Πόλη με τις δικές της ομορφιές, αλλά και με μεγάλη ιστορία, τα Τρίκαλα αποτελούν σταθερό πόλο έλξης για όσους επισκέπτονται τη δυτική Θεσσαλία. Η υποδειγματική ρυμοτομία, οι ευρύχωρες πλατείες, τα άφθονα αξιοθέατα, η κοντινή απόσταση προς τα Μετέωρα ή τα σαγηνευτικά τοπία της νότιας Πίνδου, αλλά και ο γραφικός ποταμός Ληθαίος που τα διασχίζει, τα έχουν καταστήσει προορισμό.
Καθώς τα σύγχρονα Τρίκαλα αναδύθηκαν κατά τον βυζαντινό Μεσαίωνα (γύρω στο 1100) ως συνέχεια της αρχαίας Τρίκκης –που μαρτυράται από τον Όμηρο πως έλαβε μέρος και στον Τρωικό Πόλεμο– τα ιστορικά μνημεία που μπορεί κανείς να δει εδώ είναι πολλά και ποικίλα: από τα ρωμαϊκά λουτρά και ψηφιδωτά στον χώρο του Ασκληπιείου στο Βυζαντινό Κάστρο με το τριπλό τείχος, ως το Τζαμί του Οσμάν Σαχ (Κουρσούμ Τζαμί), το οποίο αντιπροσωπεύει την ακμή των χρόνων της Τουρκοκρατίας.
Πέρα από όλα αυτά τα σημαντικά, ωστόσο, τα Τρίκαλα υπήρξαν και ιδιαίτερη πατρίδα του Βασίλη Τσιτσάνη –του λαοφιλέστατου συνθέτη που κάποτε ο Μάνος Χατζιδάκις χαρακτήρισε ως «Μπαχ της ελληνικής μουσικής». Μια κληρονομιά σπουδαία, που εξακολουθεί να τιμάται, όχι μόνο με τη δράση του Μουσείου Τσιτσάνη ή του Κέντρου Λαϊκής Μουσικής, αλλά και με μια μοναδική τοιχογραφία. Η οποία αναπαριστά τον δημιουργό να παίζει το μπουζούκι του σε ένα μπαλκόνι των παλιών Τρικάλων, έχοντας γίνει πλέον κι από μόνη της αξιοθέατο για όσους ταξιδεύουν στη θεσσαλική πόλη.
Μια «αρχιτεκτονική οφθαλμαπάτη» με γαλλικά πρότυπα
Η τοιχογραφία με τον Τσιτσάνη εντοπίζεται στην πλατειούλα της Αγίας Ειρήνης (απέναντι από το κτίριο του Ερυθρού Σταυρού), στη συνοικία Παλιά Μανάβικα της παλιάς πόλης Τρικάλων. Και αναπαριστά την καθημερινότητα της γειτονιάς αυτής σε μια προγενέστερη, περασμένη πια εποχή.
Η μορφή του συνθέτη, ο οποίος εικονίζεται όρθιος σε μπαλκόνι τριώροφου κτιρίου, είναι φυσικά αυτή που τραβάει τα περισσότερα βλέμματα, δίνοντας και τον τίτλο στην τρισδιάστατη σύνθεση. Αν αρχίσετε όμως να παρατηρείτε την τελευταία πιο προσεκτικά, θα δείτε ότι διακρίνεται από πλούτο και συναρπαστικές λεπτομέρειες. Οι ταμπέλες των καταστημάτων της γειτονιάς («Φρούτα-Λαχανικά», π.χ., ως φόρος τιμής στα παλιά μανάβικα ή «Εδώδιμα-Αποικιακά»), τα χρώματα των οικοδομημάτων, τα μεζεδοπωλεία με τα τραπεζάκια έξω στο πλακόστρωτο, το αγόρι με τη μπάλα και τη φανέλα της ποδοσφαιρικής ομάδας των Τρικάλων ή η ταβέρνα που έχει το μουσικό της πρόγραμμα κολλημένο στο τζάμι, όλα συντείνουν σε έναν αφοπλιστικό ρεαλισμό. Για λίγο, νομίζεις ότι χρονομεταφέρθηκες στη θεσσαλική πόλη, στη δεκαετία του 1950 ή 1960.
