Αν και έχουμε συνδέσει την Μήλο κυρίως με τις εντυπωσιακές της παραλίες και τους οικισμούς, το ηφαιστειακό νησί κρύβει πολλά και ενδιαφέροντα μυστικά που αξίζει να ανακαλύψετε. Όπως η Θειάφα, το Βάνι, ο Εμπουριός, ο αρχαιολογικός χώρος της Φυλακωπής, η περιοχή Natura της Δυτικής Μήλου και η Παλαιά Χώρα (Ζεφυρία), πρωτεύουσα του νησιού για αιώνες.
Η Θειάφα και το Βάνι
Η Θειάφα πρωταγωνιστεί στο βίντεο για τα ορυχεία της Μήλου που θα δείτε στο Μεταλλευτικό Μουσείο του Αδάμαντα. Το απόκοσμο «σκηνικό» των παλιών θειωρυχείων, στα ανατολικά του νησιού, είναι ακόμη στημένο, περιμένοντας να γίνει κάποτε οργανωμένο υπαίθριο μουσείο. Το απαρτίζουν οι κοιτώνες των εργατών, τα γραφεία της διοίκησης, οι στοές, ο «σπαστήρας», οι γέφυρες, οι ράγες, τα βαγονέτα. Η κίτρινη και άσπρη σκόνη του θειαφιού είναι σπαρμένη παντού -ακόμη και μέσα στα πράσινα νερά στα οποία δε μπορείς να αντισταθείς και βουτάς.
Το 1893, 220 άνθρωποι δούλευαν στο θειωρυχείο του Παλιορέματος, όπως λεγόταν, για να βγάλουν 2.000 τόνους θείου κάθε χρόνο. Η δραστηριότητα συνεχίστηκε μέχρι το 1958. Στην άλλη άκρη του νησιού, στο ακρωτήριο Βάνι, θα φθάσετε με τουριστικό καΐκι, ή από το χωματόδρομο. Θα θαυμάσετε ένα εντυπωσιακό και άγριο τοπίο, με βράχια σε αποχρώσεις του μαύρου και του κόκκινου, σκοτεινές τρύπες στις πλαγιές και γκρεμισμένα κτίσματα που εκτείνονται μέχρι τη θάλασσα. Τα παλιά ορυχεία μαγγανίου λειτούργησαν εκεί από το 1890 μέχρι το 1928 και οι εργάτες, που έρχονταν από διάφορα σημεία του νησιού, δούλευαν από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου. Στο Βάνι έχει δημιουργηθεί αναρριχητικό πεδίο.
Η Φυλακωπή
Μπορείτε να κάνετε μία επίσκεψη στη Φυλακωπή πηγαίνοντας στον γειτονικό Παπάφραγκα (βλ. Παραλίες). Είναι μία από τις σημαντικότερες τοποθεσίες τη προϊστορικής Ελλάδας, ωστόσο ο αρχαιολογικός χώρος δεν είναι τόσο εντυπωσιακός όσο η ιστορία του. Η Φυλακωπή ήταν πρωτεύουσα της Μήλου από το 2.300 π.Χ. μέχρι το 1.100 π.Χ. Εδώ, υπήρχε ένα από τα πιο σημαντικά λιμάνια του Αιγαίου, από όπου γινόταν η μεταφορά του φημισμένου οψιανού της Μήλου. Μέρος των κτιρίων της πόλης έχει καταβυθιστεί στη θάλασσα. Άκμασε ιδιαίτερα κατά την Μινωική Εποχή όπως δείχνουν ίχνη τοιχογραφιών που ανακαλύφθηκαν. (Τηλ. 22870 21620).
Ο Εμπουριός
Οι περισσότεροι πηγαίνουν εκεί με σκάφος. Προτιμήστε να πάτε με όχημα για να δείτε στη διαδρομή και τη λιμνοθάλασσα Ριβάρι. Ο Εμπουριός με τα ελάχιστα σπίτια του αντικρίζει όλη την απέναντι πλευρά του όρμου του Αδάμαντα, και μοιάζει να έχει ξεμείνει σε παλιότερες δεκαετίες. Υπάρχει ένας μύλος, ένα λιμανάκι για ψαρόβαρκες και η ομώνυμη ταβέρνα σύριζα στο νερό, στην οποία θα καθίσετε για να βιώσετε μία αυθεντική εμπειρία των Κυκλάδων «α λα παλαιά».
