναό της Επισκοπής βρίσκονται και άλλα πολιτιστικά μνημεία όπως το γεφύρι του Μανώλη που είχε κατασκευάσει ο ξακουστός Ηπειρώτης μάστορας Μανώλης Χρυσιώτης. Η πρόοδος έχει το τίμημά της.
Μέχρι τώρα το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να θαυμάζετε τη θέα και τη λίμνη και πεζοπορίες γύρω από τις όχθες της. Πάντως, είναι πιθανό πως από τον επόμενο χρόνο θα οργανώνονται και σειρά water sports-canoe kayak, rafting, βόλτες με σκάφος, σκι, κλπ. Για πληροφορίες για τη λίμνη και το τι μπορείτε να κάνετε τριγύρω, απευθυνθείτε στον Παναγιώτη Μακρή (6973585287). Για καφέ, φαγητό -ντόπια κρεατικά της ώρας- και ρομαντζάδα στην απίστευτη θέα, πιάστε θέση στο υπερυψωμένο Καφέ -ψησταριά «Η Θέα» (6978452599). Μπροστά από το μαγαζί βρίσκεται η πλατεία του χωριού που οι ντόπιοι το λένε μπαλκονάκι των Αγράφων.
Στα Φιδάκια
Φεύγοντας, αφήνετε πίσω το χωριό Επισκοπή και περνάτε όσο πιο αργά μπορείτε τη μεγαλοπρεπή γέφυρα για να μην χάσετε ούτε μια εικόνα από τα χίλια χρώματα του γαλάζιου και του πράσινου που εναλλάσσονται στην επιφάνειά της. Προχωράτε προς τα θρυλικό για την ομορφιά του, χωριό Φιδάκια, και αν η ώρα το επιτρέπει, κόβετε για το χωριό Αγία Βλαχέρνα.
Βρισκόσαστε ήδη στις παρυφές της Χελιδώνας, στο δήμο Καρπενησίου, και έχετε εγκαταλείψει το δήμο Αγράφων. Μέχρι το 1930, το χωριό λεγόταν Ερκίστα (σλάβικη ονομασία) και μετονομάστηκε σε Αγία Βλαχέρνα από τους κατοίκους της που έζησαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου υπήρχε ναός με το ίδιο όνομα. Ο ναός της Παναγίας της Βλαχέρνας βρίσκεται σε ύψωμα και γιορτάζει πανηγυρικά στις 2 Ιουλίου και μέσα στο χωριό υπάρχουν ακόμη παλιά αρχοντικά. Το καλοκαίρι μπορείς και να κολυμπήσεις στα νερά του Τρικεριώτη που διασχίζει το χωριό.
Επανερχόσαστε στον κεντρικό δρόμο και ανηφορίζετε για τη θέση Τσαγκαράλωνα. Από αυτή την ανεμοδαρμένη θέση με τα πέτρινα παγκάκια και τα μοναχικά δέντρα, θα έχετε τη Λίμνη Κρεμαστών όλη δική σας και τις αλλεπάλληλες κορφές των βουνών να μην δίνουν σημείο τέλους.
Καθώς προχωράτε για τα Φιδάκια, το χωριό αποκαλύπτεται φωλιασμένο στην απέναντι δασωμένη πλαγιά τη Χελιδώνας (υψόμετρο 920 μ.) πυκνοχτισμένο και πανέμορφο.
Αφήνετε το αυτοκίνητο στο πάρκινγκ και κάνετε είσοδο σαν ηθοποιός σε σκηνικό θεάτρου -δεν επιτρέπονται αυτοκίνητα μέσα στο χωριό. Τα πάντα είναι πετρόκτιστα και πετρόστρωτα. Τα σπίτια, διώροφα με κεραμοσκεπές και αυλές με λουλούδια, τα στενά, η πλατεία με το ναό της Γέννησης της Θεοτόκου. Συμμετρικά, οργανωμένα, σχεδόν ομοιόμορφα στην καλαισθησία τους. Όλα είναι πολύ ήσυχα και πολύ γαλήνια. Μια καρτ ποστάλ. Φοβερή θέα στη Λίμνη Κρεμαστών, ένας ωραίος ξενώνας και η εξαιρετική ταβέρνα Οιχαλία με το πληθωρικό ταμπεραμέντο του κ. Χρήστου, μάγειρας και ιδιοκτήτης της ταβέρνας, να αναπληρώνει όσους νοματαίους λείπουν από το χωρίο (22370 22890, 22370 24554, 6983 095933).
Σύμφωνα με κάποιες απόψεις, η περιοχή είναι η αρχαία «Οιχαλία» η παλιά πρωτεύουσα της Ευρυτανίας. Το χωριό γνώρισε τη μαζική μετανάστευση των κατοίκων στις ΗΠΑ στις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60, οι οποίοι όμως δεν ξέχασαν τον τόπο, και με τα χρήματα των κόπων τους φρόντισαν να φτιαχτεί, να διατηρηθεί και να γίνει το χωριό τους διάσημο για την ομορφιά του.
Η διαδρομή έχει ολοκληρωθεί και κανονικά, είναι νύχτα πια. Θα επιστρέφετε στο Καρπενήσι ακολουθώντας τη διαδρομή Μηλιά, Σελά, Μπαγασάκι.