Ως σύνθεση, η τοιχογραφία αυτή έχει τον χαρακτήρα εικαστικής παρέμβασης, η οποία εκτελέστηκε σε 150 τ.μ., στον φθαρμένο τοίχο μιας οικοδομής των Παλιών Μανάβικων, στο πλαίσιο μιας γενικότερης αισθητικής ανάπλασης των κτιρίων της γειτονιάς. Στέκει εκεί από το 2006, τα δε πρότυπά της είναι γαλλικά, αφού ο όλος σχεδιασμός ακολούθησε τις θεμελιώδεις αρχές της ανάλογης ανάπλασης που είχε ήδη γίνει στη Λυών.
Τη δημιούργησαν άλλωστε οι καλλιτέχνες της διεθνώς διακεκριμένης γαλλικής εταιρίας «Cite de la Creation», βασισμένοι σε μια τεχνοτροπία που στοχεύει σε ένα είδος «αρχιτεκτονικής οφθαλμαπάτης» –το ίδιο που την κάνει τόσο πειστική, όταν την κοιτάς. Είναι μια μέθοδος που έχει χρησιμοποιηθεί και σε άλλες πόλεις (Βαρκελώνη, Αγία Πετρούπολη, Ιερουσαλήμ κ.ά.), πάντα με τον ίδιο στόχο, την ανάδειξη δηλαδή ιχνών και αναμνήσεων από παρελθόντες καιρούς. Τα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν, μάλιστα, είναι ειδικού τύπου, εγγυημένα ότι δεν θα υποστούν αλλοιώσεις (τουλάχιστον) για μια δεκαπενταετία. Υπάρχει όμως πρόνοια και για το από εκεί και πέρα διάστημα, καθώς οι καλλιτέχνες άφησαν στοκ στον Δήμο Τρικκαίων, ώστε να είναι σε θέση να προβεί σε ό,τι συντήρηση χρειαστεί.
Βόλτα στα Παλιά Μανάβικα
Μαζί με το Βαρούσι και τη γειτονιά Κουτσομύλια, τα Παλιά Μανάβικα αποτελούν την παλιά πόλη των Τρικάλων –τη λεγόμενη «αρχοντογειτονιά» του Μεσοπολέμου: η Κουτσομύλια προεκτείνει ουσιαστικά το Βαρούσι προς τη βόρεια πλευρά του λόφου του Προφήτη Ηλία (μέχρι το ποτάμι), ενώ τα Παλιά Μανάβικα αποτελούν συνέχειά του, μέχρι το ύψος της κεντρικής πλατείας.
Πολλοί νομίζουν, βέβαια, ότι είναι αυτή την παλιά πόλη που απαθανάτισε ο Τσιτσάνης στο τραγούδι του “Στα Τρίκαλα Στα Δυο Στενά” (1939), όπου αναφέρεται στο διαβόητο κουτσαβάκι της Αθήνας Χαρίλαο “Σακαφλιά” Χαραλάμπους. Πρόκειται για συχνό λάθος, γιατί, αναφερόμενος σε «δυο στενά», ο σπουδαίος συνθέτης δεν μιλούσε κυριολεκτικά –για τα γραφικά πλακόστρωτα στο Βαρούσι και στα Παλιά Μανάβικα– αλλά μεταφορικά, για τους δύο διαδρόμους του προαυλίου της φυλακής Τρικάλων. Εκεί δηλαδή όπου δολοφονήθηκε ο Σακαφλιάς το 1927 (ήδη έγκλειστος από το 1926), λόγω του θράσους του να διεκδικήσει την πρωτοκαθεδρία στα παράνομα τυχερά παίγνια των κρατουμένων από τον ως τότε «τσιριμπάση».
Το όνομα Παλιά Μανάβικα, φυσικά, δείχνει και το προγενέστερο προφίλ της συγκεκριμένης περιοχής, αφού εκεί στεγάζονταν για καιρό μανάβικα, καθώς και παλαιοπωλεία, όπως και εργαστήρια διαφόρων τεχνιτών. Στις δικές μας ημέρες, πάλι, είναι μία από τις πιο ζωηρές και κοσμοπολίτικες γωνιές των Τρικάλων, αφού στα αναπαλαιωμένα πετρόκτιστα κτίρια έχουν πλέον εγκατασταθεί δημοφιλείς καφετέριες, μεζεδοπωλεία και μπαρ-στέκια για τη νεολαία της πόλης.
Διαβάστε ακόμα:
Βαρούσι: Η αριστοκρατική συνοικία των Τρικάλων με τα αρχοντικά και ο Πύργος του Ρολογιού
8 σημεία για καλό φαγητό στα Τρίκαλα και την Καλαμπάκα
Στο «Μονοπάτι του Ασκληπιού» -Το σημείο της Ελλάδας με τα χιλιάδες βότανα