Ζεφυρία, η παλιά πρωτεύουσα
Από τον 14ο αιώνα η πρωτεύουσα της Μήλου μεταφέρθηκε από το κάστρο στην Παλαιά Χώρα, τη Ζεφυρία. Είναι στο κέντρο του νησιού και έχει εύφορο κάμπο. Άκμασε ιδιαίτερα τον 17ο και 18ο αιώνα, καθώς εκεί είχαν εγκατασταθεί έμποροι που ασχολούνταν με την αγοραπωλησία της λείας των πειρατών που ξεχειμώνιαζαν στο νησί. Μετά την εγκατάσταση των Τούρκων στη Μήλο, η πειρατεία σταδιακά εξαλείφθηκε. Η Παλαιά Χώρα εγκαταλείφθηκε μετά τον 18ο και κυρίως τον 19ο αιώνα. Οι λόγοι δεν έχουν εξακριβωθεί -εικάζεται ότι φταίει ο οικονομικός μαρασμός, οι επιδημίες και η έκλυση αναθυμιάσεων από κάποια γεωλογικά φαινόμενα.
Σήμερα, στη Ζεφυρία σώζονται δύο πολύ ενδιαφέροντα μνημεία: η Παναγία η Πορτιανή στην πλατεία του χωριού, και ο ναός του Χριστού. Η Πορτιανή είναι μία εντυπωσιακή εκκλησία με θαυμάσιους πέτρινους τρούλους. Είναι άγνωστο πότε κτίστηκε, αλλά σίγουρα ήταν πριν το 1645. Στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Αγίας Τριάδας εκτίθεται ένα κομμάτι ξύλου που ο τοπικός θρύλος λέει ότι προήλθε από πλοίο το οποίο τρύπησε ένας ξιφίας, αλλά δεν βούλιαξε. Κι έτσι ο καπετάνιος το είχε δωρίσει ζωγραφισμένο στο ναό της Πορτιανής με ημερομηνία 1576. Ο Χριστός της Ζεφυρίας θεωρείται ο αρχαιότερος ναός της Μήλου. Σήμερα, αν και ερειπωμένος, παραμένει εντυπωσιακός. Είναι φτιαγμένος από άψογα αρμοσμένα κομμάτια περλίτη (ζαχαρόπετρα). Ο ναός γυμνώθηκε από εικόνες τέμπλα και κειμήλια μετά την εγκατάλειψη της Χώρας και λιθολογήθηκε για να κτιστούν άλλοι ναοί.
Η Δυτική Μήλος
Είναι το πιο άγριο και γοητευτικό κομμάτι του νησιού. Εδώ, υπάρχουν μόνο ελάχιστοι μικροί οικισμοί και παλιά ορυχεία. Σχεδόν όλη η Δυτική Μήλος ανήκει στο Δίκτυο Natura 2000, με δύο πυρήνες. Ο ένας είναι η νοτιοδυτική παράκτια Μήλος, που είναι βιότοπος της μεσογειακής φώκιας. Ο άλλος καταλαμβάνει το υπόλοιπο δυτικό μέρος του νησιού, ως βιότοπος της κόκκινης οχιάς της Μήλου. Στην περιοχή Natura ανήκει και η Αχιβαδολίμνη (ή Χιβαδολίμνη), ο μεγαλύτερος φυσικός υγρότοπος των Κυκλάδων. Είναι σημαντικός σταθμός μεταναστευτικών πουλιών -μεταξύ των οποίων και φλαμίνγκο.
Διαβάστε ακόμα:
Παπάφραγκας: Η παραλία-μινιατούρα της Μήλου με τα τρία σπήλαια και τα τιρκουάζ νερά
Οι καλύτερες επιλογές διαμονής στην Μήλο
Η τοπική γαστρονομία της Μήλου
